********************************************

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΓΙΑ ΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥ ΚΑΛΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Θέµα: Ελληνικά Ηµεροµηνία: 10 Νοεµβρίου 2010 ιάρκεια: 2 ώρες και 15 λεπτά ΤΟ ΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΝΤΕ (5) ΣΕΛΙ ΕΣ ΟΛΕΣ ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΟΘΟΥΝ ΣΤΟ ΤΕΤΡΑ ΙΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΜΕΡΟΣ Α : ΕΚΘΕΣΗ (Μονάδες 50) Να αναπτύξετε ένα από τα πιο κάτω θέµατα (450-500 λέξεις) 1. Η απειλή και η βία έχουν πολλές αιτίες και ως εκ τούτου µπορούν να ερµηνευτούν ποικιλοτρόπως. Αφού αναφερθείτε στις κυριότερες αιτίες που οδηγούν τα άτοµα στην απειλή και τη βία, να προχωρήσετε στην ερµηνεία της συµπεριφοράς αυτής σε σχέση πάντα µε το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εκδηλώνεται. 2. Οι κοινωνίες οφείλουν να αντιµετωπίσουν την επιδεικτική κατανάλωση ως την πιο βάρβαρη µορφή ευζωίας. Να αναφερθείτε σε κύριες µορφές επιδεικτικής κατανάλωσης, αποδεικνύοντας παράλληλα ότι αυτές σχετίζονται µε µια βάρβαρη αντίληψη ευζωίας και ότι θα πρέπει, ως εκ τούτου, να καταπολεµηθούν. 3. Οι πολιτικά ενεργοί νέοι οφείλουν να γίνουν οι δάσκαλοί µας κατά τρόπο αντάξιο της ανοιχτής και ανεχτικής πολυπολιτισµικής δηµοκρατίας που ονειρευόµαστε. Να αναφερθείτε στους τρόπους µε τους οποίους οι σύγχρονοι νέοι µπορούν να συµβάλουν, ως πολιτικά ενεργά µέλη της κοινωνίας, στη δηµιουργία των προϋποθέσεων που απαιτούνται για τη διασφάλιση της δηµοκρατίας σε µια ανοιχτή και ανεχτική πολυπολιτισµική κοινωνία. 1

ΜΕΡΟΣ Β : ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ (Μονάδες 30) Να διαβάσετε µε προσοχή το πιο κάτω κείµενο και να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις που ακολουθούν: εν υπάρχει αµφιβολία πως η παγκόσµια κρίση εντείνει την αντιπαράθεση µεταξύ γηγενών και µεταναστευτικών οµάδων σε πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ο µετανάστης, κυρίως στο φαντασιακό των λαϊκών στρωµάτων αλλά όχι µόνο, γίνεται αποδιοποµπαίος τράγος. Ευθύνεται για την υψηλή ανεργία, για την επιδείνωση των υπηρεσιών του κοινωνικού κράτους, για την άνοδο της εγκληµατικότητας κτλ. Με αυτόν τον τρόπο τα θετικά αποτελέσµατα της µετανάστευσης αγνοούνται και ο ιδεολογικός λόγος της άκρας εξιάς µεταφέρει το βάρος της ευθύνης για τη σηµερινή δυσπραγία από τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισµό στην πολυπολιτισµικότητα, στην εξάλειψη της οµογενοποιηµένης εθνικής κουλτούρας. Παρ όλα αυτά, όµως, η πολυπολιτισµικότητα όχι µόνο δεν θα εξαφανιστεί αλλά σίγουρα θα ενταθεί στα χρόνια που έρχονται. ύο είναι οι βασικοί λόγοι για αυτό: Σε έναν κόσµο όπου η αλληλεξάρτηση όλων των χωρών του πλανήτη αυξάνεται γεωµετρικά και όπου πάνω από ένα δισεκατοµµύριο άνθρωποι υποσιτίζονται είναι αδύνατον ο Βορράς να αναχαιτίσει το ρεύµα των πολιτικά κατατρεγµένων και πεινασµένων του Νότου- ανθρώπων που προσπαθούν να αποφύγουν την απόλυτη εξαθλίωση, διεισδύοντας στο Club των πλουσίων. Ακόµη και η πιο αυστηρή περιφρούρηση των συνόρων δεν µπορεί να σταµατήσει τις µεταναστευτικές ροές από τον τρίτο στον πρώτο κόσµο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι πλούσιες χώρες αντιµετωπίζουν το εξής δίληµµα: είτε να καταλύσουν τις δηµοκρατικές ελευθερίες και να επιβάλουν ηµιαστυνοµικά καθεστώτα είτε να δεχθούν την, µέσα σε λογικά όρια, εντεινόµενη πολυπολιτισµικότητα ως µια αναπόφευκτη κατάσταση που από τη µια µεριά δηµιουργεί σοβαρά προβλήµατα, αλλά από την άλλη, όταν αντιµετωπίζεται µε έναν δηµοκρατικό και κοινωνικά δίκαιο τρόπο, συµβάλλει σηµαντικά στην οικονοµία, στην κοινωνία και στον πολιτισµό µιας χώρας. Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίον η πολυπολιτισµικότητα δεν µπορεί να εξαλειφθεί ή να περιθωριοποιηθεί είναι πως έχει γερές ρίζες (και λόγω της αποικιοκρατίας και λόγω της ανάγκης των κατεστραµµένων από τον πόλεµο δυτικοευρωπαϊκών οικονοµιών από φθηνή εργασία- κυρίως στην πρώιµη µεταπολεµική περίοδο). Στον 19 ο αιώνα και στις αρχές του 20ού η άνοδος του σοβινιστικού εθνικισµού και η ιδέα πως το έθνος-κράτος πρέπει να έχει µία γλώσσα, µία θρησκεία και µία κουλτούρα οδήγησε στη βίαιη «οµογενοποίηση» του πληθυσµού. Οδήγησε σε πρακτικές που κυµαίνονταν από τη συστηµατική εξαφάνιση της κουλτούρας των µειονοτήτων ως τη µαζική εξόντωση πληθυσµών (π.χ. η γενοκτονία των Αρµενίων στην Τουρκία). Αυτού του είδους η βάρβαρη οµογενοποίηση δεν είναι δυνατή σήµερα στον ανεπτυγµένο δυτικό κόσµο. Τα ανθρώπινα δικαιώµατα µπορεί να µη γίνονται σεβαστά παντού (π.χ. Ιράκ), αλλά τα προγράµµατα των ρατσιστών και των εθνοκαπήλων για «εθνική κάθαρση» αποτελούν φαντασιώσεις. Με βάση τα παραπάνω το βασικό πρόβληµα δεν είναι αν η πολυπολιτισµικότητα θα εξαφανιστεί ή περιθωριοποιηθεί. Το βασικό πρόβληµα είναι τι µορφές θα πάρει στο µέλλον. Μια πρώτη µορφή είναι αυτή της πολιτισµικής γκετοποίησης. Σε αυτήν την περίπτωση η µειονότητα περιχαρακώνεται, κλείνεται στον εαυτό της, είτε λόγω 2

εξωτερικών πιέσεων είτε λόγω επιλογής. Ένας δεύτερος τύπος πολυπολιτισµικότητας χαρακτηρίζεται από την καταπιεστική στρατηγική µιας κυβέρνησης που προσπαθεί να εµποδίσει την αναπαραγωγή της µειονοτικής κουλτούρας. Μια τρίτη µορφή πολυπολιτισµικότητας θα µπορούσε κανείς να την αποκαλέσει πολυλογική ή, για να χρησιµοποιήσω την ορολογία του Χάµπερµας, «επικοινωνιακή». Η πολυπολιτισµικότητα που έχει µια επικοινωνιακή/πολυλογική βάση σέβεται την αυτονοµία και την εσωτερική λογική των επί µέρους πολιτισµικών παραδόσεων, επιµένοντας παράλληλα να χτίζει αµφίδροµες γέφυρες µεταξύ τους, δηλαδή να διαµορφώνει µια lingua franca, µε τη βοήθεια της οποίας κάθε πολιτισµική λογική θα µπορεί να «µεταφράζεται» και να επικοινωνεί µε τις υπόλοιπες. Σε µια δηµοκρατικά διοικούµενη πολυπολιτισµική κοινωνία, η πολιτισµική αυτονοµία περιορίζεται από δύο παράγοντες. Πρώτον, από τις δηµοκρατικές εκείνες αξίες που κάνουν κατ αρχήν εφικτό τον πολιτισµικό πλουραλισµό και, δεύτερον, από τα βασικά ανθρώπινα δικαιώµατα, τα οποία αν και θεσµοθετήθηκαν σε µαζική κλίµακα, πρώτη φορά στη ύση, έχουν αποκτήσει σήµερα διαπολιτισµικό, οικουµενικό χαρακτήρα. Αυτό που θέλω να πω µε το παραπάνω είναι ότι ο σεβασµός για την αυτονοµία µειονοτικών πολιτισµικών παραδόσεων δεν µπορεί να εκτείνεται ως την ανοχή, για παράδειγµα, της απόλυτης ανδροκρατίας µέσα στην οικογένεια, τη θρησκευτική παρότρυνση σε τροµοκρατικές πράξεις κτλ. Με βάση αυτή τη διαπίστωση νοµίζω ότι η κυριαρχία της επικοινωνιακής πολυπολιτισµικότητας που συνάδει µε τη λογική των δηµοκρατικών δικαιωµάτων είναι, τουλάχιστον βραχυπρόθεσµα, πολύ δύσκολο να επιτευχθεί κάτω από τις σηµερινές συνθήκες. Η νεοφιλελεύθερη παγκόσµια τάξη πραγµάτων σαφώς ευνοεί την παραπέρα ανάπτυξη ενός µείγµατος γκετοποιηµένης και καταπιεστικής πολυπολιτισµικότητας. Νίκος Μουζέλης, Εφηµερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (διασκευή) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: 1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόµενο του κειµένου (περίπου 100-120 λέξεις). 2. Η πολυπολιτισµικότητα µπορεί να θεωρηθεί ότι «από τη µια µεριά δηµιουργεί σοβαρά προβλήµατα αλλά από την άλλη, όταν αντιµετωπίζεται µε έναν δηµοκρατικό και κοινωνικά δίκαιο τρόπο, συµβάλλει σηµαντικά στην οικονοµία, στην κοινωνία και στον πολιτισµό µιας χώρας». Να αναφερθείτε σε δύο τουλάχιστον σοβαρά προβλήµατα που δηµιουργεί το φαινόµενο της πολυπολιτισµικότητας και να καταδείξετε στη συνέχεια τη θετική συµβολή που µπορεί το φαινόµενο αυτό να έχει στην οικονοµία, στην κοινωνία και στον πολιτισµό. 3

3. α) β) Για ποιους λόγους ο συγγραφέας οδηγείται στο συµπέρασµα ότι η επικοινωνιακή πολυπολιτισµικότητα που συνάδει µε τη λογική των δηµοκρατικών δικαιωµάτων είναι δύσκολο να επιτευχθεί, ενώ η νέα τάξη πραγµάτων σαφώς ευνοεί την ανάπτυξη ενός µείγµατος γκετοποιηµένης και καταπιεστικής πολυπολιτισµικότητας; Ποια είναι η δική σας θέση σχετικά µε την επικράτηση του µείγµατος γκετοποιηµένης και καταπιεστικής πολυπολιτισµικότητας; ΜΕΡΟΣ Γ : ΓΛΩΣΣΑ (Μονάδες 20) 1. Σε κάποιες από τις προτάσεις που ακολουθούν υπάρχει λάθος. Να το επισηµάνετε και να το γράψετε στο τετράδιό σας. Στη συνέχεια να ξαναγράψετε τις αντίστοιχες προτάσεις µε διορθωµένο το λάθος. α) β) γ) δ) ε) στ) Ο Υπουργός Οικονοµικών, παραλαµβάνοντας το Υπουργείο του, ευχαρίστησε θερµά τον πρώην Υπουργό για τα εγκωµιαστικά του λόγια. Θα τιµωρούνται αυστηρά όσοι καταδολιεύουν το ηµόσιο. ε συνιστάται σε εφήβους να δουν αυτή την ταινία. Οι διαφωνίες στη διαδικασία των συνοµιλιών προοιωνίζουν την αποτυχία του διαλόγου. Στην οµιλία του πραγµατεύτηκε ένα ιδιαιτέρως ενδιαφέρον θέµα, το χάσµα γενεών. Εδώ και χρόνια αποδύεται µε πάθος στον αγώνα για τη σωτηρία του περιβάλλοντος. (Μονάδες 8) 2. Να αποδώσετε τη σηµασία των πιο κάτω λόγιων φράσεων, χρησιµοποιώντας ισοδύναµες λέξεις ή φράσεις της κοινής Νεοελληνικής: εν τη ρύµη του λόγου πνέω τα λοίσθια εκ των ενόντων κατά κόρον 4

3. Για καθεµιά από τις πιο κάτω λέξεις να επισηµάνετε ανάµεσα στις επιλογές που σας δίνονται την αντίθετή της και να τη γράψετε στο τετράδιό σας. όµορος: αποµακρυσµένος, άµοιρος, οριοθέτης ένδεια: απορία, έπαρση, ευµάρεια ακριτοµυθία: αθυροστοµία, εχεµύθεια, έρεβος εχέφρων: νουνεχής, πολύφρενος, απερίσκεπτος 4. Για καθεµιά από τις πιο κάτω λέξεις να επισηµάνετε, ανάµεσα στις επιλογές που σας δίνονται, τη συνώνυµή της και να τη γράψετε στο τετράδιό σας. πώρωση: διάτρηση, απάθεια, κορεσµός προπηλακισµός: συναρµολόγηση, προνοητικότητα, χλευασµός εµφορούµαι: ενδύοµαι, εµπνέοµαι, διακατέχοµαι εξάρτυση: σύνδεσµος/δέσιµο, εφοδιασµός, έξαρση ******************************************** Copyright 2010 Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού. Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση µε οποιοδήποτε µέσο όλου ή µέρους του περιεχοµένου χωρίς τη συγκατάθεση του εκδότη. 5