ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 28 / 5 / 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ Α1. Περίληψη Κειμένου Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος αναφέρεται στην έννοια της ανθρωπιάς. Πρόκειται για μια λέξη με τεράστια σημασία, η οποία περιγράφει τη συμπαράσταση στο συνάνθρωπο. Στο παρελθόν μάλιστα «ο ανθρωπιστής» αποτελούσε εξαιρετικό πρότυπο συμπεριφοράς, με χαρακτηριστική την απουσία ιδιοτέλειας, ενώ η έννοια της ανθρωπιάς δεν ήταν «κοινόχρηστη» ούτε κοινότοπη. Αντίθετα στις μέρες μας αποτελεί κοινό αίτημα, καθώς η ανάγκη για βοήθεια είναι μεγαλύτερη. Πρέπει βέβαια να διευκρινιστεί, ότι όπως πολλές έννοιες, έτσι κι εκείνη της ανθρωπιάς, εξαιτίας της συχνής της χρήσης σήμερα έχει παραποιηθεί. Σ αυτό έχει συντελέσει η αναζήτηση της ευμάρειας από το σύγχρονο άνθρωπο και το έλλειμμα ευγένειάς του. Ξεχνάμε ωστόσο ότι η ανθρωπιά προϋποθέτει ανοχή, ευγένεια και όχι προσβολή στο συνάνθρωπο, απαιτεί δράση και όχι μόνη περίσκεψη. Σελίδα 1 από 6
Β1. Η ανθρώπινη λαιμαργία, η δίψα για ευζωία, δεν αφήνει τόπο για ευγενικά αισθήματα. Κάτι περισσότερο : τα ευγενικά αισθήματα θεωρούνται ξεπερασμένα. Ο σύγχρονος άνθρωπος πράγματι επιδίδεται σε ένα ξέφρενο κυνήγι ευμάρειας, περιθωριοποιώντας ή ακόμα και καταλύοντας κάθε προσπάθεια για ηθική ολοκλήρωση. Υιοθετεί με αυτό τον τρόπο ένα ανταγωνιστικό πνεύμα που υπηρετεί την ανάγκη του για αυτοπροβολή και κοινωνική διάκριση με θεμιτά και αθέμιτα μέσα. Η αλλοτρίωση των ανθρώπινων σχέσεων καθίσταται πλέον μονόδρομος σε μια εποχή χωρίς ιδανικά. Πιο συγκεκριμένα, το πνεύμα του ανθρωπισμού παραδίδει τη σκυτάλη στον υλικό ευδαιμονισμό και τον ωφελιμισμό. Η συλλογικότητα και η αλληλεγγύη υποκύπτουν στην αδιαφορία. Ο σεβασμός στο συνάνθρωπο και η ουσιαστική επικοινωνία αντικαθίστανται από τη μοναξιά και την εσωστρέφεια. Με άλλα λόγια ο σύγχρονος άνθρωπος έχει χάσει κάθε στοιχείο που προσδιορίζει την αξιοπρέπειά του. Β2 α) Ορισμός: πρώτη οριστέα έννοια: η ανθρωπιά «Και με την ανθρωπιά εννοούμε τον όρο «ανθρωπισμός» Δεύτερη οριστέα έννοια ο ανθρωπιστής: «Έλεγαν : «αυτός είναι να κάμει το το καλό» & Παράδειγματα : «Ο Ντυνάν, εν ειρήνη», δίνει ο συγγραφέας το παράδειγμα του ανθρωπιστή σε παλαιότερες εποχές. Β2 β) έτσι : συμπέρασμα ωστόσο : αντίθεση Σελίδα 2 από 6
Β3 α) αναλίσκεται : ξοδεύεται, (κατα)ναλώνεται οικουμενική : παγκόσμια, πανανθρώπινη διαστρεβλώσεις : αλλοιώσεις, παραποιήσεις ολωσδιόλου : πλήρως, εντελώς ευζωίας : ευμάρειας, καλοπέρασης Β3 β) κοινόχρηστος : ιδιωτικός, προσωπικός συμμετοχή: αποχή, απουσία αυτοακυρώνεται : αυτοεπιβεβαιώνεται, αυτοεπικυρώνεται γνώση : άγνοια, αμάθεια αδιάκοπης : περιστασιακής, σποραδικής Β4 α)«αυτός είναι μεγάλος ανθρωπιστής» : αυτούσια αυτολεξεί παράθεση λεγομένων «Ερυθρού Σταυρού» : Τίτλος Επωνυμία του Οργανισμού Β4 β) «η ανθρωπιά είναι ένα νόμισμα» «οι όροι αλλάζουν απόχρωση» «Προσωπικότητα που ξοδευόταν» «όρος που αποστεώνεται» «η καθημερινή ζωή χάνει τη θαλπωρή, τη γλυκιά ζεστασιά της» «η ανθρωπιά είναι κυκλική παρουσία» Σελίδα 3 από 6
Γ1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ: Επικοινωνιακό πλαίσιο: Άρθρο, Τίτλος, Πρόλογος: Αφόρμηση από την επικαιρότητα (ενδεικτικά: παραβιάσεις δικαιωμάτων συμπολιτών ) Α ΚΖ. Φαινόμενα που αποδεικνύουν το έλλειμμα ανθρωπιάς στην εποχή μας - Τόσο στον υπανάπτυκτο όσο και στον αναπτυγμένο κόσμο δικαιώματα καταπατώνται καθημερινά (θεμελιώδη, ατομικά, πολιτικά και αστικά) - Έντονες κοινωνικές και ταξικές ανισότητες, διακρίσεις και στερεότυπα, εκμετάλλευση, ρατσισμός, μισαλλοδοξία, εθνικισμός - Πενία- φτώχεια, οικονομικές ανισότητες, ανεργία, άστεγοι. - Απομόνωση, κοινωνική αδιαφορία, κυνισμός, αποξένωση, μοναξιά, ιδιοτέλεια, - Κοινωνική αναλγησία, απουσία διαλόγου και ηθική χαλάρωση - Περιθωριοποίηση ευπαθών κοινωνικών ομάδων και μειονοτήτων - Φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας (νοσηρότητας), βία, εγκληματικότητα, πόλεμοι, τρομοκρατία - Φαινόμενα καταστροφής φυσικού περιβάλλοντος - Πνεύμα υλισμού & καταναλωτισμού, ατομικισμός-φιλαυτία, στείρος ανταγωνισμός, απουσία συλλογικών οραμάτων, συναισθηματική ρηχότητα. Εμπορευματοποίηση κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας. - Αδιαφορία για εθελοντικές δραστηριότητες Β ΚΖ: Δραστηριότητες που αποσκοπούν στον περιορισμό του ελλείμματος ανθρωπιάς: Ατομικές δραστηριότητες: - (Εισαγωγικά ) Επανιεράρχηση αξιών, ηθική και κοινωνική συνείδηση, ανθρωπιστικό πνεύμα, συνειδητοποίηση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. - Συστηματική ενημέρωση και συνεχής επαγρύπνηση για εντοπισμό περιπτώσεων που χρήζουν βοήθειας. Αγωνιστικότητα και υπευθυνότητα. Έκφραση αλτρουιστικής διάθεσης. Ακολουθεί η ατομική πρωτοβουλία : Σελίδα 4 από 6
- Σύναψη αγνών και ανιδιοτελών σχέσεων, αλληλεγγύη, άμιλλα, ομοψυχία - Προσφορά με υλική και οικονομική ενίσχυση ατόμων και ευπαθών ομάδων (φιλανθρωπία) σε καθημερινό επίπεδο. - Ευγένεια- συμπόνια -ψυχική και συναισθηματική στήριξη, διάλογος επικοινωνία με άτομα που έχουν ανάγκη - Συμμετοχή σε συγκεκριμένες εθελοντικές δράσεις (υλική βοήθεια, αιμοδοσία και δωρεά οργάνων, οικολογική δράση κλπ) Συλλογικές δραστηριότητες: - Συμμετοχή σε σωματεία, συλλόγους, επίσημες και ανεπίσημες εθελοντικές ομάδες και δράσεις για την προστασία ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και ανθρώπων που έχουν ανάγκη. - Σύσταση «ομάδων αυτοοργάνωσης», ανεξάρτητες πρωτοβουλίες δράσης (παρέες φίλων, γειτονιές κλπ) - Συμμετοχή σε δράσεις Εκκλησίας: φιλανθρωπία, συσσίτια αγάπης, μέριμνα για ευπαθείς ομάδες - Συνδρομή των Μ.Μ.Ε: Προβολή, ανάδειξη και ώθηση για συμμετοχή σε δράσεις, κοινωνικές διαφημίσεις, διοργάνωση τηλεμαραθωνίων - Στήριξη από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: ομάδες αυτοοργάνωσης αξιοποιώντας τη δυνατότητα του διαδικτύου εντοπίζουν, κοινοποιούν και οργανώνουν τη δράση για σημαντικά κοινωνικά προβλήματα. - Αρωγή από επαγγελματικούς ή επιστημονικούς συλλόγους : κινητοποιούν τα μέλη τους και αξιοποιούν τους πόρους τους προκειμένου να συνεισφέρουν όπου υπάρχει ανάγκη. - Πνευματικοί άνθρωποι-άνθρωποι της τέχνης : Συντονισμένες προσπάθειες, συναυλίες, παραστάσεις, εκθέσεις που ευαισθητοποιούν και αναζωπυρώνουν τα ανθρωπιστικά ιδανικά, βοηθώντας παράλληλα συχνά σε υλικό επίπεδο. Σελίδα 5 από 6
- Τοπική αυτοδιοίκηση: Στήριξη και δημιουργία δομών κοινωνικής αλληλεγγύης (κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία, συμβουλευτική ) - Συνολικά όλοι οι φορείς αγωγής οφείλουν να συμμετέχουν και να προωθούν εκδηλώσεις ανθρωπιάς. - Στην ίδια κατεύθυνση οφείλουν να κινηθούν και διεθνείς οργανισμοί (ΟΗΕ, Διεθνής αμνηστία) Επίλογος : Απαραίτητη η συνδρομή του κράτους πρόνοιας. Δραστικά μέτρα βοήθειας των ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Θετική προοπτική Από το νεοελληνικό τομέα του φιλολογικού τμήματος των φροντιστηρίων πουκαμισάς Ηρακλείου συνεργάστηκαν: Ε.Αντωνογιαννάκη, Ε.Καραταράκη, Λ.Μανογιαννάκη, Μ.Μαυράκης, Χ.Μιχαλάκη, Χ.Νικολουδάκης, Μ.Τζιράκη Σελίδα 6 από 6