ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΜΕΡΙΜΝΑΣ. Απολογισμός Πεπραγμένων Οικονομικός Απολογισμός Οικονομικός Προϋπολογισμός 2019

ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΜΕΡΙΜΝΑΣ Απολογισμός Πεπραγμένων 2018 Οικονομικός Απολογισμός 2018 Οικονομικός Προϋπολογισμός 2019 Προγραμματισμός Δράσεων 2019 Παρασκευή, 1 η Μαρτίου, 2019 Απολογισμός Μέριμνας 2018 1

Απολογισμός Μέριμνας 2018 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ A ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ 201 8 1 Λειτουργία Συμβουλευτικών Κέντρων Στήριξης στο Πένθος 5 2 Λειτουργία Υπηρεσίας Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Σπίτι 15 3 Επιμορφωτικά Προγράμματα 21 4 Συμμετοχή σε Συνέδρια, Συμπόσια, Ημερίδες, Σεμινάρια 25 5 Δημοσιεύσεις & Έρευνα 29 6 Υλοποίηση Προγραμμάτων για Ανήλικους Πρόσφυγες 31 7 Δράσεις στην Κοινότητα 33 8 Διεθνείς Συνεργασίες 33 9 Εθελοντισμός 34 B ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2018 Γ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2019 Δ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ 2019 Παράρτημα Ι. Υπηρεσία Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Σπίτι: 2015-2018 Παράρτημα ΙΙ. Εθελοντισμός 35 36 37 39 42 Απολογισμός Μέριμνας 2018 3

Απολογισμός Μέριμνας 2018 4

Α. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ 2018 1. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΤΟ ΠΕΝΘΟΣ Την παροχή ψυχολογικών υπηρεσιών στο Συμβουλευτικό Κέντρο Αθήνας, ανέλαβαν οι ακόλουθοι ψυχολόγοι: Ελευθερία Ράλλη (μερικής απασχόλησης) Διοικητικά Υπεύθυνη Κέλλυ Μωραΐτη (μερικής απασχόλησης) Μαργαρίτα Μιχελή (μερικής απασχόλησης) Εύη Μπιτσάκου (μερικής απασχόλησης) Φαίδων Χατζής (μερικής απασχόλησης) Όλγα Κοτρώτσου (μερικής απασχόλησης) Αλέξανδρος Βαλλίδης (πλήρους απασχόλησης από τον 1/11/2018) Γραμματέας του Συμβουλευτικού Κέντρου: Εύη Μακρή. Την εποπτεία της ομάδας των ψυχολόγων έχει αναλάβει η Ελένη Νίνα. Την παροχή ψυχολογικών υπηρεσιών στο Συμβουλευτικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, ανέλαβαν οι ακόλουθοι ψυχολόγοι: Ντίνα Τσελεπή (πλήρης απασχόλησης) Διευθύντρια Κέντρου Έλλη Μανατού (μερικής απασχόλησης) Αλεξάνδρα Καλαιτζάκη (μερικής απασχόλησης από 1/11/2018). Άννα Κασάπογλου επιστημονικός συνεργάτης (μερικής απασχόλησης έως και 31/05/2018 που έληξε οικειοθελώς η συνεργασία). Γραμματέας του Συμβουλευτικού Κέντρου: Άρτεμις Σεϊτανίδου (μερικής απασχόλησης) Την εποπτεία της ομάδας των ψυχολόγων έχει αναλάβει ο Τάσος Ζήσης. Την επιστημονική ευθύνη και για τα δύο Συμβουλευτικά Κέντρα, εξακολουθεί να έχει η Δανάη Παπαδάτου σε συνεργασία με την Ντίνα Τσελεπή και Ελευθερία Ράλλη. Την επίβλεψη της λειτουργίας του Συμβουλευτικού Κέντρου Θεσσαλονίκης συνεχίζει να έχει η Λένα Καμπέρη που συνεργάζεται με τη Ζαϊρα Παπαληγούρα. Εξωτερικοί συνεργάτες: Ό. Μεταλληνού & Χ. Κοτσίκου. Το Συμβουλευτικό Κέντρο της Αθήνα πιστοποιήθηκε και το 2018 από το ISO. Απολογισμός Μέριμνας 2018 5

1. Συμβουλευτική & Ψυχοθεραπευτική στήριξη στην Αρρώστια και το Πένθος Σύνολο: 668 γονείς & παιδιά (478 οικογένειες) Συμβουλευτικό Κέντρο Αθήνας: Οι 340 οικογένειες έλαβαν στήριξη από τη Μέριμνα μέσω ατομικών συνεδριών (1.571 ώρες) συμμετοχής σε ομάδες (360 ώρες) παρέμβασης σε οικογενειακό επίπεδο (94 ώρες). Συμβουλευτικό Κέντρο Θεσσαλονίκης: Οι 138 οικογένειες που ωφελήθηκαν από τις υπηρεσίες της Μέριμνας έλαβαν στήριξη μέσω ατομικών συνεδριών (475 ώρες) συμμετοχής σε ομάδες (32 ώρες) παρέμβασης στο επίπεδο της οικογένειας (21 ώρες). Ο μέσος όρος των συνεδριών ανά οικογένεια είναι 7 συνεδρίες όταν ο θρήνος είναι φυσιολογικός. Στην περίπτωση όμως που είναι «τραυματικός» ή με «περιπλοκές» η ψυχολογική στήριξη συνεχίζεται για όσο κριθεί αναγκαίο (από ένα έως και δυο χρόνια). 1.1. Ατομική Συμβουλευτική Συμβουλευτικό Κέντρο Αθήνας: Συνολικά ωφελήθηκαν 340 οικογένειες μέσω 1.571 ατομικών συνεδριών με γονείς, εφήβους και παιδιά (Μ.Ο. 7 συνεδρίες/οικογένεια). Πιο συγκεκριμένα, ανταποκριθήκαμε σε 235 νέα αιτήματα οικογενειών (στα πλαίσια των οποίων στηρίχθηκαν 159 παιδιά και έφηβοι με 705 ώρες συνεδρίας (Μ.Ο. 5 συνεδρίες/παιδί). Επίσης συνεχίστηκε η παροχή υπηρεσιών σε 105 οικογένειες που είχαν αναζητήσει στήριξη το 2017 ή παλαιότερα. Συμβουλευτικό Κέντρο Θεσσαλονίκης: Συνολικά ωφελήθηκαν 138 οικογένειες μέσω 475 ατομικών συνεδριών με γονείς, εφήβους και παιδιά (Μ.Ο. 4 συνεδρίες/οικογένεια). Πιο συγκεκριμένα, ανταποκριθήκαμε σε 73 νέα αιτήματα οικογενειών (στα πλαίσια των οποίων στηρίχτηκαν 31 παιδιά με 108 ώρες συνεδρίας (Μ.Ο. 4 συνεδρίες/παιδί). Ταυτόχρονα συνεχίστηκε η παροχή υπηρεσιών σε 65 οικογένειες που είχαν απευθυνθεί στο Συμβουλευτικό Κέντρο το 2017 ή παλαιότερα. Πίνακας 1. Ωφελούμενοι από το Σ.Κ. Στήριξης στο Πένθος σε Αθήνα & Θεσσαλονίκη. ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ Σ.Κ. ΑΘΗΝΑΣ Σ.Κ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΛΟ Ενήλικες 340 138 478 Παιδιά 159 31 190 Σύνολα 499 169 668 Απολογισμός Μέριμνας 2018 6

Πίνακας 2. Ωφελούμενα παιδιά και έφηβοι ΠΑΙΔΙΑ / ΕΦΗΒΟΙ Αγό- Ρια ΣΚ ΑΘΗΝΑΣ Αγόρια Κορίτσια Κορίτσια ΣΚ ΘΕΣΣΑΛΟ ΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΛΟ Προσχολική 3-5 ετών 4 4 8-1 1 9 Σχολική 6-11 ετών 42 46 88 4 4 8 96 Έφηβοι 12-18 ετών 27 36 63 2 10 12 75 18-21 - - - 3 7 10 10 ΣΥΝΟΛΟ 73 86 159 9 22 31 190 Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών που στηρίζονται από την Μέριμνα είναι σχολικής ηλικίας που θρηνούν την απώλεια γονιού, στις περισσότερες περιπτώσεις του πατέρα τους. Από το σύνολο των παιδιών, επτά (7) βίωσαν την απώλεια και των δύο γονιών τους. Πίνακας 3. Φύση αιτημάτων για στήριξη ΦΥΣΗ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΚ ΑΘΗΝΑΣ Παλιά αιτήματα ΣΚ ΑΘΗΝΑΣ Νέα αιτήματα ΣΚ ΘΕΣ/ΚΗΣ Παλιά αιτήματα ΣΚ ΘΕΣ/ΚΗΣ Νέα αιτήματα ΣΥΝΟΛΟ Θάνατος πατέρα 50 116 38 31 235 Θάνατος μητέρας 36 40 9 11 96 Θάνατος παιδιού 10 30 11 5 56 Θάνατος 2 γονιών 2 7 - - 9 A. / Θ. Πατέρα 1 1 - - 2 A. / Θ. Mητέρας 1 2 - - 3 Θάνατος Φίλου/ Συγγενή 1 9 2 8 20 Σύνολο αιτημάτων Πένθος 101 205 60 55 421 Ασθένεια πατέρα 4 10 2 6 22 Ασθένεια μητέρας - 6 2 8 16 Ασθένεια παιδιού - 2 1 3 6 Ασθένεια Φίλου /συγγενή - 2-1 3 Σύνολο αιτημάτων Ασθένεια 4 20 5 18 47 Άλλες απώλειες - 10 - - 10 ΣΥΝΟΛΟ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ 105 236 65 73 478 Παραμένει ο θάνατος γονιού, και δη του πατέρα, η συχνότερη αιτία που παραπέμπονται παιδιά και οικογένειες, ή αναζητούν ψυχολογική στήριξη από τη Μέριμνα. Ακολουθούν οικογένειες που έχουν Απολογισμός Μέριμνας 2018 7

χάσει μητέρα και οικογένειες που έχουν χάσει παιδί. Το 2018 υπήρχε αύξηση στα περαστικά που είχαν βιώσει θάνατο παιδιού στην Αθήνα καθώς και παιδιά που είχαν βιώσει το θάνατο και των δύο γονιών τους. Πίνακας 4. Αιτίες ΜΟΝΟ των αιφνίδιων και βίαιων θανάτων ΑΙΤΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΚ ΑΘΗΝΑΣ ΣΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΛΟ Αυτοκτονία μέλους οικογένειας Δολοφονία μέλους οικογένειας Αιφνίδιος θάνατος παιδιού Αιφνίδιος θάνατος γονιού (π.χ. έμφραγμα, τροχαίο) 13 9 22 6 1 7 36 12 48 169 23 192 ΣΥΝΟΛΟ 224 45 269 Παρατήρηση: Οι αυτοκτονίες που ανέλαβε το Συμβουλευτικό Κέντρο Αθήνας το 2018, ήταν περισσότερες (13) σε σχέση με το 2017 (10) και 3 από αυτές ήταν αυτοκτονίες παιδιών 9 έως 16 ετών. Πίνακας 5. Κατανομή ωρών κλινικής παρέμβασης 2017 (δεν περιλαμβάνονται οι οικογένειες που παρακολουθούνται από το 2016) ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΩΡΩΝ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (Ώρες Συνεδριών) % (1.571) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (Ώρες Συνεδριών) % (475) Αυτοκτονίες 108 6,8% 64 13,5% Δολοφονίες 34 2% 2 0,4% Θάνατος παιδιού 194 12,5% 82 17,3% Θάνατος γονιού (π.χ. ασθένεια, έμφραγμα, τροχαίο, κ.α.) Ασθένεια μέλους οικογένειας (πριν & μετά το θάνατο) 1134 72,1% 208 43,8% 101 6,4% 119 25% Σύνολα 1.571 100% 475 100% Ιδιαιτερότητες Ατομικής Συμβουλευτικής Συμβουλευτικό Κέντρο (Σ.Κ.) Αθήνας Το μεγαλύτερο ποσοστό των οικογενειών που αναζήτησαν στήριξη από το Σ.Κ. Αθήνας ήταν Ελληνίδες μητέρες, των οποίων ο σύζυγος πέθανε ξαφνικά. Η παροχή στήριξης μετά από αυτοκτονία μέλους της οικογένειας, αυξήθηκε (13) συγκριτικά με το 2017 (10), ενώ οι τρεις από τις αυτοκτονίες αφορούσαν παιδιά 9 έως 16 ετών. Απολογισμός Μέριμνας 2018 8

Η ψυχολογική στήριξη σε οικογένειες θρηνούν την απώλεια παιδιού αφορά στην πλειοψηφία αιφνίδιο θάνατο από δυστύχημα. Ο χρόνος αναμονής από το πρώτο τηλεφώνημα με αίτημα τη στήριξη στο πένθος μέχρι την πρώτη συνεδρία το 2018 ήταν ενάμισυ μήνας και από τον Οκτώβριο, αυξήθηκε σε δύο μήνες. 24 οικογένειες δεν ολοκλήρωσαν τη στήριξη που θα μπορούσαν να λάβουν καθώς αποχώρησαν (drop out) μετά από 1-2 συνεδρίες. Ιδιαιτερότητες Ατομικής Συμβουλευτικής Συμβουλευτικό Κέντρο (Σ.Κ.) Θεσσαλονίκης Παραμένει ο θάνατος του πατέρα η συχνότερη αίτια που οι οικογένειες αναζητούν στήριξη Ενώ παρατηρείται μία μείωση σε ό,τι αφορά τα νέα αιτήματα που δέχθηκε το Σ.Κ. σε σύγκριση με τις προηγούμενες χρονιές λειτουργίας του, ταυτόχρονα υπήρξε μια αύξηση αιτημάτων που αφορούν ασθένεια μέλους οικογένειας. 1.3. Οικογενειακή συμβουλευτική Σύνολο: 47 οικογένειες Στην Αθήνα 26 από τις 340 οικογένειες ωφελήθηκαν από οικογενειακή συμβουλευτική (7,6%) ενώ στη Θεσσαλονίκη 21 από τις 138 οικογένειες (15,2%). 1.4. Ομάδες στήριξης Σύνολο: 6 ομάδες (59 γονείς και παιδιά) Πραγματοποιήθηκαν ομάδες εφήβων, ομάδες γονιών που θρηνούν την απώλεια συντρόφου και ενηλίκων που συμμετείχαν σε ομάδα στήριξης στο παρελθόν και εκπαιδεύτηκαν ως συντονιστές στο πρόγραμμα «Family To Family». Πίνακας 6. Ομάδες στήριξης παιδιών και γονιών Ομάδα Άτομα Συν/σεις Έναρξη Κλείσιμο Συντονιστές Σ.Κ. Γονιών που πενθούν απώλεια συντρόφου 10 10 18/10 20/12/2018 Ελ. Ράλλη & Μ. Μιχελή Αθήνα Εφήβων (14-18 ετών) που πενθούν την απώλεια γονιού 5 5 2/11/2017-15/2/2018 Ελ. Ράλλη & Φ. Χατζής Αθήνα Family To Family (Ενηλίκων) 14 5 20/2-26/6/2018 Ελ. Ράλλη & Μ. Μιχελή Αθήνα Γονιών που πενθούν απώλεια συντρόφου Γονιών που πενθούν την απώλεια παιδιού Γονιών που πενθούν απώλεια παιδιού 10 10+1 follow up 10 1 (1 συνάντηση το 2018) 10 6 01/2018-06/2018 02/2017-01/2018 01/10/2018- συνεχίζεται Ε.Μανατού Ντ.Τσελεπή & Ε.Μανατού Ντ.Τσελεπή & Ε.Μανατού Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Σύνολο Γονέων 54 Σύνολο Εφήβων 5 ΣΥΝΟΛΟ 59 Απολογισμός Μέριμνας 2018 9

Ιδιαιτερότητες ομάδων στο Σ.Κ. Αθήνας Οι 10 ενήλικες που παρακολούθησαν τις ομάδες στο Σ.Κ. Αθήνας, είχαν βιώσει την απώλεια συντρόφου τους και εντάχθηκαν σε ομάδα μετά από τουλάχιστον τρεις ατομικές συνεδρίες. Περιελάμβαναν 3 άνδρες και 7 γυναίκες. Η πιο συχνή αιτία θανάτου ήταν η χρόνια ασθένεια και στη συνέχεια ο αιφνίδιος θάνατος από ασθένεια. Διαμορφώθηκε για πρώτη φορά Δίκτυο αλληλοϋποστήριξης οικογενειών και στην Αθήνα. Το πρόγραμμα family-to-family άρχισε να λειτουργεί ως δίκτυο οικογενειών που στηρίζει τα μέλη του και στην Αθήνα. Ιδιαιτερότητες ομάδων στο Σ.Κ. Θεσσαλονίκης Πρώτη φορά λειτούργησε, ομάδα ενηλίκων που θρηνούν την απώλεια συντρόφου, στην οποία συμμετείχαν εννέα γυναίκες και ένας άντρας. Στην ομάδα γονικού θρήνου που ξεκίνησε το 2017 και ολοκληρώθηκε το 2018 συμμετείχαν 3 ζευγάρια και τέσσερις μητέρες. Η συγκεκριμένη ομάδα διεκδίκησε παράταση των συναντήσεων τους με αποτέλεσμα να γίνουν συνολικά 13 δίωρες διμηνιαίες συναντήσεις. Στην τελευταία συνάντηση της ομάδας προσκλήθηκαν όλα τα μέλη της οικογένειας με στόχο να γνωριστούν μεταξύ τους και ενδεχομένως να οργανώσουν ένα άτυπο δίκτυο οικογενειών. Η συγκεκριμένη συνάντηση είχε τα χαρακτηριστικά ημέρας μνήμης των παιδιών που είχαν πεθάνει, και αξιολογήθηκε από τους συμμετέχοντες με πολύ θετικό πρόσημο. 1.5. Συμβουλευτική μέσω τηλεφώνου Σύνολο: 291 ωφελούμενοι Πίνακας 7. Ωφελούμενοι μέσω τηλεφώνου ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΘΗΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΛΟ Γονείς/Οικογένεια - Ανακοινώσεις Γονείς/Οικογένεια Συμβουλές σε περιστατικά & Επαρχία Επαγγελματίες ψυχικής υγείας 103 6 109 34 30 64 30 4 34 Σχολεία/Εκπαιδευτικοί μετά το θάνατο μαθητή 58 26 84 ΣΥΝΟΛΟ 225 66 291 Παρατήρηση: Ο μέσος όρος τηλεφωνικής συμβουλευτικής ανά περιστατικό είναι 3 τηλεφωνήματα. Κάποιοι από τους ωφελούμενους ήρθαν στη συνέχεια στο ΣΚ Αθήνας και κάποιοι όχι. Επιπλέον ένας αυξημένος αριθμός ατόμων που δεν συμπεριλαμβάνεται στον παραπάνω πίνακα ενημερώθηκε τηλεφωνικά για τα έντυπα και τις υπηρεσίες της Μέριμνας ή ζήτησε βοήθεια σχετικά με διάφορα ψυχολογικά θέματα και παραπέμφθηκε στις κατάλληλες υπηρεσίες. Απολογισμός Μέριμνας 2018 10

1.6. Παρέμβαση σε σχολεία Σύνολο: επιτόπια παρέμβαση 17 σχολεία μέσω τηλεφώνου 84 σχολεία Στην Αθήνα πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις σε 16 σχολεία (4 από τα οποία ήταν σε πυρόπληκτες περιοχές) και στη Θεσσαλονίκη σε 1 σχολείο. Περιελάμβαναν συναντήσεις με εκπαιδευτικούς και σχολικούς ψυχολόγους, ομιλίες στους γονείς και μαθητές στο πλαίσιο στήριξης της σχολικής κοινότητας. Σε όλες τις περιπτώσεις η σχολική κοινότητα είχε επηρεαστεί από το θάνατο μαθητή. Παράλληλα, μέσω συμβουλευτικής τηλεφώνου ωφελήθηκαν επιπλέον 58 σχολεία στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη 26 σχολεία. Πίνακας 8. Παρεμβάσεις και στήριξη σχολείων ΑΘΗΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΗΜ/ΝΙΑ Δημοτικό Σχολείο 13/3/2018 Μέριμνα 3/4/2018 επιτόπια παρέμβαση 4/9/2018 επιτόπια παρέμβαση 6/9/2018 επιτόπια παρέμβαση Δημοτικό Σχολείο Δημοτικό Σχολείο Δημοτικό Σχολείο 55η Περιφέρεια Προσχ. Αγωγής, 51η Περιφέρεια Δημ. Εκπαίδευσης 54η Περιφέρεια Δημ. Εκπαίδευσης Α. Αττικής ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ 25 εκπαιδευτικοί 4 εκπαιδευτικοί 22 γονείς 20 εκπαιδευτικοί ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ «Στηρίζοντας το παιδί που θρηνεί στη σχολική κοινότητα» «Στηρίζοντας το παιδί που θρηνεί στη σχολική κοινότητα» Στήριξη της σχολικής κοινότητας μετά την απώλεια μαθητή Στήριξη της σχολικής κοινότητας μετά την απώλεια μαθητή ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ Μ. Μιχελή & Κ. Μωραϊτη Ε. Μπιτσάκου Μ. Μιχελή & Ο. Κοτρώτσου Φ. Χατζής & Κ. Μωραϊτη 6/9/2018 Πολιτιστικό και Αθλητικό Κέντρο Ν. Μάκρης 177 εκπαιδευτικοί 10/9/2018 Μέριμνα 10 εκπαιδευτικοί Στήριξη της σχολικής κοινότητας μετά την αυτοκτονία μαθητή Ελ. Ράλλη & Ο. Κοτρώτσου 40 γονείς Στήριξη γονέων μετά την αυτοκτονία μαθητή Ε. Μπιτσάκου & Κ. Μωραϊτη Δημοτικό Σχολείο Δημοτικό Σχολείο Ημερήσιο Γυμνάσιο & Λύκειο Δημοτικό Σχολείο Δημοτικό Σχολείο 14/9/2018 επιτόπια παρέμβαση 12/11/2018 επιτόπια παρέμβαση 70 εκπαιδευτικοί 22/11/2018 Μέριμνα 2 εκπαιδευτικοί 23/11/2018 επιτόπια παρέμβαση 20 εκπαιδευτικοί Επιμορφωτική Ημερίδα Σχολικών Συμβούλων Αν. Αττικής Στήριξη εκπαιδευτικών που θρηνούν την απώλεια συναδέλφου-εκπαιδευτικού Στήριξη παιδιών λόγω ασθένειας κι επικείμενου θανάτου μαθητή Στήριξη παιδαγωγών λόγω ασθένειας κι επικείμενου θανάτου μαθητή Ελ. Ράλλη & Ε. Μπιτσάκου Ελ. Ράλλη & Ε. Μπιτσάκου Ελ. Ράλλη Φ. Χατζής & Κ. Μωραϊτη συνεχίζεται Απολογισμός Μέριμνας 2018 11

ΣΧΟΛΕΙΟ Ειδικό Λύκειο & Δημοτικό Νηπιαγωγείο Γρ. Αγωγής Υγείας Δ/νση Α θμιας Εκπ. Δ & Α ΑΘΗΝΑΣ Σύνολο Γονέων ΗΜ/ΝΙΑ 4/12/2018 επιτόπια παρέμβαση 7/12/2018 Μέριμνα 14/12/2018 επιτόπια παρέμβαση 62 ΑΘΗΝΑ ΩΦΕΛΟΥ- ΜΕΝΟΙ 20 εκπαιδευτικοί 2 εκπαιδευτικοί 99 εκπαιδευτικοί ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Στήριξη της σχολικής κοινότητας που θρηνεί την απώλεια μαθητή & Η ανακοίνωση της απώλειας στους συμμαθητές σχολείου παιδιών με ειδικές ανάγκες Στήριξη παιδαγωγών λόγω ασθένειας κι επικείμενου θανάτου μαθητή Στήριξη της σχολικής κοινότητας που θρηνεί την απώλεια μαθητή. ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ Ελ. Ράλλη & Μ. Μιχελή Ελ. Ράλλη Ε. Μπιτσάκου & Αλ. Βαλλίδης Σύνολο Εκπαιδ/κών 449 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΕΙΟ ΗΜ/ΝΙΑ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΓΕΛ Θερμαϊκού 21/03/2018 20 εκπαιδευτικοί Θρηνώντας την απώλεια μέλους της σχολικής Ε. Μανατού 180 μαθητές κοινότητας Σύνολο Μαθητών 180 Σύνολο Εκπαιδ/κών 20 1.7. Πυρκαγιές - Παρεμβάσεις σε σχολεία Α. Αττικής στήριξη σε 366 εκπαιδευτικούς Κατόπιν αιτήματός μας μετά την πυρκαγιά στην Α. Αττική τον Ιούλιο 2018, η Μέριμνα έλαβε άδεια από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για παρέμβαση στα 49 σχολεία της Α θμιας και Β θμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής. Η Δ/νση Α θμιας και Β θμιας Εκπαίδευσης της περιοχής ενημέρωσε όλους τους διευθυντές σχολείων, για την παρέμβαση της Μέριμνας. Στις 6 Σεπτεμβρίου 2018, λίγο πριν την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, η Μέριμνα διοργάνωσε Επιμορφωτική Ημερίδα Σχολικών Συμβούλων Αν. Αττικής /55η Περιφέρεια Προσχολικής Αγωγής, 51η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης, 54η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής στο Πολιτιστικό και Αθλητικό Κέντρο Ν. Μάκρης όπου συμμετείχαν 24 σχολεία της Προσχολικής και Α θμιας Εκπαίδευσης με την παρουσία 177 εκπαιδευτικών. Ακολούθησε η χορήγηση ερωτηματολογίου για την καταγραφή των απωλειών που είχαν βιώσει μαθητές και εκπαιδευτικοί και τις ανάγκες ψυχολογικής στήριξης. Στα σχολεία που είχαν εκφράσει αίτημα στήριξης, διαμορφώθηκε ένα πλάνο παρέμβασης. Από τον Σεπτέμβριο μέχρι το Δεκέμβριο 2018 σχεδιάστηκαν παρεμβάσεις με 14 σχολεία και υλοποιήθηκαν πολλές ενέργειες για εκπαιδευτικούς και γονείς (βλέπε Πίνακα 7). Σύνολο 366 εκπαιδευτικών ωφελήθηκαν από της Μέριμνας τις παρεμβάσεις μετά τις πυρκαγιές. Απολογισμός Μέριμνας 2018 12

Επίσης 22 γονείς ωφελήθηκαν από τηλεφωνικές συνεδρίες (λόγω απόστασης) για να διαχειριστούν το θρήνο της οικογένειας μετά την πυρκαγιά και 10 οικογένειες συνεχίζουν να ωφελούνται σε εβδομαδιαία βάση, από τη στήριξη που παρέχουν οι ψυχολόγοι στο ΣΚ Αθήνας 1.8. Παροχή εποπτείας, στήριξης και ευαισθητοποίηση σε επαγγελματίες ή/και φορείς Σύνολο: 63 Το Σ.Κ. Αθήνας παρείχε εποπτεία σε 4 επαγγελματίες ψυχικής υγείας (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς) του φορέα «ΑΡΣΙΣ», μετά την απώλεια έφηβου πρόσφυγα. Επίσης, πρόσφερε στήριξη σε 25 επαγγελματίες ψυχικής υγείας της ACTION AID, για το θρήνο συναδέλφου τους και στήριξη σε 14 εργαζόμενους στο SOLIDARITY NOW, για την απώλεια ανήλικου στην κοινότητά τους. Επίσης, οργανώθηκε ευαισθητοποίηση σε 12 επαγγελματίες ψυχικής υγείας της Γαλιλαίας και ΚΠΥ Βύρωνα Καισαριανής, με σκοπό τη ενημέρωσή τους για τις υπηρεσίες της Μέριμνας, την ευαισθητοποίησή τους σε ό,τι αφορά το θρήνο παιδιών και οικογενειών και τη διαδικασία παραπομπών των οικογενειών στη Μέριμνα. Το Σ.Κ. Θεσσαλονίκης παρείχε εποπτεία σε 8 επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Απολογισμός Μέριμνας 2018 13

Απολογισμός Μέριμνας 2018 14

2. ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Η Υπηρεσία στελεχώνεται από το ακόλουθο προσωπικό Νατάσα Παπάζογλου (μερικής απασχόλησης) Επιστημονικά Υπεύθυνη Σπυριδούλα Τσαρουχά (πλήρους απασχόλησης) Διοικητικά Υπεύθυνη Αλεξία Γεράρδη (πλήρους απασχόλησης) Βασιλική Καλλιάνη (μερικής απασχόλησης, οικειοθελής αποχώρηση Νοέμβριο 2018) Τάνια Μουτάφη (μερικής απασχόλησης) Βανέσσα Χατζηθανάση (πλήρους απασχόλησης, έναρξη συνεργασίας Σεπτέμβριο 2018) Τασία Τσαδήλα (εθελοντική προσφορά) Γραμματέας Υπηρεσίας: Μαρία Φράγκου (μερικής απασχόλησης) Εξωτερικοί συνεργάτες: - Dr Renee McCulloch, Consultant της Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας (Μέσα στο 2018 έγινε 1 συνάντηση τον Ιούνιο) Την εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδας των ψυχολόγων έχει αναλάβει η Πέγκυ Αθηνιώτου Η Υπηρεσία πιστοποιήθηκε και το 2018 από το ISO. 2.1. Υπηρεσίες Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Σπίτι Ωφελούμενα παιδιά και οικογένειες: 30 παιδιά και οι οικογένειές τους. Από τα 30, τα 13 παιδιά αφορούσαν νέα αιτήματα (6 νέα παιδιά στην κατ οίκον φροντίδα 24ώρη φροντίδα & 7 σε συμβουλευτικό επίπεδο) Στη διάρκεια του έτους πέθαναν 8 παιδιά. Συμβουλευτική σε οικογένειες: 7 οικογένειες Λόγω της λίστας αναμονής της προηγούμενη χρονιάς (2017), η ομάδα αποφάσισε να παρέχει Α.Φ. σε συμβουλευτικό επίπεδο τόσο στις οικογένειες, όσο και στους επαγγελματίες υγείας που συμμετείχαν στη φροντίδα τους. Συγκεκριμένα, παρείχαμε συμβουλευτική σε 7 οικογένειες εκ των οποίων 3 αφορούσαν οικογένειες προσφύγων, 1 αφορούσε οικογένεια που διέμενε στην Πάτρα και 3 οικογένειες που τα παιδιά νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο. Η συμβουλευτική αφορούσε την οργάνωση της φροντίδας του παιδιού, παράδοση πλάνου φροντίδας, επικοινωνία με τους θεράποντες ιατρούς και αγορά του κατάλληλου εξοπλισμού για τη φροντίδα στο σπίτι. Από αυτά τα παιδιά τα 3 πέθαναν στο νοσοκομείο. Συμβουλευτική σε επαγγελματίες υγείας: 22 επαγγελματίες υγείας 20 αφορούσαν την ενημέρωση των οικογενειών για την υπηρεσία 2 αφορούσαν τη διαχείριση περιστατικών κατά τη διάρκεια περιγεννητικής περιόδου. Υπήρξε 1 αίτημα που δεν εξελίχθηκε σε συνεργασία και είναι σε εκκρεμότητα. Απολογισμός Μέριμνας 2018 15

Γράφημα 1: Παιδιά υπό τη φροντίδα της Υπηρεσίας ανά έτος Παιδιά που ωφελούνται από την Υπηρεσία Α.Φ. στο Σπίτι Πίνακας 9. Αναλυτική περιγραφή παιδιών υπό τη φροντίδα της Υπηρεσίας 2016-2018 2016 2017 2018 Νέα παιδιά 5 8 13 Παιδιά από προηγούμενα έτη 16 15 17 Θάνατοι παιδιών 5 6 8 Τα παιδιά με νευρολογικά νοσήματα αποτελούν την κύρια ομάδα ασθενών για το έτος 2018, με τα κακοήθη και νευρομυϊκά νοσήματα να ακολουθούν σε συχνότητα. Πίνακας 10: Νοσήματα των παιδιών ανά έτος ΝΟΣΗΜΑΤΑ 2016 2017 2018 Κακοήθη Νεοπλασία 5 4 8 Μεταβολικά 1 1 2 Νευρομυικά 3 5 4 Νευρολογικά 11 12 13 Σύνδρομα 1 1 1 Άλλα 0 0 2 Γράφημα 2: Τα νοσήματα των παιδιών για το έτος 2018 Βλέπε Παράρτημα ΙΙ στοιχεία για τα νοσήματα και την ηλικία του συνόλου των παιδιών (Σύνολο: 110 παιδιά). Απολογισμός Μέριμνας 2018 16

Πίνακας 11: Ηλικίες των παιδιών ανά έτος ΗΛΙΚΙΕΣ 2016 2017 2018 Προσχολική ηλικία (0-5 ετών) 8 11 13 Σχολική ηλικία (6-11 ετών) 4 5 8 Εφηβεία (12-18 ετών) 5 2 4 >18 ετών 4 5 5 Γράφημα 3.: Ηλικίες παιδιών 2018 Γράφημα 4: Μέσος όρος ημερών φροντίδας ανά παιδί/ανά νόσημα Ανακουφιστική Φροντίδα παιδιών Μέσος όρος ημερών φροντίδας στη διάρκεια του έτους είναι 278 ημέρες/παιδί Μέσος όρος ημερών φροντίδας των παιδιών με βάση το νόσημα για το έτος 2018 Μέσος όρος ημερών φροντίδας 8 παιδιών με κακοήθη νοσήματα: 144 ημέρες/παιδί Μέσος όρος ημερών φροντίδας 22 παιδιών με μη κακοήθη νοσήματα: 316 ημέρες/παιδί Πίνακας 12. Συνολικός αριθμός επισκέψεων - Προσδιορισμός τακτικών & έκτακτων ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Συνολικός αρ. επισκέψεων Τακτικές επισκέψεις Έκτακτες επισκέψεις 2016 2017 2018 870 896 971 793 833 920 77 63 51 Απολογισμός Μέριμνας 2018 17

Γράφημα 5: Τηλεφωνικές Κλήσεις Επειγόντων Πίνακας 13. Πίνακας τηλεφ. Κλήσεων 24ώρο Τηλεφωνικές κλήσεις για επείγοντα Σύνολο Πρωί 193 Απόγευμα 192 Νύχτα 54 445 Γράφημα 6: Αριθμός συνόλου επισκέψεων ανά ειδικότητα επαγγελματία υγεία Εικόνα 1: Χάρτης Αθήνα και Πειραιά με τα σημεία διαμονής των οικογενειών Απολογισμός Μέριμνας 2018 18

Οι περιοχές διαμονής των οικογενειών: Μενίδι, Άνω Λιόσια, Πατήσια, Κυψέλη, Κουκάκι, Βριλήσσια, Αγ. Παρασκευή, Γέρακας, Νέο Ηράκλειο, Νέα Σμύρνη, Αγ. Δημήτριος, Βύρωνα, Ρέντη, Πειραιάς, Ίλιον, Νίκαια, Περιστέρι, Βάρη. Στοιχεία για παιδιά που έχουν πεθάνει (Ν=8) Πίνακας 14: Νοσήματα παιδιών που πέθαναν ΝΟΣΗΜΑΤΑ 2016 (n=6) 2017 (n=6) 2018 (n=8) Κακοήθη Νεοπλασία 4 3 3 Νευρομυικά 0 2 3 Νευρολογικά 2 1 1 Άλλο 1 Πίνακας 15. Τόπος θανάτου σύμφωνα με επιθυμία γονέων/παιδιού που πραγματοποιήθηκε ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ 2016 (n=6) 2017 (n=6) 2018 (n=8) Σπίτι 4 5 2 Νοσοκομείο 2 1 6* * Από τα 6 παιδιά που πέθαναν στο νοσοκομείο, στα 3 παρείχαμε φροντίδα μονάχα σε συμβουλευτικό επίπεδο (την ευθύνη είχαν οι θεράποντες γιατροί του νοσοκομείου με τους οποίους συνεργαστήκαμε) και 1 πέθανε την πρώτη βδομάδα που αναλάβαμε τη φροντίδα του, καθώς παραπέμφθηκε στη Μέριμνα πολύ αργά. Πίνακας 16. Παρουσία μέλους της ομάδας της Μέριμνας τη στιγμή του θανάτου ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΣΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ 2016 2017 (n=6) (n=6) NAI 4 6 4 2018 (n=8) OXI 2 0 4 Επίσης βλέπε Παράρτημα ΙΙ για στοιχεία παιδιών που έχουν πεθάνει (Ν=54) στα έτη 2010 2018 Απολογισμός Μέριμνας 2018 19

2.2. Συνεργασία με την Α Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Παίδων Αγ. Σοφία για τα παιδιά με SMA I Δυστυχώς δεν προχώρησε η συνεργασία με Α Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου «Αγ. Σοφία», για την παρακολούθηση των παιδιών με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου Ι, από όλη την Ελλάδα, λόγω αναιτιολόγητης αρνητικής απάντησης από την Διοίκηση του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία». Τη συνεργασία αυτή υποστήριξαν εγγράφως (α) το Διοικητικό Συμβούλιο της Μέριμνας, (β) η Α Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Νοσοκομείου Αθηνών (Καθηγητής Παιδιατρικής, κος Χρούσος) και (γ) η Υπεύθυνη του Ιατρείου παρακολούθησης παιδιών με SMA I, του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία» (Επικ. Καθηγήτρια κα Πονς). Η άρνηση αυτή θα στερήσει την ολιστική φροντίδα όλων των παιδιών με νωτιαία μυϊκή ατροφία τύπου Ι, της χώρας. Ωστόσο, μέσα στο έτος 2018 η ομάδα της Μέριμνας παρείχε συμβουλευτική σε 7 οικογένειες σε συνεργασία με τους επαγγελματίες υγείας που στελεχώνουν το συγκεκριμένο ιατρείο. 2.3. Ημέρα Μνήμης: 4 Φεβρουαρίου 2018 Διοργανώθηκε για 6η χρονιά η Ημέρα Μνήμης για όλα τα παιδιά που πέθαναν και δόθηκε φροντίδα τόσο στα ίδια όσο και στις οικογένειές τους από τις υπηρεσίες της Μέριμνας. Στην ημέρα αυτή παρευρέθηκαν γονείς, αδέρφια, συγγενείς και φίλοι των παιδιών (60-65 συνολικά άτομα). Ήταν μια ξεχωριστή και συγκινητική ημέρα! Απολογισμός Μέριμνας 2018 20

3. ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Από την Ομάδα των Ψυχολόγων Θεσσαλονίκης 1.. Κατάρτιση επαγγελματιών ψυχικής υγείας (Β κύκλος) Θέμα: «Ψυχοθεραπευτική στήριξη παιδιών, εφήβων και οικογενειών που πενθούν» Συμμετέχοντες: 21 επαγγελματίες ψυχικής υγείας Διάρκεια: 50 ώρες (Μάιος 2018- Νοέμβριος 2018) Υπεύθυνη: Ν. Τσελεπή 2. Πανελλαδικό πρόγραμμα επιμόρφωσης και εποπτείας για εργαζόμενους σε δομές φιλοξενίας για ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες (Πανελλαδικό) Θέμα: «Απώλειες, αντίξοες εμπειρίες ζωής και ψυχική ανθεκτικότητα» Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε στο πλαίσιο έργου «From loss to resilience: Capacity building for UAC accommodation personnel» Χρηματοδοτήθηκε από UNICEF & European Commission Civil Protection & Humanitarian Aid Operations ECHO. Συνεργασία με το ΕΚΚΑ (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης) Συμμετέχοντες: 250 φροντιστές, επαγγελματίες ψυχικής υγείας, διερμηνείς, & συντονιστές δομών φιλοξενίας στην επικράτεια. Διάρκεια: Δεκέμβριος 2017-Ιούνιος 2018 Υπεύθυνες: Δ. Παπαδάτου, Α. Κασάπογλου, Ε. Μανατού, Ντ. Τσελεπή Στόχος του προγράμματος ήταν η επιμόρφωση και εποπτεία των επαγγελματιών που υποστηρίζουν τους ασυνόδευτους έφηβους πρόσφυγες ή/και τους συνοδευόμενους και τις οικογένειές τους, στις δομές φιλοξενίας. H εκπαίδευση αφορούσε σε θέματα λειτουργίας των δομών, τις ψυχικές επιπτώσεις που έχει η προσφυγιά στους ασυνόδευτους έφηβους καθώς και τις βασικές αρχές για τη στήριξή τους. Στο πλαίσιο του προγράμματος αναπτύχθηκαν «καλές πρακτικές» για την αποτελεσματική λειτουργία του πλαισίου φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων. Το πρόγραμμα περιλάμβανε 12 ομάδες (συνολικά 250 επαγγελματίες) σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Μυτιλήνη και είχε 4 άξονες: (1) επιμόρφωση και εποπτεία υπευθύνων δομών φιλοξενίας, (2) καλές πρακτικές που εφαρμόζουν οι εργαζόμενοι στη διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων, (3) επιμόρφωση και εποπτεία επαγγελματιών πρώτης γραμμής (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, διερμηνείς) (4) επιμόρφωση και εποπτεία επαγγελματιών και εργαζομένων ανεξαρτήτου ειδικότητας (π.χ. φροντιστές, εκπαιδευτικούς, ανθρώπους που εργάζονται στην καθαριότητα, οδηγούς και φύλακες) που έρχονται σε άμεση επαφή μαζί τους για τα ζητήματα της καθημερινότητας και διαμονής τους στη δομή φιλοξενίας. Απολογισμός Μέριμνας 2018 21

3. Πρόγραμμα επιμόρφωσης και εποπτείας για εργαζόμενους σε δομές φιλοξενίας για ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες (Θεσσαλονίκη) Θέμα: «Αντιξοότητες και Απώλειες Ζωής: Καλλιεργώντας την Ψυχική Ανθεκτικότητα του προσωπικού που στηρίζει ασυνόδευτους πρόσφυγες και μετανάστες» Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε στο πλαίσιο έργου «From loss to resilience: Capacity building for UAC accommodation personnel». Χρηματοδοτήθηκε από UNICEF & European Commission Civil Protection & Humanitarian Aid Operations ECHO. Συνεργασία με το ΕΚΚΑ (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης) Συμμετέχοντες: 92 εργαζόμενοι (4 ομάδες: 11 ψυχολόγοι, 7 κοινωνικοί λειτουργοί, 2 παιδαγωγοί, 6 διερμηνείς, 11 συντονιστές, 54 φροντιστές, 1 νομικός) Διάρκεια: 80 ώρες (Σεπτέμβριος 2018- Δεκέμβριος 2018) Υπεύθυνες: Ν. Τσελεπή, Ε. Μανατού, Ε. Βαθάκου, Α. Σειτανίδου Το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης στο Πένθος της Θεσσαλονίκης υλοποίησε μέρος του προγράμματος επιμόρφωσης και εποπτείας για εργαζόμενους στο πεδίο. Στόχος του προγράμματος ήταν η επιμόρφωση και η εποπτεία των επαγγελματιών που στηρίζουν τους ασυνόδευτους πρόσφυγες στις δομές φιλοξενίας. Η εκπαίδευση αφορούσε θέματα λειτουργίας των δομών, τις ψυχικές επιπτώσεις που έχει η προσφυγιά στους ασυνόδευτους έφηβους και τις βασικές αρχές για τη στήριξη τους καθώς έχουν βιώσει πολλαπλές απώλειες και τραυματικές εμπειρίες. Επιπλέον στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος αναπτύχθηκαν «Καλές Πρακτικές» που αφορούν τη Διαχείριση Συγκρούσεων, Βίας και Αυτοτραυματισμών των εφήβων. Το πρόγραμμα περιλάμβανε 4 ομάδες επαγγελματιών, συνολικά 92 εργαζόμενοι σε δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων εφήβων. Οι συμμετέχοντες παράλληλα με την επιμόρφωση συμμετείχαν στη διαδικασία της εποπτείας. Η ανατροφοδότησή τους ήταν εξαιρετικά θετική, δηλώνοντας ευχαριστημένοι από το πρόγραμμα, όπου κάποιοι συμμετείχαν για πρώτη φορά σε διαδικασία εποπτείας, γεγονός που αφενός ενίσχυσε το ρόλο τους ως επαγγελματίες, και αφετέρου βελτίωσε τις σχέσεις με τους συναδέρφους τους. Παράλληλα επηρέασε θετικά και τη σχέση τους με τους εφήβους, αφού πολλοί συμμετέχοντες δήλωσαν πως διαχειρίζονται πλέον με διαφορετικό τρόπο τις καταστάσεις στη δομή με τους πρόσφυγες. Από την Ομάδα Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας Αθήνας 4. Επιμορφωτικό πρόγραμμα επαγγελματιών υγείας (Α Κύκλος) Θέμα: «Εισαγωγή στην Παιδιατρική Ανακουφιστική Φροντίδα» Συμμετέχοντες: 18 επαγγελματίες υγείας (παιδίατροι, γενικοί ιατροί, παθολόγοι, νοσηλευτές, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, παιδοψυχίατροι, φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, μουσικοθεραπευτές και ειδικοί παιδαγωγοί). Διάρκεια: 60 ώρες (Οκτώβρης 2018 Ιανουάριος 2019) Υπεύθυνη: Αλεξία Γεράρδη Δανάη Παπαδάτου Απολογισμός Μέριμνας 2018 22

5. Πρόγραμμα Μετασχηματιστικής Ηγεσίας (Πανελλαδικό & Κύπρος) Συνεργασία «Μέριμνας» με το Τμήμα Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών & τη Μονάδα Ανακουφιστικής Φροντίδας «Γαλιλαία» Ευρωπαϊκό πρόγραμμα: «Transformational Leadership Program in Palliative Care» Πρόγραμμα Μετασχηματιστικής Ηγεσίας στην Ανακουφιστική Φροντίδα. Υπεύθυνη του Προγράμματος: Σπυριδούλα Τσαρουχά Συμμετέχοντες: 15 νοσηλευτές που φροντίζουν ασθενείς με χρόνιες, πολύπλοκες και απειλητικές για τη ζωή ασθένειες από διάφορες κλινικές και υπηρεσίες της Ελλάδας και της Κύπρου. Διάρκεια: 10 Skype meetings στη διάρκεια του συνολικού προγράμματος Μετασχηματιστικής Ηγεσίας (Φεβρουάριος Δεκέμβριος 2018) & 40 ώρες (15 έως τις 19 Ιανουαρίου 2018) Επιμόρφωση προσωπικού Υπηρεσίας Ανακουφιστικής Φροντίδας Μέριμνας 1.. Κύκλος Μαθημάτων για το προσωπικό της Υπηρεσίας Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας Υπεύθυνη συντονισμού μαθημάτων: Παπάζογλου Νατάσα Κύκλος μαθημάτων 2018 26.01.2018: Φαρμακευτική διαχείριση άγχους σε παιδιά και εφήβους (Ομιλήτρια: κα Ι. Γιαννοπούλου) 23.02.2018: Εκπαιδευτική προσέγγιση παιδιού με προβλήματα όρασης (Ομιλήτρια: κα I. Βονικάκη) 23.03.2018: Δεξιότητες επικοινωνίας (Ομιλήτρια: κα Ο. Μεταλληνού) 19.04.2018: Λογοθεραπευτική παρέμβαση σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση (Ομιλητής: κος Ν. Λίτινας) 17.05.2018: Διατήρηση και ενδυνάμωση της ελπίδας (Ομιλήτρια: κα Σ. Τσαρουχά) 02.11.18: Ο ρόλος του φυσίατρου στα παιδιά με αναπηρία (Ομιλήτρια: κα Ζ. Δαληβίγκα) 07.12.2018: Προβλήματα κατά την εφαρμογή κατ οίκον μηχανισμού αερισμού (Ομιλητής: κος Α.Μαρίνος) 3. Παρακολούθηση εκπαιδευτικού προγράμματος στην Αγγλία: Paediatric Palliative Care: An Education and Training Program in Specialist Symptom Management and Interdisciplinary Care Η παιδίατρος Αντωνία Μουτάφη και η νοσηλεύτρια Σπυριδούλα Τσαρουχά, μέλη της Υπηρεσίας Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Σπίτι της Μέριμνας, συμμετείχαν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Paediatric Palliative Care: An Education and Training Program in Specialist Symptom Management and Interdisciplinary Care, που διενεργήθηκε από το UCL Great Ormond Street (GOSH) Institute of Child Health, στο Λονδίνο, από τις 22 έως 26 Ιανουαρίου 2018. Το πρόγραμμα περιελάμβανε πλούσια θεματολογία όσον αφορά τη διαχείριση συμπτωμάτων (π.χ. πόνος, Απολογισμός Μέριμνας 2018 23

δύσπνοια, δυστονία, διαταραχές ΓΕΣ, διαταραχές ύπνου κ.α), διαδικασία λήψης αποφάσεων, δημιουργία πλάνου φροντίδας, ειδικά θέματα για συγκεκριμένα νοσήματα, επικοινωνία με άρρωστο παιδί και γονείς, φροντίδα στο τέλος της ζωής και ολοκλήρωση της φροντίδας επαγγελματιών υγείας. Υποτροφία «Μυρτώς Νίλσεν» Η υποτροφία δόθηκε σε όλους τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας των Συμβουλευτικών Κέντρων Αθήνας & Θεσσαλονίκης, καθώς και της Υπηρεσίας Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας στο σπίτι. Αφορά σε 50 ώρες εκπαίδευσης στη θεραπεία αναπτυξιακού τραύματος, με εκπαιδεύτρια την ψυχοθεραπεύτρια, κ. Ζωή Σίλλατ. Συμμετέχουν 6 ψυχολόγοι από το προσωπικό της Μέριμνας και 1 νοσηλεύτρια. Επιπλέον το παρακολουθούν και δύο μέλη από το Διοικητικό Συμβούλιο της Μέριμνας. Η διάρκειά της επιμόρφωσης είναι από το Νοέμβριο του 2018 έως και τον Ιούνιο του 2019. Απολογισμός Μέριμνας 2018 24

4. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ, ΣΥΜΠΟΣΙΑ, ΗΜΕΡΙΔΕΣ, ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ 4.1. Ομιλίες σε φορείς, σεμινάρια και ημερίδες Α/Α ΕΙΔΟΣ - ΘΕΜΑ ΤΟΠΟΣ ΗΜΕΡ/ΝΙΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ Κέρκυρα Σωματείο Ψυχολόγων 1 Κέρκυρας, Ιατροχειρουργική Ομιλία Εταιρία Κέρκυρας & Εταιρία «Μιλώντας στα παιδιά για το Παιδιατρικής & Προαγωγής θάνατο» της Υγείας (γονείς, εκπ/κοί, ψυχολόγοι, γιατροί 50 άτομα) 22/01/2018 Ολ. Μεταλληνού 2 4η Ημερίδα Παιδιατρικής Ογκολογίας Ομιλία 3 Δεξιότητες Επικοινωνίας 4 5 6 7 9 10 11 Μάθημα- Κλινική Άσκηση «Υπηρεσία Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Σπίτι» Ομιλία «Ανακουφιστική Φροντίδα Νεογνών» Ομιλία «Παιδί και Θρήνος» Ομιλία «Μιλώντας στα παιδιά για το θάνατο» Ομιλία «Παιδιατρική Ανακουφιστική Φροντίδα" Ομιλία «Όταν η απώλεια Επηρεάζει τη σχολική ζωή» Ομιλία «Η απώλεια στην προσχολική ηλικία» Συνεδριακό Κέντρο «Ν.Λούρος» ΜΗΤΕΡΑ Β ΠΠΚ Α. & Π.Κυριακού (15 ιατροί ειδικευόμενοι) Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών (Κλινική Άσκηση) Τμήμα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ στο πλαίσιο του μαθήματος «Ανακουφιστική Φροντίδα» (197 φοιτητές νοσηλευτικής) Γ Παιδιατρική Πανεπιστημιακή Κλινική Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ» (45 ιατροί) «Το σπίτι των μικρών» - Παιδικός Σταθμός (15 γονείς & 7 εκπ/κοι) «Ό,τι αγαπώ» Παιδικός Σταθμός Κέρκυρας (γονείς & εκπ/κοί 85 άτομα) Πανελλήνιος Σύλλογος Γονέων Κηδεμόνων & Φίλων Ατόμων με Προβλήματα Όρασης & Πρόσθετες Αναπηρίες «Αμυμώνη» (10 επαγγελματίες υγείας) Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο «Μίκης Θεοδωράκης» (Δ/νση Β θμιας Εκπ/σης Δ Αθήνας & Δήμος Ελληνικού Αργυρούπολης / (80 εκπαιδευτικοί) Μοντεσσοριανή Σχολή Αθηνών- Αλίμου (20 γονείς & 5 εκπ/κοι) 03/02/2018 Συμμετοχή στο Προεδρείο: κα Ν.Παπάζογλου 08/02/2018 Β.Καλλιάνη 20, 21, 22 & 27 Φεβρουαρίου Δ. Παπαδάτου Σπ. Τσαρουχά Α. Γεράρδη 27/02/2018 Α.Γεράρδη 14/03/2018 Κ. Μωραΐτη 15/03/2018 Ολ. Μεταλληνού 26/03/2018 Σ.Τσαρουχά 28/03/2018 Ελ. Ράλλη 25/04/2018 Ελ. Ράλλη 12 Ομιλία «Παιδί και Θρήνος» Μοντεσσοριανή Σχολή Αθηνών (20 γονείς & 5 εκπ/κοι) 25/04/2018 Χ. Κοτσίκου Απολογισμός Μέριμνας 2018 25

Α/Α ΕΙΔΟΣ - ΘΕΜΑ ΤΟΠΟΣ ΗΜΕΡ/ΝΙΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ 13 Μάθημα «Άρρωστος μαθητής» Μεταπτυχιακό της Σχολικής Ψυχολογίας ΑΠΘ (10 μεταπτυχιακοί φοιτητές) 08/05/2018 Ε. Μανατού 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Εκπαιδευτική Επίσκεψη Τμήμα Νοσηλευτικής Παν/μίου Πελοποννήσου στο πλαίσιο του μαθήματος «Κοινοτική Νοσηλευτική ΙΙ» Ομιλία «Παρουσίαση του έργου της Μέριμνας» Ομιλία «Πένθος και Συμβουλευτική» Ημερίδα «Η στήριξη του μαθητή που θρηνεί την απώλεια αγαπημένου του προσώπου» Εκπαιδευτική Επίσκεψη Ε.Υ. του προγράμματος Πρώιμης Παρέμβασης του Πανελλήνιου Συλλόγου Γονέων Κηδεμόνων & Φίλων Ατόμων με Προβλήματα Όρασης & Πρόσθετες Αναπηρίες «Αμυμώνη» Ημερίδα «Απώλειες και σχολική κοινότητα» Διάλεξη «Μετασχηματιστική Ηγεσία στην Ανακουφιστική Φροντίδα» Ομιλία «Συνοδεύοντας τον έφηβο στο τέλος της ζωής του» Ομιλία «Συζητώντας με τα παιδιά τις απορίες τους γύρω από το θάνατο» Ομιλία «Απώλεια και Πένθος σε παιδιά και εφήβους» Εκπαιδευτική Επίσκεψη στη Μέριμνα (35 φοιτητές Νοσηλευτικής) 1 ο Δημοτικό Σχολείο Πεύκης (Εκπαιδευτικοί & Παιδιά) Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων Μουσικό Σχολείο Πυλαίας (150 εκπαιδευτικοί) Γραφεία Μέριμνας (10 επαγγελματίες ψυχικής υγείας) Κέντρο Πρόληψης του ΟΚΑΝΑ Δράμα 6 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας Πολεμικό Μουσείο Αθηνών 6 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας Πολεμικό Μουσείο Αθηνών Κέρκυρα Ιερά Μητρόπολη Κέρκυρας & Παξών και Διαποντίων Νήσων 07/06/2018 Σπ.Τσαρουχά Α.Γεράρδη 06/06/2018 Ολ. Μεταλληνού 16/06/2018 Ο. Κοτρώτσου 18/06/2018 Ε. Μανατού 23/07/2018 Ν.Παπάζογλου Σπ.Τσαρουχά Β.Καλλιάνη Ε.Ράλλη 04/10/2018 Ν. Τσελεπή 09/11/2018 Σ.Τσαρουχά 10/11/2018 Σ.Τσαρουχά 26/11/2018 Ολ. Μεταλληνού ΚοΚεΨΥΠΕ Παλλήνης 13/12/2018 Κ. Μωραΐτη 24 Ομιλία «Απώλεια στη ζωή του παιδιού και ο ρόλος του εκπαιδευτικού» 89 ο Σχολείο Αθηνών (πρόσκληση από: Γραφείο Αγωγής Υγείας, Δ/νσης Α θμιας Εκπ/σης Α & Δ Αθήνας (99 εκπ/κοι) 14/12/2018 Ε. Μπιτσάκου 25 Webinar Ανακουφιστική φροντίδα στην ογκολογία. Πραγματικότητα και προοπτικές Οργάνωση Επιστημονική Εταιρεία «Καρκίνος: Εκπαίδευση, Έρευνα & Κλινική Πράξη» 09/12/18 Live Μετάδοση: 23/01/2019 Συμμετοχή σε στρογγυλό τραπέζι Σ. Τσαρουχά Απολογισμός Μέριμνας 2018 26

Ανακοινώσεις σε Διεθνή Συνέδρια Papadatou, D., Tselepi,, K., Manatou, E., Vathakou, E. Giannopoulou, I. (2018). Capacity building of field-workers who support unaccompanied asylum seeking (UAS) adolescents in Greece (poster). 23 rd World Congress of the International Association for Child and Adolescent Psychiatry and Allied Professions (IACAPAP), 23-27 July, Prague, CzecH Rpublic. Προσκλήσεις σε Διεθνή Συνέδρια Παπαδάτου, Δ.. (2018). Ανάμεσα στο ορατό και το αόρατο: Ζωή in limbo. 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Βόλος 8-11 Νοεμβρίου 2018. Papadatou, D. (2018). Living in limbo: Refugee children at the edge of Europe. 7 th Congress of the European Academy of Paediatric Societies. Paris, France, 30 October 3 November, 2018. Papadatou, D. (2018) Team building and leadership in Paediatric Palliative Care (Co-presentor of preconference workshop). 4 th Congress on Paediatric Palliative Care. Rome, Italy, 24-27 October 2018. Papadatou, D. (2018). Accompanying the dying child and family. 3 rd Conference of the International Children s Palliative Care Network (ICPCN). Durban, South Africa, 30 April-2 May, 2018. Papadatou, D. (2018). Living between worlds: Refugee children and families at the edge of Europe. 3 rd Conference of the International Children s Palliative Care Conference Network (ICPCN). Durban, South Africa, 30 April-2 May, 2018. Papadatou, D. (2018). How can you keep doing this job? The challenges and rewards of pediatric palliative care. 3 rd National Conference on Pediatric Palliative Care. Lisbon, Portugal, 17-19 May, 2018. Papadatou, D. (2018). Childhood bereavement. Pre-conference workshop, 3 rd National Conference on Pediatric Palliative Care. Lisbon, Portugal, 17-19 May, 2018. Papadatou, D. (2018) Living in two worlds: Support for children who live in the world of illness and the world of ordinary life. Hong Kong University, 6-7 March, 2018. Hong-Kong, China. Papadatou, D. (2018) Support for the child and adolescent with a life-limiting condition Shangjai Children s Hospital, 10 March, 2018. Shanghai, China. Απολογισμός Μέριμνας 2018 27

Απολογισμός Μέριμνας 2018 28

5. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ & ΕΡΕΥΝΑ Έντυπα της Μέριμνας Μέριμνα (2018). Ψυχοκοινωνική Στήριξη Παιδιών και Οικογενειών που παίρνουν τους δρόμους της προσφυγιάς. Αθήνα: Μέριμνα, UNICEF & Eθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συγγραφείς: Δ. Παπαδάτου, Ντ. Τσελεπή, Ε. Μανατού, Ε. Καμπέρη, Ι. Γιαννοπούλου. Μέριμνα (2018). Καλές πρακτικές στη διαχείριση συγκρούσεων και βίας σε δομές φιλοξενίας για ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες και μετανάστες. Αθήνα: Μέριμνα, UNICEF & Eθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συγγραφείς: Ε. Βαθάκου, Στ. Μ. Καζάκου, Ε. Παπαγεωργίου. Μέριμνα (2018) Καλές πρακτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση Αυτοτραυματισμού σε ασυνόδευτους έφηβους πρόσφυγες και μετανάστες. Αθήνα: Μέριμνα, UNICEF & Eθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συγγραφείς: Δ. Παπαδάτου, Δ.Ε. Παναγιωτοπούλου, Δ. Παπαστυλιανού, Ε. Ζάχου. Μέριμνα (2018). Στήριξη μαθητών μετά από ένα καταστροφικό γεγονός: Οδηγίες για εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Μέριμνα & UNICEF. Συγγραφείς: Ε. Ράλλη, Α. Μωραϊτη, Ο. Κοτρώτσου, Π. Μπιτσάκου, Ε. Καμπέρη, Ι. Γιαννοπούλου, Δ. Παπαδάτου Μέριμνα (2018). Στήριξη παιδιών μετά από ένα καταστροφικό γεγονός: Οδηγίες για γονείς. Αθήνα: Μέριμνα & UNICEF. Συγγραφείς: Μπιτσάκου, Ε. Ράλλη, Ε., Μωραϊτη, Κ., Κοτρώτσου, Ο., Καμπέρη, Ε., Γιαννοπούλου Ι., Παπαδάτου, Δ. Κεφάλαια σε βιβλία (παιδιατρική ανακουφιστική φροντίδα) Papadatou, D. (2018). Careproviders response to the death of a child. In A. Oxford Textbook of Palliative Care for Children (3rd Edition), edited by R. Hain, A. Rapoport, M. Meiring, A. Goldman UK: Oxford University Press (υπό δημοσίευση) Papadatou, D. (2018). Pediatric palliative care team: Coping with suffering and cultivating team support. In M. Muckaden (Ed.). Paediatric Palliative Care (pp. 189-204). Children s Palliative Care, Maharashira, India. ChiPPS - E-Journal (the Children s International Palliative/Hospice Project) Papadatou, D. (2018). Reflections on ChIPPS: Celebrating a road well-travelled and opening up to new challenges. ChiPPS, E-Journal, 50, 19-21. Celebrating the Past & the Future of Pediatric Palliative/Hospice Care, ChiPPS,. National Hospice and Palliative Care Organization. https://www.nhpco.org/sites/default/files/public/chipps/chipps_e-journal_issue-50.pdf Εκπαιδευτικά DVD «Αντιξοότητες και Απώλειες Ζωής: Καλλιεργώντας στην Ψυχική Ανθεκτικότητα Ανήλικων Προσφύγων» 8 video http://merimna.org.gr/program-merimna-unicef-ekka/#video Δ. Παπαδάτου, Ντ. Τσελεπή, Ε. Μανατού, Ζ. Σίλλατ Υποβολή ερευνητικού έργου Supporting Unaccompanied Asylum-seeking and Separated Children (UASC) living in shelters (2018-2021) ΕΛΙΔΕΚ για δυνητική συνεργασία Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών & Μέριμνας: Επιστημονικά Υπεύθυνη: Δ. Παπαδάτου Απολογισμός Μέριμνας 2018 29

Απολογισμός Μέριμνας 2018 30

6. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Από το 2017 έως το Δεκέμβριο 2019, η Μέριμνα έχει υλοποιήσει τα ακόλουθα 3 προγράμματα που αφορούν σε ανήλικους πρόσφυγες που βιώνουν απώλειες και τραυματικές εμπειρίες ζωής: 1. "Ακολουθώντας τα Βήματά τους", 15.6.2017-15.12.2017. 2. "Απώλειες, αντίξοες εμπειρίες ζωής και ψυχική ανθεκτικότητα", 12.2017-6.2018 3. "Από την απώλεια στην ψυχική ανθεκτικότητα: Ενδυνάμωση του προσωπικού των δομών φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων", 9.2018-12.2018 Επιστημονικά Υπεύθυνη των Προγραμμάτων: Δανάη Παπαδάτου Διοικητικά Υπεύθυνη των Προγραμμάτων: Ευγενία Βαθάκου Το 2018 χρηματοδοτήθηκαν δύο προγράμματα που υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) και χρηματοδότηση της «UNICEF». Στα πλαίσια αυτών ωφελήθηκαν πανελλαδικά 428 εργαζόμενοι με ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες. Στόχος του 1 ου προγράμματος «Από την απώλεια στην ψυχική ανθεκτικότητα: Ενδυνάμωση του προσωπικού των δομών φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων», (Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2018) ήταν η επιμόρφωση και εποπτεία των επαγγελματιών που υποστηρίζουν τους ασυνόδευτους έφηβους πρόσφυγες ή/και τους συνοδευόμενους και τις οικογένειές τους, στις δομές φιλοξενίας. H εκπαίδευση αφορούσε σε θέματα λειτουργίας των δομών, επιμόρφωσης σχετικής με τις ψυχικές επιπτώσεις που έχει η προσφυγιά στους ασυνόδευτους έφηβους καθώς και με τις βασικές αρχές για τη στήριξή τους. Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος αναπτύχθηκαν «καλές πρακτικές» για την αποτελεσματική λειτουργία του πλαισίου φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων. Πιο συγκεκριμένα, οι καλές πρακτικές αφορούσαν στη διαχείριση αυτοτραυματισμών, διαχείριση συγκρούσεων και βίας καθώς και την διαχείριση του στρες στους εργαζόμενους στις δομές φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων. Το 1 ο πρόγραμμα περιλάμβανε 12 ομάδες επαγγελματιών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Μυτιλήνη (συνολικά 290 επαγγελματίες) κι είχε 4 άξονες. (1) την επιμόρφωση κι εποπτεία των συντονιστών δομών φιλοξενίας, (2) τη διατύπωση και έκδοση καλών πρακτικών σε θέματα που απασχολούν τους εργαζόμενους (3) την ενίσχυση των επαγγελματιών πρώτης γραμμής (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, διερμηνείς) ώστε να είναι σε θέση να στηρίξουν τους ασυνόδευτους εφήβους, και (4) την ενδυνάμωση εργαζομένων ανεξαρτήτου ειδικότητας (π.χ. φροντιστές, εκπαιδευτικούς, ανθρώπους που εργάζονται στην καθαριότητα, οδηγούς και φύλακες) που παρέχουν υπηρεσίες και στήριξη σε ασυνόδευτους έφηβους κι έρχονται σε άμεση επαφή μαζί τους για τα ζητήματα της καθημερινότητας. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος μπήκαν σε εφαρμογή και αναδιαμορφώθηκαν 3 έντυπα καλών πρακτικών που είχαμε αναπτύξει τους προηγούμενους μήνες για (1) τη διαχείριση αυτοτραυματισμών, (2) τη διαχείριση συγκρούσεων και βίας και (3) τη διαχείριση του στρες στους εργαζόμενους στις δομές φιλοξενίας των ασυνόδευτων Απολογισμός Μέριμνας 2018 31

Το 2 ο πρόγραμμα περιελάμβανε 138 εργαζόμενους σε διάφορες δομές στέγασης και φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων (6 ομάδες - Αθήνα και Θεσσαλονίκη) οι οποίοι επιμορφώθηκαν σε θεματικές που τους απασχολούν και έλαβαν εποπτεία, μέσω μηνιαίων συναντήσεων. Ταυτόχρονα βελτιώθηκαν και επανεκτυπώθηκαν τα εγχειρίδια όσον αφορά τις «καλές πρακτικές» Σημείωση: Από τον Ιούνιο του 2017 μέχρι και το τέλος του 2019 θα έχουμε εκπαιδεύσει συνολικά 600 επαγγελματίες που εργάζονται σε δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων σε θέματα διαχείρισης απώλειας και τραύματος, διαχείρισης αυτοτραυματισμών, συγκρούσεων και βίας και διαχείρισης του στρες. Απολογισμός Μέριμνας 2018 32

7. ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ 2018: Εθνική Επιτροπή για την Ανάπτυξη και Υλοποίηση Στρατηγικής για την Ανακουφιστική Φροντίδα στην Ελλάδα. (Υπουργείο Υγείας) Η Μέριμνα, εκπροσωπούμενη από την πρόεδρό της, Δ. Παπαδάτου, συμμετείχε (και συνεχίζει να συμμετέχει για μια 3ετία) στην Εθνική Επιτροπή η οποία το 2018 ολοκλήρωσε «Μελέτη Σκοπιμότητας για την Ανακουφιστική Φροντίδα στην Ελλάδα». Το εξαιρετικά σημαντικό αυτό έργο χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». 08/05/2018 Εκδήλωση: 5 Χρόνια Συμβουλευτικό Κέντρο Θεσσαλονίκης Πέντε χρόνια λειτουργίας συμπλήρωσε το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης στο Πένθος της «Μέριμνας» στη Θεσσαλονίκη και με αφορμή τα γενέθλια αυτά, η «Μέριμνα» και οι «Φίλοι της Μέριμνας Θεσσαλονίκης», διοργάνωσαν ανοιχτή εκδήλωση για το έργο και τις δράσεις της, στο Δημαρχιακό Μέγαρο. Ομιλητές της εκδήλωσης ήταν η πρόεδρος της «Μέριμνας» Δανάη Παπαδάτου, η διευθύντρια του Σ.Κ. Θεσσαλονίκης, Ντίνα Τσελεπή, η πρόεδρος των «Φίλων της Μέριμνας» Έλενα Γούση, γονείς που ωφελήθηκαν από τις υπηρεσίες του Συμβουλευτικού Κέντρου και εθελοντές του παραρτήματος του σωματείου «Οι Φίλοι της Μέριμνας» στη Θεσσαλονίκη. 3-6/05/2018 15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης Το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης στο Πένθος της Μέριμνας στη Θεσσαλονίκη συμμετείχε στη 15η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, ενισχύοντας τη διάδοση του έργου της Μέριμνας καθώς οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να μάθουν για τις υπηρεσίες του Συμβουλευτικού Κέντρου. Υπεύθυνη: Α. Κασάπογλου 8. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Φεβρουάριος 2018 Bereavement Network in Europe Η Μέριμνα εκπροσωπήθηκε από την Δ. Παπαδάτου στο Βερολίνο, στις εργασίες της Συντονιστικής Επιτροπής του νεοσύστατου οργανισμού Bereavement Network in Europe(ΒΝΕ) ο οποίος καλλιεργεί σχέσεις συνεργασίας για την παροχή στήριξης στο πένθος σε όλες της χώρες της Ευρώπης. Στη συνάντηση αυτή διαμορφώθηκαν ομάδες εργασίας που στη συνέχεια υπέβαλαν προγράμματα προς χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκά κονδύλια. Απολογισμός Μέριμνας 2018 33

ΜΕΡΙΜΝΑ ΑΘΗΝΑΣ 2018 9. ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ 7ο Επιμορφωτικό Σεμινάριο Εθελοντών: 2 Ιουνίου 2018, 09:30-15:00 με 7 συμμετέχοντες 8ο Επιμορφωτικό Σεμινάριο Εθελοντών: 10 Νοεμβρίου 2018, 09:30-15:30 με 8 συμμετέχοντες. Υπεύθυνες: Μαρία Βασιλέφσκι, Τασία Τσαδήλα, Γκέλυ Βουτσελά, Μαρία Κουτσουμπέλη Κάθε εθελοντής όταν ολοκληρώσει την εκπαίδευση, λαμβάνει εγχειρίδιο διαδικασίας και υπογράφει το έγγραφο, συμφωνία εμπιστευτικότητας. Εθελοντική συμμετοχή σε εκδηλώσεις της Μέριμνας: 1. Γενική Βοήθεια στα γραφεία της Μέριμνας (οργάνωση ντουλαπιών/αποθηκών, κλπ.) 2. Ενεργή συμμετοχή στη δημιουργία εκδηλώσεων συγκέντρωσης χρημάτων όπως: α. εγκατάσταση ερανικού κουτιού με σκοπό την συλλογή χρημάτων σε γυμναστήρια, super market, φαρμακεία κλπ (σε στενή συνεργασία με Μέριμνα) β. διοργάνωση μαθητικών εκδηλώσεων σε γυμνάσια/λύκεια με σκοπό την συγκέντρωση χρημάτων ώστε να καλύψουν ανάγκες της Μέριμνας και του σωματείου «Οι Φίλοι της Μέριμνας» (από το πρόγραμμα ΙΒ). 3. Από 12/2017 οργανώθηκε μια μικρή ομάδα εθελοντών για την υποστήριξη της Υπηρεσίας Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Σπίτι. Οι εθελοντές την φετινή χρονιά παραδίδουν δωρεές πχ πάνες, χαρτικά είδη στα σπίτια των παιδιών και δημιουργούν εποχιακά δώρα για την κάθε οικογένεια. Κάθε εθελοντής υποστηρίζεται στην συνεχή σχέση του με τις οικογένειες με τις οποίες έρχεται σε επαφή. 4. Εθελοντές μας, προσωπικό της Μέριμνας και γονείς συμμετείχαν στην διοργάνωση της εκδήλωσης του Κέντρου πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, Νo finish Line που πραγματοποιείται τα τελευταία δύο χρόνια, με σκοπό την συγκέντρωση χρημάτων των 10 φορέων που ανήκουν στην ένωση «Μαζί για το Παιδί», όπως και βοήθησαν στην οργάνωση της εκδήλωσης. ΜΕΡΙΜΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2018 3-6/05/2018-15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης Το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης στο Πένθος της Μέριμνας στη Θεσσαλονίκη συμμετείχε στη 15η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, ενισχύοντας τη διάδοση του έργου της Μέριμνας καθώς οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να μάθουν για τις υπηρεσίες του Συμβουλευτικού Κέντρου. Υπεύθυνη: Α. Κασάπογλου 08/05/2018-5 Χρόνια Συμβουλευτικό Κέντρο Πέντε χρόνια λειτουργίας συμπλήρωσε το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης στο Πένθος της «Μέριμνας» στη Θεσσαλονίκη και με αφορμή τα γενέθλια αυτά, η «Μέριμνα» και οι «Φίλοι της Μέριμνας Θεσσαλονίκης», διοργάνωσαν ανοιχτή εκδήλωση για το έργο και τις δράσεις της, στο Δημαρχιακό Μέγαρο. Ομιλητές της εκδήλωσης ήταν η πρόεδρος της «Μέριμνας» Δανάη Παπαδάτου, η διευθύντρια του ΣΚ Ντίνα Τσελεπή, η πρόεδρος των «Φίλων της Μέριμνας» Έλενα Γούση, γονείς που ωφελήθηκαν από τις υπηρεσίες του ΣΚ, καθώς και εθελοντές. (Βλέπε Παράρτημα II) Απολογισμός Μέριμνας 2018 34

Β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2018 Απολογισμός Μέριμνας 2018 35

Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2019 Απολογισμός Μέριμνας 2018 36

Δ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ 2019 1. Οικονομικές προκλήσεις Back-up plan 2. Xρηματοδοτούμενα προγράμματα o UNICEF o Μποδοσάκη o Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» o Ίδρυμα «Μαρτίνου» 3. Προγραμματισμός εκδηλώσεων για τα 25 χρόνια της Μέριμνας 4. Ανάπτυξη της Υπηρεσίας Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Σπίτι (υπό όρους) 5. Βusiness Plan για 2019-2021 6. Άλλα θέματα Απολογισμός Μέριμνας 2018 37

Απολογισμός Μέριμνας 2018 38

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι. Συνοπτικά δεδομένα Υπηρεσίας Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Σπίτι 2010-2018 Συνολικός αριθμός παιδιών που έχουμε φροντίσει: 110 παιδιά και οικογένειες. Νοσήματα και ηλικίες παιδιών (τη στιγμή της παραπομπής) για τα έτη 2010-2018 Πίνακας 17 & 18: Αναλυτικοί πίνακες των νοσημάτων και των ηλικιών των παιδιών για τα έτη 2010-2018 Συνολικά ΝΟΣΗΜΑΤΑ 2010-2018 Κακοήθη νεοπλασία 54 Μεταβολικά 7 Νευρομυικά 15 Νευρολογικά 22 Σύνδρομα 4 Άλλα 8 Συνολικά ΗΛΙΚΙΕΣ 2010-2018 Προσχολική ηλικία 0-5 ετών 49 Σχολική ηλικία 6-11 ετών 31 Εφηβεία 12-18 ετών 25 >18 ετών 5 Γράφημα 7: Τα νοσήματα των παιδιών για τα έτη 2010-2018 Γράφημα 8: Οι ηλικίες των παιδιών για τα έτη 2010-2018 Απολογισμός Μέριμνας 2018 39

Συνολικά στοιχεία για τα παιδιά που έχουν πεθάνει τα έτη 2010-2018 Συνολικός αριθμός: 54 Πίνακας 19: Νοσήματα παιδιών που έχουν πεθάνει για τα έτη 2010-2018 Νοσήματα Σύνολο Κακοήθη Νεοπλασία 32 Μεταβολικό Νόσημα 1 Νευρομυικό Νόσημα 13 Νευρολογικό Νόσημα 4 Σύνδρομο 3 Άλλα 1 Γράφημα 9: Νοσήματα παιδιών που έχουν πεθάνει για τα έτη 2010-2018 Πίνακας 20: Αναλυτική περιγραφή τόπο θανάτου και παρουσία μέλους της ομάδας για το σύνολο των παιδιών που έχουν πεθάνει Τόπος Θανάτου Παρουσία μέλους της ομάδας Νοσοκομείο (n=25) Σπίτι (n=29) Σύνολο Υπήρχε μέλος της ομάδας τη στιγμή του θανάτου 7 26 33 Δεν υπήρχε μέλος της ομάδας τη στιγμή του θανάτου 18 3 21 Σύνολο 25 29 54 Απολογισμός Μέριμνας 2018 40

Γράφημα 10: Περιγραφή τόπο θανάτου και παρουσία μέλους της ομάδας για το σύνολο των παιδιών που έχουν πεθάνει Γράφημα 11: Περιγραφή της επιθυμίας των γονέων ή/και του παιδιού για το τόπο θανάτου Υ.γ. Η επιθυμία για το σπίτι ή το νοσοκομείο πραγματοποιήθηκε 100% Ενώ σε όσους δεν αξιολογήθηκε οι περισσότεροι κατέληξαν στο νοσοκομείο, εκτός από μια οικογένεια που το παιδί έφυγε στον ύπνο του. Απολογισμός Μέριμνας 2018 41