Οργανίδια οργανίδια και ενέργεια µιτοχόνδρια χλωροπλάστες οργανίδια και γενετική πληροφορία πυρήνας Τα µιτοχόνδρια, οι χλωροπλάστες και ο πυρήνας αν και περιβάλλονται από µεµβράνη δεν αποτελούν µέρος του ενδοκυτταρικού συστήµατος µεµβρανών γιατί περιβάλλονται από δύο µεµβράνες
Μιτοχόνδρια αριθµός 1700 (ηπατικό κύτταρο)-10.000.000 ( σχήµα επίµηκες µέγεθος 0,2-1 µm διάµετρος 2-8µ 8µm µήκος δοµή εξωτερική µεµβράνη 10.000.000 (ωοκύτταρο αµφιβίων) εσωτερική µεµβράνη µε αναδιπλώσεις ( (ελάσµατα ήακροφιλίες ) ο ο χώρος που παρεµβάλλεται µεταξύ τους λέγεται διαµεµβρανικός χώρος ο ο χώρος που περιβάλλει η εσωτερική µεµβράνη λέγεται µιτοχονδριακός χυµός ήµήτρα (matrix) ή θεµέλια ουσία διαθέτουν DNA (κυκλικό, δίκλωνο), ριβοσώµατα, trna γι αυτό χαρακτηρίζονται: ηµιαυτόνοµα οργανίδια Λειτουργία: ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ µε τη βοήθεια των µιτοχονδρίων, τα κύτταρα διασπώντας τους υδατάνθρακες και τα λίπη Περικλής της τροφής παράγουν ενέργεια ρίλλιας υπό µορφή ATP.
Μιτοχόνδριο Campbell Reece, Βιολογία, τόµος I
Συστατικά επιµέρους δοµών µιτοχονδρίων εξωτερική µεµβράνη πορίνη πρωτεΐνη που δηµιουργεί κανάλια ένζυµα µεταβολισµού λιπιδίων εσωτερική µεµβράνη ένζυµα οξειδωτικών αντιδράσεων αναπνευστικής αλυσίδας σύµπλοκο ενζύµων: συνθετάση του ATP πρωτεΐνες µεταφοράς διαµεµβρανικός χώρος ένζυµα που φωσφορυλιώνουν άλλα νουκλεοτίδια µιτοχονδριακός χυµός (µήτρα) σύνολο εκατοντάδων ενζύµων, αντίγραφα DNA, µιτοχονδριακά ριβοσώµατα, trna
Κυτταρική αναπνοή ιαδικασία που γίνεται στα κύτταρα και κατά την οποία πολύπλοκα οργανικά µόρια (λίπη, υδατάνθρακες οξειδώνονται απελευθερώνοντας ενέργεια) Κατά την κυτταρική αναπνοή η ενέργεια που είναι αποθηκευµένη στο µόριο της γλυκόζης εκλύεται υπό µορφή ATP και θερµότητας. Το ATP χρησιµοποιείται σε διάφορες κυτταρικές διαδικασίες ενώ η θερµότητα αποβάλλεται στο περιβάλλον αερόβια οξείδωση των υποστρωµάτων µε το Ο 2 του περιβάλλοντος αναερόβια απουσία Ο 2 γαλακτική ζύµωση αλκοολική ζύµωση
Στάδια κυτταρικής αναπνοής γλυκόλυση οξείδωση πυροσταφυλικού οξέος κύκλος Krebs (κύκλος κιτρικού οξέος) αλυσίδα µεταφοράς ηλεκτρονίων - οξειδωτική φωσφορυλίωση κυτταρόπλασµα µετατροπή γλυκόζης σε πυροσταφυλικό οξύ κέρδος: 2 ATP/µόριο γλυκόζης µήτρα δηµιουργία ακετυλοσυνένζυµοα, NADH+H +, CO 2 µήτρα περαιτέρω οξείδωση του ακετυλοσυνένζυµοα, δηµιουργία CO 2, NADH+H +, FADH 2, GTP εσωτερική µεµβράνη µεταφορά ηλεκτρονίων από NADH+H, FADH 2 µέσω ενδιάµεσων φορέων τελικώς στο οξυγόνο. Αποτέλεσµα: δηµιουργία ATP και νερού
Οξειδωτική φωσφορυλίωση- χηµειοσµωτική υπόθεση
Campbell Reece, Βιολογία, τόµος I Επισκόπηση της κυτταρικής αναπνοής
σχήµα ωοειδές Χλωροπλάστες µέγεθος 2µm 5 µm δοµή εξωτερική µεµβράνη (διαπερατή διαπερατή) εσωτερική µεµβράνη (ο χώρος που περιβάλλει λέγεται στρώµα) µεµβράνη θυλακοειδούς (µε αναδίπλωση προκύπτουν δισκοειδή κυστίδια στοιβαγµένα, τα grana Οι χλωροπλάστες βρίσκονται σε όλα τα πράσινα µέρη ενός φυτού κυρίως στα φύλλα
διαθέτουν επίσης DNA (κυκλικό κυκλικό, δίκλωνο), rrna, trna 10% των πρωτεϊνών τους κωδικοποιείται από το δικό τους DNA γι ατό λέγονται ηµιαυτόνοµα οργανίδια λειτουργία: φωτοσύνθεση ηλιακή ενέργεια 6CΟ 2 + 12Η 2 Ο C 6 Η 12 Ο 6 + 6O 2 + 6Η 2 Ο + 674 θερµίδες διοξείδιο άνθρακα νερό χλωροφύλλη γλυκόζη οξυγόνο νερό
Φωτοσυνθετικές χρωστικές Χρωστικές που έχουν σχέση µε τη φωτοσύνθεση. Είναι η χλωροφύλλη α, β, c και δ, τα καροτίνια και οι ξανθοφύλλες Υπάρχουν δύο κατηγορίες χλωροφύλλης α : η P680 και η P700 Φωτοσύστηµα (PS) Σύστηµα χλωροφυλλών και άλλων χρωστικών. Υπάρχουν δύο φωτοσυστήµατα: το φωτοσύστηµα I (PSI) και το φωτοσύστηµα II (PSII)
Φωτοσύνθεση Φωτεινές αντιδράσεις Γίνονται στα θυλακοειδή του χλωροπλάστη πραγµατοποιούνται µε τη βοήθεια του φωτός Σκοτεινές αντιδράσεις Γίνονται στο στρώµα του χλωροπλάστη µε ή χωρίς φως
Φωτεινές αντιδράσεις έσµευση της ηλιακής ακτινοβολίας και δηµιουργία ATP και NADPH 2 (µετατροπή φωτεινής ενέργειας σε χηµική) Φωτόλυση (διάσπαση) νερού πηγή ηλεκτρονίων και πρωτονίων (Η + ) και απελευθέρωση Ο 2
Φωτεινές αντιδράσεις Campbell Reece, Βιολογία, τόµος I
Σκοτεινές αντιδράσεις Η ενέργεια που είναι αποθηκευµένη στα µόρια του ATP το οποίο δηµιουργήθηκε από τις φωτεινές αντιδράσεις και το υδρογόνο που µεταφέρθηκε στο NADPΗ 2, χρησιµοποιούνται για να αναχθεί το CO 2 που προσλαµβάνεται από το περιβάλλον ώστε να δηµιουργηθεί γλυκόζη (κύκλος Calvin) σύνδεση προϊόντων φωτεινών αντιδράσεων µε σκοτεινές
Σύνοψη της φωτοσύνθεσης Campbell Reece, Βιολογία, τόµος I
Πυρήνας Το πιο ευµέγεθες οργανίδιο του ευκαρυωτικού κυττάρου που περιέχει το σύνολο σχεδόν τουdna αριθµός: σχήµα µέγεθος δοµή συνήθως µονοπύρηνα κύτταρα, ώριµα ερυθρά µυϊκά -πολυπύρηνα σφαιρικό ή ωοειδές 5 µm διάµετρος ώριµα ερυθρά-απύρηνα, πυρηνικός φάκελος: περιβάλλει τον πυρήνα και αποτελείται από διπλή πυρηνική µεµβράνη εξωτερική µεµβράνη εσωτερική µεµβράνη κατά διαστήµατα συντήκονται και δηµιουργούνται πυρηνικοί πόροι : κίνηση πρωτεϊνών, RNA εσωτερικό του πυρήνα πυρηνόπλασµα (ηµίρρευστο υλικό) πυρηνικός σκελετός χρωµατίνη πυρηνίσκος
Χρωµατίνη σύµπλοκο DNA, πρωτεϊνών (ιστόνες µη ιστόνες), RNA διακρίνεται: ευχρωµατίνη ενεργός ετεροχρωµατίνη αδρανής;
ιστόνες πρωτεΐνες των ευκαρυωτικών κυττάρων που συµµετέχουν στην οργάνωση της χρωµατίνης δεσµευόµενες στο DNA και σχηµατίζοντας τα νουκλεοσώµατα τύποι: : Η1, Η2Α, Η2Β, Η3, Η4 µη ιστόνες πρωτεΐνες που δεσµεύονται στο DNA, σε ειδικές περιοχές και δεν είναι ιστόνες, ρυθµίζουν την αντιγραφή µεταγραφή.
Νουκεόσωµα βασική δοµική µονάδα του ινιδίου χρωµατίνης. Περιλαµβάνει δίκλωνο DNA µήκους 146 bp (ζευγών βάσεων) τυλιγµένο γύρω από ένα οκταµερές ιστονών
Χρωµόσωµα Στα ευκαρυωτικά κύτταρα συνίσταται από ένα µεγάλο µόριο DNA συνδυασµένο µε πρωτεΐνες (ιστόνες και µη ιστόνες). Ο όρος αναφέρεται στην πιο συσπειρωµένη µορφή του γενετικού υλικού που έχει κατά τη µίτωση και µείωση ενώ στη µεσόφαση χαρακτηρίζεται χρωµατίνη. Το µεταφασικό χρωµόσωµα αποτελείται από δύο µόρια DNA,. Τα προκαρυωτικά κύτταρα διαθέτουν ως γενετικό υλικό ένα δίκλωνο κυκλικό DNA µε πιο απλή οργάνωση
Γονίδιο τµήµα DNA µε συγκεκριµένη αλληλουχία βάσεων που µπορεί να µεταγραφεί ( rrna, trna, snrna, mrna) και να µεταφραστεί (mrna) Στα γονίδια των ευκαρυωτικών κυττάρων υπάρχουν εξώνια (αλληλουχίες DNA που µεταφράζονται) και εσώνια (αλληλουχίες DNA που µόνο µεταγράφονται και δεν µεταφράζονται)
Κύτταρα που τα χρωµοσώµατά τους είναι σε ζεύγη (όπως είναι τα σωµατικά κύτταρα των ανώτερων οργανισµών) χαρακτηρίζονται ως διπλοειδή (2n), ενώ οι προκαρυωτικοί οργανισµοί και οι γαµέτες των ευκαρυωτικών οργανισµών που έχουν µια απλή σειρά χρωµοσωµάτων (n) χαρακτηρίζονται ως απλοειδή. Τα χρωµοσώµατα του κάθε ζευγαριού λέγονται οµόλογα χρωµοσώµατα και είναι ίδια σε µέγεθος και σχήµα και ελέγχουν την ίδια ιδιότητα µε ίδιο η διαφορετικό τρόπο. Ο αριθµός των χρωµοσωµάτων που υπάρχει στα κύτταρα του κάθε είδους είναι αυστηρά καθορισµένος. Για παράδειγµα τα σωµατικά κύτταρα του ανθρώπου έχουν 23 ζεύγη οµόλογων χρωµοσωµάτων (46 χρωµοσώµατα). Από αυτά τα 22 ζεύγη λέγονται αυτοσωµικά ενώ το 23ο ζεύγος φυλετικά. Στον άνθρωπο η παρουσία του Y χρωµοσώµατος καθορίζει το αρσενικό άτοµο, ενώ η απουσία του το θηλυκό. Έτσι στον άνδρα τα φυλετικά χρωµοσώµατα είναι το Χ και το Y ενώ στη γυναίκα τα δύο Χ. Η ταξινόµηση των οµόλογων χρωµοσωµάτων ενός κυττάρου σύµφωνα µε το σχήµα τους και το µέγεθος τους λέγεται καρυότυπος και είναι χαρακτηριστικός για κάθε είδους οργανισµό
Πυρηνίσκος πυκνή δοµή του πυρήνα εκεί γίνεται η σύνθεση των rrna και των ριβοσωµικών υποµονάδων