OXE «Ο μύθος της ΟΧΕ (Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση) και οι σύγχρονες ανάγκες των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων στον Πειραιά». Ομιλήτρια: Διαμάντω Μανωλάκου, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, βουλευτής και υποψήφια δήμαρχος Πειραιά με τη «Λαϊκή Συσπείρωση». Σε όλη αυτή την προεκλογική περίοδο και στα προγράμματα των υποψηφίων δημάρχων για τον Πειραιά, θα δείτε να προπαγανδίζουν ως το χαρτί επιτυχίας για το μέλλον και την ανάπτυξη του ΠΕΙΡΑΙΑ την ΟΧΕ. Μάλιστα ο σημερινός Δήμαρχος στους 12 άξονες του προγράμματος του για τον ΠΕΙΡΑΙΑ του 2023, όπως τον ονομάζει, στους μισούς περίπου άξονες αναφέρεται στην ΟΧΕ ότι : θα εξασφαλιστεί μια καλύτερη ζωή στην πόλη, θα δώσει ώθηση στην οικονομία της πόλης, θα κάνει τον Πειραιά προορισμό, θα αποτελέσει τη νέα.. έξυπνη πόλη, θα δώσει έμφαση στη Γαλάζια οικονομία και την επιχειρηματικότητα κ.ο.κ. Ταυτόχρονα έχει ξεσπάσει και καυγάς για την πατρότητα της ΟΧΕ και εδώ μπερδεύεται η Κα Δούρου παρέα με τον πρ. αντιδήμαρχο και υποψήφιο ευρωβουλευτή του Σ ΥΡΙΖΑ και από κοντά και ο Κος Μπελαβίλας που την υπερασπίζεται με κάθε τρόπο γιατί έχει βάλει το χεράκι του. Σύμπνοια όμως όλων, πλην ΚΚΕ και Λαικής συσπείρωσης. Γι αυτό και την ψήφισαν και στο δημοτικό συμβούλιο, οι ίδιες παρατάξεις που τα κόμματα τους ψήφισαν και το 3 ο μνημόνιο. Τι είναι λοιπόν η ΟΧΕ; Τα αρχικά της είναι Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (ΟΧΕ). Είναι ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2014-2020, που τρέχει το διάστημα αυτό στη χώρα. Υλοποιεί μια συγκεκριμένη αστική στρατηγική, με σκοπό την «αλλαγή του χωρικού αναπτυξιακού υποδείγματος» μιας περιοχής. Σε τελική ανάλυση πρόκειται για μια «νέα» και πιο «εξελιγμένη» προσέγγιση της «ανάπτυξης» τους, στην βάση πάντα των κατευθύνσεων της ΕΕ. Και επειδή η ΕΕ είναι των μονοπωλίων και τα χρηματοδοτικά εργαλεία της τους επιχειρηματίες θα εξυπηρετούν, μην έχετε καμιά αμφιβολία. Η στρατηγική λοιπόν της ΟΧΕ, υποτάσσεται στο γενικό αστικό σχεδιασμό που καθορίστηκε και αποτυπώθηκε με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής (ΡΣΑ). Ο κεντρικός στόχος του Ρυθμιστικού Σχεδίου για τον Πειραιά «είναι η ενίσχυση του ρόλου του Πειραιά ως διαμετακομιστικού κέντρου στην μεσογειακή λεκάνη με την παράλληλη αναβάθμιση των λιμενικών εγκαταστάσεων σε κόμβο συνδυασμένων μεταφορών και την βελτίωση του αστικού ιστού του Δήμου». Δηλαδή η ΟΧΕ δεν είναι ένα αυτόνομο «εργαλείο», αντίθετα υλοποιεί τον στόχο του αστικού σχεδιασμού σε συνδυασμό με άλλα προγράμματα - πολιτικές της ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα ο Πειραιάς συμμετέχει στην Στρατηγική της Γαλάζιας Ανάπτυξης, ο δήμος Πειραιά είναι μέλος του Συμφώνου των Δημάρχων και δεσμεύεται με στόχους στο Σχέδιο 1
Αειφόρου Ενέργειας, συμμετέχει στα προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας CYCLE CITIES, SMILE, REPUBLIC MED. Στην εξυπηρέτηση αυτής της στρατηγικής συνέδραμε η επενδυτική δραστηριότητα με την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού του Πειραιά από την Cosco. Δηλαδή η στοχευμένη προσπάθεια της αστικής τάξης για καπιταλιστική ανάπτυξη συνδυάστηκε με τα σχέδια της Κίνας με τον «νέο Δρόμο του Μεταξιού». Το σχέδιο της Κίνας βέβαια δεν αφορά στενά τον Πειραιά, όμως ο Πειραιάς αποτέλεσε το πρώτο βασικό σταθμό στην Μεσόγειο. Αυτή η επιλογή από την πλευρά της Κίνας μπορεί να αποδειχθεί είτε μακροχρόνια είτε όχι, ανάλογα με τους ανταγωνισμούς που εκτυλίσσονται περιφερειακά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχουν 3 άξονες χρηματοδότησης της ΟΧΕ που χωρίζονται σε 13 μερικότερους (υπο)άξονες προτεραιότητας, που εξειδικεύουν τις κατευθύνσεις του προγράμματος. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που η μερίδα του λέοντος κατευθύνεται στην κατηγορία της ανταγωνιστικότητας επιχειρηματικότητας, δηλαδή στην άμεση ενίσχυση των επιχειρήσεων και όπου δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την ανάπτυξη έργων που θα ικανοποιούν λαϊκές ανάγκες και συμφέροντα. Μπορεί να παρουσιάζεται με εύηχους τίτλους προσανατολίζοντας ότι το πρόγραμμα θα λειτουργήσει φιλολαϊκά. Στην πραγματικότητα όμως οι αναπλάσεις, αλλά και ο τιτλοφορούμενος άξονας «κοινωνική συνοχή», είναι στοχευμένες δράσεις με βασικό στρατηγικής ενίσχυσης την επιχειρηματικότητα - ανταγωνιστικότητας. Π.χ. ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: «Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής στο Αστικό Περιβάλλον» συμπεριλαμβάνει όπως το περιγράφει: Ανάπλαση ακτής Δηλαβέρη αφορά το παραλιακό μετώπο από το Φάληρο έως το Μικρολίμανο και την Πειραϊκή, η αποκατάσταση της οποίας- όπως αναφέρει η διακήρυξη - μπορεί να ευνοήσει σημαντικά τις προϋποθέσεις της αστικής αναζωογόνησης για τη δημιουργία νέων χώρων / πόλων τουριστικής και οικονομικής ανάπτυξης. Αφορά την τουριστική βιομηχανία και καλλωπίζει, φτιάχνει τις αυλές αυτών των επιχειρήσεων που θα δημιουργηθούν. ή Ανάπλαση Παραλιακού Μετώπου Ακτής Θεμιστοκλέους, όπου αναφέρει «Η περιοχή της νοτιοδυτικής παραλίας της βραχώδους Πειραϊκής χερσονήσου είναι ένα τοπίο με ιδιαίτερο χαρακτήρα και φυσικό κάλλος. Η ανάπλαση της Ακτής Θεμιστοκλέους, με μήκος περίπου 3,5χιλιόμετρα έχει ως βασικό στόχο την ενίσχυση και υποστήριξη των δυνατοτήτων της 2
περιοχής, ώστε ο επιβλητικός περίπατος από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων έως τη Φρεαττύδα να γίνει πιο ευχάριστος και εύχρηστος. Τι αφορά αυτό; Μα είναι η περιοχή επέκτασης της κρουαζιέρας της ΚΟΣΚΟ που επιδοτείται από τη Δούρου με 113 εκατ. ευρώ και θα καταστρέψει την περιοχή της Πειραϊκής, αφού θα λιμενίζονται τεράστια κρουαζιερόπλοια επιβαρύνοντας κυκλοφοριακό και ατμοσφαιρική ρύπανση σε στεριά και θάλασσα για το κέρδος του κινέζικου μονοπώλιου. Είναι στις υποχρεωτικές επενδύσεις που ψηφίστηκαν το 2016 με την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ από όλα τα κόμματα πλην του ΚΚΕ. Δεν χωρούν οι λαϊκές εργατικές ανάγκες από υποδομές, όπως: Σχολεία, αντισεισμική, αντιπυρική και αντιπλημμυρική προστασία, παιδικοί σταθμοί, ελεύθεροι χώροι, χώροι πρασίνου, άθλησης, περιπάτου, αναψυχής, με δωρεάν πρόσβαση, σε κάθε γειτονιά. Μάλιστα τους παιδικούς σταθμούς, που ήταν λίγοι, τα τελευταία χρόνια έχουν κλείσει πέντε και ανοίξε ένας, ενώ στο μέλλον θα κλείσουν και άλλοι. Επίσης στα σχολεία, υπάρχουν σοβαρά προβλήματα συντήρησης, με σοβάδες να πέφτουν κ.λπ., ενώ ετοιμάζεται να επιστρατευτεί η λύση των κοντέινερ για τα προνήπια και την εφαρμογή της υποτιθέμενης δίχρονης Προσχολικής Αγωγής. Βλέπετε ανάγκες πολλές όμως τις αγνοούν, τις περιφρονούν γιατί αφορά εργατική τάξη και λαϊκά στρώματα. Συνοπτικά λοιπόν η ΟΧΕ στοχεύει: 1. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας με βάση την νέα αντίληψη που παρουσιάζεται συνολικά από την Περιφερειακή Πολιτική της ΕΕ, ο στόχος είναι να προχωρήσει η καπιταλιστική ανάπτυξη, εξειδικεύοντας χωρικά σε μια περιοχή, χρησιμοποιώντας πιο αποφασιστικά την Τοπική Διοίκηση ως μέρος του καπιταλιστικού κράτους. Στον Πειραιά βασικός προσανατολισμός είναι οι επιχειρήσεις που σχετίζονται με την ναυτιλία, κρουαζιέρα και το ξενοδοχειακό μέρος του Τουρισμού. Άλλη μια πλευρά είναι η ενίσχυση του ή των Clusters, δηλαδή των «συμπλεγμάτων» - συστάδων επιχειρήσεων, που στόχο έχει την μεγαλύτερη αλληλοσύνδεση επιχειρήσεων που λειτουργούν σε συναφή και συμπληρωματικά αντικείμενα ώστε συγκεντρώνονται πιο αποτελεσματικά πόροι, πελάτες, προμηθευτές, πληροφορίες, εργατικό δυναμικό, κ.α. με σκοπό να προκρίνεται το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που αποκτούν. 3
2. Αναπλάσεις για εξυπηρέτηση του τουρισμού και της κρουαζιέρας πρόκειται για έργα που συγκεντρώνονται στο Κέντρο του Πειραιά και στην πειραϊκή χερσόνησο. Στόχος να δημιουργήσουν μια «πύλη της κρουαζιέρας» στην Ακτή Μιαούλη για να συνδέσουν μια διαδρομή που θα περνάει από το κέντρο του Πειραιά, προς το Πασαλιμάνι και το Αρχαιολογικό και Ναυτικό μουσείο. Γι αυτό προωθείται η ανάπλαση του Μικρολίμανου με συνδεσιμότητα με την Ακτή Δηλαβέρη που επίσης αναπλάθεται κοντά στο ΣΕΦ ώστε να δίνει την δυνατότητα συνέχειας προς το Φαληρικό Όρμο που ήδη αναπλάθεται από άλλο πρόγραμμα. Επίσης προβλέπεται η ανάπλαση της λεγόμενης «Πολιτιστικής Ακτής» που περιέχει την Ακτή Θεμιστοκλέους και την υπαίθρια δημοτική αγορά. Άλλο ένα έργο που χρηματοδοτείται από την περιφέρεια είναι η ανάπλαση της περιοχής Αγίου Διονυσίου Παπαστράτου στην πλευρά της Ακτής Κονδύλη. Όλες αυτές οι αναπλάσεις συνοδεύονται με διάφορα εύηχες λέξεις «βιώσιμη κινητικότητα», «ανάπτυξη δίκτυών πεζοδρομίων», «πράσινοι δρόμοι», «αύξηση της αναλογίας πρασίνου που αντιστοιχεί σε κάθε πολίτη». Το ουσιαστικό είναι ότι πρόκειται για παρεμβάσεις που γίνονται για την εξυπηρέτηση των τουριστικών ροών που θα προκύπτουν από την κρουαζιέρα, ώστε να αναβαθμιστεί το «τουριστικό περιεχόμενο» του Πειραιά, που θα προσελκύει και θα συγκρατεί τουριστικές ροές και το αντίστοιχο οικονομικό όφελος Μια ακόμα από τις δράσεις την λεγόμενη «έξυπνη πόλη». Δημιουργεί ένα ηλεκτρονικό διαχειριστικό υπολογιστικό σύστημα με συνεχείς ροές πληροφοριών για τον φωτισμό, στάθμευση, κυκλοφοριακή συμφόρηση, ποιότητα του αέρα, επίπεδα θορύβου, διαχείριση απορριμμάτων, κατανάλωση ενέργειας, με σκοπό την ακόμα βαθύτερη και αμεσότερη παρέμβαση της Τοπικής Διοίκησης. Ακόμη συμπεριλαμβάνονται και τομείς για την διαχείριση οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων και της ακραίας φτώχιας, όπως «Κοινωνικά Δίκτυα Προστασίας και Ενδυνάμωσης των Πολιτών - Έξυπνες και Στοχευμένες Κοινωνικές Υπηρεσίες και Παροχές μέσα από ένα ενιαίο Δίκτυο Κοινωνικών Δομών Προώθηση της Κοινωνικής Καινοτομίας. Ξέρουν ότι η φτώχεια και εξαθλίωση εγκαταστάθηκε και επεκτείνεται και θέλουν να την διαχειριστούν, για να μην ξεσηκωθούν οι πεινασμένοι. 4
3. Αναβάθμιση «τουριστικού προϊόντος» - Πειραιάς λιμάνι εκκίνησης ( Home Port) Πρωταρχικός στόχος σε όλες τις παρεμβάσεις που γίνονται από την ΟΧΕ είναι η αύξηση των ροών της κρουαζιέρας, μαζί με την προσπάθεια να αποφεύγεται η διαρροή των επισκεπτών προς το ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Μάλιστα η συζήτηση φαίνεται να θέτει ως στόχο το 25% των επιβατών της κρουαζιέρας να παραμένει στον Πειραιά. Χαρακτηριστική είναι η έκθεση του ΟΟΣΑ (Ιούλιος 2017) 1 που αφορά την περίπτωση της κρουαζιέρας στον Πειραιά, που σημειώνει ότι παρά την άρση του καμποτάζ για τα κρουαζιερόπλοια το 2012 με σημαία τρίτης χώρας ο Πειραιάς δεν κατάφερε να διεκδικήσει μεγαλύτερο μέρος της αγοράς κρουαζιέρας. Ταυτόχρονα τονίζεται η ανάγκη για περισσότερη ευελιξία στο ωράριο εργασίας των καταστημάτων (άνοιγμα και τις Κυριακές. 4. «Εργαλεία» για την διαχείριση του εργατικού δυναμικού και της ακραίας φτώχειας. Επιβεβαιώνεται η αδυναμία της καπιταλιστικής ανάπτυξης να αντιμετωπίσει τις ανάγκες της μεγάλης πλειοψηφίας των λαϊκών στρωμάτων και προκρίνει μέτρα αντιμετώπισης της ακραίας φτώχιας. Ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ μες στα πλαίσια του καυγά για την πατρότητα της ΟΧΕ, αναφέρει ότι κατάφερε αυτός και το κόμμα του να είναι το 30% κοινωνική πολιτική. Το συγκεκριμένο επιχείρημα είναι φτηνή προσπάθεια εξωραϊσμού μιας αντιλαϊκής πολιτικής. Ρωτάμε: Μπορεί να γίνει η ΕΕ φιλολαϊκή και να δίνει κονδύλια για κοινωνική πολιτική; Ή είναι κοινωνική πολιτική τα ψίχουλα σε ομάδες ακραίας φτώχειας που αυτοί δημιούργησαν για να μπορούν τα παχύδερμα του κεφαλαίου να τρώνε και να κοιμούνται με καθαρή τάχα τη συνείδησή τους μες στις βίλες και τα κότερά τους; Ή λέει ο ΣΥΡΙΖΑ ότι με δική του διαχείριση μπορούν και τα κέρδη των μονοπωλίων να αυγαταίνουν και οι φτωχοί να βλέπουν ένα επίδομα. Και αυτοπροβάλλονται ως πιο αποτελεσματικοί διαχειριστές. Η πείρα όμως από τους χώρους δουλειάς, τις γειτονιές, η πείρα της νεολαίας που θα αναδειχτεί σε επόμενες παρεμβάσεις δείχνει ότι φιλολαϊκή διαχείριση του συστήματος δεν μπορεί να υπάρξει. 1 5
Πάντως ακόμα και αυτή η διαχείριση ακραίας φτώχειας συναντά εμπόδια. Έτσι ενώ επενδυτικά σχέδια του κεφαλαίου προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς, και χωρίς εμπόδια εκτός και αν εκφράζονται ενδοαστικές αντιθέσεις, τα κονδύλια που είναι για το λαό συναντούν πάντα δυσκολίες. Για παράδειγμα μετά από αίτημα και διεκδίκηση της Λαϊκής Συσπείρωσης στην περιφέρεια Αττικής αποφασίστηκε να δοθεί κονδύλι από την περιφέρεια για κοινωνικές δράσεις για τα παιδιά του Περάματος. Με δήμο ΣΥΡΙΖΑ, περιφέρεια ΣΥΡΙΖΑ, κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αυτά τα χρήματα δε δόθηκαν. Μετά από χρόνια τώρα αρχίζουν, προεκλογικά, να δίνουν σε επιλεγμένες δράσεις, κουτσουρεμένα και μέσω της λεγόμενης κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Αυτό το έργο μπορεί να δούμε και με τη λεγόμενη κοινωνική ΟΧΕ. Ο σχεδιασμός λοιπόν της ΟΧΕ αφορά καθαρά την κερδοφορία του κεφαλαίου όπου τα εργατικά λαϊκά στρώματα κατατάσσονται ως εν δυνάμει εργατικό δυναμικό των επιχειρήσεων που θα εμπλακούν με αυτό το «αναπτυξιακό υπόδειγμα» που προσανατολίζουν τον Πειραιά. Μάλιστα πλευρές για τους εργαζόμενους, γνωστές από άλλες τουριστικές περιοχές, αφορούν την απελευθέρωση των ωραρίων, την ευέλικτη εργασία, την διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου σε εξάμηνο ή ετήσιο χρόνο, την δουλειά «ήλιο με ήλιο» κ.α.. Το σύνθημα «η επένδυση να αφήνει στην τοπική κοινωνία», δεν αφορά τα εργατικά λαϊκά στρώματα, ούτε τους αυτοαπασχολούμενους και μικρούς ΕΒΕ. Αυτοαπασχολούμενοι και μικροί ΕΒΕ που προσδοκούν μια μεγαλύτερη κερδοφορία από την επερχόμενη επένδυση, δεν συνυπολογίζουν την βασική εμπειρία, ότι μια ουσιαστική αλλαγή και προσέλκυση ενός μεγάλου όγκου τουρισμού δεν θα αφεθεί ως «πίττα» στους «μικρούς». Αντίθετα αυτοί λόγω των ανατιμήσεων των ενοικίων και άλλων παραγόντων θα «πεταχτούν» στην συνοικίες και τις φτωχογειτονιές. Στο κέντρο όπου το βασικό τουριστικό σημείο, θα κυριαρχήσουν τα μεγάλα καταστήματα των ομίλων, που έχουν την δυνατότητα να αξιοποιήσουν την ευέλικτη και μαζική εργασία των εργατοϋπαλλήλων. Στον Πειραιά τελικά δημιουργείται ένα νέο κέντρο με οικονομικά τείχη για το λαό του Πειραιά, αφού προσανατολίζεται στο τουριστικό εισόδημα. Δεν είναι σταθερό αλλά σε κρίσεις και πολέμους είναι αυτό που συρρικνώνεται. 6
Είναι καθαρό ότι το ΚΚΕ και η Λαϊκή συσπείρωση διαφέρουν από τους άλλους ειδικά όταν μιλάμε «ανάπτυξη για ποιον», αφού εμείς βάζουμε μπροστά τις ανάγκες των ανθρώπων και όχι τα κέρδη των καπιταλιστών. Αυτή ακριβώς τη διαφορά ζητάμε από το λαό να την κάνει ακόμα πιο μεγάλη στην κάλπη στις 26 Μάη. 7