ΤΓΓΡΑΦΘ ΕΠΙΣΘΜΟΝΙΚΘ ΜΕΛΕΣΘ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΘ ΖΡΕΤΝΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΘΜΑΣΑ Διδάςκοντεσ: Χρ. Σςουραμάνθσ Ι. Γουςζτθ Ακαδ. Ζτοσ: 2010-2011
ΣΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΑ ΣΗ ΤΓΓΡΑΦΗ ΣΑΔΙΑ Θ ςυγγραφι μίασ επιςτθμονικισ μελζτθσ αποτελεί το τελικό προϊόν μίασ προγενζςτερθσ διαδικαςίασ, τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ οποίασ διαφοροποιοφνται ςτθ βάςθ κατ αρχάσ του είδουσ του επιςτθμονικοφ πονιματοσ, αν πρόκειται π.χ. για βιβλιογραφικι εργαςία, ερευνθτικι εργαςία κ.ά. ε γενικζσ γραμμζσ, πάντωσ, τα εν λόγω προαπαιτοφμενα ςτάδια αφοροφν: 1. Επιλογι κζματοσ 2. Αναςκόπθςθ υφιςτάμενθσ βιβλιογραφίασ 3. Διαμόρφωςθ πρϊτου πλάνου 4. Εντοπιςμό πθγϊν πλθροφοριϊν υλλογι πλθροφοριϊν 5. Ανάλυςθ επιμζρουσ ηθτθμάτων 6. Οργάνωςθ και κατάλλθλθ τοποκζτθςθ επιχειρθμάτων (Σςουραμάνθσ. 2003)
1. ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΣΟ Βαςικά κριτιρια διαςφάλιςθσ τθσ ορκότθτασ τθσ επιλογισ: προςωπικό ενδιαφζρον, ειδικόσ και ςυγκεκριμζνοσ χαρακτιρασ κζματοσ, και όχι γενικόσ και αόριςτοσ, διακεςιμότθτα ςυγγραφζα ωσ προσ τον απαιτοφμενο χρόνο, απαραίτθτα οικονομικά μζςα (Σςουραμάνθσ. 2003)
2. ΑΝΑΚΟΠΘΘ ΤΦΙΣΑΜΕΝΘ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΠΙ ΣΟΤ ΘΕΜΑΣΟ Αφορά αναηιτθςθ, εντοπιςμό και μελζτθ των υφιςτάμενων πθγϊν αναφορικά με το αντικείμενο μελζτθσ, οι οποίεσ είναι κυρίωσ: βιβλία επιςτθμονικά και μθ / επιςτθμονικά άρκρα, άρκρα εγκυκλοπαιδειϊν / άρκρα ςτο περιοδικό τφπο / προπτυχιακζσ και μεταπτυχιακζσ εργαςίεσ, διδακτορικζσ διατριβζσ κ.ά. Σο κζμα των εν λόγω πθγϊν δεν ζπεται ότι κα ςυμπίπτει απόλυτα με αυτό που ζχει επιλζξει ο ςυντάκτθσ τθσ εργαςίασ, μπορεί ωςτόςο να λειτουργιςει ωσ άξονασ προβλθματιςμοφ, αποκόμιςθσ ευρφτερων γνϊςεων επί του κζματοσ, πθγι ιδεϊν για τθν δικι του προςζγγιςθ κ.λπ.
3. ΤΝΣΑΞΘ ΠΡΟΩΡΙΝΟΤ ΠΛΑΝΟΤ Μζςα από τθ διαμόρφωςθ του αρχικοφ πλάνου, ο ςυντάκτθσ τθσ εργαςίασ ςυγγραφζασ απαντά ςτα ακόλουκα ερωτιματα: Ποιοσ είναι ο ςκοπόσ τθσ εργαςίασ; Ποιο κα είναι το ειδικότερο περιεχόμενό τθσ; Με ποια ςειρά κα παρουςιαςτεί το ςυλλεχκζν υλικό; (Σςουραμάνθσ. 2003) τθ βάςθ των απαντιςεων αυτϊν, κα διαμορφωκεί θ δομι τθσ εργαςίασ.
4. ΕΝΣΟΠΙΜΟ ΠΘΓΩΝ ΤΛΛΟΓΘ ΠΛΘΡΟΦΟΡΙΩΝ Σόςο ο εντοπιςμόσ των κατάλλθλων πθγϊν όςο και ο τρόποσ ςυλλογισ των απαιτοφμενων για τθν ανάλυςθ και τεκμθρίωςθ του κζματοσ ςτοιχείων εξαρτϊνται βαςικά από το κζμα τθσ εργαςίασ. ε γενικζσ γραμμζσ, οι πθγζσ κα μποροφςαν να κατθγοριοποιθκοφν ςε δφο ευρείεσ ομάδεσ: 1. Πρωτεφουςεσ πθγζσ > αφορά ςυλλογι ςτοιχείων απόκτθςθ πλθροφοριϊν εκ μζρουσ του ςυγγραφζα-ςυντάκτθ τθσ εργαςίασ απευκείασ από τθν πθγι που διερευνάται, μζςω π.χ. ζρευνασ πεδίου 2. Δευτερεφουςεσ πθγζσ > αφορά ςτθν ανάπτυξθ του κζματοσ βάςει ςτοιχείων και πλθροφοριϊν που ζχουν ςυλλεχκεί και αναλυκεί από άλλουσ, μζςω π.χ. βιβλιογραφικισ ζρευνασ. (Σςουραμάνθσ. 2003)
4. ΕΝΣΟΠΙΜΟ ΠΘΓΩΝ ΤΛΛΟΓΘ ΠΛΘΡΟΦΟΡΙΩΝ - Πρωτεφουςεσ πθγζσ Θ δόμθςθ τθσ εργαςίασ ςτθ βάςθ πρωτευουςϊν πθγϊν προχποκζτει τθ διενζργεια κάποιου τφπου ερευνθτικισ διαδικαςίασ, θ οποία μπορεί να είναι: ςυνζντευξθ (δομθμζνθ-θμιδομθμζνθ), μελζτθ περίπτωςθσ, επιτόπια/ςυμμετοχικι παρατιρθςθ, πείραμα κ.ά. Ανάλογα με τον τφπο τθσ ζρευνασ, ακολουκοφνται από τον ερευνθτι ςυγκεκριμζνα ςτάδια πραγματοποίθςισ τθσ, ςφμφωνα με τθ μεκοδολογία τθσ. ε γενικζσ γραμμζσ, πάντωσ, τα βαςικά βιματα που κα πρζπει να ακολουκθκοφν, αφοροφν: -Προςδιοριςμό μεταβλθτϊν (εξαρτθμζνων, ανεξάρτθτων) -Επιλογι δείγματοσ (υπό μελζτθ πλθκυςμοφ) ςτθ βάςθ επιςτθμονικϊν μεκόδων δειγματολθψίασ -Διαμόρφωςθ ερευνθτικοφ εργαλείου (π.χ. ερωτθματολόγιο, οδθγόσ ςυνζντευξθσ κ.ά.) -Διενζργεια ζρευνασ -Επεξεργαςία ςυλλεχκζντων δεδομζνων -Ανάλυςθ-ερμθνεία ερευνθτικϊν αποτελεςμάτων (Λαμπίρθ-Δθμάκθ, 1990 / Κυριαηι, 2002 / Ηαραφωνίτου, 2004)
4. ΕΝΣΟΠΙΜΟ ΠΘΓΩΝ ΤΛΛΟΓΘ ΠΛΘΡΟΦΟΡΙΩΝ - Δευτερεφουςεσ πθγζσ τθν περίπτωςθ αυτι, ο ςυγγραφζασ-ςυντάκτθσ τθσ εργαςίασ λαμβάνει τισ απαιτοφμενεσ πλθροφορίεσ για τθν ανάπτυξθ του κζματόσ του όχι απευκείασ από τθν «πθγι» του ηθτιματοσ που μελετά, αλλά από πλθροφορίεσ και δεδομζνα άλλων που ζχουν εξετάςει το ίδιο ι παρόμοιο αντικείμενο, όπωσ π.χ. επιςτθμονικά ςυγγράμματα & άρκρα, άρκρα ςτον περιοδικό τφπο, ςχετικζσ θλεκτρονικζσ πθγζσ. τθ βάςθ των προαναφερκζντων, κακίςταται προφανζσ πωσ οι πρωτεφουςεσ πθγζσ χαρακτθρίηονται από τα πλεονεκτιματα τθσ επικαιρότθτασ, αξιοπιςτίασ και προςαρμοςτικότθτασ, εφόςον βζβαια ςυλλζγονται και χρθςιμοποιοφνται μζςω επιςτθμονικά ζγκυρθσ μεκοδολογίασ. Δε κα πρζπει, ωςτόςο, να παραγνωρίηεται και θ αξία των δευτερευουςϊν πθγϊν, οι οποίεσ χρθςιμοποιοφνται κυρίωσ ςε βιβλιογραφικοφ τφπου ζρευνεσ, κακϊσ θ χρθςιμοποίθςι τουσ προχποκζτει ικανότθτα κριτικισ επεξεργαςίασ του περιεχομζνου τουσ, κατάλλθλθσ ςφνκεςθσ για τθν παραγωγι λογικϊν επιχειρθμάτων, ορκισ παραπομπισ τουσ προσ αποφυγι του φαινομζνου τθσ λογοκλοπισ.
ΤΓΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Σο αποτζλεςμα των προαναφερκειςϊν διαδικαςιϊν είναι θ ςυγγραφι τθσ επιςτθμονικισ εργαςίασ. Και εν προκειμζνω, ακολουκοφνται κάποια ςτάδια, τα οποία προςδίδουν ςτθν εργαςία επιςτθμονικό χαρακτιρα, διακρίνοντάσ τθ από άλλου τφπου εργαςίεσ-μελζτεσ (π.χ. δθμοςιογραφικζσ, λογοτεχνικζσ κ.λπ.) Είτε κατά τθ διάρκεια τθσ ςυγγραφισ είτε με τθν ολοκλιρωςθ τθσ εργαςίασ ςε μια πρϊτθ φάςθ, ο ςυγγραφζσ παρουςιάηει τθν πρόχειρθ αυτι μορφι ςτον/θν επιβλζποντα/ουςα κακθγθτι/γιτρια, ο/θ οποίοσ/α διενεργοφν διορκϊςεισ, επιςθμάνςεισ κ.λπ. τθ βάςθ αυτϊν των διορκϊςεων, ο ςυγγραφζασ διαμορφϊνει τθν τελικι μορφι τθσ εργαςίασ του. (Σςουραμάνθσ. 2003)
ΔΟΜΗ ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Εξϊφυλλο - Περιεχόμενα Πρόλογοσ > αναφορά ςτο ςκοπό τθσ εργαςίασ, περιλθπτικι ανάπτυξθ περιεχομζνου, ςυνοπτικι παρουςίαςθ επιμζρουσ μερϊν κ.λπ. Κφριο Σμιμα > χωριςμόσ ςε μζρθ κεφάλαια (βλ. Σςουραμάνθσ, 2003, ς. 251 / Μαργάρα & Γουςζτθ, 2009, ςς. 59-62), ανάπτυξθ κεντρικϊν επιχειρθμάτων κ.λπ. Επίλογοσ > αναςκόπθςθ αναπτυχκζντων ηθτθμάτων, ανάπτυξθ ςυμπεραςμάτων κ.λπ. Πθγζσ/Βιβλιογραφία > παράκεςθ των πθγϊν που χρθςιμοποιικθκαν για τθ ςυγγραφι τθσ μελζτθσ* Παράρτθμα/τα> παράκεςθ ερευνθτικοφ εργαλείου, φωτογραφικοφ υλικοφ, ςχεδιαγραμμάτων-γραφθμάτων κ.λπ. (προαιρετικό μζροσ)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕ Ζνα από τα κεντρικά ςτοιχεία επιςτθμονικότθτασ μιασ εργαςίασ αποτελεί αφενόσ θ ςυμπερίλθψθ βιβλιογραφικϊν παραπομπϊν και αφετζρου θ ορκι παράκεςι τουσ, προκειμζνου να μθν τίκενται ηθτιματα λογοκλοπισ κ.λπ., και άρα να διαςφαλίηεται θ επιςτθμονικι εγκυρότθτα και αξιοπιςτία τθσ εργαςίασ. Θ ςπουδαιότθτα του ηθτιματοσ αυτοφ φαίνεται και από τθ διαμόρφωςθ ςυγκεκριμζνων τρόπων παράκεςθσ τθσ βιβλιογραφίασ ι οποιαςδιποτε άλλθσ πθγισ ςτο πλαίςιο μιασ επιςτθμονικισ εργαςίασ. Οι τρόποι αυτοί διαφζρουν ανάλογα με τθν πθγι (βιβλίο, άρκρο, ιςτοςελίδα κ.λπ.), ωςτόςο οι δφο βαςικοί τφποι παραπομπϊν αφοροφν: - φςτθμα τθσ Οξφόρδθσ > π.χ. Σςουραμάνθσ, Χρ. Σφγχρονα Κοινωνικά Προβλήματα, Εκδ. Παπαηιςθ., Ακινα, 2003, ς. 15. - φςτθμα του Χάρβαρντ > εντόσ του κειμζνου, π.χ. (Ηαραφωνίτου, 2002, ς. 23) (Σςουραμάνθσ, 2003,)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕ ΠΗΓΕ 1. Ηαραφωνίτου, Χρ., (2004). Εμπειρική Εγκληματολογία. 2 θ ζκδ. Ακινα: Νομικι Βιβλιοκικθ. 2. Κυριαηι, Ν., (2002). Η Κοινωνιολογική Ζρευνα. Κριτική επιςκόπηςη των μεθόδων και των τεχνικών. 4 θ ζκδ. Ακινα: Ελλθνικά Γράμματα. 3. Λαμπίρθ-Δθμάκθ, Ι., (1990). Η Κοινωνιολογία και η Μεθοδολογία τησ. 6 θ ανακεωρ. ζκδ. Ακινα-Κομοτθνι: Εκδ. Αντ. Ν. άκκουλασ. 4. Μαργάρα, Θ. & Γουςζτθ, Ι., (2009). Μεθοδολογία Κοινωνικήσ Ζρευνασ. Διδακτικζσ Σημειώςεισ. Μεςολόγγι: ΣΕΙ/Μ. 5. Σςουραμάνθσ, Χρ., (2003). Σφγχρονα Κοινωνικά Προβλήματα. Η ελληνική πραγματικότητα. Ακινα: Εκδ. Παπαηιςθ, ςς. 239-256.