πª π π π ƒ π π π ø À Ã 2 4 ñ ª µ ƒ π - ª µ ƒ π 2 0 0 8 ñ Ã µ - π µ 5 7 6 9 Λίβνι ή Νετανιάχου;

Ê πª π π π ƒ π π π ø ª π 8, 105 53 À Ã 2 4 ñ ª µ ƒ π - ª µ ƒ π 2 0 0 8 ñ Ã µ - π µ 5 7 6 9 Λίβνι ή Νετανιάχου;

π ø π ΒΑΖΑΑR 2008 Όπως κάθε χρόνο ετοιµάζουµε µε πολύ κέφι το ΒΑΖΑΑR µας που θα γίνει την Κυριακή 14 εκεµβρίου στο Σχολείο µας, Ανθέων και Καµελιών στο Π. Ψυχικό. Η έναρξη του ΒΑΖΑΑR και το κόψι- µο της κορδέλας θα γίνουν στις 11.30 πµ. Το ΒΑΖΑΑR θα τελειώσει στις 5 µµ. Σας περιµένουµε όλους, παιδιά, γονείς, παππούδες, γιαγιάδες, να αγοράσετε δώρα για σας και τους φίλους σας, και να δοκιµάσετε τις καταπληκτικές λιχουδιές µας. Παρακαλούµε στηρίξτε αυτή την προσπάθειά µας. Οι κυρίες της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθήνας ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ "Η Μπενώτ αποχαιρετά την αγαπη- µένη αδελφή Φορτυνέ. Μια γυναίκα που µε σύνεση, πίστη και αφοσίωση, σε εποχές µε δυσεπίλυτα προβλήµατα κατάφερε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Την διέκρινε ευγένεια, πραότητα, καλοσύνη και η παρουσία της ήταν ιδιαίτερα αγαπητή όπου κι αν παρευρισκότανε. Αγάπησε την Μπενώτ και βοήθησε τους σκοπούς της µε όλες τις δυνάµεις της. Όλες ε- µείς που εργαστήκαµε κοντά της θα θυµόµαστε πάντα µε αγάπη αυτή τη συνεργασία. Η µορφή της, το µειλίχιο ύφος της και ο καλός λόγος της, θα µείνουν πάντα µέσα στην καρδιά µας. Η Μπενώτ εκφράζει τα θερµά της συλλυπητήρια στην οικογένειά της. Ας είναι ελαφρύ το χώµα που την σκεπάζει." ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ 42η ΗΜΕΡΑ ΒΙΒΛΟΥ Οι κυρίες της Ισραηλιτικής Κοινότητος Αθηνών σας προσκαλούν την ευτέρα 1η εκεµβρίου 2008-7 µµ. στο Θέατρο Αµερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος Γραβιάς 6, Αγία Παρασκευή στην διάλεξη µε θέµα "ΤΑ Ι- ΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΒΡΑΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΒΛΟ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ". Παρουσιάζει και συντονίζει η κ. Λίλα Μορδοχάι µε οµιλήτριες τις κ.κ. Dr. S.Sue Horner & Anna Bakola, Garty. Είσοδος ελεύθερη. ΕΚ ΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΝ ΑΛΟΥΣΙΑ Ο κ. Χαΐµ Ισχακής διοργανώνει εκδροµή στην Ανδαλουσία και το Γιβραλτάρ από 16-22 Απριλίου 2009. Το πρόγραµµα περιλαµβάνει επίσκεψη στα σηµαντικότερα αξιοθέατα της Ανδαλουσίας και στα περίφη- µα παραθαλάσσια θέρετρα της Κόστα ντελ Σολ, φολκλορική βραδιά µε µουσική και τοπικούς χορούς flamenco, καθώς και περιήγηση στο πανέµορφο Γιβραλτάρ. Για περισσότερες πληροφορίες στα τηλέφωνα 6937 140 945 και 210 89 45 544. Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 02ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ-ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 03ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αλλαγή σκυτάλης.04κοινοτητασ ΙΟΙΚΗΣΗ Το πάντρεµα των γενεών.05σοφιασ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΑ Σκέψεις Σιµόν Πέρεζ.06-07ΟΙ 100 ΕΒΡΑΙΟΙ Χιλλέλ.07Η ΓΛΩΣΣΑ ΚΟΚΚΑΛΑ ΕΝ Ε- ΧΕΙ...Γκέτο.08-09 ΙΑΣΗΜΩΝ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ Άπιστος ήταν ο Αϊνστάιν.09Αφίσα Πέτσια.10-11ΙΣΡΑΗΛ Αποστολή Ισραήλ.12-13ΙΣΡΑΗΛ Ο πόλεµος µας επιβλήθηκε.14ισραηλ Κρίση ταυτότητας.15ισραηλ Ισχύς και παραµόρφωση.16εβραϊκός λαός: Τύχη ή Αποστολή;17ΑΠΟΦΘΕΓΜΑ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΕΥΧΟΥΣ 18Άποροι...Απορία άξιον...19ει ΗΣΕΩΝ ΑΠΟΗΧΟΙ-ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ...20-21 ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΑΧΕΣ Κέρδισαν τα καλά παιδιά. Ο ξεκάθαρος, άµεσος κίνδυνος.22όλµερτ: Η Ιερουσαλήµ αντάλαγµα για την ειρήνη.23τριστηλο ΕΙ ΗΣΕΩΝ 24-25ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΟΡΙΑ Ο αντισηµιτισµός και οι λέξεις. Πλήρης ή µε µέτρο ελευθερία στην έκφραση;26ραββινων ΙΣΤΟΡΙΕΣ Ο παράδεισος. Ανέκδοτα.27Ο Μπεν Γκουριόν εις τας Αθήνας.28-29ΤΕΧΝΗΣ ΕΡΓΑ- ΙΗΓΗΝΑ Το τέταρτο κερί.31τεχνησ ΣΧΟΛΙΑ Βιβλία. Ï Ê 0,01 ÏÂappleÙfi π π : πûú ËÏÈÙÈÎ ÔÈÓfiÙË ıëóòó. ªÂÏÈ fióë 8, ı Ó 105 53 ı Ó, ÙËÏ.: 210 3252 898 fax: 210 3220 761, e-mail: athjcomm@otenet.gr : Úfi ÚÔ ÙË π... µâóè Ì Ó ÏÌapple Ï À À À - À : ÕÚË ÌÌ ÓÔ Ï ÙËÏ.: 210 8049 149, fax: 210 8042 113, e-mail: arisem@otenet.gr À π ª : µ ÎÙˆÚ ÏÈ ÂÚ, ÕÚË ÌÌ ÓÔ Ï, Ï Ì Ó Ã π ª - / πª π : ƒ Û Ï ªapple Ï ÛÙÚ À ø : º µ..µ.. À ƒ À Àà ( ÏÊ ËÙÈÎ ): µâóè Ì Ó ÏÌapple Ï, Ï ÎË ÚÔ -ªÔÚ Â È, µ ÎÙˆÚ ÏÈ ÂÚ, Ù ÈÓÙ ªˆ Û, Ú ÓÔ ªÔÚÓÙÂ È ºÚÈ. Τα ενυπόγραφα άρθρα και οι επιστολές απηχούν τις απόψεις εκείνων που τα γράφουν. Το ΑλΕφ δέχεται επιστολές µέσω e-mail, fax, ή ταχυδροµείου. Τα κείµενά σας πρέπει να είναι ενυπόγραφα και όχι µακροσκελή (400-450) λέξεις. Η σύνταξη διατηρεί το δικαίωµα να µη τα δηµοσιεύει ή να τα περικόπτει. 2

À ª π ø ª Αλλαγή Σκυτάλης ÙÔÓ ÛÙ Ô, ÛÙÔ ıïëì ÙË ÛÎ Ù ÏÔ ÚÔÌ, Ë ÁÎ È- ÚË Î È ÛˆÛÙ ÏÏ Á Ù ÛÎ Ù ÏË ÓÂÈ ÙËÓ apple - Ú ÙËÙË ÒıËÛË ÂÍ ÛÊ Ï ÔÓÙ ÛÙËÓ ÔÌ ÙË Ó ÌÈÎ appleô ÚÂÈ ÂÙ È ÁÈ Ó ÎÈÓËı ÌappleÚÔÛÙ Î È Ì - ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Ó appleïëûè ÛÂÈ appleèô ÎÔÓÙ ÛÙÔÓ ÛÙfi Ô. ª ÏÏ Á ÛÎ Ù ÏË Û Ì appleúfiûê Ù ÛÙÈ ÂÎÏÔÁ ÙˆÓ... Ô appleï ÓËÙ Ú Ë, Ó ÒıËÛË, Ó Ó ÌÈÎ. ª ÎfiÌË ÏÏ Á appleâúèì ÓÔ ÌÂ Ó Ï ÂÈ ÒÚ ÛÙÔ πûú Ï, Ó fi È Ì Ûˆ ÌÂÙ ÙÈ ÂÎÏÔÁ (10.2.2009) ÙÔ Ï ÈÛÙÔÓ ÂΠÎÔÓÙ, fiù Ó Ô Ó Ô ÂÓÙÔÏÔ fi Ô appleôïèùèîfi ı Ó Ï ÂÈ Ó Û ÛÙ ÛÂÈ Ó Î ÚÓËÛË. ÔÏÏ appleúôáú ÌÌ Ù ÙÔ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ appleôïôáèûù È ı - ÙÔ Ó ÙËÓ ÂÓÙÔÏ «refresh» appleô ÛËÌ ÓÂÈ ÊÚÂÛÎ ÚÈÛÌ. Ô ÛËÌ ÓÂÈ fiùè ÎfiÌË Î È ÔÈ ÔÈ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ ÏÔÈ Ô Ó ÙËÓ Ó ÁÎË Ó apple Ú Î ÌappleÙÔ Ó ÔÙÈ appleôùâ ÂÌappleÔ ÂÈ ÙÈ Èfi Ô ÙÔ, Î È Ó Û ÓÂ Ô Ó Ó ÓÂˆÌ ÓÔÈ. ÙËÓ Ó ÁÎË, ÏÔÈapplefiÓ, ÙˆÓ apple Ú ÙËÙˆÓ Î È ˆÔÁfiÓˆÓ Ï- Ï ÁÒÓ, appleúôûı ÙÔ Ì ÎÈ Ù ÙÔ ÂÓÙ appleô Ì, ÙÔ ÕÏ Ê. ÙË ÛˆÛÙ ÛÙÈÁÌ ÏÏ ÂÈ ÚÈ Ë ÛÎ Ù ÏË ÙÔ appleâ ı ÓÔ Î ÔÛË -Û ÓÙ ÍË. ÚÈÓ Ô appleúôëáô ÌÂÓÔ ( Ùfi Â Ì È ÂÁÒ), ÌÂÙ applefi 4 ÚfiÓÈ ÛÎÏËÚ Ô ÏÂÈ Î È Ì ÌÔÓ ÈÎ ÂappleÈ- ˆÍË Ó apple Ú Ì ÓÂÈ Ô apple Ë ËÏ, ÎÔ Ú ÛÙÂ Î È Ï - ÓÈ ÛÂÈ appleú ÁÌ appleô ı   ÓÙ ÎÙ appleô ÛÙÔ appleôù ÏÂÛÌ, apple Ú ÂÈ ÛÙÔÓ ÂapplefiÌÂÓÔ, ÙÔ Ì ÏÔ Ù Û ÓÙ ÎÙÈÎ ÔÌ applefi ÙËÓ Ú ÙÔ ÕÏ Ê Î. µ ÎÙˆÚ ÏÈ ÂÚ, ÛÙÔÓ ÔappleÔ Ô Ì Ì ÙÈ Â Ì ı apple Ú Ô Ì Πıâ appleôûù ÚÈÍË. È Ù ÌappleÔÚ ÔÈ ÛÎ Ù ÏÂ Ó ÏÏ Ô Ó ÚÈ, Ô ÁÒÓ fiìˆ Û Ó ÂÙ È. Ó ÏÏ Á ı ÛÂˆÓ ÏÔÈapplefiÓ, ÌÈ appleô Î È ÔÈ Ô ı apple Ú Ì - ÓÔ ÌÂ Ì ÏË ÙË Û ÓÙ ÎÙÈÎ ÔÌ, Ì ÙÔÓ µ ÎÙˆÚ ÛÙËÓ appleúˆùôî ıâ Ú. ªÂ ÙÔ apple ÚfiÓ ÙÂ Ô ÎÏ ÓÂÈ ÙÔ ÊÈ ÚˆÌ ÛÙ 60 ÚfiÓÈ ÙÔ πûú Ï Ì ÙËÓ Â Ì Î È ÂÓ ÓÙÈ ÛÙÔ È Î Â applefiıô ÙÔ ËÁ ÙË ÙÔ πú Ó Ó ÍÂappleÂÚ ÛÂÈ ÙËÓ ËÏÈÎ ÙÔ ª ıô - Û Ï (!) Î È Ó Á ÓÂÙ È Î ıëìâúèó appleú ÍË Ë Ú ÛË ÙÔ ÌÔÓ Ú : «ÓÂÈÚ ÔÌ È Ó ÎÚ ÙÔ appleô ı Â Ó È ÙfiÛÔ apple ÏÈfi fiûô Î È ÔÈ Î ÓÙÔÏ Î È ÙfiÛÔ Î ÈÓÔ ÚÈÔ fiûô ÙÔ Internet». Ì Ó! Ï Ó ÁÓˆÛË! ÕÚË ÌÌ ÓÔ Ï 3

π π π Το πάντρεµα των γενεών Στις αρχές Μαΐου 2008, η Αµερικανική Εβραϊκή Επιτροπή πραγµατοποίησε στην Ουάσιγκτον D.C. το 102 ο Ετήσιο Συνέδριό της. Συµµετείχαν πάνω από 1.200 σύνεδροι και αρκετοί ηγέτες από πολλές Εβραϊκές Κοινότητες της Ευρώπης, της Νότιας Αµερικής και της Αυστραλίας. Μεταξύ αυτών και οι Πρόεδροι του Κ.Ι.Σ., της Ι.Κ.Α. και της Ι.Κ.Θ. Επίσης πολλοί νεαροί Εβραίοι ηγέτες, φοιτητές και εκπρόσωποι εβραϊκών νεολαιών, από όλο τον κόσµο. Με θέµατα εξαιρετικού ενδιαφέροντος, όπως οι προκλήσεις που αντιµετωπίζει το Ισραήλ, οι φιλοδοξίες του Ιράν, η επανάληψη του αντιρατσιστικού συνεδρίου τού Durban στη Ν. Αφρική, το παράλογο της τροµοκρατίας και η συνεχιζό- µενη έξαρση του διεθνούς αντισηµιτισµού, ένα ακόµα θέµα τέθηκε, λίγο απρόσµενα θα έλεγε κανείς, στην κορυφή της ηµερησίας διάταξης. Η ανησυχία µεν των ηγετών των εβραϊκών κοινοτήτων να προσελκύσουν και να συµπεριλάβουν στη διοίκησή τους Εβραίους νεολαίους, των νεολαίων δε οι σκέψεις για το πώς πρέπει να προσεγγισθούν και να συµπεριληφθούν στα κέντρα αποφάσεων των κοινοτήτων τους. Το θέµα µε τις ιδιαιτερότητές του και τις προκλήσεις του χαρακτηρίστηκε ως ιδιαίτερα ενδιαφέρον, αν ληφθεί υπ όψη το «γνωστό» χάσµα γενεών, άρα εξ αντικειµένου όχι απλό!! Οι τωρινοί ηγέτες είναι επιφυλακτικοί για τη συνέχιση των κοινοτήτων τους, εκφράζοντας τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν για να φέρουν κοντά τους νέους που θα συνεχίσουν το έργο τους. Χωρίς αυτούς τους νέους ποιό θα είναι το µέλλον των κοινοτήτων; Ποιοι θα έρχονται στη συναγωγή; Ποιοι θα διατηρήσουν τα σχολεία και τα πνευµατικά κέντρα; Ποιοι θα στελεχώσουν τους φορείς που προάγουν και υπερασπίζονται τα εβραϊκά συµφέροντα; Ποιοι θα συγκεντρώσουν χρήµατα για τις ανάγκες των κοινοτήτων; Ποιοι θα υποστηρίζουν ή θα κρίνουν καλόπιστα το Ισραήλ; Συνοπτικά σε ποιους οι σηµερινοί Εβραίοι ηγέτες θα περάσουν τη σκυτάλη ενός υπέροχου ταξιδιού από γενιά σε γενιά, αυτού που καλούµε «Εβραϊκή Εµπειρία»; Και φυσικά ανησυχούν περισσότερο για το µέλλον από εκείνους που προηγήθηκαν πριν από αυτούς, που έφτιαξαν το κοινοτικό οικοδόµηµα, και από τους οποίους πήραν τη σκυτάλη που έχουν σήµερα. Ανησυχία δικαιολογηµένη και κατανοητή, αγωνία που η κάθε γενιά έχει για το αύριο που θα ακολουθήσει, όπως τοποθετείται στο περίφηµο δοκίµιό του ο εκλιπών Καθηγητής του Πανεπιστηµίου Brandeis των Η.Π.Α. Simon Rawidowicz µε τίτλο Εβραίοι. Οι Άνθρωποι που Συνεχώς Πεθαίνουν. Οι Εβραίοι συνεχώς πιστεύουν ότι είναι οι τελευταίοι, αλλά αυτό δεν συµβαίνει ποτέ και η εβραϊκή ζωή συνεχίζεται Οι νέοι Εβραίοι, από την άλλη πλευρά, έχουν τις δικές τους προτεραιότητες και τα δικά τους προβλήµατα, αλλά κατανοούν και την αγωνία τών παλαιότερων. Μήπως πρέπει να βρεθεί χώρος σήµερα στο τραπέζι για τους νεολαίους µελλοντικούς ηγέτες των εβραϊκών κοινοτήτων, έστω και αν τους λείπει η σχετική εµπειρία; Στην Κοινότητά µας έχουµε δώσει καλά παραδείγµατα συµµετοχής στο τραπέζι νέων ανθρώπων Ακούµε µε συχνότητα πλέον αυτές τις ανησυχίες και από τις δύο γενιές Εβραίων. Η καθεµιά έχει ανάγκη την άλλη. Γι αυτούς που φροντίζουν για «τους τελευταίους Εβραίους που θα έλθουν µετά από εµάς» αυτό δεν αποτελεί µια άµεση πρόκληση, αλλά κάτι περισσότερο, µια χρυσή ευκαιρία! Για το.σ. της Κοινότητάς µας Βενιαµίν Αλµπάλας 4

º π ª Σκέψεις Σιµόν Πέρες π π π, À ª π ºπ 1. εν χρειάζεται να αλλάξεις την θρησκεία σου. Άλλαξε την οικονοµία σου. 2. εν χρειάζεται να επαναπροσδιορίσεις τα σύνορά σου. Βελτίωσε τις σχέσεις σου. 3. Ο πιο σηµαντικός διαχωρισµός στον καιρό µας είναι ο διαχωρισµός ανάµεσα στη θρησκεία και τον τρόµο. 4. Η δηµοκρατία στην εποχή µας δεν είναι το δικαίωµα να είσαι όµοιος, αλλά επίσης το όµοιο δικαίωµα να είσαι διαφορετικός. 5. Η σύγχρονη δηµοκρατία βασίζεται όχι µόνο στην ελευθερία του λόγου, αλλά επίσης στο δικαίωµα να αναπνέεις καθαρό αέρα. 6. ίδαξε την ιστορία της σοφίας. Άκουσε το κάλεσµα ενός καινούριου µέλλοντος. 7. Η σύγχρονη οικονοµία δεν είναι µόνο παγκόσµια αλλά και ανεξάρτητη. Μεµονωµένοι άνθρωποι µπορούν να δηµιουργήσουν βασίλεια ευηµερίας µε την καινοτοµία και χωρίς εξαπάτηση. 8. Το περιβάλλον και η οικονοµία είναι δεµένα µαζί. εν υπόκεινται σε πολιτικούς περιορισµούς. Το να αγνοήσεις ένα από τα δύο βάζει σε κίνδυνο την ισορροπία της ύπαρξής µας. 9. Αυτό που θα ανακαλυφθεί είναι πιο ση- µαντικό από τη γνώση που έχει συσσωρευτεί µέχρι αυτό το σηµείο. 10. Οι κυβερνήσεις βασίζονται στη δύναµη, τους νό- µους, τους στρατούς και τις πολιτικές, ενώ οι µη κυβερνητικές οργανώσεις βασίζονται στη δύναµη της καλής θέλησης. 11. Η πραγµατική ισχύς της εποχής µας είναι η δύναµη της καλής θέλησης. 12. Οι καλοί τρόποι δεν είναι λιγότερο ση- µαντικοί από τους επεξεργασµένους νόµους. 13. Ο διορισµός ενός ατόµου είναι σαν την επιλογή ενός δρόµου. 14. Η ηλικία των συνόρων, οι αποστάσεις και οι διακρίσεις τελείωσαν τη στιγµή που η επιστήµη αντικατέστησε το έδαφος. 15. Να βλέπεις τον κάθε άνδρα σαν αδελφό και την κάθε γυναίκα σαν αδελφή. Προσκάλεσέ τους, για να τους φιλοξενήσεις και δέξου την δική τους πρόσκληση, να γίνουν οικοδεσπότες σου. 16. Ότι έχει ανακαλυφθεί µέχρι τώρα δεν είναι παρά µία µικρή µερίδα του αγνώστου. Ακόµα γνωρίζουµε λίγα για την ικανότητα των εγκεφάλων µας, για το διάστηµα και τους ωκεανούς. 17. Το να µαθαίνεις πώς να µαθαίνεις επιβάλλεται στην αλλαγή των καιρών. 18. Το να είσαι έτοι- µος για τις προκλήσεις του αύριο είναι ακόµα σηµαντικότερο από τη σηµερινή σου ενηµέρωση. 19. Μη φοβάσαι να είσαι µόνος. Το να κάνεις λάθος είναι πιο επικίνδυνο. 20. Η µεγαλύτερη ανταµοιβή κάποιου είναι όταν τα παιδιά του είναι καλύτερα από αυτόν. 21. Οι προορισµοί είναι σηµαντικότεροι από τους χώρους στάθµευσης. 22. Είναι σηµαντικότερο να σκέπτεσαι από το να θυµάσαι. 23. Οι αξίες πρέπει να καθορίζουν τις τιµές. Όχι το αντίθετο. 24. Το να εξασκεί κάποιος το µυαλό του είναι το ίδιο σηµαντικό µε την εξάσκηση του υπόλοιπου σώµατος. 25. ιακινδύνευσε να εµπιστεύεσαι τους ανθρώπους, δεν είναι προτιµότερο αντί να τους χάσεις επειδή τους υποψιάζεσαι; 26. Είναι καλύτερα να σε οδηγούν οι άνθρωποι, αντί να τους επιβάλλεις την αρχηγία κάποιου. 27. Είναι καλύτερο να είσαι συνθέτης αντί µαέστρος. Οι καινούριες συµφωνίες είναι µουσική στα αυτιά των νέων. 28. Η ειρήνη δεν αποκτάται κερδίζοντας σηµεία, αλλά εάν πείσεις τον αντίπαλο κάποιου για τα κέρδη από την κοινή συµβίωση. ιστοσελίδα www.cohen.gr, 29.5.2008 5

ª ƒ º ø ƒ È 100 Ú ÔÈ appleô ÂappleËÚ Û Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ 19 Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν Εγώ είµαι ο Κύριος. Λευϊτικό 19:18 Κάποιος αλλόθρησκος ρώτησε τον ραββίνο Σαµάι, σοφό δάσκαλο γνωστό για την αυστηρότητά του: Μπορείς να µου διδάξεις όλο τον Νόµο όσο εγώ θα στέκοµαι στο ένα πόδι; Αν ναι, θα γίνω Εβραίος. Ο Σαµάι του αποκρίθηκε πως ο Νόµος είναι για όσους πραγµατικά τον επιζητούν κι ότι κανένας υποψήφιος µαθητής δεν µπορεί να βάζει όρους για την διδασκαλία του, και τον έδιωξε. Στη συνέχεια πήγε να συναντήσει τον Χιλλέλ έναν άλλο σοφό ραββίνο, γνωστό για τη γλυκύτητά του, και του είπε: Θα γίνω Εβραίος, αλλά θέλω να µου διδάξεις όλο το Νό- µο, όσο εγώ θα στέκοµαι στο ένα πόδι. Ο δάσκαλος τού απάντησε: Μην κάνεις στον πλησίον σου αυτό που δεν ( 70 π.χ. - 10 µ.χ ) θα θελες να κάνουν οι άλλοι σ εσένα. Αυτός είναι ο Νόµος. τα υπόλοιπα δεν είναι παρά σχόλια. Άντε, λοιπόν, πήγαινε και ξεκίνα τη µελέτη. Πολλοί πιστεύουν ότι ο Χιλλέλ ήταν δάσκαλος του Ιησού. Ο Χιλλέλ ο Πρεσβύτερος, ή ο Βαβυλώνιος, θεωρείται από πολλούς ραββίνους ως ο τέλειος Εβραίος, και συγκρίνεται µε τον Κοµφούκιο ή τον Λίνκολν. Όπως και αυτοί ξέφυγε από σκληρή ένδοια. Μιλούσε µε παραβολές. Έλεγε µε απλά λόγια µεγάλες αλήθειες. Ο Χιλλέλ, για τους επόµενους αιώνες, συ- µπύκνωσε την εβραϊκή σοφία σε αποφθέγµατα που ήταν κατανοητά στους απλούς ανθρώπους. Πολλές από τις σύντοµες ιστορίες του, είναι παρόµοιες µ αυτές του Ιησού. 6

ª ƒ º ø ƒ Γνωρίζουµε λίγα πράγµατα για τη ζωή του. Είναι φηµισµένος για τα λόγια του και για το ότι υπήρξε χαρισµατικός δάσκαλος. Ο Χιλλέλ θεωρείται ότι έθεσε τα θεµέλια του κλασικού Εβραϊσµού που βασίζεται κυρίως στη διδάγµατα της Βίβλου και στις ηθικές παραινέσεις και λιγότερο στη τυπολατρεία του ναού. Η συγκέντρωση της προσοχής του στη µάθηση, η αναζήτηση κατανόησης της πεµπτουσίας του Εβραϊκού νόµου, η δηµιουργία µιάς θρησκείας που να µεταφέρεται, επέτρεψε στο λαό του να παραµείνει ε- νωµένος στη ιασπορά που θα επερχόταν, και να γραφτεί το Ταλµούδ, ο θησαυρός των εβραϊκών νόµων. Η πίστη του στη βελτίωση του κόσµου δια µέσου των ηθικών αξιών (τικούν ολάµ) έθεσαν τη βάση για τον µεταβιβλικό Ιουδαϊσµό και για το ξεκίνηµα του Χριστιανισµού. Ο Χιλλέλ είχε µεγάλο ζήλο µάθησης, γι αυτό έφυγε από το σπίτι του στη Βαβυλώνα, για να σπουδάσει στην Ιουδαία, όµως δεν µπορούσε να πληρώσει δίδακτρα. Ο µύθος λέει ότι ένα Σαµπάτ που χιόνιζε, σκαρφάλωσε στη στέγη ενός ε- ντευκτηρίου και παρακολουθούσε το µάθηµα από ένα φεγγίτη. Οι δάσκαλοι παρατήρησαν ότι το δωµάτιο ήταν ιδιαιτέρως σκοτεινό και καθώς κοίταξαν προς το ταβάνι αντιλήφθηκαν ότι υπήρχε κάποιος άνθρωπος, που εµπόδιζε το φώς να µπει. Παραβιάζοντας τις εντολές τού Σαµπάτ, οι φοιτητές σκαρφάλωσαν στη στέγη και έσωσαν τον παγω- µένο Χιλλέλ. άσκαλοι και µαθητές τον στέγνωσαν, τον ζέσταναν και τον έντυσαν. Έκριναν δε ότι ένας άνθρωπος τόσο αποφασισµένος να σπουδάσει πρέπει να γίνει δεκτός στα µαθήµατα. Ο Χιλλέλ επέστρεψε στη Βαβυλώνα για ένα διάστηµα και όταν ξαναγύρισε στην Ιερουσαλήµ ανέλαβε την ηγεσία του Σανεντρίν, που ήταν το ανώτατο δικαστήριο της αρχαίας Ιουδαίας, και προΐστατο των ραββίνων. Ο Χιλλέλ βρήκε τα µέλη του Σανεντρίν ανεπαρκώς εκπαιδευµένους στον Εβραϊκό νό- µο. Η προφορική παράδοση είχε ατονίσει κατά τη Ρωµαϊκή κατοχή και την φαύλη τυραννία του βασιλιά Ηρώδη. Ο Χιλλέλ όρισε ως δεύτερο τη τάξει του Σανεντρίν, τον Σαµάι, που ήταν αυστηρός, σκληρός, υπερόπτης και τυπολάτρης. Για τα επόµενα εκατοντάδες χρόνια οι οπαδοί τους θα ήταν γνωστοί ως η Σχολή τού Χιλλέλ και η Σχολή τού Σαµάι. Ήταν οι αισιόδοξοι και οι απαισιόδοξοι, αυτοί που ήταν ικανοποιηµένοι µόνο γιατί υπήρχαν οι άλλοι, σίγουροι ότι αν δεν υπήρχαν θά ήταν καλλίτερα. Ο Χιλλέλ δεν θύµωνε ποτέ, ο Σαµάι ήταν πάντα θυ- µωµένος. Ο Χιλλέλ θα συµβιβαζόταν για κάθε τι, ο Σαµάι δεν άλλαζε ποτέ θέση. Λέγεται ότι όταν ρωτήθηκε ο Θεός προτί- µησε την αντιµετώπιση της ζωής τού Χιλλέλ. Οι απόψεις και των δύο, πάντως, δηµιούργησαν τη βάση της Ταλµουδικής σκέψης και συζήτησης και έτσι διαµορφώθηκε η σκέψη τού Εβραϊκού λαού. Τόσο ο Χιλλέλ όσο και ο Σαµάι ήταν Φαρισαίοι, οι πρόδροµοι των σύγχρονων Εβραίων. Πολλοί Χριστιανοί αντιµετωπίζουν τους Φαρισαίους της εποχής τού Ιησού ως άκαµπτους και κολληµένους στην τυφλή υπακοή του νόµου. Ο Ιησούς ήταν Φαρισαίος και είχε κάνει σαφές ότι δεν είχε πρόθεση να καταργήσει τον νόµο. Η επίπληξή του ότι πολλοί υπακούουν µε κάθε σχολαστικότητα τον Εβραϊκό νόµο ήταν ταυτόσηµη της διδασκαλίας τού Χιλλέλ και του Σαµάι. Από το οµότιτλο βιβλίο του MICHAEL SAPIRO ÌÂÙ ÊÚ ÛË Ï ÎË ÚÔ -ªÔÚ Â È ÁÏÒÛÛ ÎfiÎÎ Ï ÂÓ ÂÈ γκέτο (το) {ακλ.} ΕΤΥΜ. Από το οµώνυµo νησί getto (χυτήριο) κοντά στη Βενετία πήρε το όνοµα και λειτούργησε το πρώτο γκέτο στον κόσµο. Η ονοµασία προέρχεται από τη ιταλική λέξη gettare (τήκω µέταλλο, ρίχνω, πετώ) από τη βιοµηχανία επεξεργασίας µετάλλου που κυριαρχούσε στην περιοχή µέχρι το 1930. Εξαιτίας τών στρι- µωγµένων σπιτιών η συνοικία διέφερε χαρακτηριστικά από την υπόλοιπη πόλη. Οι Εβραίοι είχαν εξαναγκαστεί να ζουν αποµονωµένοι εκεί, από το 1516. Έκτοτε, οποιαδήποτε συνοικία ή τµήµα πόλεως, όπου µια κοινωνική µειονότητα για λόγους προκαταλήψεων ή αποκλεισµού της κατοικεί περιθωριοποιηµένη, µακριά από τις υπόλοιπες κοινωνικές οµάδες, ονοµάζεται γκέτο. 7

π ª ø π π «Άπιστος» ήταν τελικώς ο Αϊνστάιν «Η επιστήµη δίχως τη θρησκεία είναι ανάπηρη και η θρησκεία δίχως την επιστήµη είναι τυφλή», είχε αινιγµατικά δηλώσει πριν από αρκετές δεκαετίες ο Αλβέρτος Αϊνστάιν. Ο πασίγνωστος αυτός αφορισµός αποτέλεσε την αφορµή για µια ατελείωτη διαµάχη µεταξύ θρησκευόµενων και αγνωστικιστών µε έπαθλο την οικειοποίηση του µεγαλύτερου επιστήµονα του περασµένου αιώνα. Σή- µερα µια µέχρι πρότινος άγνωστη επιστολή τού Αϊνστάιν ενδέχεται να διευθετήσει την άτυπη µάχη πιστών και µη ή ακόµα και να εντατικοποιήσει τη δηµόσια συζήτηση αναφορικά µε τις απόψεις του περί θρησκείας. Η εν λόγω επιστολή, η οποία θα δηµοπρατηθεί στο Λονδίνο στα τέλη της εβδοµάδας έπειτα από πεντηκονταετή παραµονή στα χέρια ιδιώτη συλλέκτη, καθιστά ξεκάθαρο ότι ο θεωρητικός φυσικός ουδέποτε υπήρξε υποστηρικτής των θρησκευτικών δογµάτων. Ο Αϊνστάιν έγραψε την επιστολή, αποδέκτης της οποίας ήταν ο φιλόσοφος Έρικ Γκατκάιντ, στις 3 Ιανουαρίου του 1954 µε αφορµή την έκδοση του βιβλίου τού τελευταίου µε τίτλο ιαλέξτε τη ζωή: Το κάλεσµα της Βίβλου στην εξέγερση. Η επιστολή πουλήθηκε ένα µήνα αργότερα και έκτοτε παρέµεινε στα χέρια ιδιώτη. «Η λέξη Θεός δεν είναι για µένα τίποτε περισσότερο από µια έκφραση, ένα προϊόν τής ανθρώπινης αδυνα- µίας, και όσον αφορά τη Βίβλο θεωρώ ότι πρόκειται για ενδιαφέρουσα συλλογή, πλην όµως, πρωτόγονων µύθων, οι οποίοι παραµένουν παιδιάστικοι», γράφει ο Αϊνστάιν. Κοινός λαός και οι Εβραίοι Ο µεγάλος φυσικός, ο οποίος ήταν εβραϊκής καταγωγής και είχε απορρίψει πρόταση να ανακηρυχθεί πρόεδρος του Ισραήλ, απέρριπτε την ιδέα ότι οι Εβραίοι είναι ο εκλεκτός λαός του Θεού. «Για µένα ο εβραϊσµός είναι όπως κάθε άλλη θρησκεία, δηλαδή µια µετουσίωση των πλέον παιδιάστικων προκαταλήψεων, και ο εβραϊκός λαός, στον οποίο είµαι χαρούµενος που ανήκω, δεν έχει διαφορετική ποιότητα από οποιονδήποτε άλλο λαό», τονίζει ο ίδιος. Η επιστολή αναµένεται να δηµοπρατηθεί από τον οίκο Bloomsbury του Λονδίνου και θεωρείται δεδοµένο ότι η τιµή της θα αγγίξει τα 16.000 δολάρια. Πρόκειται για χειρόγραφο στη γερµανική γλώσσα, το οποίο δεν αναφέρεται στο εγκυρότατο βιβλίο του Μαξ Τζάµερ Ο Αϊνστάιν και η Θρησκεία. Ένας από τους πλέον ειδικούς στη ζωή τού Αϊνστάιν, ο Τζον Μπρουκς του Πανε- 8

πιστηµίου της Οξφόρδης, παραδέχτηκε ότι δεν γνώριζε καν την ύπαρξη της επιστολής. Οι γονείς του Αϊνστάιν δεν ήταν θρήσκοι, αλλά ο ίδιος φοίτησε σε καθολικό σχολείο, ενώ µυήθηκε στον εβραϊσµό µέσω ιδιαίτερων µαθηµάτων. Αργότερα αναφέρθηκε στη θρησκευτική εκπαίδευση ως «ο θρησκευτικός παράδεισος της νιότης», κατά τη διάρκεια της οποίας τηρούσε µε ευλάβεια κανόνες όπως η αποφυγή κατανάλωσης χοιρινού κρέατος. Αµφισβητίας στα 12 Σε ηλικία δώδεκα ετών είχε ήδη αρχίσει να αµφισβητεί τις ιστορίες της Βίβλου. Στα τελευταία χρόνια τής ζωής του, πάντως, είχε κάνει λόγο για ένα «κοσµικό θρησκευτικό συναίσθηµα» που διαπότιζε το επιστηµονικό του έργο. Ένα χρόνο πριν πεθάνει, δε, εξέφρασε την επιθυµία να βιώσει το σύµπαν ως ένα κοσµικό ενιαίο. Αρεσκόταν, επίσης, να χρησιµοποιεί τον Θεό ως παράδειγµα προκειµένου να εκλαϊκεύσει τα συχνά πολύπλοκα θεωρή- µατά του. «Ο Θεός δεν ρίχνει ζάρια», είχε υποστηρίξει το 1926 σε µια προσπάθεια να εξηγήσει την κβαντική του θεωρία. Μπορεί ο Αϊνστάιν να απέρριπτε κατηγορη- µατικά τα θρησκευτικά δόγµατα, αλλά σύµφωνα µε τον Μπρουκς εξοργιζόταν όταν οι υποστηρικτές τού αθεϊσµού ευαγγελίζονταν τις απόψεις του. Τον προσέβαλλε η έλλειψη ταπεινοφροσύνης από πλευράς ορισµένων εξ αυτών. «Το αιώνιο µυστήριο αυτού του κόσµου είναι η προσπάθειά µας να τον κατανοήσουµε», έλεγε. The Guardian, Μάιος 2008 ΣΥΜΒΑΛΛΩ ΚΙ ΕΓΩ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ ΠΛΗΡΩΝΩ ΤΗΝ ΕΙΣΦΟΡΑ ΠΕΤΣΙΑ ΠΟΥ ΜΟΥ ΑΝΑΛΟΓΕΙ Μέρος από τις εισφορές Πέτσια διασφαλίζει την αρτιότητα στην εκπλήρωση των θρησκευτικών µας αναγκών. Η συνέχιση των παραδόσεων που διατηρούν ζωντανό το λαό µας µέσα στους αιώνες, η τήρηση των κανόνων που επιβάλλει η πίστη µας, η διατήρηση όλων όσων µας χαρακτηρίζουν ως Εβραίους, οφείλουµε να είναι διαρκές µέληµά µας. Η Επιτροπή Πέτσια

π ƒ Αποστολή Ισραήλ του ΑΧΙΛΛΕΑ ΠΕΚΛΑΡΗ Το λεωφορείο Νο 4, γεµάτο επιβάτες κάθε απόχρωσης, διασχίζει αργά την πολυσύχναστη οδό Άλενµπι, το hot spot της πόλης, µε τα αναρίθµητα µπαρ και καφέ. Τίποτα δεν σε προδιαθέτει για κίνδυνο ή απειλή. Ίσως, κάποιες ανόρεχτες µατιές µε καχυποψία ρουτίνας, προς το περιεχόµενο της µαύρης τσάντας µε τον φωτογραφικό εξοπλισµό του φωτογράφου µας. Ή η σκονισµένη κάννη τού Μ16 µιας µελαχρινής στρουµπουλής πιτσιρίκας, κάπου 18 χρόνων, που έχει σχεδόν κολλήσει πάνω µας. Κι όµως. Η «γραµµή 4» που συνδέει τα πολυτελή ξενοδοχεία τής παραλιακής λεωφόρου Χαγιαρκόν µε το εναλλακτικό και «κουλτουριάρικο» downtown, είναι ε- κείνη που ανατινάχτηκε τις περισσότερες φορές από Παλαιστίνιους βοµβιστές αυτοκτονίας. Τρία χρόνια µετά το τελευταίο χτύπηµα στην πόλη που έχει το όνοµα «Λόφος της Άνοιξης», οι εικόνες αυτές µοιάζουν µακρινές, έως και εξωπραγµατικές, κάτω από τη λιακάδα και λόγω της «πολιτικής λιακάδας» που βιώνουν αυτή την εποχή οι Ισραηλινοί. Έτσι ονοµάζουν τις περιόδους σχετικής ηρεµίας στην πιο ταραγµένη περιοχή του πλανήτη. Μια «λιακάδα» που κανείς δεν ξέρει πόσο θα κρατήσει και που (κατά την επίσκεψη του «Κ») έχει συµπέσει µε την 60ή επέτειο της ίδρυσης του Κράτους του Ισραήλ. «60 Χρόνια Μέλι και Γάλα» αναφέρει το Time Out Israel στο εξώφυλλο του επετειακού τεύχους. Αναµεµειγµένα µε αρκετό αίµα και δάκρυα. [ ] Στους δρόµους, η πρόσµειξη των φυλών είναι εντυπωσιακή. Οι κάτοικοι του νεοσύστατου κράτους προέρχονται από περίπου εκατό χώρες. Ρώσοι και Αιθίοπες. Ινδοί και Πολωνοί. Μεξικανοί και Έλληνες. Ξανθοί και µελαχρινοί. Πιστοί και άθεοι. Όλοι Εβραίοι. Melting pot. Το Τελ Αβίβ είναι ένα παράδειγµα του πώς θα µοιάζει η «φυλή του µέλλοντος», όταν όλοι θα έχουµε ανακατευτεί µε όλους, µια µέρα όχι και τόσο µακρινή [ ] Φυσικά, το Τελ Αβίβ δεν είναι σαν το υπόλοιπο Ισραήλ. Όταν πας βόρεια στη Γαλιλαία, ακούς περισσότερα Αραβικά. Νότια, στην Μπερσέβα και την έρηµο Νέγκεβ, το σινιέ συνολάκι των καφέ της λεωφόρου Ρότσιλντ αντικαθίσταται από τη φόρµα εργασίας του Κιµπούτς Γιοτβάτα. Και ανατολικά, προς την Ιερή Πόλη, το θρησκευτικό συναίσθηµα φουντώνει απότοµα. 10

π ƒ Στην Ιερή Πόλη Όπως παντού, έτσι κι εδώ υπάρχει η «αντιπαλότητα» των πόλεων: οι θρησκευόµενοι κάτοικοι της Ιερουσαλήµ «αντιπαθούν» τους «προοδευτικούς» κατοίκους τού «έκλυτου» Τελ Αβίβ. «Εκεί είναι σήµερα τα σύγχρονα Σόδοµα, γι αυτά µας τιµωρεί ο Μεγαλοδύναµος» µας λέει, µε νόηµα, ένας νεαρός οδηγός ταξί της Ιερής Πόλης. Και η αντίθετη άποψη; «Η Ιερουσαλήµ θα µπορούσε να γίνει η Ντίσνεϊλαντ των Θρησκειών, υπό την κυριαρχία του ΟΗΕ», λέει ο 34χρονος Σάγκι Μπεν Γιοζέφ, ιδιοκτήτης του ιταλικού εστιατορίου-µπαρ Radio Rosko, στο Τελ Αβίβ όπου µαζεύονται όλοι οι επώνυµοι της «προοδευτικής σκέψης». Άποψη µε την οποία, προφανώς, διαφωνούν κάθετα οι Ορθόδοξοι Εβραίοι, αλλά το επίσηµο κράτος διατηρεί κρυµµένη στο πίσω µέρος του µυαλού του. Η στάση «Προς Ιερουσαλήµ» στον κεντρικό σταθµό λεωφορείων του Τελ Αβίβ, ξεχωρίζει. Το πολύχρωµο πλήθος αντικαθίσταται από µαυροντυµένους Χαρεντί, µε καπέλα, γενειάδες και κοτσιδάκια. «Πιγκουίνοι», όπως τους αποκαλούν ειρωνικά οι άθρησκοι «σοσιαλίζοντες» Κιµπούτσνικς. Η πόλη δείχνει καταδικασµένη σε µια αποπνικτική κατάνυξη, που κάθεται βαριά στο στήθος, ακόµα και στον επισκέπτη. Η βόλτα στα σοκάκια δηµιουργεί παραισθήσεις άλλης εποχής, του Ιησού, του Σολοµώντα, του Αντίοχου του Επιφανούς. Ραββίνοι, ρούζοι, Χριστιανοί και Μουεζίνηδες «τσουγκρίζουν ώµους» στα καλντερίµια. Στις κοινές γιορτές η κάθε «οµάδα» ψάλλει όσο δυνατά µπορεί, για να υπερκαλύψει τους «άλλους». Σαν οπαδοί σε ντέρµπι «αιωνίων αντιπάλων». Ο Ελντάντ Μπριν, 31 ετών, είναι ξεναγός «Πολιτικού και Κοινωνικού Τουρισµού» στην Ιερουσαλήµ. «Καλωσήλθατε στη χώρα των αντιθέσεων και αντιφάσεων» µας χαιρετά. «Στη χώρα που πανηγυρίζει στους δρόµους τη νίκη ενός τραβεστί στη Eurovision, αλλά την άλλη µέρα, Σάββατο, τα λεωφορεία δεν κυκλοφορούν στην πόλη, γιατί είναι θρησκευτική αργία. Στη χώρα που δεν τρώει χοιρινό και οστρακοειδή, αλλά καπνίζει το χόρτο του Θεού». Είναι απαισιόδοξος. «εν βλέπω ειρήνη. Το πρόβληµα δεν θα λυθεί ποτέ. Πάντα κάτι θα γίνεται και θα ξαναγυρνάµε στη βία». Ωστόσο, συνεχίζει να ζει εδώ. «Πού να πάω; Εδώ γεννήθηκα, εδώ είναι το σπίτι µου». [ ] Υπάρχει λύση; Ποιος µπορεί να την φέρει; «Τι θα έκανες αν ήσουν πρωθυπουργός του Ισραήλ;», ρωτώ τον Σάγκι του Radio Rosko. Η απάντηση έρχεται αυτόµατα, µετά από βαθύ αναστεναγµό: «Θα δήλωνα παραίτηση»! Αυτό, µάλλον, ετοι- µάζεται να κάνει και ο εν ενεργεία πρωθυπουργός, Εχούντ Όλµερτ για τους δικούς του λόγους, βέβαια. Ο επόµενος, παρακαλώ «Κ» (Καθηµερινή), τ. 265, 29.6.2008 φωτο: CHARLIE MAKKOS 11

π ƒ «Ο πόλεµος µας επιβλήθηκε» Συνέντευξη του ΑΒΡΑΑΜ ΓΙΟΣΟΥΑ στην ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΥ Πώς έχει διαµορφωθεί η ισραηλινή-εβραϊκή ταυτότητα στη διάρκεια αυτών των 60 χρόνων από την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους του Ισραήλ; «Το 1948 η εβραϊκή ταυτότητα ήταν κατά µία έννοια "µερική". Έκτοτε εξελίχθηκε και ολοκληρώθηκε. Πρώτα απ' όλα, το 1948 οι Εβραίοι κλήθηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία τους να ασχοληθούν µε τα προβλήµατα και τις απαιτήσεις που εγείρει η οργάνωση ενός κράτους -να ασχοληθούν µε την οικονο- µία, το στρατό, το σωφρονιστικό σύστη- µα, το ζήτηµα των µειονοτήτων, δηλαδή µε την ολότητα της ζωής. εύτερον, ήταν η πρώτη φορά που Εβραίοι κυβερνούσαν Εβραίους. Αυτό είναι κάτι πολύ πρόσφατο στην ιστορία µας. Και το τρίτο είναι πως για πρώτη φορά, Εβραίοι που ασπάζονται διαφορετικές ιδεολογίες κλήθηκαν να πάρουν από κοινού αποφάσεις για το µέλλον τους, όπως συµβαίνει σε όλα τα κράτη. Στην Ελλάδα, για παράδειγµα, ένας άθεος Εβραίος δεν θα συναντηθεί µε έναν ορθόδοξο Εβραίο. Ενώ στο ισραηλινό Κοινοβούλιο, οι πιστοί Εβραίοι οφείλουν να συζητήσουν µε τους αριστερούς για θέµατα όπως ο γάµος µεταξύ οµοφυλοφίλων». Στην οµιλία του το 2006 στο ετήσιο µνηµόσυνο του Γιτζχάκ Ράµπιν, ο Νταβίντ Γκρόσµαν είχε πει, µεταξύ άλλων, πως το Ισραήλ αφήνει να πηγαίνει χαµένο το θαύµα που ήταν η γέννηση αυτού του κράτους. Πως έχασε τη σπουδαία και σπάνια ιστορική ευκαιρία να εξελιχθεί σε ένα φωτισµένο, αληθινά δηµοκρατικό κράτος. Είναι έτσι κατά τη γνώµη σας; «Όσον αφορά τις δηµοκρατικές κατακτήσεις, το κράτος του Ισραήλ είναι πολύ πιο δηµοκρατικό από ό,τι ήταν τα πρώτα χρόνια µετά την ίδρυσή του. Η δηµοκρατία έχει βαθύνει, έχει εµπεδωθεί και το βλέπουµε σε όλους τους θεσµούς. Φυσικά υπάρχει το τεράστιο πρόβληµα της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών και των οικισµών. Ο εποικισµός µετά τον Πόλεµο των Έξι Ηµερών ήταν ένα τεράστιο λάθος. Ο πόλε- µος δεν ήταν κάτι που θα µπορούσαµε να έχουµε αποφύγει, µας επιβλήθηκε. Όµως, η κατοχή και ο εποικισµός είχαν αποτέλεσµα όχι µόνο να ανοίξει πολύ βαθιά η πληγή στη σχέση µας µε τους Παλαιστινίους, αλλά να διαταραχθούν και οι σχέσεις µεταξύ µας, στο εσωτερικό της χώρας. Με έναν τρόπο, στο Ισραήλ υπήρχαν δύο παράλληλα συστή- µατα: ένα δηµοκρατικό στο εσωτερικό της χώρας κι ένα άλλο στα κατεχόµενα. Όµως αυτά τα εδάφη δεν είναι γεωγραφικά αποµακρυσµένα από το κράτος του Ισραήλ, όπως συνέβαινε µε την Αλγερία και τη Γαλλία, για παράδειγµα. Είναι δίπλα µας. Είχα πάντα την αίσθηση πως η κατοχή και ο εποικισµός διέφθειραν το Ισραήλ». [ ] Η µονοµερής στρατωτική αποχώρηση και η αποµάκρυνση των ισραηλινών οικισµών από τη Γάζα, έµοιαζε αρχικά µια ελπιδοφόρα κίνηση προς την κατεύθυνση της επίτευξης της ειρήνης. Κατά τη γνώµη σας, ποιο µερίδιο ευθύνης φέρει η ισραηλινή και ποιο η παλαιστινιακή πλευρά; 12

π ƒ «Πρώτα απ' όλα, δεν θεωρώ πως η αποτυχία ήταν πλήρης. Οι άνθρωποι ξεχνούν πως πριν από την αποµάκρυνση των οικισµών, οκτώ χιλιάδες Ισραηλινοί ζούσαν ανάµεσα σε ένα εκατοµµύριο Παλαιστινίους, η στρατιωτική παρουσία ήταν ασφυκτική, χάνονταν ανθρώπινες ζωές και από τις δύο πλευρές. Έπρεπε να φύγουµε από τη Λωρίδα της Γάζας. Τώρα γιατί δεν υπήρξε συνέχεια; Γιατί η Χαµάς απάντησε στην κίνηση του Ισραήλ εκτοξεύοντας ρουκέτες. Αν είχαν σκεφτεί πως, εντάξει, αναγκάσαµε τους Ισραηλινούς να φύγουν, ας δούµε τώρα πώς θα οικοδοµήσουµε καλύτερες συνθήκες ζωής στην περιοχή, τότε τα πράγµατα θα είχαν εξελιχθεί πιο οµαλά και η ισραηλινή κυβέρνηση θα έδειχνε µεγαλύτερη προθυµία να αποµακρυνθεί από τη υτική Όχθη». Πάντως, ενώ ο Όλµερτ είχε δεσµευτεί για το πάγωµα των οικισµών στη υτική Όχθη και την αποµάκρυνση εκείνων που είχαν κριθεί παράνοµοι, η κυβέρνησή του συνεχίζει την επέκταση δεκάδων οικισµών. «Ναι, είναι τροµερό. Γιατί αν ο Όλµερτ είναι ειλικρινής όσον αφορά τις προθέσεις του για τη δηµιουργία παλαιστινιακού κράτους, πώς εξηγείται η επέκταση των οικισµών; Κατά τη γνώµη µου, το επέτρεψε υποκύπτοντας στις πιέσεις της εξιάς. Σκέφτεται το πολιτικό κόστος. Πρόκειται για καταστροφή. Και είναι µεγάλο λάθος και των ΗΠΑ που δεν τον απέτρεψαν». Σύµφωνα µε πολλούς παρατηρητές εντός του Ισραήλ, σήµερα υπάρχει µεγαλύτερη ένταση και δυσπιστία από ποτέ, ανάµεσα στους Εβραίους και τους Άραβες πολίτες του Ισραήλ. Η δική σας αίσθηση ποια είναι; «Νοµίζω πως και οι δύο κοινότητες πρέπει να αισθάνονται περήφανες, γιατί, ενώ γύρω µας υπήρχε πάντα τόση βία και πόνος, πετύχαµε να χτίσουµε και να διατηρήσουµε µια σχέση λεπτών ισορροπιών, στηρίζοντας τη σχέση µας σε ένα πολύ σοφό modus vivendi. Αλλά και οι δύο οφείλουµε να συνεχίσουµε και να εντείνουµε τις προσπάθειές µας για να καλλιεργήσουµε περαιτέρω αυτή τη σχέση. Φυσικά είµαστε όλοι ισότι- µοι απέναντι στο νόµο, αλλά νοµίζω πως οι Άραβες πολίτες υφίστανται διακρίσεις. Το κράτος οφείλει να κάνει περισσότερες επενδύσεις στα χωριά τους, να εξασφαλίσει πως θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες - στον τοµέα της εργασίας, για παράδειγµα. Και οι Άραβες πολίτες, από την πλευρά τους, θα µπορούσαν να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους για µεγαλύτερη εκπροσώπηση στη Βουλή. Αυτό θα βοηθούσε πολύ τις προσπάθειες για την επίτευξη της ειρήνης». Θα βλέπατε το ενδεχόµενο η Ιερουσαλήµ να γίνει κοινή πρωτεύουσα των δύο ξεχωριστών κρατών, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης; «Νοµίζω πως είναι αδύνατο. Η Ιερουσαλήµ θα πρέπει να διχοτοµηθεί. Ξέρω πως αυτό είναι µια εξαιρετικά λεπτή χειρουργική επέµβαση. Εκείνο που θα µπορούσε να γίνει, είναι η Παλιά Πόλη -όπου και βρίσκονται οι ιεροί τόποι των τριών µονοθεϊστικών θρησκειών- να γίνει ένα είδος Βατικανού, να µην υφίσταται εκεί καµία εθνική κυριαρχία. Η υπόλοιπη πόλη, όµως, θα πρέπει να µοιραστεί α- νάµεσα στα δύο κράτη». [ ] Σύµφωνα µε τους δηµογράφους, το 2020 οι Εβραίοι θα αποτελούν µόλις το 47% των ανθρώπων που θα κατοικούν ανάµεσα στον Ιορδάνη ποταµό και τη Μεσόγειο. Βλέπετε αυτή την εξέλιξη ως µια υ- παρξιακή απειλή για το Ισραήλ;«Επιβάλλεται να έχουν δηµιουργηθεί δύο ξεχωριστά κράτη πολύ νωρίτερα από το 2020. Αλλά ακόµη κι αν οι Εβραίοι του Ισραήλ ήταν δέκα εκατοµµύρια, αυτό σε τίποτε δεν θα άλλαζε το γεγονός πως οι Παλαιστίνιοι έχουν το ιερό δικαίωµα να αποκτήσουν το δικό τους κράτος. Η φόρµουλα για την επίλυση του προβλήµατος υπάρχει. Ο χωρισµός µπορεί να γίνει, τα σύνορα να χαραχτούν. Το θέµα είναι να υπάρξει πίεση ώστε να το πετύχουµε. Κι εκεί µπορεί και πρέπει να µας βοηθήσει και η Ευρωπαϊκή Ένωση». ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 17.5.2008 13

π ƒ Κρίση ταυτότητας στο Ισραήλ Σε συνέντευξή του στην εφηµερίδα Jerusalem Post, το 1999, ο τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ Εχούντ Μπαράκ προειδοποίησε µε ασυνήθιστη πολιτική τόλµη τούς συ- µπατριώτες του ότι, αν διαιωνισθεί η κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών, το Ισραήλ πρέπει να επιλέξει ένα από τα δύο: Είτε να χάσει τον εβραϊκό του χαρακτήρα, είτε να γίνει αστυνοµικό κράτος. «Οποιαδήποτε προσπάθεια να κρατήσουµε όλη αυτή την περιοχή ως ενιαία πολιτική οντότητα οδηγεί, αναπόδραστα, είτε σε αντιδηµοκρατικό κράτος, είτε σε µη εβραϊκό κράτος. Γιατί, αν οι Παλαιστίνιοι ψηφίζουν, τότε θα είναι ένα διεθνικό κράτος, ενώ αν δεν ψηφίζουν, θα είναι κράτος- απαρτχάιντ, το οποίο θα εξελιχθεί σε νέο Μπέλφαστ ή νέα Βοσνία». Σχεδόν µια δεκαετία αργότερα, η προειδοποίηση του Ισραηλινού πολιτικού ακούγεται δραµατικά επίκαιρη. Η διαιώνιση της κατοχής σε Γάζα και υτική Όχθη, ιδιαίτερα δε οι αγριότητες στη διάρκεια της δεύτερης Ιντιφάντα ριζοσπαστικοποίησαν τον παλαιστινιακό πληθυσµό στο εσωτερικό του Ισραήλ, που φτάνει το 20% του συνόλου και ψηφίζει, στη µεγάλη του πλειοψηφία, αραβικά κόµµατα, αντίστοιχα εκείνων που δρουν στα κατεχόµενα. Σε συνδυασµό µε τους υπερορθόδοξους (τµήµα των οποίων δεν αναγνωρίζει το κράτος του Ισραήλ για θρησκευτικούς λόγους), τους εποίκους και τους µετανάστες από την πρώην ΕΣΣ, που φτάνουν το ένα εκατοµµύριο και αποτελούν µια πραγµατική παράλληλη κοινωνία (µε ξεχωριστές εφηµερίδες, τηλεοπτικά κανάλια, στέκια, εταιρείες ταξί κ.ά.), το Ισραήλ αρχίζει να εξελίσσεται σε αυτό που πολλοί αποκαλούν «έθνος φυλών», µε τον εβραϊκό του χαρακτήρα να ξεθωριάζει επικίνδυνα. [ ] ιεθνούς φήµης συγγραφέας, ο Αβραάµ Γεοσούα δεν µπορεί να κατηγορηθεί για έλλειµµα πατριωτισµού. [ ] Από τη σκοπιά τού πεπεισµένου σιωνιστή σέβεται απολύτως τις «κόκκινες γραµµές» του Ισραήλ, όπως η µη επιστροφή των Παλαιστινίων προσφύγων. Πριν από λίγους µήνες, ο Γεοσούα προκάλεσε σοκ, όταν κάλεσε, µε άρθρο του στη ιταλική εφηµερίδα La Stampa, τις Ηνωµένες Πολιτείες να αποσύρουν τον πρεσβευτή τους από την Ιερουσαλήµ µέχρις ότου η κυβέρνηση του Εχούντ Όλµερτ σταµατήσει τους εποικισµούς και σοβαρευτεί στην ειρηνευτική διαδικασία µε τους Παλαιστινίους. Η τολµηρή τοποθέτηση τού στοίχισε επικρίσεις ακόµη και από παλιούς φίλους του, όπως ο διάσηµος συγγραφέας Άµος Οζ. Απαντώντας στον Αµερικανό καθηγητή Έρικ Άλτερµαν, που τον επισκέφθηκε στο σπίτι του, στη Χάιφα, ο Γεοσούα δήλωσε: «Αν η Αµερική µας αγαπά τόσο πολύ, πρέπει να µας βοηθήσει να τηρήσουµε τις υποσχέσεις µας. Είναι όπως ο πατέρας µε τον ναρκοµανή ŒÚÈÎ ÕÏÙÂÚÌ Ó γιο. Τον αγαπώ και θέλω να τον βοηθήσω. Αλλά για να τον βοηθήσω, πρέπει να διακόψω τις σχέσεις µας µέχρις ότου σταµατήσει να παίρνει ναρκωτικά». Καθηµερινή, 14.9.2008 14

π ƒ Ισχύς και παραµόρφωση [ ] εν πρέπει να ξεχνάµε πως οι Εβραίοι, σε όλη τους την ιστορία, εκτιµούσαν ιδιαίτερα τα ηρωικά κατορθώµατα και πάντα έτρεφαν θαυµασµό για τη σωµατική δύναµη, τη γενναιότητα και την ανδροπρέπεια που εκπροσωπεί ο Σαµψών. Εκτιµούσαν πάνω απ όλα την ικανότητά του να ασκεί βία χωρίς αναστολές ή ηθικούς ενδοιασµούς, µια ικανότητα που η ιστορία είχε στερήσει από τους καταπιεσµένους Εβραίους για χιλιετίες, µέχρι την ίδρυση του Κράτους του Ισραήλ. Στα εβραϊκά αναφέρεται σχεδόν πάντα µε τη φράση «Σαµψών ο ήρωας», και διάφορες ειδικές µονάδες του Ισραηλινού Στρατού φέρουν τ όνοµά του, από τις «Αλεπούδες τού Σαµψών» του πολέ- µου της Ανεξαρτησίας το 1948 µέχρι τη µονάδα «Σαµψών» που δηµιουργήθηκε κατά την πρώτη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα στα τέλη της δεκαετίας του 1980 (για να µη µιλήσουµε για µια αλυσίδα από λέσχες body-building που ονοµάζεται «Ινστιτούτο Σαµψών», η οποία ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1960 από ένα µυώδη ραββίνο ονόµατι Ραφαήλ Χαλπέριν). Ωστόσο υπάρχει κάτι προβληµατικό στην ισραηλινή κρατική κυριαρχία, κάτι που αντιστοιχεί στη σχέση του Σαµψών µε την ίδια του τη δύναµη. Όπως και στη περίπτωση του ήρωα, η σηµαντική στρατιωτική ισχύς του Ισραήλ µοιάζει συχνά να µετατρέπεται από πλεονέκτηµα σε µειονέκτηµα. Γιατί απ ό,τι φαίνεται, χωρίς να θέλω να υποτι- µήσω τους πραγµατικούς κινδύνους που περιβάλλουν το Ισραήλ, η πραγ- µατικότητα της υπέρµετρης ισχύος δεν έχει καταφέρει να διεισδύσει στην ισραηλινή συνείδηση, δεν έχει αφοµοιωθεί µε φυσικό τρόπο, παρά την εναλλαγή των γενεών. γι αυτόν ακριβώς το λόγο η στάση απέναντι σ αυτή την ισχύ, που η απόκτησή της θεωρείται από πολλούς αληθινό θαύµα, είναι επιρρεπής σε παραµορφώσεις. Μια τέτοια παραµόρφωση µπορεί να οδηγήσει, για παράδειγµα, στην υπερεκτίµηση της ισχύος που έχει αποκτήσει κάποιος. στη µετατροπή της σε αυτοσκοπό. και στην υπερβολική χρήση της. µπορεί επίσης να οδηγήσει σε µια τάση αυτοµατισµού στη χρήση βίας πριν καν εξεταστούν άλλοι τρόποι δράσης κι όλοι αυτοί, σε τελευταία ανάλυση, είναι χαρακτηριστικοί «Σαµψωνικοί» τρόποι συµπεριφοράς. Σ αυτό µπορεί να προστεθεί και η γνωστή ισραηλινή αίσθηση µπροστά σε κάθε κίνδυνο που εµφανίζεται, πως η ασφάλεια της χώρας καταρρέει µια αίσθηση που επίσης υπάρχει στη περίπτωση του Σαµψών, ο οποίος, σε ορισµένες περιπτώσεις, µοιάζει να διαλύεται σε κοµµάτια κι η δύναµή του να εξαφανίζεται απ τη µια στιγµή στην άλλη. Αυτού του είδους η κατάρρευση, ωστόσο, δεν αντικατοπτρίζει την ισχύ που πραγµατικά υπάρχει και συχνά οδηγεί στην υπερβολική χρήση βίας, η οποία περιπλέκει ακόµα περισσότερο την κατάσταση. Όλ αυτά µαρτυρούν, θα έλεγε κανείς, την ατελή οικειοποίηση της δύναµης που έχει αποκτηθεί και, φυσικά, µια βαθιά υπαρξιακή αβεβαιότητα. Αυτή η τελευταία συνδέεται µε τους πολύ πραγµατικούς κινδύνους που ενεδρεύουν για το Ισραήλ, αλλά και µε την τραγική πρωτογενή εµπειρία να είναι κανείς ξένος σ αυτό τον κόσµο, µε την αίσθηση των Εβραίων ό- τι δεν είναι έθνος «σαν όλα τα άλλα έθνη» κι ότι το Κράτος του Ισραήλ είν ένα κράτος που η ίδια η ύπαρξή του είναι υπό αίρεση, που το µέλλον του είναι αβέβαιο και διακυβεύεται κάθε στιγµή, µια αίσθηση που όσες πυρηνικές βόµβες κι αν έχει αποκτήσει το Ισραήλ, σ ένα πρόγραµµα που κάποτε ήταν γνωστό σαν «Επιλογή Σαµψών», δεν λέει να ξεριζωθεί. [ ] ΝΤΑΒΙΝΤ ΓΚΡΟΣΜΑΝ Το µέλι του λιονταριού (Ο µύθος του Σαµψών) εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙ Α 15

Εβραϊκός λαός: Τύχη ή Αποστολή; του Ραββίνου ΜΟΡΝΤΕΧΑΪ ΦΡΙΖΗ Αργά ή γρήγορα, σχεδόν κάθε Εβραίος θα έρθει αντιµέτωπος µε ορισµένες από τις εξής ερωτήσεις: Ποιά είναι άραγε η εβραϊκή φύση; Μήπως είµαστε Εβραίοι επειδή απλά έτσι «έτυχε» να γεννηθούµε τέτοιοι; Τι είµαστε τελικά: θρησκεία ή έθνος; Τι σηµαίνει πως είµαστε ο περιούσιος και εκλεχτός λαός του Θεού; Τότε γιατί βασανιζόµαστε επί τους αιώνες τόσο πολύ; Τι µας κάνει ιδιαίτερους και ως ένα βαθµό άφθαρτους από την πάροδο του καιρού; Γιατί τραβάµε πάντα την προσοχή τού συνόλου, παρ όλο τον µικρό αριθµό µας; Ο γνωστός Αµερικάνος συγγραφέας Μαρκ Τουέιν, έθεσε το παρακάτω ερώτηµα, γράφοντας το 1897 (The Complete Works of Mark Twain, American Artists Edition-p.286) τα εξής: «Αν οι στατιστικές είναι σωστές, τότε οι Εβραίοι δεν αποτελούν παρά 1% της ανθρώπινης φυλής... Κανονικά, ο Εβραίος θα έπρεπε να αγωνιστεί σκληρά προκειµένου να ακουστεί. Και όµως ακούγεται, όπως πάντα ακουγόταν. Είναι σηµαντικός στον πλανήτη, όπως κάθε άλλος λαός... Έδωσε µια καταπληκτική 16 µάχη σε αυτό τον κόσµο, σε όλες τις εποχές, και τα κατάφερε, µε τα χέρια του δεµένα πισώπλατα... Ο [αρχαίος] Αιγύπτιος, ο Βαβυλώνιος και ο Πέρσης άνθισαν, γέµισαν τον πλανήτη µε ιαχές και δόξες, και ύστερα µαράθηκαν όπως ένα απατηλό όνειρο και ξεψύχισαν. Ο [αρχαίος] Έλληνας και ο Ρωµαίος ακολούθησαν, προκάλεσαν πολύ µεγάλη ηχώ, και µετά χάθηκαν. Άλλοι λαοί ξεπήδησαν και για µια ορισµένη περίοδο κράτησαν τον πυρσό τους ψηλά, µέχρι που εκείνος έσβησε και σήµερα βρίσκονται σε στάδιο παρακµής ή έχουν εξαφανιστεί. Ο Εβραίος τους είδε όλους, τους νίκησε όλους, και είναι τώρα ότι ήταν πάντα, εκθέτοντας αφθαρσία, χωρίς καµία φθορά χρόνου, χωρίς κα- µία αδυναµία τών µελών του, χωρίς καµία κόπωση της ενέργειάς του, χωρίς καµία πλήξη τής πανέτοιµης και δραστήριας σκέψης του. Τα πάντα πεθαίνουν, εκτός από τον Εβραίο. Όλες οι άλλες δυνάµεις υποχωρούν, αλλά εκείνος παραµένει. Ποιό είναι το µυστικό τής αθανασίας του;». Τόσο οι νόµοι τής ανθρώπινης ιστορίας, όσο και οι νόµοι τής στατιστικής και της λογικής, δεν µπορούν να εξηγήσουν το φαινόµενο του εβραϊκού λαού, γεγονός που δείχνει γιατί υπάρχουν τόσες θεωρίες (καλοπροαίρετες ή µη) που προσπαθούν να απαντήσουν και να λύσουν το µυστήριο αυτό. Το µυστικό όµως δεν κρύβεται πουθενά αλλού, παρά στην ίδια την εβραϊκή φύση. Σύµφωνα µε τον Ιουδαϊσµό, τίποτα δεν είναι τυχαίο. εν «έτυχε» να γεννηθεί κάποιος Εβραίος, αλλά αυτή είναι η προκαθορισµένη από το Θεό, αποστολή του. Είµαστε απεσταλµένοι, τόσο ως ιδιώτες, όσο και ως λαός, να γίνουµε φωτοδότες των εθνών -Ορ λα γκοϊµ - µετατρέποντας τους εαυτούς µας και το λαό µας ως ένα ξεχωριστό παράδειγµα προς µίµηση, προς όλους τούς λαούς τής οικουµένης, έτσι ώστε να δηµιουργήσουµε µια παγκόσµια κοινωνία βασισµένη στην ηθική (την καθορισµένη από το Θεό και όχι σύµφωνα µε τον αδύναµο ανθρώπινο γνώµονα), τον αλτρουϊσµό και την πίστη στον Ένα και Μοναδικό Θεό. Ακριβώς για αυτό το λόγο, διαλεχτήκαµε να είµαστε εκλεχτοί Û Ó ÂÈ ÛÙË ÛÂÏ 22

Το σώµα είναι η έκφραση της ψυχής και η ψυχή το νόηµα του σώµατος

Άποροι Απορίας άξιον Ήταν στις αρχές του καλοκαιριού, όταν ένας καλός µου φίλος µε κάλεσε να συζητήσουµε διάφορα θέµατα παρέα µε ένα καλό κρασί. Οφείλω να σηµειώσω ότι οι συζητήσεις µε τον συγκεκριµένο αυτόν άνθρωπο κρύβουν πάντα ενδιαφέρουσες εκπλήξεις. Από ένα ανεπανάληπτο ανέκδοτο έως ένα εύστοχο σχολιασµό ενός απλού κατά τα άλλα καθηµερινού γεγονότος. Οι άποροι, µου λέει, οι περιθαλπό- µενοι. Ποιοι άποροι, ποιοι περιθαλπόµενοι, τον ρωτάω, προσποιούµενος ότι δεν αντιλαµβάνοµαι το περιεχόµενο της συζήτησης που ήθελε να ανοίξει. Ήξερα ότι µε την απορία µου αυτή, θα του έδινα έναυσµα να µιλήσει, να διατυπώσει την ανησυχία του, να εκφράσει το συναίσθηµα του πόνου, την ευαισθησία για την κρίση τού αύριο που θα έπληττε πρώτα και κύρια τους απόρους, τους περιθαλπόµενους. Τον άκουγα µε προσοχή, δεν µου ζήτησε να κάνω το παραµικρό, ίσως µάλιστα να του έδωσα και την εντύπωση του «δεν βαριέσαι τώρα αδελφέ». Και πράγµατι αρχικά θεώρησα τα λόγια του υπερβολικά. Στην συνέχεια, σήµερα αντιλαµβάνοµαι ότι σχεδόν είχε προβλέψει την οικονοµική κρίση που βιώνει ο κόσµος. εν θέλω, µου λέει, να δω ούτε έναν οµόθρησκο, στην Αθήνα και στην Ελλάδα όλη να ζει κάτω από µη αξιοπρεπείς συνθήκες. Το θεωρώ άδικο, υποκριτικό, υποτιµητικό για όλους εµάς που θέλουµε να θεωρούµε εαυτούς αξιοπρεπείς. Η απορία µου όλο και αυξανόταν. Τι θέλει τέλος πάντων να κάνουµε Οι κοινότητες προσφέρουν στα µέτρα των δυνατοτήτων τους ότι µπορούν για να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής αυτών των ανθρώπων, σκέφτηκε η ξύλινη σκέψη του εγκεφάλου µου, ώσπου δεν άντεξα και διέκοψα κάποια στιγµή τον χειµαρρώδη λόγο του. Υπάρχουν του λέω, οι κοινότητες, του ΒΙΚΤΩΡΑ ΙΣΑΑΚ ΕΛΙΕΖΕΡ υπάρχουν οι δωρητές, τι παραπάνω θέλεις να γίνει, γνωρίζοντας ότι ο ίδιος ο συνοµιλητής µου έχει αναλάβει την σιωπηρή υποστήριξη δύο τουλάχιστον απόρων. Κοινό ταµείο στήριξης όλων των απόρων οµοθρήσκων, σε όποια πόλη της Ελλάδας και εάν βρίσκονται. Ταµείο µε δοµές ιατρικής περίθαλψης, τράπεζας αίµατος, κοινωνικής αλληλεγγύης, οικονοµικής υποστήριξης. Θέλω, µου λέει µε αφοπλιστική ηρεµία αλλά και βαθιά πίστη, να καταργήσω την λέξη «άπορος» από το λεξικό του Ελληνικού Εβραϊσµού. εν θέλω τον «άπορο», ζητιάνο. Θέλω να τον βλέπω περήφανο, γιατί έτσι αισθάνοµαι περήφανος πρώτα ως άνθρωπος και µετά ως Εβραίος. Αυτά τα λόγια, που τότε στις αρχές του καλοκαιριού τα άκουγα µε συµπάθεια και µε συγκαταβατική κίνηση της κεφαλής µου, σήµερα καθίστανται µια επίκαιρη πραγµατικότητα όπου είναι «απορίας άξιον» γιατί πρέπει ακόµη να έχουµε «απόρους». Ίσως να είναι τούτη η ώρα η κατάλληλη να επεξεργαστούµε προτάσεις όπως αυτή του εκλεκτού συνοµιλητή µου είτε καλύτερες, εάν υπάρχουν 18

Επιµέλεια : µ ÎÙˆÚ πû Î ÏÈ ÂÚ π ø Ã π ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΕΒΡΑΪΣΜΟΣ ΒΙΕΝΝΗ 19/9/2008, EJC-BBC Το µεγαλύτερο σχολικό συγκρότηµα της Ευρώπης εγκαινιάστηκε στην Βιέννη το οποίο απλώνεται σε 16.400 τ.µ και θα υποδεχθεί 600 µαθητές όλων των βαθµίδων πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Στο σχολείο αυτό, που φέρει το όνοµα Zwi Peres Chaies, θα έχουν δικαίωµα εγγραφής Εβραιόπαιδα από 60 χώρες και θα µαθαίνουν την εβραϊκή γλώσσα, θρησκεία και ιστορία. Υποχρεωτική για όλους τους µαθητές είναι µία επίσκεψη στο Ισραήλ κατά την διάρκεια των σπουδών τους. Το συνολικό κόστος ανέγερσης έφθασε στα 23 εκατοµµύρια δολάρια και ανέλαβαν από 1/3 η Αυστριακή κυβέρνηση, ο δήµος της Βιέννης και η τοπική Ισραηλιτική κοινότητα που σήµερα αριθµεί 7.000 µέλη. ΡΩΜΗ 2/10/2008, EJC-BBC Ο πρόεδρος της Ιταλικής Γερουσίας Renato Shifani, έγινε αντικείµενο επίθεσης όταν Ιταλοί ακροδεξιοί ύψωσαν πανώ µε αντισηµιτικά συνθήµατα εναντίον του στον κεντρικό σιδηροδροµικό σταθµό τής Ρώµης. Αφορµή για την επίθεση αυτή στάθηκε η δήλωση του Ιταλού Γερουσιαστή κατά την διάρκεια επίσκεψης του στο Αουσβιτς ότι «όλοι είµαστε Εβραίοι». Τον κ. Shifani επισκέφθηκαν και εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους ο Αρχιραββίνος της Ρώµης και ο Πρόεδρος του ΚΙΣ Ιταλίας. ΡΩΜΗ 2/10/2008, EJC-BBC Ο Πάπας Βενέδικτος εγκαινίασε τον Μαραθώνιο της Βίβλου στην Ιταλική τηλεόραση διαβάζοντας αποσπάσµατα της από το Βατικανό. 2.000 Ιταλοί διαβάζουν τηλεοπτικά την βίβλο µεταξύ των οποίων: Τρείς πρώην Πρόεδροι της Ιταλικής δηµοκρατίας, Francesco Cossiga, Oscar Luigi Scalfaro και Carlo Azeglio Ciampi, ο πρώην Πρωθυπουργός Giulio Andreotti, ο βραβευµένος µε όσκαρ Ιταλός ηθοποιός Benigni και ο τενόρος Andrea Bocelli. Εβραίοι και Μουσουλµάνοι θα συµµετάσχουν επίσης στην τηλεοπτική ανάγνωση της Βίβλου. ΤΕΛ ΑΒΙΒ 12/10/2008, Israel news «εν έχω λόγια να ευχαριστήσω τους Εβραίους για την αγάπη και την υποστήριξη που µας παρέχουν», είπε ο πατέρας ενός παιδιού από την Τεχεράνη που έφθασε στο Ισραήλ για µια δύσκολη εγχείρηση στον εγκέφαλο. Το 13χρονο παιδί που έπασχε από καρκίνο στον εγκέφαλο πήρε ειδική άδεια κατ εξαίρεση που δόθηκε από τον ίδιο τον Ισραηλινό υπουργό εσωτερικών Μέιρ Σιτρίτ αφού οι Ιρανοί πολίτες είναι κάτοικοι εχθρικού κράτους στους οποίους απαγορεύεται η είσοδος στο Ισραήλ και εγχειρίστηκε στην παιδιατρική κλινική τού Ιατρικού κέντρου Tel Hashomer στο Τελ-Αβίβ. «Σας ζητώ να προσευχηθείτε για τον γιό µου, η αγάπη ενός πατέρα για το παιδί του είναι πάνω από σύνορα και θρησκείες Είναι σηµαντικό για µένα να γνωρίζετε ότι η πλειοψηφία των Ιρανών δεν µισούν το Ισραήλ», πρόσθεσε ο πατέρας. «Όταν η ζωή ενός παιδιού κινδυνεύει η θρησκεία και η καταγωγή δεν παίζουν κανένα ρόλο», είπε ο Ισραηλινός υπουργός. γνωρίζετε ότι... Ο εβραϊκός πληθυσµός στο Ισραήλ αυξήθηκε κατά 85.000, ενώ ο αντίστοιχος της διασποράς µειώθηκε κατά 15.000, σύµφωνα µε τα απογραφικά στοιχεία του Ινστιτούτου σχεδιασµού πολιτικής του εβραϊκού λαού, του Εβραϊκού Πανεπιστηµίου της Ιερουσαλήµ; 13,3 εκατοµµύρια άνθρωποι σε ό- λο τον κόσµο αυτοπροσδιορίζονται ως Εβραίοι και δηλώνουν ότι δεν ανήκουν σε άλλη θρησκεία; 5,5 εκατοµµύρια Εβραίοι ζουν στο Ισραήλ και 7,5 εκατοµµύρια στη διασπορά, δηλαδή το 41,3% των Εβραίων κατοικεί στο Εβραϊκό κράτος; Έπονται οι ΗΠΑ µε 5,3 εκατοµµύρια, η Γαλλία µε 490.000, η Μ. Βρετανία µε 295.000, η Ρωσία µε 215.000, η Αργεντινή µε 183.000, η Γερµανία µε 120.000, η Αυστραλία µε 107.000 και η Βραζιλία µε 96.000. Ένας Εβραίος ζει στο Αφγανιστάν, ενώ σε 95 χώρες ζουν τουλάχιστον 100 Εβραίοι; 19

π π ª Ã «Κέρδισαν τα καλά παιδιά» ø Àƒπ À Àƒ ø ƒπ ø À π ƒ ΚΑΘΑΡΗ ΝΙΚΗ στην Τζίπι Λίβνι, την υ πουργό Εξωτερικών του Ισραήλ, έδωσαν οι χθεσινές εκλογές τού κυβερνώντος κόµµατος Καντίµα. [ ] «Κέρδισαν τα καλά παιδιά». Με αυτή την φράση η Τζίπι Λίβνι χαιρέτισε τους οπαδούς της και µαζί τα αποτελέσµατα της πρώτης κρίσιµης δοκιµασίας. Το κλίµα στα γραφεία της στο Τελ Αβίβ ήταν πανηγυρικό. [ ] Στις κάλπες για την ανάδειξη του νέου ηγέτη τού Καντίµα προσήλθαν τα µισά από τα 74.000 µέλη του κόµµατος. Η χαµηλών τόνων- δηµοσίως- Λίβνι είναι και η κύρια διαπραγµατευτής του Ισραήλ στις ειρηνευτικές συνοµιλίες µε τους Παλαιστινίους. Έχει δηλώσει ότι τάσσεται υπέρ της διπλωµατίας για την επίλυση των προβληµάτων, αν και έχει προειδοποιήσει ότι δεν θα διστάσει να «πατήσει τη σκανδάλη», αν κριθεί αναγκαίο. [ ] ΤΑ ΝΕΑ, 18.9.2008 Ο Οµπάµα του Ισραήλ Αν, όπως είπαν ο Τζον Λένον και η Γιόκο Όνο, «Η Γυναίκα είναι ο Νέγρος του Κόσµου», τότε η Τζίπι Λίβνι είναι ο Μπαράκ Οµπάµα του Ισραήλ. Αντίθετα µε τη Χίλαρι Κλίντον, η Λίβνι δεν εκµεταλλεύτηκε το γεγονός ότι είναι γυναίκα προκειµένου να εκλεγεί. Επίσης, δεν είναι παντρεµένη µε µία από τις δηµοφιλέστερες προσωπικότητες του κόσµου. Η Λίβνι κέρδισε τις προκριµατικές εκλογές του Καντίµα παρ ότι είναι γυναίκα, παρ ότι είναι παντρεµένη µε έναν άνδρα που κρατά χαµηλό προφίλ, παρ ότι είχε απέναντί της δύο πρώην στρατηγούς, τον Άβι Ντίχτερ και τον Σαούλ Μοφάζ, που έκαναν τα πάντα για να τη σταµατήσουν, επισηµαίνοντας ξανά και ξανά τη διστακτικότητα και τη στρατιωτική της απειρία. Λες και είναι κακό να διστάζεις, είναι προτιµότερο να βιάζεσαι να παίρνεις κακές αποφάσεις σαν σωστός, «µάτσο» άνδρας. εν θέλουν λοιπόν να σηκώνει εκείνη το τηλέφωνο στις 3 η ώρα τα ξηµερώµατα; Ας βρουν άλλη γυναίκα να της ψιθυρίζουν τις νύχτες. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του Ισραήλ που µια γυναίκα εκλέγεται στα ηνία µεγάλου κόµµατος (η Γκόλντα Μέιρ δεν µετράει, διορίστηκε από κοµµατική επιτροπή) και δεν πρόκειται για µια τυχαία γυναίκα. ΝΕΡΙ ΛΙΒΝΕΧ Χαάρετζ, 19.9.2008 Υψηλές προσδοκίες για την Τζίπι Λίβνι στο Ισραήλ Οι δηµοσκοπήσεις έπεσαν έξω. ιαψεύδοντας τις προβλέψεις περί νίκης µε σηµαντική διαφορά έναντι του βασικού της αντιπάλου για την ηγεσία του Καντίµα, Σαούλ Μοφάζ, η Τζιπόρα στα εβραϊκά σηµαίνει πουλί Λίβνι, ευρύτερα γνωστή ως Τζίπι, επικράτησε µε διαφορά, µόλις 431 ψήφων. [ ] Η πραγµατικότητα, ωστόσο, είναι η εξής: Οι ψηφοφόροι του Καντίµα προτίµησαν µια γυναίκα από έναν στρατηγό. εδοµένου, βέβαια, ότι το Καντίµα είναι το κόµµα του κεντρώου χώρου και ότι οι ψηφοφόροι του κάθε άλλο χαρακτηρίζονται από τις ιδεολογικές εµµονές της δεξιάς ή της αριστεράς, η απόφασή τους ενδέχεται να αντανακλά τη γενικότερη διάθεση των Ισραηλινών. [ ] Το δίληµµα των Ισραηλινών τα τελευταία 40 χρόνια είναι να επιλέξουν 20

π π ª Ã µεταξύ ενός εβραϊκού και δηµοκρατικού κράτους σ ένα τµήµα της Παλαιστίνης και ενός εβραϊκού κράτους σε ολόκληρη την Παλαιστίνη, το οποίο δεν µπορεί ωστόσο να είναι και δηµοκρατικό. Η κ. Λίβνι έχει προ πολλού επιλέξει την πρώτη εκδοχή. Όπως ακριβώς και ο ήρωάς της, Ζέεβ Τζαµποτίνκσι, η κ. Λίβνι αναγνωρίζει τη σηµασία τού εθνικισµού στην κοινωνία, αλλά σέβεται και εκείνον των άλλων λαών. Εξ ου και δίνει έµφαση στο δόγµα «δύο κράτη για δύο λαούς» και είναι αποφασισµένη να θυσιάσει το όνειρο του Μεγάλου Ισραήλ για ένα εβραϊκό, αλλά δηµοκρατικό κράτος. The International Herald Tribune, 27.9.2008 Σε πρόωρες εκλογές πάει η Λίβνι Σε περίοδο πολιτικών ανακατατάξεων οδεύει, όπως φαίνεται, το Iσραήλ, µετά τη χθεσινή απόφαση της Τζίπι Λίβνι, επικεφαλής του κυβερνώντος κόµµατος Kαντίµα, και παρ όλη την επίτευξη συµφωνίας µε το Εργατικό κόµµα, να εγκαταλείψει τις προσπάθειες σχηµατισµού κυβέρνησης συνασπισµού. H εξέλιξη αυτή ενδέχεται να προκαλέσει εκ νέου στασιµότητα στις ειρηνευτικές συνοµιλίες µε την παλαιστινιακή πλευρά. Eίναι χαρακτηριστικό ότι ήδη, µετά τις πολιτικές εξελίξεις στο Iσραήλ, ανεβλήθη η προγραµ- µατισµένη σηµερινή συνάντηση Όλµερτ - Aµπάς. H ισραηλινή υπουργός Εξωτερικών ενηµέρωσε χθες το απόγευµα τον Πρόεδρο Πέρες ότι, παρά τις προσπάθειές της, αδυνατεί να σχηµατίσει κυβέρνηση. Kατόπιν τούτου, ο Πρόεδρος του Iσραήλ θα υποχρεωθεί τις επόµενες τρεις ηµέρες να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, µε πιθανή ηµεροµηνία τη 17η Φεβρουαρίου. [ ] City Press, 27.10.2008 Ο ξεκάθαρος, άµεσος κίνδυνος Σε µια χώρα, όπως το Ισραήλ, όπου οι πολιτικοί δίνουν διαρκώς µάχη προκειµένου να µην βουλιάξουν, ο Βενιαµίν Νετανιάχου ξεχωρίζει σαν χορευτής που περπατάει στο νερό. Ο ηγέτης του Λικούντ, το οποίο διαθέτει µόλις δώδεκα έδρες στο σηµερινό κοινοβούλιο, ο άνθρωπος που δεν άφησε και τις καλύτερες εντυπώσεις ως πρωθυπουργός, εξακολουθεί να προηγείται µε διαφορά στις δηµοσκοπήσεις της Τζίπι Λίβνι και του Εχούντ Μπαράκ. Το µυστικό της πολιτικής του επιβίωσης ίσως κρύβεται πίσω από µια παλιά πολωνική ρήση: Στη γη των τυφλών, βασιλεύει ο µονόφθαλµος. Το γεγονός ότι δεν συµµετείχε στην κυβέρνηση τον προστάτεψε από τη φθορά, ενώ η µάχη για τη διαδοχή του Εχούντ Όλµερτ στο εσωτερικό του Καντίµα τον κατέστησε πάγια επιλογή. Σε αντίθεση µε την αριστερά, η ισραηλινή δεξιά είχε πάντα την τάση να συγχωρεί τους ηγέτες της. Επιπλέον, ο κ. Νετανιάχου αποφεύγει πλέον τις µεγάλες κουβέντες. Φαίνεται να διδάχτηκε από τον Αριέλ Σαρόν ότι η σιωπή ισοδυναµεί µε εξουσία. Ο πρόεδρος του Ισραήλ, Σιµόν Πέρες, λέει ότι οι δηµοσκοπήσεις είναι σαν τα αρώµατα: Μπορείς να τα µυρίσεις, αλλά δεν µπορείς να τα πιεις. Παρά ταύτα, µε την κατάσταση που επικρατούσε στο Καντίµα και µε τους Εργατικούς του κ. Μπαράκ να αδυνατούν να πείσουν την κοινή γνώµη, το προβάδισµα του σκληροπυρηνικού κ. Νετανιάχου στις δηµοσκοπήσεις σηµατοδοτεί έναν ξεκάθαρο και άµεσο κίνδυνο. HAARETZ, 6.8.2008 Ο συνασπισµός των δεξιών και των θρησκευτικών κοµµάτων του Ισραήλ, υπό τον Μπενιαµίν Νετανιάχου έχει ελαφρό προβάδισµα (61 έδρες) έναντι του κεντροαριστερών κοµµάτων υπό την Τζίπι Λίβνι, ηγέτη του κυβερνώντος κόµµατος Καντίµα (59 έδρες), σύµφωνα µε δηµοσκόπηση που δόθηκε στις 30.10.2008 στη δηµοσιότητα. 21