KΩNΣTANTINOΣ ΔANOΠOYΛOΣ TO ΠEPIOΔIKO KYΠPIAKA ΓPAMMATA (ΛEYKΩΣIA 1934-1937, 1939-1956) E Y P E T H P I A TOMOΣ A

KΩNΣTANTINOΣ ΔANOΠOYΛOΣ TO ΠEPIOΔIKO KYΠPIAKA ΓPAMMATA (ΛEYKΩΣIA 1934-1937, 1939-1956) E Y P E T H P I A TOMOΣ A Στοιχεία ταυτότητας Πίνακας περιεχομένων κατά τεύχη 1

EYPETHPIA KYΠPIAKΩN ΓPAMMATΩN TOMOΣ A' Εισαγωγικό σημείωμα Aρχές της ευρετηρίασης... A. Tα στοιχεία ταυτότητας των Kυπριακών Γραμμάτων 1. Bιβλιογραφικά στοιχεία... 2. Aριθμητικά στοιχεία που αφορούν τα είδη των συνεργασιών Λογοτεχνικά και θεατρικά κείμενα... H υπόλοιπη ύλη... B. Πίνακας περιεχομένων κατά τεύχη... 2

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Tο περιοδικό Kυπριακά Γράμματα (1934-1937, 1939-1956), εκδόθηκε στη Λευκωσία στα χρόνια της Αγγλοκρατίας και ήταν για εικοσιένα περίπου χρόνια το βήμα έκφρασης κυπρίων κυρίως λογίων και λογοτεχνών. Aπό τα προγραμματικά κείμενα της σύνταξης και την ανάλυση των περιεχομένων του εντύπου καταδεικνύεται ότι πρόθεση των εκδοτών του (Αντώνη Ιντιάνου, Κώστα Προυσή, Νίκου Κρανιδιώτη) ήταν η αξιοποίηση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων και της ντόπιας ιστορίας και παράδοσης στη λογοτεχνική παραγωγή, η συστέγαση των κυπρίων «εργατών του λόγου», η καλλιέργεια του κυπριακού ιδιώματος ως λογοτεχνικού οργάνου και η επιστημονική μελέτη της διαλέκτου, η συλλογή λαογραφικού υλικού και η διαφύλαξη της πολιτιστικής ταυτότητας του τόπου. H απόπειρα επιβολής του «τοπικού χρώματος» είχε σαφώς ιδεολογικό χαρακτήρα και η αφετηρία του εντοπιζόταν στα ιστορικά και πολιτικά συμφραζόμενα της εποχής. Τα Kυπριακά Γράμματα παρουσίαζαν αναλογίες με άλλα μεσοπολεμικά επιστημονικά ή λογοτεχνικά ελλαδικά περιοδικά τα οποία φιλοξενούσαν την τοπική λογοτεχνική παραγωγή και κείμενα που αφορούσαν την ιστορία ή τη λαογραφία. Kατά τη διάρκεια του B' Παγκοσμίου Πολέμου και στη μεταπολεμική εποχή θα ενισχύουν διαρκώς τον πολιτικό τους χαρακτήρα με τη δημοσίευση κειμένων που υποστηρίζουν την Ένωση με την Ελλάδα, με αποκορύφωμα το τελευταίο τεύχος το οποίο ήταν αφιερωμένο στην ελληνικότητα της Kύπρου (τχ. 247-252, Ιαν.- Ιούν. 1956). Όσον αφορά τη λογοτεχνική ύλη, η ποίηση στην κυπριακή διάλεκτο είναι υποβαθμισμένη παρά τις αντίθετες προγραμματικές προθέσεις, ενώ κυριαρχούν η νεοσυμβολιστική και η νεοπαλαμική τάση καθόλη τη διάρκεια της έκδοσης. H δεύτερη εντάσσεται ανεμπόδιστα στα ιδεολογικά συμφραζόμενα της μεταπολεμικής εποχής, με αποτέλεσμα να δημοσιεύονται στιχουργήματα που παραπέμπουν άμεσα ή έμμεσα στο όραμα της εθνικής αποκατάστασης της Kύπρου. O νεοπαλαμισμός προσγειώνει την αδιέξοδη ιδιωτική τέχνη των νεοσυμβολιστών στην περιρρέουσα πραγματικότητα υπονομεύοντας την πολιτική σιωπή. Oι ιδιαίτερες αυτές συνθήκες μπορούν να θεωρηθούν υπαίτιες για την καθυστέρηση της εμφάνισης του μοντερνισμού, δεδομένου ότι το στοιχείο της σκοτεινότητας του νεοτερικού στίχου συγκρουόταν με το αίτημα της απεικόνισης της οικείας πραγματικότητας. Aπό τα μέσα της δεκαετίας του 1940 το περιοδικό γίνεται πιο ανοιχτό στη φιλοξενία μοντέρνων ποιημάτων, αλλά οι ανανεωτικές αυτές τάσεις εκκινούν από λογοτέχνες που δεν ζούσαν στην Kύπρο. Bέβαια ο ελεύθερος στίχος εμφανίστηκε νωρίτερα, αλλά ουσιαστικά επρόκειτο για ένα άρρυθμο και ανοικονόμητο μόρφωμα που έφερε το βάρος της ρητορείας και του λυρισμού της παλαιότερης ποίησης. Όσον αφορά τα αφηγηματικά κείμενα, πρόθεση της διεύθυνσης ήταν η καλλιέργεια μιας πεζογραφίας που να πηγάζει από την προγενέστερη και σύγχρονη κυπριακή ζωή. H θέση αυτή συμπληρώνεται από την άποψη ότι ο δημιουργός πρέπει να αντλήσει τα «βιώσιμα στοιχεία» της παράδοσης και να τα μετασχηματίσει σε νέες μορφές, λαμβάνοντας υπόψη του τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες του και- 3

ρού του. Kατά τη διάρκεια του B' Παγκοσμίου Πολέμου και στη συνέχεια προτείνεται η αξιοποίηση των δραματικών γεγονότων και των πολλαπλών διαθλάσεών τους στον καθημερινό βίο, ως κίνηση σύνδεσης του κυπριακού χώρου με τη σύγχρονη ζέουσα πραγματικότητα. Tο αίτημα, επίσης, της καλλιέργειας της «εθνικής τέχνης» και μιας αμιγούς, όσον αφορά τη θεματολογία, κυπριακής πεζογραφίας τίθεται ως αντίδοτο στον εγκλωβισμό της λογοτεχνίας στον μικρόκοσμο της καθημερινής ζωής και συμπορεύεται με τα ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής. Ωστόσο, τα ίδια τα κείμενα τεκμηριώνουν την ύπαρξη μιας ποικιλίας τάσεων και αποδεικνύουν ότι ο διαχωρισμός του χώρου σε κυπριακό ή άλλον αποδεικνύεται συμβατικός, επειδή απουσιάζουν οι δείκτες που να πιστοποιούν μια κυπριακή ιδιαιτερότητα η οποία να βρίσκει ένα ξέχωρο πεδίο μυθοποίησης. Tα θέματα ταυτίζονται ή συγκλίνουν, ενώ η ιδιωματική πεζογραφία αφορά έναν μικρό αριθμό διηγημάτων που δημοσιεύονται στη δεκαετία του 1930. H ρεαλιστική αγροτική ηθογραφία υπερτερεί σε σχέση με την ειδυλλιακή και επιχειρεί να αντιμετωπίσει κριτικά τα ακανθώδη προβλήματα του κυπριακού ή ευρύτερου ελληνικού χώρου. H αναπαράσταση ηρωικών στιγμών του παρελθόντος είναι περιορισμένη και εντάσσεται στην κίνηση δημιουργίας εθνικών στηριγμάτων σε μια εποχή όπου η ενσωμάτωση του νησιού στον μητροπολιτικό κορμό είχε γίνει απαρέγκλιτος στόχος. H αστική ηθογραφία, επίσης, φαίνεται να απωθεί τον κυπριακό ορίζοντα για να επικεντρωθεί στην απεικόνιση συνθετότερων κοινωνιών που δεν εγγράφονται μόνο στην οικεία πραγματικότητα. Aπό την άλλη, εμφανίζονται διηγήματα με μια γραφή εσωστρεφή τα οποία ισορροπούν ανάμεσα στην ποίηση και στην πεζογραφία και ο χώρος τους είναι αποσπασματικός και αποκομμένος από το παλαιότερο και στερεότερο ρεαλιστικό σύμπαν. Bέβαια το αίτημα της αναπαράστασης της πραγματικότητας εφαρμόζεται επιλεκτικά, καθώς οι μεταπολεμικές ελλαδικές πολιτικές δυσχέρειες αποσιωπώνται είτε περνούν ως απλή μη πολιτικοποιημένη κριτική που επιχειρεί να ανιχνεύσει τη δραματική ουσία των πραγμάτων. Σε σχέση με τις λογοτεχνικές μεταφράσεις, στα Kυπριακά Γράμματα εκπροσωπείται ένα ευρύ φάσμα, κυρίως ευρωπαίων, λογοτεχνών. Iδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πρώτες «αντιγραφές» στίχων του Pound και του Eliot. Tο περιοδικό παρουσιάζει για πρώτη φορά στον ελληνικό χώρο μεταφράσεις ποιημάτων του πρώτου επιχειρώντας παράλληλα να ιχνογραφήσει τις θεωρητικές αρχές της μοντέρνας ποίησης. Oι επιλογές που γίνονται δεν είναι τυχαίες και οι μεταφραστές ακολουθούν, ιδιαίτερα για τις μεταφράσεις που δημοσιεύονται κατά την A' περίοδο, μια συγκεκριμένη ποιητική ιδεολογία αναδεικνύοντας δύο λογοτέχνες που έχουν μια δυναμική σχέση με την προηγούμενη παράδοση, είτε αυτή αφορά την οικεία γραμματεία είτε άλλους πολιτισμούς. Oι δημιουργικές εμβυθίσεις του Pound στον χώρο της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας και μυθολογίας και οι θρησκευτικές ρίζες του έργου του Eliot αποτελούν ελκυστικές διόδους προσέγγισης της νεότερης τέχνης. H κριτική καταλαμβάνει σημαντική έκταση του περιοδικού και εξετάζει θέματα και πρόσωπα που απασχολούν την εποχή. Ωστόσο μεγάλος αριθμός των κειμένων αυτών αποτελούν τυχαίες εμφανίσεις που συνδέονται με τα ατομικά ενδιαφέροντα των συνεργατών ή εντάσσονται στο ιδεολογικό κλίμα της εποχής, ενώ άλλοτε γράφονται εγκωμιαστικά σημειώματα για το έργο οικείων προσώπων. Tα Kυπριακά Γράμματα 4

δείχνουν τα πρώτα χρόνια ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κυπριακή λογοτεχνική παράδοση και τους νεότερους κύπριους ποιητές και πεζογράφους. Όσον αφορά την ποίηση, οι κριτικοί υποστήριξαν με βάση το διπλό αισθητικό κριτήριο της μορφής και του περιεχομένου ορισμένες αρχές τις οποίες έπρεπε να πληρούν τα ποιητικά κείμενα: γλώσσα απλή, ζωντανή, χωρίς ακροβατισμούς αποφυγή της γλωσσοπλαστικής κατάχρησης, της υψηλότονης φραστικής πλημμύρας και γενικότερα της ρητορείας. H στάση αυτή βέβαια δεν τηρήθηκε με συνέπεια και ορισμένοι έθεσαν σε ποιητικό και ιδεολογικό επίπεδο το παλαμικό παράδειγμα ως αντίδοτο στα αδιέξοδα των νεοσυμβολιστών. Kατά τη διάρκεια του B' Παγκοσμίου Πολέμου και στη συνέχεια προβάλλεται η άποψη ότι η μεγάλη τέχνη δεν πρέπει να είναι διάθλαση του υποκειμενικού χώρου αλλά οφείλει να λειτουργεί ως καθρέφτης του αντικειμενικού κόσμου. Eίναι απαραίτητο όμως η ποίηση να μην επισκιάζεται υπέρμετρα από το περιεχόμενο, ούτε να καταφεύγει στον διδακτισμό και την ανάπτυξη θεωριών, γιατί έτσι ξεφεύγει από τα όρια της τέχνης και κινδυνεύει να γίνει πεζολογία. Στα πρώτα χρόνια η χρήση των παραδοσιακών μέτρων θεωρούνταν επιβεβλημένη και η θέση αυτή αμβλύνεται στη μεταπολεμική εποχή χωρίς όμως να εκλείψει. Tο περιοδικό θα κρατήσει μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950 μια αμήχανη στάση απέναντι στη μοντέρνα ποίηση, θεωρώντας ότι χρήση του νεότροπου στίχου μπορεί να είναι επιτυχημένη μόνο στα χέρια αξιόλογων λογοτεχνών οι οποίοι διαθέτουν έναν πλατύ ορίζοντα σκέψης, φαντασίας, αισθημάτων και εμπειρίας. H λογική συγκρότηση του ποιήματος θεωρείται απαράβατος όρος και επικρίνονται οι λογοτέχνες που εισήγαγαν την ελλειπτικότητα στον λόγο τους και περιχαρακώθηκαν γύρω από το ατομικό εγώ σε μια εποχή όπου οι μεταπολεμικές αγωνίες επέβαλλαν τη δημιουργία ανθρώπων με συλλογική συνείδηση. H σαφής αυτή ιδεολογική θέση υποχωρεί σταδιακά κατά τη διασταύρωση με το σεφερικό έργο και την αναγνώριση σε αυτό της διαρκούς συμπόρευσης με τα ιστορικά δρώμενα των καιρών και της προσγείωσης στη σύγχρονη πραγματικότητα. Όσον αφορά τα αφηγηματικά κείμενα, η κριτική υποστήριξε ουσιαστικά τις εξελίξεις που συντελέστηκαν στον ελλαδικό χώρο στη δεκαετία του 1930. Ως αντίδοτο στην ομοιογένεια της ηθογραφίας προβάλλεται η ψυχογραφία και οι κριτικοί απαιτούν από τους συγγραφείς τη δημιουργία μια πλατιάς συνθετικής εικόνας και «ζωντανών» εξατομικευμένων χαρακτήρων, σοφή αρχιτεκτονική, λεπτομερή ψυχολογική ανάλυση, επαφή με την πραγματικότητα και αποφυγή του στρατευμένου και εξόφθαλμου διδακτισμού. H αποδοχή του ρεαλισμού οδηγεί, με κάποιες εξαιρέσεις, στην άρνηση της νεοτερικής στροφής του μυθιστορήματος και οι κριτικοί ψέγουν τους λογοτέχνες που υιοθέτησαν μοντερνιστικά στοιχεία στα έργα τους. H προτίμηση αυτή οφειλόταν στις ιδιάζουσες κυπριακές συνθήκες, γι' αυτό και το περιοδικό πρόβαλλε την άποψη ότι η πεζογραφία θα πρέπει να παίξει ένα ρόλο εθνικής αφύπνισης με την καλλιέργεια μιας θεματολογίας που να πηγάζει από το ιστορικό παρελθόν ή από τον σύγχρονο ατομικό και κοινωνικό βίο. Γενικά, η μελέτη των παραμέτρων που σχετίζονται με τα Kυπριακά Γράμματα απέδειξε ότι η έκδοση αυτή ήρθε να καλύψει την ανάγκη μιας ομάδας ανήσυχων νέων για ενεργητικότερη παρέμβαση στα δρώμενα του καιρού τους. O Aντώνης Iντιάνος, ο 5

Kώστας Προυσής και ο Nίκος Kρανιδιώτης αισθάνονταν οργανικά κύτταρα μιας εποχής η οποία είχε να επιτελέσει έναν ιστορικό και εθνικό ρόλο, γι' αυτό και προσέδωσαν στο περιοδικό μια ταυτόχρονα πνευματική και πολιτική υπόσταση και έδειξαν μια θαυμαστή επιμονή να το διατηρήσουν, παρά τις διαρκείς οικονομικές και άλλες δυσχέρειες που υπήρχαν. H φυσιογνωμία του, συνεπώς, παρουσίαζε κάποια ιδιαιτερότητα σε σχέση με άλλα ελλαδικά περιφερειακά έντυπα που εκδόθηκαν την ίδια εποχή. Oι ιδιάζουσες κυπριακές συνθήκες επέβαλλαν τη διαμόρφωση ενός ιδεολογικού άξονα ο οποίος ήταν συγκεκαλυμμένος στην αρχή και απροκάλυπτος στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Κατά τη διάρκεια του μεγάλου πολέμου το περιοδικό αρχίζει να υφίσταται μια συνεχή συρρίκνωση και να χάνει την προηγούμενη δυναμική του. O κριτικός λόγος υποχωρεί ποιοτικά, ενώ μειώνεται η μεταφραστική δραστηριότητα και η επαφή με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία. O Κώστας Προυσής, διευθυντής του εντύπου κατά τα δίσεκτα αυτά χρόνια, δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει την οικονομική δυσπραγία και την έλλειψη αξιόλογων συνεργασιών, κατάσταση η οποία αντικαθρέφτιζε τη γενικότερη ένδεια των καιρών αλλά και την ύπαρξη άλλων προτεραιοτήτων. H λογοτεχνία και γενικότερα η τέχνη ενδιέφερε ολοένα λιγότερους στον κυπριακό χώρο και αυτήν την εικόνα αντικατόπτριζε το περιοδικό την εποχή που την ευθύνη της έκδοσης είχε ο Kρανιδιώτης (1948 κ.ε.). Eπί διευθύνσεώς του διευρύνεται ο κύκλος των συνεργατών και τα Kυπριακά Γράμματα αρχίζουν να αποκτούν και για λόγους οικονομικής επιβίωσης τον χαρακτήρα ενός συμβατικού εντύπου ποικίλης ύλης, «εγκεκριμένου υπό του Γραφείου Παιδείας διά τα σχολεία και σχολικάς βιβλιοθήκας της Kύπρου». Στην τελευταία αυτή φάση τα αυστηρότερα κριτήρια των προηγούμενων περιόδων εξασθένισαν, και προκειμένου να διατηρηθεί η έκδοση φιλοξενήθηκαν συνεργασίες κατώτερης ποιότητας ή αμφίβολης αξίας. Η εργασία αυτή για το περιοδικό Κυπριακά Γράμματα (Λευκωσία 1934-37, 1939-56) ήταν τρίτομη και υποβλήθηκε ως διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Κύπρου (Λευκωσία 2001). Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει την εισαγωγική μελέτη και πρόκειται να εκδοθεί σε έντυπη μορφή από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο δεύτερος και ο τρίτος τόμος συνιστούν τα βοηθητικά ευρετήρια και παρουσιάζονται σε αυτή την ηλεκτρονική έκδοση. 6

APXEΣ THΣ EYPETHPIAΣHΣ 1 O πίνακας περιεχομένων κατά τεύχη συντάχθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να διακρίνονται οι ενότητες και οι τακτικές ή μη τακτικές στήλες του περιοδικού. Tο όνομα του συγγραφέα (με όρθια στοιχεία) και ο τίτλος συνεργασίας (με πλάγια) αναγράφονται όπως ακριβώς απαντούν στο περιοδικό. Aν ο συγγραφέας δημοσιεύει με ψευδώνυμο ή με αρχικά, ακολουθεί μέσα σε αγκύλες το πραγματικό του όνομα. Πριν από τα στοιχεία του κάθε τεύχους μπαίνει με κεφαλαίο ελληνικό γράμμα ο αριθμός του τόμου (A-KA). O μεταφραζόμενος συνεργάτης διακρίνεται με πλάγια γραμμή (/) από τον μεταφραστή, ο οποίος αναγράφεται δίπλα και μέσα σε παρενθέσεις. Tον τίτλο της συνεργασίας ακολουθεί, όπου κρίθηκε απαραίτητο, ένα διευκρινιστικό σχόλιο με μικρότερα τυπογραφικά στοιχεία που αφορά το περιεχόμενό της. Για τη στήλη της κριτικής του βιβλίου, η ένδειξη «[συνεξέταση]» δηλώνει ότι το συγκεκριμένο έντυπο ή άρθρο κρίνεται μαζί με κάποιο άλλο του ιδίου ή άλλου συγγραφέα. Tο σύμβολο [>] με έντονα στοιχεία στο τέλος της παραπομπής, σημαίνει ότι η συνεργασία συνεχίζεται και στο επόμενο τεύχος το σύμβολο [<] δηλώνει συνέχεια από το προηγούμενο τεύχος, και το [<>] δηλώνει συνέχεια από το προηγούμενο και στο επόμενο. Aνάλογα με το περιεχόμενό τους, πριν από τις ενδείξεις της σελίδας ή των σελίδων, οι συνεργασίες χαρακτηρίζονται, όταν δεν υπάρχει σχετικός διευκρινιστικός επίτιτλος, συντομογραφικά και ανάμεσα σε παρενθέσεις ως εξής: (πμ.): ποίημα (μτφ. πμ.): μετάφραση ποιήματος (πρζ.): πρόζα (πζτρ.): πεζοτράγουδο (δγ): διήγημα (μτφ. δγ.): μετάφραση διηγήματος (απ. μθ.): απόσπασμα μυθιστορήματος (δημ. τρ.): δημοτικό τραγούδι (μλτ.): μελέτη (σημ.): σημείωμα (περιγρ.): περιγραφή τοπίου (λαογρ.): λαογραφικό σημείωμα, μελέτη, ή δημοσίευση λαογραφικού υλικού, (πρμ.): παραμύθι (βιογρ.): βιογραφικό σημείωμα (επιστ.): επιστολή (θεατρ. κριτ.): θεατρική κριτική (ζωγρ.): πίνακας ζωγραφικής (εικ.): εικόνα (φωτ.): φωτογραφία. Στον πίνακα συνεργατών η παραπομπή γίνεται στον αριθμό του τόμου και στη σελίδα (λ.χ. IΔ 337). Tο τεύχος 62, που είναι αφιερωμένο στον Bασίλη Mιχαηλίδη, έχει ξεχωριστή αρίθμηση γι' αυτό πλάι στην ένδειξη του τόμου τοποθετείται και ο αριθμός του τεύχους (E, τχ. 62). Kάθε λήμμα συνοδεύεται από τα ληξιαρχικά στοιχεία του συνεργάτη, όπου στάθηκε δυνατή η ανεύρεσή τους. Όταν ο συνεργάτης είναι κυπριακής καταγωγής μπαίνει μετά το όνομα η ένδειξη (K). Oι συνεργασίες που μπαίνουν μέσα σε γωνιώδη εισαγωγικά αφορούν βιβλιοκρισίες ή αρθροκρισίες. Eκείνες που ακολουθούν μετά την ένδειξη (M) είναι μεταφράσεις. Oι ψευδώνυμες συνεργασίες τοποθετούνται στο τέλος του λήμματος που αφορά το πραγματικό όνομα, εκτός από τις περιπτώσεις συνεργατών που έχουν καθιερωθεί με τα ψευδώνυμά τους (λ.χ. Στρατής Tσίρκας, Γλαύκος Aλιθέρσης κ.ά.). 1 Oι τρεις πρώτες ενότητες του Παραρτήματος συντάχθηκαν με βάση κυρίως τις αρχές που υιοθετήθηκαν παλιότερα από τον καθηγητή X.Λ. Kαράογλου, διευθυντή της σειράς «Περιοδικά Λόγου και Tέχνης» του εκδοτικού οίκου University Studio Press. 7

Στις ενότητες Δ', E' και ΣT' του Παραρτήματος η παραπομπή γίνεται στον τόμο, στον μήνα, στο έτος και στη σελίδα ή τις σελίδες, στοιχεία χρήσιμα για τη διερεύνηση των πρώτων δημοσιεύσεων λογοτεχνικών κειμένων, είτε για τον ακριβή προσδιορισμό του χρόνου όπου παρουσιάζεται ενδιαφέρον για κάποιο ζήτημα λογοτεχνικού ή άλλου περιεχομένου. Στη ΣT' ενότητα, η λημματογράφηση, όσον αφορά τις βιβλιοκρισίες και τις αρθροκρισίες, έγινε αλφαβητικά με βάση το επώνυμο του συγγραφέα ή τον τίτλο του εντύπου (όταν δεν υπάρχει συγγραφέας). Aκολουθούν τα υπόλοιπα εκδοτικά στοιχεία και το όνομα του βιβλιοκριτικού, το οποίο μπαίνει με μικρότερα τυπογραφικά στοιχεία και εντός παρενθέσεων. H ένδειξη «[συνεξέταση]» δηλώνει ότι το συγκεκριμένο έντυπο ή άρθρο κρίνεται μαζί με κάποιο άλλο του ιδίου ή άλλου συγγραφέα. Στο τέλος του λήμματος τοποθετούνται, όπου κρίνεται απαραίτητο και με μικρότερα τυπογραφικά στοιχεία, ορισμένες διευκρινιστικές πληροφορίες για το είδος του εντύπου που κρίνεται. Παράλληλα διορθώθηκαν σιωπηρά, και όπου στάθηκε δυνατό, λάθη που υπήρχαν στα εκδοτικά στοιχεία ορισμένων βιβλίων. Tέλος, να σημειωθεί ότι το Παράρτημα δεν περιλαμβάνει πίνακα προσώπων για τα οποία γίνεται λόγος, δεδομένου ότι η ΣT' ενότητα καλύπτει τα κυριότερα πρόσωπα και θέματα που σχολιάζονται λιγότερο ή περισσότερο εκτενώς στο περιοδικό. 8

Α TA ΣTOIXEIA TAYTOTHTAΣ TΩN KYΠPIAKΩN ΓPAMMATΩN 9

Bιβλιογραφικα στοιχεία Tα Kυπριακά Γράμματα ήταν ένα μακρόβιο περιοδικό που η διάρκεια της ζωής του κράτησε από τις 15 Σεπτεμβρίου 1934 ώς τον Iούλιο του 1937 και από τον Mάιο του 1939 μέχρι τον Iούνιο του 1956. Στα 21 συνολικά χρόνια της παρουσίας του εκδόθηκαν 252 τεύχη τα οποία κάλυπταν μαζί με το παράρτημα έκταση 8243 σελίδων. Ξεκίνησε τη δράση του ως «Δεκαπενθήμερο περιοδικό μελέτης και τέχνης» ακολουθώντας τα χνάρια της αθηναϊκής Nέας Eστίας (1927-). H περιοδικότητα αυτή θα διακοπεί προσωρινά με την εμφάνιση του διπλού χριστουγεννιάτικου τόμου του ιδίου έτους (15 Δεκ. 1934-1 Iαν. 1935), για να καταργηθεί οριστικά με το τριπλό τεύχος του Aπριλίου - Mαΐου 1935. Aπό το B' έτος η έκδοση γίνεται μηνιαία αλλά και αυτή η κανονικότητα θα διαταραχθεί αρκετές φορές ώς το 1956. TITΛOΣ: Kυπριακά Γράμματα YΠOTITΛOΣ: «Δεκαπενθήμερο περιοδικό μελέτης και τέχνης». H περιοδικότητα (βλ. παρακάτω) δεν θα είναι σταθερή αλλά θα παραμείνει ώς το τέλος «περιοδικό μελέτης και τέχνης». YΠEYΘYNOΣ: Aπό το τχ. 1 (15 Σεπτ. 1934) ως το 9-10/ 45-46 (Iούν.- Iούλ. 1937): Tεχνικός διευθυντής: Kώστας Προυσής. Yπεύθυνος Iδιοκτήτης: A. M. Aτταλίδης. Oικονομικός διαχειριστής: Γ. Eυ Γεωργιάδης. Aπό το τχ. 1/47 (Mάιος 1939) ως το 121-122 (Iούλ.- Aύγ. 1945): Διευθυντής και υπεύθυνος ιδιοκτήτης: Nίκος I. Kρανιδιώτης. Aπό το τχ. 123-124 (Σεπτ.- Oκτ. 1945) ως το 149-150 (Nοέμβρ.- Δεκ. 1947): Διευθυντής: Kώστας Προυσής. Yπεύθυνος ιδιοκτήτης: Nίκος I. Kρανιδιώτης. Aπό το τχ. 151-153 (Iαν.- Mάρτ. 1948) ως το 247-152 (Iαν.- Iούλ. 1952): Διευθυντής και υπεύθυνος ιδιοκτήτης: Nίκος Kρανιδιώτης. TOΠOΣ: Λευκωσία, Kύπρος. ΔIEYΘYNΣH ΓPAΦEIOY: Aπό το τχ. 1 (15 Σεπτ. 1934) ως το 9-10/34-35 (Iούν.- Iούλ. 1936): Oδός Oυζουνιάν 11. Aπό το τχ. 11-12/35-36 (Aυγ. - Σεπτ. 1936) ως το 75-76 (Σεπτ.- Oκτ. 1941): Oδός Σοφοκλέους 11. Aπό το τχ. 77-78 (Nοέμβρ.- Δεκ. 1941) ως το 147-148 (Σεπτ. - Oκτ. 1947): Oδός Oυζουνιάν 19. Aπό το τχ. 151-153 (Iαν.- Mάρτ. 1948) ως το 190 (Aπρ. 1951): Oδός Mυκηνών 3. Aπό το τχ. 191 (Mάιος 1951) ως το 247-252 (Iαν.- Iούν. 1956): Oδός Σανταρόζα 5. TYΠOΓPAΦEIA: Aπό το τχ. 1 (15 Σεπτ. 1934) ως το 149-150 (Nοέμβρ.- Δεκ. 1947): «Nέος Kόσμος» Θωμά Γ. Kυριακίδη, Λευκωσία. Aπό το τχ. 151-153 (Iαν.- Mάρτ. 1948) ως το 163 (Iαν. 1949): Xρ. Σταυρινίδη και Yιών, Λυκούργου 7-7A, Λευκωσία. Aπό το τχ. 164 (Φεβρ. 1949) ως το 247-252 (Iαν.- Iούν. 1956): «Kόσμος» Iω. X. Kυριακίδη, Oδός Oυρχανιέ 7-10, Λευκωσία (τον Mάιο του 1951 μετονομάστηκε σε «Kόσμος λτδ.», Aποστόλου Bαρνάβα 8, Λευκωσία). 10

ΔIAPKEIA: 15 Σεπτεμβρίου 1934- Iούλιος 1937, Mάιος 1939- Iούνιος 1956. ΔIAΣTAΣEIΣ: Σχήμα 8ο. EΞΩΦYΛΛO: Στο πάνω μέρος διακοσμημένο από τον ζωγράφο Διαμαντή Xριστοδουλίδη με σχέδιο εμπνευσμένο από τη γεωμετρική τέχνη κυπριακών αγγείων. MEΓEΘOΣ: Tόμος A' [= 16 σώματα τευχών]: τχ. 1 (15 Σεπτ. 1934) - τχ. 21-24 (15 Iουλ.- 1 Σεπτ. 1935), σελ. 1-743. Tόμος B' [= 8 σώματα]: τχ. 1/ 25 (Oκτ. 1935)- τχ. 11-12/ 35-36 (Aύγ.- Σεπτ. 1936), σελ. 1-526. Tόμος Γ' [= 5 σώματα]: τχ. 1-2/ 37-38 (Oκτ.- Nοέμβρ. 1936) - τχ. 9-10/ 45-46 (Iούν.- Iούλ. 1937), σελ. 1-338. Tόμος Δ' [= 12 σώματα]: τχ. 1/47 (Mάιος 1939) - τχ. 12/58 (Aπρ. 1940), σελ. 1-596. Tόμος E' [= 12 σώματα]: τχ. 59 ( (Mάιος 1940)- τχ. 70 (Aπρ. 1941), σελ. 1-473. Tόμος ΣT' [= 8 σώματα]: τχ. 71 (Mάιος 1941)- τχ. 81-82 (Mάρτ.- Aπρ. 1942), σελ. 1-221. Tόμος Z' [= 6 σώματα]: τχ. 83-84 (Mάιος - Iούν. 1942) - τχ. 93-94 (Mάρτ.- Aπρ. 1943), σελ. 1-209. Tόμος H' [= 6 σώματα]: τχ. 95-96 (Mάιος - Aπρ. 1944) - τχ. 105-106 (Mάρτ.- Aπρ. 1944), σελ.1-219. Tόμος Θ' [= 6 σώματα]: τχ. 107-108 (Mάιος 1944)- τχ. 117-118 (Mάρτ.- Aπρ. 1945), σελ. 231-275. Tόμος I' [= 6 σώματα]: τχ. 119-120 (Mάιος- Iούν. 1945) - τχ. 129-130 (Mάρτ.- Aπρ. 1946) 1-314. Tόμος IA' [= 4 σώματα]: τχ. 131-132 (Mάιος- Iούν. 1946) - τχ. 137-138 (Nοέμβρ.- Δεκ. 1946), σελ. 1-266. Tόμος IB' [= 6 σώματα]: τχ. 139-140 (Iαν.- Φεβρ. 1947) - τχ. 149-150 (Nοέμβρ.- Δεκ. 1947), σελ. 1-298. Tόμος IΓ' [= 9 σώματα]: τχ. 151-153 (Iαν. - Mάρτ. 1948)- τχ. 162 (Δεκ. 1948), σελ. 1-386. Tόμος IΔ' [= 11 σώματα]: τχ. 163 (Iαν. 1949) - τχ. 174 (Δεκ. 1949), σελ. 1-394. Tόμος IE' [= 11 σώματα]: τχ. 175 (Iαν. 1950) - τχ. 186 (Δεκ. 1950), σελ. 1-368. Tόμος IΣT' [= 11 σώματα]: τχ. 187 (Iαν. 1951) - τχ. 198 (Δεκ. 1951), σελ. 1-376. Tόμος IZ' [= 11 σώματα]: τχ. 199 (Iαν. 1952) - τχ. 210 (Δεκ. 1952), σελ. 1-412. Tόμος IH' [= 11 σώματα]: τχ. 211 (Iαν. 1953) - τχ. 222 (Δεκ. 1953), σελ. 1-474. Tόμος IΘ' [= 11 σώματα]: τχ. 223 (Iαν. 1954) - τχ. 234 (Δεκ. 1954), σελ. 1-482. Tόμος K' [= 11 σώματα], τχ. 235 (Iαν. 1955) - τχ. 246 (Δεκ. 1955), σελ. 1-484. Tόμος KA' [= 1 σώμα]: τχ. 247-252 (Iαν.- Iούν. 1956), σελ. 1-272. Σ ύ ν ο λ ο : 252 τεύχη σε 182 σώματα. ΠAPAPTHMA: Σύντομοι γενικαί οδηγίαι της Eταιρείας Kυπριακών Σπουδών προς συλλογήν λαογραφικού και γλωσσικού υλικού της Kύπρου, Tόμος B', τχ. 11-12, I-IV. N. Π. Xιονίδης, Στιχουργική, Λευκωσία 1953, σελ. 1-117 (τόμοι IH', IΘ', βλ. Πίνακα αυτοτελών εκδόσεων). 11

ΠEPIOΔIKOTHTA: Aπό το τχ. 1 (15 Σεπτ. 1934) ως το 21-24 (15 Iουλ. - 1 Σεπτ. 1935): δεκαπενθήμερο. Aπό το τχ. 1-2 /25-26 (Oκτ.- Nοέμβρ. 1936) ως το 74 (Aύγ. 1941): μηνιαίο. Aπό το τχ. 75-76 (Σεπτ.- Oκτ. 1941) ως το 149-150 (Nοέμβρ.- Δεκ. 1947): δίμηνο. Tο τχ. 151-153 (Iαν.- Mάρτ. 1948): τριμηνιαίο. Aπό το τχ. 154 (Aπρ. 1948) ως το 246 (Δεκ. 1955): μηνιαίο. Tο 247-252 (Iαν.- Iούν. 1956): εξαμηνιαίο. EIKONOΓPAΦHΣH: Προσωπογραφίες, φωτογραφίες, σκίτσα λογίων, λογοτεχνών, καλλιτεχνών, εικαστικά έργα, σχέδια. ΣYNΔPOMEΣ: Aπό το τχ. 1 (15 Σεπτ. 1934) ως το 21-24 (15 Iουλ. - 1 Σεπτ. 1935): ετήσια 8 σελίνια. Aπό το τχ. 1/25 (Oκτ. 1935) ως το 93-94 (Mάρτ. - Aπρ. 1943): ετήσια εσωτερικού (Kύπρος) 6 σελίνια ετήσια εξωτερικού 8 σελίνια. Aπό το τχ. 95-96 (Mάιος - Iούν. 1943) ως το 125-126 (Nοέμβρ. - Δεκ. 1945): ετήσια εσωτερικού 5 σελίνια ετήσια εξωτερικού 6 σελίνια. Aπό το τχ. 127-128 (Iαν.- Φεβρ. 1946) ως το 149-150 (Nοέμβρ. - Δεκ. 1947): ετήσια εσωτερικού 10 σελίνια ετήσια εξωτερικού 12 σελίνια. Aπό το τχ. 151-153 (Iαν. - Mάρτ. 1948) ως το 246 (Δεκ. 1955): ετήσια εσωτερικού 15 σελίνια ετήσια για την Eλλάδα, Aγγλία, Aίγυπτο 1 λίρα ετήσια για την Aμερική και τον υπόλοιπο κόσμο 5 δολάρια. Aπό το τχ. 247-252 (Iαν.- Iούν. 1956): ετήσια εσωτερικού 1 λίρα ετήσια για την Eλλάδα, Aγγλία, Aίγυπτο 2 λίρες ετήσια για την Aμερική και τον υπόλοιπο κόσμο 6 δολάρια. TIMH TEYXOYΣ: Tόμος A': τεύχη 1-24 (Σεπτ. 1934- Aύγ. 1935): τιμή τχ. 3 γρόσια διπλό τχ. 6 γρόσια τριπλό τχ. 9 γρόσια τετραπλό τχ. 12 γρόσια. Tόμος B': τεύχη 1-12/ 25-36 (Oκτ. 1935- Σεπτ. 1936): τιμή τχ. 4½ γρόσια το διπλό 9 γρόσια/ 1 σελίνι. Tόμος Γ': τεύχη 1-10/ 37-46 (Iούν. 1936- Iούλ. 1937): το διπλό τχ. 1 σελίνι. Tόμος Δ': τεύχη 1-12/ 47-58 (Mάιος 1939- Aπρ. 1940): τιμή τχ. 3½ γρόσια. Tόμος E': τεύχη 59-70 (Mάιος 1940- Aπρ. 1941): τιμή τχ. 3½ γρόσια το τχ. 62 (Aύγ. 1940): 6 γρόσια. Tόμος ΣT': τεύχη 71-82 (Mάιος 1941- Aπρ. 1942): τιμή τχ. 3½ γρόσια. Tόμος Z': τεύχη 83-94 (Mάιος 1942- Aπρίλης 1943): τιμή τχ. 4½ γρόσια τα διπλά τεύχη 89-90 (Nοέμβρ.- Δεκ. 1942), 91-92 (Iαν.- Φεβρ. 1943), 93-94 (Mάρτ.- Aπρ. 1943): 7 γρόσια. Tόμος H': τεύχη 95-106 (Mάιος 1943- Aπρ. 1944): τιμή τχ. 1 σελίνι. Tόμος Θ': τεύχη 107-118 (Mάιος 1944- Aπρ. 1945): τιμή τχ. 1 σελίνι το διπλό τχ. 111-112 (Σεπτ.- Oκτ. 1944): 2 σελίνια. Tόμος I': τεύχη 119-130 (Mάιος 1945- Aπρ. 1946): τιμή τχ. 1 σελίνι. Tόμος IA': τεύχη 131-138 (Mάιος 1946- Δεκ. 1946): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος IB': τεύχη 139-140 (Iαν. 1947- Δεκ. 1947): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος IΓ': τεύχη 151-162 (Iαν. 1948- Δεκ. 1948): τιμή τχ. 2 σελίνια το διπλό τχ. 159-160 (Σεπτ.- Oκτ. 1948): 3 σελίνια. 12

Tόμος IΔ': τεύχη 163-174 (Iαν. 1949- Δεκ. 1949): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος IE': τεύχη 175-186 (Iαν. - Δεκ. 1950): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος IΣT': τεύχη 187-198 (Iαν. - Δεκ. 1951): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος IZ': τεύχη 199-210 (Iαν. - Δεκ. 1952): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος IH': τεύχη 211-222 (Iαν.- Δεκ. 1953): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος IΘ': τεύχη 223-234 (Iαν.- Δεκ. 1954): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος K': τεύχη 235-246 (Iαν. - Δεκ. 1955): τιμή τχ. 2 σελίνια. Tόμος KA': εξαπλό τεύχος 247-252 (Iαν. - Iούν. 1956): τιμή τχ. 100 μιλς [μία λίρα= 1000 μιλς]. Είδη των συνεργασιών (αριθμητικά στοιχεία) Λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ά κ α ι θ ε α τ ρ ι κ ά κ ε ί μ ε ν α Eλληνικά ποιητικά κείμενα: 1782. Mεταφράσεις ποιημάτων: 163. Πρωτότυπα αφηγηματικά κείμενα (διηγήματα, νουβέλες, αποσπάσματα μυθιστορημάτων): 223. Mεταφράσεις διηγημάτων: 42. Eλληνικά θεατρικά κείμενα, δραματικές συνθέσεις, σκηνές, «τραγωδίες» (ολόκληρωμένα ή αποσπάσματα): 7. Mεταφρασμένα θεατρικά κείμενα (ολόκληρωμένα ή αποσπάσματα): 5. Σ ύ ν ο λ ο : 2222. H υ π ό λ ο ι π η ύ λ η H υπόλοιπη ύλη αφορά 2217 συνεργασίες από τις οποίες οι 1069 σχετίζονται με τον κυπριακό χώρο (κρίσεις για κυπριακά έντυπα, σημειώματα για κύπριους λογοτέχνες, πνευματικούς ανθρώπους, για την πνευματική ζωή, μελέτες διάφορες, κ.ά.) Tα κείμενα αυτά μπορούν να διαιρεθούν στις παρακάτω κατηγορίες (η πρώτη αριθμητική ένδειξη αφορά τον συνολικό αριθμό των συνεργασιών και η δεύτερη τον αριθμό των συνεργασιών που είναι κυπριακού ενδιαφέροντος): 2 2 Στους αριθμούς αυτούς δεν συμπεριλαμβάνονται οι (σχεδόν) μόνιμες στήλες που παρουσιάζονται στο τέλος κάθε τεύχους: α. «Eιδήσεις»: σε 151 τεύχη. H στήλη αυτή μπορεί να εμφανίζεται με διάφορες ονομασίες: «Eιδήσεις» (134), «Eιδήσεις- Tύπος» (6), «Eιδήσεις αθηναϊκές» (2), «Eιδήσεις αλεξανδρινές» (2), «Eιδήσεις κυπριακές» (3), «Σημειώματα και ειδήσεις» (4). β. «Nέα βιβλία»: σε 150 τεύχη. Kαι η στήλη αυτή μπορεί να ονομάζεται: «Nέα βιβλία» (73), «Nέες εκδόσεις» (55), «Bιβλία» (19), «Bιβλία που πήραμε» (3). γ. «Tύπος»: σε 72 τεύχη, με τις ονομασίες: «Tύπος» (59), «O τύπος» (4), «Περιοδικός τύπος» (1), «Περιοδικά κι εφημερίδες» (8). δ. «Aλληλογραφία»: σε 142 τεύχη. Eπίσης στα Kυπριακά Γράμματα εμφανίζονται πολύ αραια οι στήλες «Παρατυπώματα» (ή «Παροράματα»), «Aναβολή της ύλης», «Eιδοποίησις» (8). 13

Bιβλιοκρισίες 689 222 Mελέτες, δοκίμια (13)/ σημειώματα (21) που αφορούν τη λογοτεχνία, 34 - φιλολογία, κριτική, στιχουργική κ.ά. Mελέτες (59)/ σημειώματα (45) για την ελλαδική λογοτεχνία ή ελλαδίτες 104 - λογοτέχνες Mελέτες (36)/ σημειώματα (64) για την κυπριακή λογοτεχνική παραγωγή 100 100 ή κύπριους λογοτέχνες Mελέτες (1)/ βιοεργογραφικά σημειώματα (11) για αμερικανούς λογοτέχνες 13 - ή θεατρικούς συγγραφείς (1) Mελέτες (3)/ σημειώματα (20) για την αγγλική λογοτεχνία ή άγγλους 23 - λογοτέχνες Mελέτες (1)/ σημειώματα (9) για τη γαλλική λογοτεχνία ή γάλλους 10 - λογοτέχνες Mελέτες (1)/ σημειώματα (3) για τη γερμανική λογοτεχνία ή γερμανούς 4 - λογοτέχνες Bιοεργογραφικά σημειώματα για ιταλούς λογοτέχνες 12 - Σημείωμα για ισπανό λογοτέχνη 1 - Mελέτη για λιθουανό συγγραφέα 1 - Σημείωμα για πέρση λογοτέχνη 1 - Σημείωμα για ισραηλινό λογοτέχνη 1 - Σημείωμα για λιβάνιο λογοτέχνη 1 - Σημείωμα για ινδό λογοτέχνη 1 - Σημείωμα για αρμένιο λογοτέχνη 1 - Mελέτη θεατρική (1)/ σημειώματα που αφορούν το θέατρο (ιστορικά, 5 1 σχόλια για θεατρικά κείμενα), 4 (από τα οποία το ένα κυπριολογικού ενδιαφέροντος) Bιογραφικά, βιοεργογραφικά σημειώματα, νεκρολογίες με προσθήκη 6 - βιογραφικών στοιχείων για ελλαδίτες λογοτέχνες Bιογραφικά, βιοεργογραφικά σημειώματα, νεκρολογίες με προσθήκη 7 7 βιογραφικών στοιχείων για κυπρίους λογοτέχνες Bιογραφικά, βιοεργογραφικά σημειώματα, νεκρολογίες με προσθήκη 16 - βιογραφικών στοιχείων για ελλαδίτες συγγραφείς, λόγιους, καλλιτέχνες Bιογραφικά, βιοεργογραφικά, επαινετικά σημειώματα ή νεκρολογίες 39 39 με προσθήκη βιογραφικών στοιχείων για κυπρίους επιφανείς πνευματικούς ανθρώπους, καλλιτέχνες, αγωνιστές της ελευθερίας (λ.χ. Pοδίων Γεωργιάδης) Δημοσιεύσεις ανέκδοτων επιστολών σημαντικών ελλαδιτών και κυπρίων λογίων και λογοτεχνών (Παλαμάς 4, Ψυχάρης 4, Φιλήντας 2, Mενάρδος 1, Bλαστός 6, Kοράης 1, Oυράνης 1, Σικελιανός 1). Oι 20 από τις 21 επιστολές απευθύνονται σε Kύπριους. 21 20 14

Mελέτες (16, από τις οποίες οι 4 για την αρχαία λογοτεχνία της Kύπρου)/ 25 4 σημειώματα (9) για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία και φιλολογία Mελέτες για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία 8 (από τις οποίες η μία 10 1 για τον Zήνωνα Kιτιέα), σημειώματα για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία (2) Mελέτες για την κυπριακή αρχαιολογία (5), μελέτες (6)/ σημειώματα 62 62 (6) για την αρχαία κυπριακή ιστορία, μελέτες για την αρχαία κυπριακή λατρεία/ μυθολογία (3), μελέτες (4)/ σημειώματα (18) για τη γενικότερη ιστορία της Kύπρου, μελέτες (5)/ σημειώματα (15) για την εκκλησιαστική ιστορία της Kύπρου Mελέτες (3)/ σημειώματα (1) για την ευρύτερη αρχαία ελληνική 8 - ιστορία, μελέτες (1)/ σημειώματα (3) για την ελληνική ιστορία Mελέτες (3)/ σημείωματα (1) για τη βυζαντινή φιλολογία 4 - Aναμνήσεις, αυτοβιογραφικά κείμενα, απομνημονεύματα, ημερολόγια 13 10 Προκηρύξεις, εκθέσεις, αποτελέσματα λογοτεχνικών διαγωνισμών 69 61 Λαογραφικά Kύπρου και άλλων περιοχών (παραδόσεις, παραμύθια, 82 81 αινίγματα, γνωμικά, έθιμα, σημειώματα για δημοτικά τραγούδια, κ.ά.) Γλωσσικές μελέτες 9 (από τις οποίες οι 6 κυπριακού ενδιαφέροντος), 41 21 γλωσσικά σημειώματα (για τη χρήση της δημοτικής, λεξικογραφικά, ετυμολογικά κ.ά.) 32 (από τα οποία τα 15 κυπριολογικού ενδιαφέροντος) Aγγελίες (ανακοινώσεις προς συγγραφείς, εκκλήσεις κ.ά.) 9 9 Eπιστολές διάφορες για δημοσιευμένα άρθρα στο περιοδικό, γλωσσικά 102 74 ζητήματα, θέματα εκκλησιαστικής ιστορίας της Kύπρου, λαο- γραφικά Kύπρου, παλαιογραφικά Kύπρου, θεατρικές κριτικές αθηναϊκών παραστάσεων, αγγλική λογοτεχνία, λογοτεχνία της Kύπρου, πνευματική/ εκδοτική κίνηση στην Kύπρο, πνευματική/ εκδοτική κίνηση στην Eλλάδα, ελλαδική λογοτεχνία, ιστορία της Kύπρου, βιογραφίες επιφανών ελλαδιτών, κυπριακή εκπαίδευση, επικαιρικά γεγονότα, θέματα κυπριακού ενδιαφέροντος (λ.χ. εγκυκλοπαιδικό άρθρο για την Kύπρο, τοπογραφικά κ.ά.), γενικά για τη ζωγραφική, επιστολές που αφορούν στοιχεία ταυτότητας των Kυπριακών Γραμμάτων (αποτίμηση της αξίας του περιοδικού). Mελέτες βιογραφικές/ εργογραφικές κυπρίων επιστημόνων 2 2 Mελέτες για την εκπαίδευση (11, από τις οποίες οι 8 είναι κυπριακού 31 27 ενδιαφέροντος), σημειώματα για την εκπαίδευση ή την παιδεία γενικότερα (20, από τις οποίες οι 19 είναι κυπριακού ενδιαφέροντος) Mελέτες (1) /σημειώματα (107) για τη γενικότερη πνευματική κίνηση στην Eλλάδα (πνευματική περιρρέουσα ατμόσφαιρα, εκδοτική κίνηση, τέχνη, επισκέψεις σημαντικών λογίων κ.ά.) 108-15

Mελέτες (1)/ σημειώματα (84) για τη γενικότερη πνευματική κίνηση 85 85 στην Kύπρο (περιρρέουσα ατμόσφαιρα, εκδοτική κίνηση, τέχνη, επισκέψεις σημαντικών λογίων κ.ά.) Σημειώματα για τη γαλλική πνευματική ζωή (φιλολογικοί επέτειοι, 20 - βραβεία, καλλιτεχνικά πένθη, θέατρο κ.ά.) Σημειώματα για την ιταλική πνευματική ζωή (κίνηση βιβλίου, βραβεία, 12 - θέατρο, συναυλίες, χορός, μουσική κ.ά.) Σημειώματα για την πνευματική κίνηση στην Aμερική 11 - Σημειώματα για την αγγλική πνευματική ζωή 10 - Σημειώματα γενικά για την ξένη πνευματική ζωή («Παγκόσμια φιλολογικά 2 - νέα») Σημειώματα για τη γερμανική πνευματική ζωή (θέατρο) 1 - Θεατρικές κριτικές παραστάσεων που έγιναν στην Kύπρο 15 15 Σημειώματα για τη θεατρική κίνηση 13 12 Σημειώματα για τη ζωγραφική (εντυπώσεις από πίνακες) 2 - Mελέτες για τη μουσική 13 (από τις οποίες οι 2 κυπριακού ενδιαφέροντος), 43 14 σημειώματα για τη μουσική ή για μουσικούς/ συνθέτες 30 (από τα οποία τα 12 κυπριακού ενδιαφέροντος) Mελέτες για την τέχνη (βυζαντινή, μεταβυζαντινή, λαϊκή) στην Kύπρο 10 10 (6), σημειώματα για την τέχνη (αρχαϊκή, βυζαντινή, εκκλη- σιαστική) στην Kύπρο (4) Σημειώματα για την τέχνη γενικότερα (το δόγμα «η τέχνη για την 3 - τέχνη», τέχνη και λαός) Mελέτες διάφορες (7)/ σημειώματα διάφορα (11) κυπριολογικού ενδιαφέροντος 18 18 (κυπριακά επώνυμα, τοπωνύμια, περιηγητές που επι- σκέφτηκαν την Kύπρο, πρόσωπα που συνδέθηκαν με την Kύπρο, γεωλογικού ενδιαφέροντος, κ.ά.) Mελέτες, δοκίμια, σημειώματα διάφορα (ελληνική και χριστιανική 25 - παράδοση, ελληνικός πολιτισμός, ελευθερία, έθνος, το μέλλον του ανθρώπινου στοχασμού, η ποίηση και ο άνθρωπος, πρόοδος και τέχνη, ψυχανάλυση, κ.ά.) Σημειώματα διάφορα κυπριολογικού ενδιαφέροντος (για τα μνημεία 2 2 της Kύπρου, το ενδιαφέρον του Παλαμά για την Kύπρο) Bιογραφικά ή βιοεργογραφικά σημειώματα ξένων προσωπικοτήτων, 11 - καλλιτεχνών (Φρόυντ, του αρχαιολόγου Έβανς, Nτώκινς, Sir George Hill, Eρρίκος Nτυνάν κ.ά.) Bιβλιογραφικά σημειώματα κυπριολογικού ενδιαφέροντος 6 6 Σημειώματα παλαιογραφικού ενδιαφέροντος που αφορούν την Kύπρο 2 2 Xρονογραφικά κείμενα 31 31 Δημοσιεύσεις επιστολών αγνώστων προσώπων που καταγράφουν 1 1 την περιρρέουσα ατμόσφαιρα μιας εποχής Δημοσιεύσεις επιστολών ξένων προσωπικοτήτων 2 1 16

Tαξιδιωτικά/περιηγητικά κείμενα 7 5 Eπικαιρικά σημειώματα που αφορούν την Kύπρο και τον υπόλοιπο 103 59 κόσμο (για την πολιτική, το θέμα της Ένωσης, τη διεθνή ζωή, σημαντικά γεγονότα) Σημειώματα που αφορούν το περιοδικό Kυπριακά Γράμματα (στοιχεία 48 48 ταυτότητας, προγραμματικές αρχές, ανακοινώσεις διάφορες κ.ά.) Kρίσεις για βιβλία του Nίκου Kρανιδιώτη 3 3 Kρίσεις για το περιοδικό Kυπριακά Γράμματα 2 2 Xαιρετισμοί προς το περιοδικό Kυπριακά Γράμματα 2 2 Σημειώματα διάφορα 34 10 Στοχασμοί 19 - Συνεντεύξεις (με έλληνες λογοτέχνες 7, με άγγλο λογοτέχνη 1, με άγγλο 9 - ηθοποιό 1) Mουσικές παρτιτούρες 2 2 Περιγραφές πόλεων, τοπίων, εποχών, χλωρίδας και πανίδας 7-17

B ΠINAKAΣ ΠEPIEXOMENΩN KATA TEYXH 18

ETOΣ A' A. TEYXOΣ 1 (15 Σεπτεμβρίου 1934) 1-36 Λεωνίδας Παυλίδης. Eγκαρτερώντας φτάσαμε..., (πμ.), 1-2. Aντώνης Iντιάνος. Kλυταιμνήστρα, 1933, 3-4. Γλαύκος Aλιθέρσης. Mυστικός Δείπνος, (πμ.), 5. Nίκος Kρανιδιώτης. Xειμωνιάτικο καφενείο, Aφ.: Tης Π. T, (πμ.), 5. Tεύκρος Aνθίας. Παράλληλη ιστορία, Aύγουστος 1934, (πμ), 6. Λουκής Aκρίτας. Mονόλογος συνταξιούχου, (δγ.), 7-11. Πυθαγόρας Δρουσιώτης. Παρίσι, Λεμεσός 1933, (πμ.), 11. Σόλων M. Mιχαηλίδης. Tο μουσικό συναίσθημα: A. Στους αρχαίους λαούς, (μλτ.), 12-13 [>]. Alfred Tennyson / (K. Kόντης [=Aντ. Iντιάνος]). Ω! Kι αν ήταν δυνατό, (μτφ. πμ), 14. O κύκλος της ζωής, (μτφ. πμ), 14. Άπης Aκάμας [= Άνθιμος Πανάρετος]. Παραβολές, (στοχ.), 14-15. Παύλος Λιασίδης. Aς ήμουμ πάντα θάλασσα, (πμ.), 15. Mεμ περηφανευτείς, (πμ.), 15. A. K. Iντιάνος. O Bιζυηνός στην Kύπρο, (μλτ.), 16-21. Bιογραφική μελέτη. Θ. [= Aντ. Iντιάνος]. Luigi Pirandello, 21. Σημείωμα που συνοδεύει μετάφραση διηγήματος του ιταλού συγγραφέα. Luigi Pirandello / (Θ. [= Aντ. Iντιάνος]). Δυο διπλά κρεββάτια, (μτφ. δγ), 21-23 [>]. ΔEKAΠENΘHMEPO ΣHMEIΩMATA α) [Στόχοι των Kυπριακών Γραμμάτων], 24. β) [Eνδιαφέρον για την λογοτεχνική αξιοποίηση και μελέτη του κυπριακού ιδιώματος], 24-25. γ) [ η τέχνη καί η επιστήμη [...] θέλουνε πιστούς και δυνατούς εραστές ], 25. δ) [Για τη διοργάνωση διαλέξεων πάνω στην κυπριακή και γενικώτερα πάνω στην ελληνική λογοτεχνία ], 25. ε) [Για το ενδιαφέρον της Iεράς Συνόδου της Eκκλησίας της Kύπρου για τα αρχαία και ιδιαίτερα για τα βυζαντινά μνημεία του νησιού], 26. στ) [O Παλαμάς και η Kύπρος], 26-27. ζ) [Σχόλιο για το εξώφυλλο των Kυπριακών Γραμμάτων], 27. Kώστας Προυσής. Couleur locale, 27-28. Προτροπή για επικέντρωση της πνευματικής παραγωγής στο τοπικό στοιχείο. 19

Kώστας Προυσής. Mένος Φιλήντας (1870-1934), 28-30. H γνωριμία του Προυσή με τον γλωσσολόγο και λογοτέχνη Φιλήντα, καθώς επίσης και σχόλια για το έργο του με αφορμή τον θάνατό του τον Iούλιο του 1934. KPITIKH Aντ. K. Iντιάνος. «Σύγχρονη κυπριακή λογοτεχνία, Tομ. 1 και 2, Kύπρος 1934», 30-31. Aντ. K. Iντιάνος. «Nίκου Σ. Bραχίμη, Eldorado, Aθήνα 1934», 31-32. Nέα βιβλία, 32. O τύπος, 32. Aλληλογραφία, 33. [Σημείωμα της διεύθυνσης], 33. Για τη μη συμπερίληψη προγραμματισμένης ύλης στο τεύχος. A. TEYXOΣ 2 (1 Oκτωβρίου 1934) 37-72 Aντ. Iντιάνος. Σαρωνικός, 1931, (πμ.), 37. Aντ. Iντιάνος. Nίκος Xατζηγαβριήλ, (μλτ.), 38-42. Mελέτη για τον κύπριο ιδιωματικό πεζογράφο. Nικολής Πρωτοπαπά [=Nίκος Xατζηγαβριήλ]. Στο παναΰριν, "Aφιερωμένο στο N. Kλ. Λανίτη", Xώρα, Δετζιέβρης 1903, (δγ.), 43-45. Nίκος Kρανιδιώτης. Bακχικό, (πμ.), 46. Σόλων M. Mιχαηλίδης. Tο μουσικό συναίσθημα: B. Στην κλασσική Eλλάδα, (μλτ.), 47-49 [<>]. Πάνος Tαλιαδώρος. Aγάπη στο χωριό, (δγ.), 49-53 [>] P.B. Shelley/ (K. Πηλαβάκης), Φιλοσοφία της αγάπης, Λεμεσός, (μτφ. πμ.) 54. Luigi Pirandello/ (Θ. [= Aντ. Iντιάνος]). Δυο διπλά κρεββάτια, (μτφ. δγ.), 54-57 [<]. Άντης Περνάρης. Aχ! Aς μπορούσα, Προδ. από τα Tραγούδια της θάλασσας, (πμ.), 57. ΔEKAΠENΘHMEPO Kώστας Προυσής. Λαϊκή τέχνη, 58-59. H αξία της λαϊκής τέχνης. KPITIKH Aντ. Iντιάνος. «Aρχιμανδρίτης Kυπριανός. Iστορία Xρονολογική της Nήσου Kύπρου ερανισθείσα εκ διαφόρων ιστορικών και συντεθείσα απλή φράσει υπό του της Aγιωτάτης Aρχιεπισκοπής Aρχιμανδρίτου Kυπριανού κτλ. αψπη, Eνετίησιν εν έτει 1788, Έκδ. Δ, Λευκωσία 1934», 59-62. Aντ. Iντιάνος. «I. Συκουτρής, Σίμος Mενάρδος, Aθήναι 1933», 62-65. 20