16/01/2011 Γ ΕΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α. Να αποδώσετε την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις) Επιχειρηματολογία με την οποία καταβάλλεται προσπάθεια να αντικρουστούν εισηγήσεις περί επαναφοράς της θανατικής ποινής στην ελληνική νομοθεσία περιλαμβάνει το κείμενο αυτό. Ο συντάκτης, αφού χαρακτηρίζει τη συγκεκριμένη ποινή απάνθρωπη και αναποτελεσματική, επικεντρώνει την κριτική του στην υιοθέτησή της από το νομικό σύστημα των Η.Π.Α. Σε αυτό η θανατική ποινή αξιοποιείται όχι μόνο ως τιμωρία συγκεκριμένων εγκλημάτων, αφού συχνά αποσυνδέεται από αυτά και καθορίζεται από εξω-νομικούς παράγοντες, αλλά και ως μέσο ταξικής και φυλετικής διάκρισης. Τα επιχειρήματα του συντάκτη εναντίον της θανατικής ποινής ενισχύονται από τη βαρύνουσα μαρτυρία Έλληνα δικαστή και από την τοποθέτηση του Γάλλου συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ, οι οποίες επισημαίνουν το αμετάκλητο αυτής και από την παράθεση στοιχείων που καταδεικνύουν την επιβολή της σε αρκετές χώρες του σύγχρονου κόσμου. Β.1. Να αναπτύξετε με 100-120 λέξεις το νόημα της παραπάνω άποψης του Αλμπέρ Καμύ: Το να ορίζουμε ότι ένας άνθρωπος πρέπει να πλήττεται με την οριστική τιμωρία είναι σαν να αποφασίζουμε ότι αυτός δεν έχει καμία ευκαιρία να επανορθώσει. Η ποινή, εκτός από την πρωταρχική νομική-ποινική διάστασή της ως τιμωρία για τη διάπραξη συγκεκριμένου αδικήματος, εκτός από την ηθική της διάσταση ως αποκατάσταση της ηθικής τάξης, εκτός από την κοινωνική της διάσταση ως προστασία του συνόλου από επανάληψη του αδικήματος, έχει και παιδευτική-παιδαγωγική λειτουργία. Η έλλογη και δίκαιη ποινή αφορά πρώτα τον ίδιο τον ένοχο, εφόσον επιδιώκει τον σωφρονισμό και την αναμόρφωσή του και, αν αυτό είναι εφικτό, την κοινωνική του επανένταξη. Με τη μορφή, την ποιότητα και τη διάρκειά της οδηγεί τον ένοχο στη συνειδητοποίηση του αδικήματός του, στην ανάληψη των ευθυνών του και τελικά στη βελτίωση της προσωπικότητάς του. Από την άποψη αυτή, η ποινή βασίζεται στην αισιόδοξη αντίληψη ότι η ανθρώπινη φύση μπορεί να βελτιωθεί. Στους αντίποδες αυτής της ανθρωπιστικής λογικής, η θανατική ποινή με το αμετάκλητο αποτέλεσμά της επικεντρώνεται αποκλειστικά στην καταστολή, στερείται παιδαγωγικών σκοπών και αφαιρεί από τον ένοχο οποιαδήποτε δυνατότητα βελτίωσης και μεταμέλειας. Σελίδα 1 από 5
Β.2. Να εντοπίσετε τον τρόπο και τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί ο συντάκτης για να υποστηρίξει την αντίθεσή του στην επαναφορά της θανατικής ποινής στην 5 η (Κατηγορηματικά αντίθετος απόλυτα καταδικάζεται απόλυτα ) και την 7 η (Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας πάνω από 25 ) παράγραφο του κειμένου. Στην 5 η παράγραφο του κειμένου χρησιμοποιείται επίκληση στη λογική. Τα μέσα είναι τεκμήρια: α) Η προσωπική μαρτυρία του Έλληνα δικαστή Ευτ. Παλαιοκαστρίτη ( Είχαμε βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση δικαστικών αποφάσεων), η οποία ενισχύει αποφασιστικά την επιχειρηματολογία του συντάκτη όχι μόνο επειδή διατυπώνεται από ένα λειτουργό της δικαιοσύνης, αλλά και επειδή αυτός ο λειτουργός κλήθηκε κάποτε να επιβάλει τη συγκεκριμένη ποινή και β) αυθεντία: η άποψη του Γάλλου συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ («Το να ορίζουμε ότι ένας άνθρωπος καταδικάζεται απόλυτα»). Στην 7 η παράγραφο του κειμένου χρησιμοποιείται επίκληση στη λογική. Το μέσον είναι τεκμήριο: αριθμητικά στοιχεία (από έγκυρη πηγή, τη Διεθνή Αμνηστία), τα οποία καταγράφουν τον αριθμό των θανατικών καταδικών και εκτελέσεων σε αρκετές χώρες του σύγχρονου κόσμου. Β.3.α. Να γράψετε τα συνώνυμα των λέξεων, χωρίς να αλλάζει το νόημα του κειμένου. αποστροφή (1 η παραγρ.), αναχρονιστικό (1 η παραγρ.), συγκατάθεση (2 η παραγρ.), ανακάλυψη (4 η παραγρ.), φρικτού (5 η παραγρ.) Συνώνυμες λέξεις αποστροφή: απέχθεια, αποτροπιασμός, καταδίκη αναχρονιστικό: παρωχημένο, ξεπερασμένο συγκατάθεση: συναίνεση, έγκριση, αποδοχή, συμφωνία ανακάλυψη: εντοπισμός φρικτού: αποτρόπαιου, ειδεχθούς Β.3.β. Να γράψετε τα αντώνυμα των λέξεων: συχνό, αποτρεπτικά, ασθενέστερες. Αντώνυμες λέξεις συχνό, αντων. σπάνιο αποτρεπτικά, αντων. προτρεπτικά ασθενέστερες, αντων. ισχυρότερες Σελίδα 2 από 5
Γ. Παραγωγή κειμένου Ως μέλος της Διεθνούς Αμνηστίας καλείσαι να γράψεις ένα κείμενο στο οποίο να περιγράφεις τους όρους-προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληρούν οι ποινές μιας σύγχρονης νομοθεσίας για να επιτυγχάνουν την αποστολή τους σεβόμενες ταυτόχρονα τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Στη συνέχεια να παραθέτεις επιχειρήματα με τα οποία να προσπαθείς να αντικρούσεις σκέψεις για την επαναφορά ή την εφαρμογή της θανατικής ποινής (500-600 λέξεις). Ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι επεδίωξαν τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και την ομαλή κοινωνική συμβίωση ήταν και παραμένει η θέσπιση νόμων και η επιβολή ποινών σε περιπτώσεις παραβίασής τους. α) Ορισμένοι από τους όρους που το ποινικό μέρος μιας σύγχρονης νομοθεσίας οφείλει να εκπληρώνει για να επιτυγχάνει την αποστολή του σεβόμενο ταυτοχρόνως και βασικά ανθρώπινα δικαιώματα είναι: 1. Η συνειδητοποίηση της αντίληψης ότι η ποινή, ως μέσο καταστολής, είναι ένας, και οπωσδήποτε όχι ο μόνος ούτε ο αποτελεσματικότερος, τρόπος ελέγχου μιας κοινωνίας και ηθικής βελτίωσης των μελών της. Πριν από την καταφυγή σε αυτήν, πρέπει να έχουν λειτουργήσει άλλα συστήματα πολιτισμού (παιδεία-κοινωνική καλλιέργεια-αγωγή, ηθική, θρησκεία, κοινωνική μέριμνα, οικονομία, αισθητική ), καθώς και να έχουν εντοπιστεί οι αιτίες που προκαλούν την παραβατικότητα/εγκληματικότητα και να έχουν επιδιωχθεί τρόποι αντιμετώπισής τους. 2. Ο ανθρωπισμός. Το ποινικό σύστημα οφείλει να μένει προσηλωμένο στη βασική αντίληψη ότι κύριος σκοπός της ποινής είναι η ηθική αναμόρφωση της προσωπικότητας και όχι η εκδίκηση, η ταπείνωση, η σωματική κακοποίηση ή η ψυχολογική εξόντωση. Η βαναυσότητα, ο ψυχολογικός και σωματικός βασανισμός, η προσβολή και η καταρράκωση της αξιοπρέπειας συσσωρεύουν στον ψυχισμό του τιμωρούμενου την οργή, το μίσος, το πάθος της ανταπόδοσης και τον αποτρέπουν από οποιαδήποτε προσπάθεια βελτίωσης. Τις περισσότερες φορές, μάλιστα, τον οδηγούν στη συνέχιση της παράνομης δράσης του μετά από την έκτιση της ποινής. 3. Προς την κατεύθυνση της ανθρωπιστικής μεταχείρισης και στην περίπτωση που η ποινή προβλέπει τη στέρηση ελευθερίας, το ποινικό σύστημα οφείλει να εξασφαλίζει για κάθε τιμωρούμενο αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης: υγιεινό περιβάλλον, προσεγμένη διατροφή, συστηματική ιατρική παρακολούθηση και περίθαλψη, νομική εκπροσώπηση, καθοδήγηση από ειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, επαγγελματικά προγράμματα, ενημέρωση, δημιουργικές ασχολίες, μόρφωση και τρόπους επανένταξης. Σελίδα 3 από 5
4. Η έλλογη ποινή, δηλαδή η ποινή που θα επιβάλλεται με σύνεση και λογισμό, που δεν θα εξουθενώνει με τη μορφή, τις ειδικές συνθήκες της, τη χρονική της διάρκεια ή τη σκληρότητά της τον άνθρωπο αλλά αντιθέτως θα τον βοηθά στη συνειδητοποίησή του σφάλματός του, θα τον παρακινεί σε προσπάθεια για την ηθική του αναμόρφωση και θα του επιτρέπει να ελπίζει σε ένα καλύτερο μέλλον. 5. Η ισονομία. Η εμπέδωση της βασικής αρχής ότι η απονομή του δικαίου γίνεται με τρόπο αμερόληπτο και δεν προσδιορίζεται από κοινωνικούς, οικονομικούς ή άλλους παράγοντες. Η προνομιακή μεταχείριση ορισμένων πολιτών ή, σε αρκετές περιπτώσεις, η ατιμωρησία για σοβαρά παραπτώματα και ταυτόχρονα η εξοντωτική αντιμετώπιση άλλων πλήττουν το κύρος της δικαιοσύνης, διαψεύδουν το κοινό περί δικαίου αίσθημα και καταστρατηγούν την αξίωση για ισότητα και ισονομία. β) Η θανατική ποινή είναι ιδιάζουσα περίπτωση. Εφαρμόζεται από το ποινικό δίκαιο πολλών κρατών, ακόμα και οικονομικά και πολιτιστικά προηγμένων. Επιχειρήματα με τα οποία θα ήταν δυνατόν να ανασκευαστούν απόψεις για την επαναφορά και την επιβολή της μπορούν να εντοπιστούν: 1. Στο γεγονός ότι με την επιβολή του θανάτου πολλοί από τους βασικούς σκοπούς και τις επιδιώξεις της ποινής αναιρούνται: ούτε η ηθική αναμόρφωση του δράστη ολοκληρώνεται ούτε ο κύριος παιδευτικός ρόλος της ποινής εξυπηρετείται ούτε η πολιτιστική αξία αυτής εμπεδώνεται. 2. Στη θεμελιώδη διάκριση ποινής και εκδίκησης. Με την επιβολή αυτής της ποινής η Πολιτεία όχι μόνο δεν προωθεί την ηθική τελειοποίηση των μελών της, αλλά φαίνεται να εξομοιώνεται ως προς τη 3. λογική και να χρησιμοποιεί τα μέσα του ενόχου. Έτσι, αντί να απονέμει δικαιοσύνη οδηγείται στη (συλλογική) εκδίκηση. 4. Στο γεγονός ότι το αποτέλεσμα της θανατικής ποινής είναι αμετάκλητο. Ο άνθρωπος ως φυσική παρουσία εκλείπει οριστικά. Έτσι, ακυρώνεται ακόμα και η ελάχιστη πιθανότητα ηθικής βελτίωσης ή ακόμα η δυνατότητα επανόρθωσης σε περίπτωση δικαστικού σφάλματος. Επιπλέον, 5. Με την επιβολή της θανατικής ποινής αμφισβητείται συνολικά το οικοδόμημα του ανθρωπιστικού πολιτισμού, ο οποίος εδράζεται στην αρχή ότι ορισμένα μέσα όπως ο θάνατος δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται για την προστασία της κοινωνίας. Ταυτόχρονα παραβιάζονται πλήθος ανθρώπινων δικαιωμάτων, εφόσον πλήττεται το θεμελιώδες αγαθό, η ανθρώπινη ζωή. Εκτός από την αφαίρεση αυτής, η ψυχική οδύνη και ο συγκλονισμός του μελλοθάνατου δεν είναι δυνατόν να καταμετρηθούν. 6. Με την επιβολή της θανατικής ποινής φαίνεται να αγνοούνται και να παρακάμπτονται οι πρωταρχικές αιτίες που οδηγούν στο έγκλημα. Στην περίπτωση αυτή ο μελλοθάνατος αξιοποιείται ως εξιλαστήριο θύμα, η εκτέλεση του οποίου εκτονώνει τη μαζική οργή, χωρίς όμως ταυτόχρονα να αντιμετωπίζονται ριζικά οι παράγοντες που εκτρέφουν και αναπαράγουν την εγκληματικότητα. Σελίδα 4 από 5
7. Η ποινή του θανάτου στην πλειονότητα των περιπτώσεων επιβάλλεται σε πολίτες ασθενέστερων οικονομικών-κοινωνικών στρωμάτων και επικυρώνει τις υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις. Ενίοτε αξιοποιείται και ως μέσο μαζικού εκφοβισμού και ιδεολογικής τρομοκράτησης. 8. Συχνά η επιβολή της καθορίζεται από εξω-νομικούς παράγοντες (οικονομικές δυνατότητες των κατηγορουμένων, δυνατότητα επιρροής των αποφάσεων, ανεπάρκεια ή απειρία των συνηγόρων, πίεση της κοινής γνώμης ) ή ευνοείται από αντιδεοντολογικές πρακτικές, δικονομικές παρατυπίες, ελλιπή στοιχεία 9. Η αποτελεσματικότητα, τέλος, αυτού του μέτρου αμφισβητείται έντονα και από τα στατιστικά στοιχεία. Η προσεκτική ανάλυση αυτών δεν επιβεβαιώνει την άποψη ότι η θανατική ποινή, όπου εφαρμόζεται, λειτουργεί αποτρεπτικά από την εκτέλεση εγκληματικής πράξης. Το κοινωνικό σύνολο είναι δυνατόν να προστατευτεί αποτελεσματικά, το κοινό περί δικαίου αίσθημα να ικανοποιηθεί και η αυστηρότητα μιας κοινωνίας να εξαντληθεί με την επιβολή άλλων, αυστηρότατων ποινών για την εκτέλεση ειδεχθών εγκλημάτων. Η πολυετής ή/και η ισόβια κάθειρξη θα μπορούσε να είναι μία από αυτές. Η απολυτότητά της προβληματίζει το νομικό κόσμο. Δεν συγκρίνεται, όμως, με την αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής. Σελίδα 5 από 5