ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕ ΔΙΕΘΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ : «ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» Σκοπός της εργασίας : Η ανάθεση της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασίας καθώς και άλλων παρόμοιας φύσης σκοπεύουν στο να δώσουν την ευκαιρία στον εκπονούντα όπως και σε κάθε ενδιαφερόμενο αναγνώστη να μάθουν πως λειτουργεί μια Ελληνική μεταλλουργική εταιρεία με διεθνή δραστηριότητα και ότι αυτό συνεπάγεται. Πιο συγκεκριμένα, πέραν της σφαιρικής εικόνας που διαμορφώνεται περί της λειτουργίας μιας πολυεθνικής εταιρείας, η λεπτομερής στρατηγική ανάλυση και επεξεργασία των διαφόρων στοιχείων, είναι σχεδόν απόλυτα συνδεδεμένες με τις σχετικές γνώσεις που αποκομίζει στην 5ετή θητεία του, ένας απόφοιτος της Σχολής Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και μάλιστα αποτελούν εφαρμογή αυτών. Επιπλέον δίνεται η ευκαιρία - με ισχυρό το συναίσθημα υπευθυνότητας - να εκφραστούν συμπεράσματα και παράλληλα να υποβληθούν κάποιες προτάσεις σχετικά με τις προοπτικές της επιχείρησης.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ...- 8-1.1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ...- 9-1.2 ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ...- 10-1.3 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ...- 13-1.4 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ...- 13-1.5 «ΒΩΞΙΤΕΣ ΔΕΛΦΟΙ -ΔΙΣΤΟΜΟΝ» - ΘΥΓΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΕ...- 14-1.6 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ...- 15-2. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...- 16-2.1 ΑΓΟΡΑ ΑΛΟΥΜΙΝΑΣ...- 16-2.2 ΑΓΟΡΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ...- 16-2.3 ΑΝΑΛΥΣΗ PEST...- 17-2.3.1 ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (POLITICAL)...- 17-2.3.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (ECONOMIC)...- 27-2.3.3 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (SOCIAL)...- 33-2.3.4 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (TECHNOLOGICAL)...- 34-2.4 ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΟΥ PORTER...- 35-2.5 ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT...- 38-2.6 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ...- 41-3. Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΚΟΛΩΝΩΝ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ...- 45-3.1 ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΕΛΑΤΩΝ...- 46-3.2 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ...- 48-3.2.1 ΓΝΩΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΩΝ...- 51-3.2.2 ΠΩΛΗΣΗ ΚΟΛΩΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...- 54-3.2.3 ΠΩΛΗΣΗ ΚΟΛΩΝΩΝ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ...- 62-4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ...- 69-4.1 ΧΡΗΜΑΤΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑτΕ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2004...- 69-4.2 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΤΑΣΕΩΝ...- 71-4.3 ΜΕΤΟΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ...- 74-4.4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΤΕ ΜΕ ΑΥΤΑ ΤΗΣ ΗYDRO ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2004...- 76-5. ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...- 79-5.1 ΓΕΝΙΚΑ...- 79-5.2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ...- 80-5.3 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ...- 81-5.4 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ...- 82-5.5 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ...- 82-5.5.1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ...- 83-5.6 ΑΛΥΣΙΔΑ ΑΞΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΑτΕ...- 85 - - 2 -
6. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ...- 88-6.1 ΓΕΝΙΚΑ...- 88-6.1.1 ΑΠΟΣΤΟΛΗ...- 88-6.1.2 ΧΑΡΑΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ...- 88-6.1.3 ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ (2003-2007)...- 88-6.1.4 ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΥ ΑΓΟΡΑΣ ΠΡΩΤΟΧΥΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ...- 89-6.2 ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΠΡΟΟΔΟΥ...- 92-6.2.1 ROADMAPS (ΟΔΟΡΑΜΑΤΑ)...- 95-6.2.2 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΠΡΟΟΔΟΥ...- 96-6.3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΑΤΕ...- 98-6.3.1 ΑΣΦΑΛΕΙΑ...- 99-6.3.2 ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΑ ΤΟΝΟ...- 102-6.3.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ...- 106-6.3.3.1 Συμπαραγωγή...- 109-6.3.4 ΠΩΛΗΣΕΙΣ...- 117-6.3.5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...- 118-6.3.5.1 Σύστημα διαχείρισης αποβλήτων...- 119-6.3.5.2 Έλεγχος εκπομπών αερίων θερμοκηπίου...- 123-6.3.6 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ...- 124-7. ΠΙΘΑΝΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΚΕΡΔΩΝ - ΖΗΜΙΩΝ ΤΗΣ ΑτΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2005-2010...- 127-7.1 ΣΕΝΑΡΙΟ 1:...- 127-7.2 ΣΕΝΑΡΙΟ 2:...- 130-7.3 ΣΕΝΑΡΙΟ 3:...- 133-7.4 ΣΕΝΑΡΙΟ 4:...- 136-7.5 ΣΕΝΑΡΙΟ 4*:...- 139-7.6 ΣΕΝΑΡΙΟ 5:...- 140-7.7 ΣΕΝΑΡΙΟ 5*:...- 142-8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...- 145-9. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...- 156 - - 3 -
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 2-1: Πίνακας SWOT / TOWS...- 40 - Πίνακας 2-2: Πίνακας SWOT / TOWS(ENG)...- 40 - Πίνακας 2-3: Πίνακας Παραπόνων Πελατών 2001 2004...- 42 - Πίνακας 3-1: Πίνακας Πελατών Διέλασης...- 47 - Πίνακας 3-2: Πίνακας Πελατών Έλασης...- 48 - Πίνακας 4-1: Μέτοχοι Εταιρείας...- 75 - Πίνακας 4-2: Πορεία Κερδών / μετοχή 2000-2004...- 75 - Πίνακας 4-3: Κέρδη της ΑτΕ 2000-2005...- 76 - Πίνακας 5-1: Πόστα Εργασίας - Κλάδοι...- 83 - Πίνακας 6-1: Ζήτηση Πρωτοχύτου αλουμινίου...- 88 - Πίνακας 6-2: Κατανάλωση Πρωτοχύτου αλουμινίου...- 89 - Πίνακας 6-3: Μειώσεις Παραγωγής...- 89 - Πίνακας 6-4: Στρατηγικοί Στόχοι Pechiney...- 91 - Πίνακας 6-5: Μεσοπρόθεσμοι Στόχοι ΑτΕ...- 98 - Πίνακας 6-6: Γενικά χαρακτηριστικά του υπό ανάπτυξη σταθμού συμπαραγωγής της ΑτΕ...- 114 - Πίνακας 7-1: Σενάριο 1 Κατάσταση Παραγόντων...- 127 - Πίνακας 7-2: Σενάριο 2 Κατάσταση Παραγόντων...- 130 - Πίνακας 7-3: Σενάριο 3 Κατάσταση Παραγόντων...- 134 - Πίνακας 7-4: Σενάριο 4 Κατάσταση Παραγόντων...- 136 - Πίνακας 7-5: Σενάριο 4* Κατάσταση Παραγόντων...- 139 - Πίνακας 7-6: Σενάριο 5 Κατάσταση Παραγόντων...- 140 - Πίνακας 7-7: Σενάριο 5* Κατάσταση Παραγόντων...- 142 - - 4 -
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1-1: Παραγωγή Αλουμίνας...- 11 - Σχήμα 1-2: Παραγωγή Αλουμινίου...- 12 - Σχήμα 1-3: Συνεχής Πρόοδος...- 14 - Σχήμα 1-4: Οργανόγραμμα του εργοστασίου της ΑτΕ...- 15 - Σχήμα 2-1: Το Πλαίσιο των Πέντε Δυνάμεων του M. Porter...- 35 - Σχήμα 2-2: Σύγκριση ιδιοτήτων υποκαταστάτων κατασκευαστικών υλικών...- 37 - Σχήμα 2-3: Παρελθοντική Εφοδιαστική Αλυσίδα της ΑτΕ...- 37 - Σχήμα 3-1: Εξέλιξη Πωλήσεων Προϊόντων Διέλασης...- 46 - Σχήμα 3-2: Εξέλιξη Πωλήσεων Προϊόντων Έλασης...- 47 - Σχήμα 3-3: Σημαντικότητα Τομέων...- 48 - Σχήμα 3-4: Σημαντικότητα Παραμέτρων για τα Προϊόντα...- 49 - Σχήμα 3-5: Σημαντικότητα Παραμέτρων για την Εξυπηρέτηση Πελατών...- 49 - Σχήμα 3-6: Σημαντικότητα Παραμέτρων για τις τιμές...- 50 - Σχήμα 3-7: Σημαντικότητα Παραμέτρων για παρουσία / εικόνα προμηθευτή...- 50 - Σχήμα 3-8: Συγκριτική Αξιολόγηση ανά Κλάδο και Χώρα...- 51 - Σχήμα 3-9: Γνώση Προμηθευτών για την Ελλάδα...- 51 - Σχήμα 3-10: Πρώτη Θέση Προτίμησης για την Ελλάδα...- 52 - Σχήμα 3-11: Τρείς Πρώτες Θέσεις Προτίμησης για την Ελλάδα...- 52 - Σχήμα 3-12: Γνώση Προμηθευτών για την Ιταλία...- 53 - Σχήμα 3-13: Πρώτη Θέση Προτίμησης για την Ιταλία...- 53 - Σχήμα 3-14: Τρείς Πρώτες Θέσεις Προτίμησης για την Ιταλία...- 54 - Σχήμα 3-15: Αξιολόγηση Προϊόντων ΑτΕ στην Ελλάδα...- 54 - Σχήμα 3-16: Σύγκριση Προϊόντων της ΑτΕ με ανταγωνιστών της στην Ελλάδα..- 55 - Σχήμα 3-17: Αξιολόγηση Service της ΑτΕ στην Ελλάδα...- 56 - Σχήμα 3-18: Σύγκριση Service της ΑτΕ με των ανταγωνιστών της στην Ελλάδα.- 56 - Σχήμα 3-19: Αξιολόγηση Τιμών της ΑτΕ στην Ελλάδα...- 58 - Σχήμα 3-20: Σύγκριση Τιμών της ΑτΕ με των ανταγωνιστών της στην Ελλάδα..- 58 - Σχήμα 3-21: Αξιολόγηση Εικόνας / Προμηθευτή της ΑτΕ στην Ελλάδα...- 59 - Σχήμα 3-22: Σύγκριση Παρουσίας / Εικόνας Προμηθευτή της ΑτΕ με των ανταγωνιστών της στην Ελλάδα...- 59 - Σχήμα 3-23: Απόδοση Εταιρειών στην Ελλάδα...- 61 - Σχήμα 3-24: Αξιολόγηση Προϊόντων της ΑτΕ στην Ιταλία...- 62 - Σχήμα 3-25: Αξιολόγηση Εξυπηρέτησης Πελατών της ΑτΕ στην Ιταλία...- 62 - Σχήμα 3-26: Σύγκριση Προϊόντων της ΑτΕ με ανταγωνιστών της στην Ιταλία...- 63 - Σχήμα 3-27: Σύγκριση Service της ΑτΕ με των ανταγωνιστών της στην Ιταλία..- 64 - - 5 -
Σχήμα 3-28: Αξιολόγηση Τιμών της ΑτΕ στην Ιταλία...- 65 - Σχήμα 3-29: Σύγκριση Τιμών της ΑτΕ με των ανταγωνιστών της στην Ιταλία...- 65 - Σχήμα 3-30: Αξιολόγηση Παρουσίας / Εικόνας Προμηθευτή ΑτΕ στην Ιταλία...- 66 - Σχήμα 3-31: Σύγκριση Παρουσίας / Εικόνας Προμηθευτή της ΑτΕ με των ανταγωνιστών της στην Ιταλία...- 67 - Σχήμα 3-32: Απόδοση Εταιρειών στην Ιταλία...- 68 - Σχήμα 3-33: Συνολική Απόδοση Εταιρειών σε Ελλάδα και Ιταλία...- 68 - Σχήμα 4-1: Πωλήσεις ως ποσοστό των πωλήσεων του 2000...- 71 - Σχήμα 4-2: Δείκτες Κυκλοφοριακής Ρευστότητας...- 72 - Σχήμα 4-3: Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Παγίων Κεφαλαίων...- 72 - Σχήμα 4-4: Συνολική Δανειακή Επιβάρυνση...- 73 - Σχήμα 4-5: Περιθώριο Μικτού Κέρδους...- 73 - Σχήμα 4-6: Περιθώριο Καθαρού Κέρδους...- 74 - Σχήμα 4-7: Πορεία Κερδών 2000-2005...- 76 - Σχήμα 4-8: Πωλήσεις ΑτΕ και Hydro για περίοδο 2000-2004...- 77 - Σχήμα 4-9: Πορεία Κερδών Προ Φόρων κ Τόκων / Εργαζόμενο για ΑτΕ και Hydro για το 2004...- 77 - Σχήμα 4-10: Επενδύσεις ΑτΕ και Hydro για το 2004...- 78 - Σχήμα 5-1: Πανοραμική Άποψη Οικισμού ΆΣΠΡΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ...- 80 - Σχήμα 5-2: Κοινωνικό Προϊόν 2004...- 81 - Σχήμα 5-3: Προσλήψεις ανά Προέλευση...- 82 - Σχήμα 5-4: Προσωπικό ανά Μορφωτικό Επίπεδο...- 83 - Σχήμα 5-5: Αλυσίδα Αξίας κατά Porter για την ΑτΕ...- 85 - Σχήμα 5-6: Αλυσίδα Αξίας της ΑτΕ (Αλουμίνα)...- 86 - Σχήμα 5-7: Αλυσίδα Αξίας της ΑτΕ (Αλουμίνιο)...- 86 - Σχήμα 6-1: Μέση Παραγωγή ανταγωνιστών τα τελευταία χρόνια...- 90 - Σχήμα 6-2: KPI άμεσης προτεραιότητας...- 93 - Σχήμα 6-3: Παράδειγμα (1) Roadmaps...- 96 - Σχήμα 6-4: Παράδειγμα (2) Roadmaps...- 96 - Σχήμα 6-5: Μεθοδολογία PDCA...- 96 - Σχήμα 6-6: Παράδειγμα (3) Roadmaps...- 97 - Σχήμα 6-7: Εξέλιξη αριθμού ατυχημάτων με διακοπή...- 99 - Σχήμα 6-8: Διάγραμμα κόστους / τόνο...- 103 - Σχήμα 6-9: Σχέδιο Δράσης (παράδειγμα 1)...- 105 - Σχήμα 6-12: Εξέλιξη ζήτησης ενέργειας (2005-2010)...- 110 - - 6 -
Σχήμα 6-13: Εξέλιξη ετήσιας αιχμής συστήματος παραγωγής ενέργειας...- 111 - (2005-2010)...- 111 - Σχήμα 6-14: Βέλτιστος συνδυασμός δημιουργίας εδαφικού καλύμματος για καλλιέργεια φυτών...- 121 - Σχήμα 6-15: Αποκατάσταση Μεταλλείων-Έργο...- 123 - Σχήμα 6-16: Οι πέντε αρχές του Management για την ΑτΕ...- 126 - Σχήμα 7-1: Κόστη Σεναρίου 1 για την αλουμίνα...- 128 - Σχήμα 7-2: Κόστη Σεναρίου 1 για το αλουμίνιο...- 128 - Σχήμα 7-3: Τιμή LME για το Σενάριο 1...- 129 - Σχήμα 7-4: Κέρδη ΑτΕ Σεναρίου 1...- 130 - Σχήμα 7-5: Κόστη Σεναρίου 2 για την αλουμίνα...- 131 - Σχήμα 7-6: Κόστη Σεναρίου 2 για το αλουμίνιο...- 131 - Σχήμα 7-7: Τιμή LME για το Σενάριο 2...- 132 - Σχήμα 7-8: Κέρδη ΑτΕ Σεναρίου 2...- 133 - Σχήμα 7-9: Κόστη Σεναρίου 3 για την αλουμίνα...- 134 - Σχήμα 7-10: Κόστη Σεναρίου 3 για το αλουμίνιο...- 134 - Σχήμα 7-11: Τιμή LME για το Σενάριο 3...- 135 - Σχήμα 7-12: Κέρδη ΑτΕ Σεναρίου 3...- 136 - Σχήμα 7-13: Κόστη Σεναρίου 4 για την αλουμίνα...- 137 - Σχήμα 7-14: Κόστη Σεναρίου 4 για το αλουμίνιο...- 137 - Σχήμα 7-15: Τιμή LME για το Σενάριο 4...- 138 - Σχήμα 7-16: Κέρδη ΑτΕ Σεναρίου 4...- 138 - Σχήμα 7-17: Κέρδη ΑτΕ Σεναρίου 4*...- 139 - Σχήμα 7-18: Κόστη Σεναρίου 5 για την αλουμίνα...- 140 - Σχήμα 7-19: Κόστη Σεναρίου 5 για το αλουμίνιο...- 141 - Σχήμα 7-20: Τιμή LME για το Σενάριο 5...- 141 - Σχήμα 7-21: Κέρδη ΑτΕ Σεναρίου 5...- 142 - Σχήμα 7-22: Κέρδη ΑτΕ Σεναρίου 5*...- 143 - Σχήμα 7-23: Κέρδη ΑτΕ ανα Σενάριο...- 143 - - 7 -
1. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Η εταιρεία «ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» ιδρύθηκε το 1960 με το Νομοθετικό Διάταγμα υπ αριθ. 4110 της 8/9.10.1960. Η εταιρεία έχει την έδρα της στο Δήμο Αθηναίων (Σέκερη 1, Αθήνα 106 71) και είναι εγγεγραμμένη στο Υπουργείο Ανάπτυξης, Γενική Γραμματεία Εμπορίου, Διεύθυνση Ανωνύμων Εταιρειών και Πίστεως με Αριθμό Μητρώου Ανωνύμων Εταιρειών 6045/06/Β/86/102. Ο σκοπός της Εταιρείας, σύμφωνα με το άρθρο 2 του καταστατικού, είναι: «Η παραγωγή και κατασκευή στην Ελλάδα αλουμίνας και αλουμινίου, και η εμπορία τους σε οποιαδήποτε χώρα. Η εταιρεία έχει επίσης σαν αντικείμενο την έρευνα, εξαγωγή και κατεργασία στην Ελλάδα οποιωνδήποτε μεταλλευτικών υλικών και μετάλλων καθώς και την εμπορία τους σε οποιαδήποτε χώρα. Για την πραγματοποίηση των παραπάνω αλλά και κατά τρόπο γενικότερο, η εταιρεία, έχει ιδίως το δικαίωμα να αποκτά άδειες μεταλλευτικών ερευνών και εκμεταλλεύσεων, οποιεσδήποτε παραχωρήσεις, να αποκτά, μισθώνει, εγκαθιστά, διαμορφώνει και να εκμεταλλεύεται μεταλλεία, ορυχεία και λατομεία, να ιδρύει, αποκτά, μισθώνει, εγκαθιστά, διαμορφώνει και να εκμεταλλεύεται εργοστάσια και βιομηχανικά καταστήματα, καθώς και κάθε είδους κινητά ή ακίνητα. Να αποκτά, να παίρνει, να καταθέτει, να θέτει σε εφαρμογή, να εκμεταλλεύεται και να παραχωρεί διπλώματα ευρεσιτεχνίας άδειες διπλωμάτων, βιομηχανικές μεθόδους και σήματα. Να αποκτά, μισθώνει, διαμορφώνει και εκμεταλλεύεται αγροτικές και δασικές εκτάσεις καθώς και υπηρεσίες και επιχειρήσεις χερσαίων και θαλασσίων μεταφορών, και γενικά να κάνει οτιδήποτε μπορεί να συντελέσει στην πραγματοποίηση των σκοπών της εταιρείας. Η εταιρεία μπορεί επίσης για τον ίδιο σκοπό να συμμετέχει με οποιαδήποτε μορφή σε οποιεσδήποτε συναφείς επιχειρήσεις και να συνεργάζεται με οποιαδήποτε μορφή με φυσικά ή νομικά πρόσωπα που επιδιώκουν σκοπούς όμοιους ή συναφείς με τους σκοπούς που επιδιώκει η εταιρεία». Στο άρθρο 3 του καταστατικού καθορίζεται η διάρκεια της εταιρείας ως εξής: Η διάρκεια της εταιρείας αρχίζει από τη δημοσίευση στο Δελτίο Ανωνύμων Εταιρειών και Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης της εφημερίδας της κυβερνήσεως (αρ. 517/13.11.61) της υπουργικής απόφασης για τον έγκριση του καταστατικού και λήγει την 31η Δεκεμβρίου του έτους δύο χιλιάδες είκοσι τέσσερα (2024). Η διάρκεια της εταιρείας μπορεί να παραταθεί με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 26 παρ. 2 εδαφ.2β του καταστατικού, και μετά από τροποποίηση του παρόντος άρθρου. Οι μετοχές της εταιρείας διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο Αθηνών από 2.1.1974. - 8 -
1.1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Η εταιρεία «ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» ιδρύθηκε για την αξιοποίηση: 1. των Ελληνικών κοιτασμάτων βωξίτη 2. του υδροδυναμικού της χώρας (φράγμα κρεμαστών) και 3. για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας στα πλαίσια της Κυβερνητικής πολιτικής. Η εταιρεία κατασκεύασε την παραγωγική της μονάδα στον Άγιο Νικόλαο, στις ακτές του Κορινθιακού κόλπου, σε μια περιοχή αραιοκατοικημένη αλλά πλούσια σε βωξίτη και καλά τροφοδοτημένη με ηλεκτρική ενέργεια (υδροηλεκτρικό φράγμα Κρεμαστών, θερμικός σταθμός Αλιβερίου και Πτολεμαϊδας). Η θέση αυτή συνδυάζει: 1. τη γειτονία με τα σημαντικά κοιτάσματα βωξίτη της Βοιωτίας και Φωκίδας 2. την ευκολία θαλάσσιας επικοινωνίας 3. την προοπτική (ενίσχυση) περιφερειακής ανάπτυξης 4. τη διακριτική ένταξη στο περιβάλλον Το ολοκληρωμένο βιομηχανικό συγκρότημα του Αγίου Νικολάου απασχολεί (2005) 1.061 άτομα και πραγματώνει παραγωγή αλουμίνας και αλουμινίου. Η ετήσια παραγωγική του ικανότητα είναι: 780.000 τόνοι αλουμίνας από τους οποίους 450.000 εξάγονται ενώ οι 330.000 καταναλώνονται επί τόπου για την παραγωγή αλουμινίου. 170.000 τόνοι αλουμινίου από τους οποίους εξάγονται άμεσα οι 50.000 τόνοι ενώ άλλες 50.000 τόνοι εξάγονται, αφού μεταποιηθούν σε Ελληνικές Μεταλλουργικές Βιομηχανίες. 90.000 τόνοι ανθρακούχων προϊόντων που καταναλώνονται επί τόπου για την παραγωγή αλουμινίου. Το εργοστάσιο του Αγίου Νικολάου είναι μοναδικό παράδειγμα αλουμίνας και αλουμινίου στην Ευρώπη. - 9 -
1.2 ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Στο εργοστάσιο του Αγίου Νικολάου περιλαμβάνονται: Μια μονάδα παραγωγής αλουμίνας με βασική ύλη τον βωξίτη. Χρειάζονται περίπου δύο τόνοι βωξίτη για την παραγωγή ενός τόνου αλουμίνας. Το εργοστάσιο κατεργάζεται κάθε χρόνο 1.700.000 τόνους βωξίτη. Μια μονάδα παραγωγής αλουμινίου. Αυτή περιλαμβάνει 3 σειρές ηλεκτρόλυσης με 260 λεκάνες η κάθε μια. Οι 2 χαρακτηρίζονται από ένταση ανορθωμένου (συνεχούς) ρεύματος 70.000Α και η τρίτη από ένταση 90.000Α. Μια μονάδα παραγωγής προεψημμένων ανόδων (απαιτούνται 450χλγρ. ανθρακούχων υλών για την παραγωγή ενός τόνου αλουμινίου). Ένα χυτήριο, που παράγει πρωτόχυτο αλουμίνιο υψηλής καθαρότητας και διάφορα κράματα Si, Μg, κ.α. Μια μονάδα παραγωγής ενέργειας με τη μορφή υπέρθερμου ατμού 400C, 6Οbar, μερικής ιδιοπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (για την κάλυψη των αναγκών τροφοδοσίας μονάδων υψηλού κινδύνου του εργοστασίου της αλουμίνας) από δύο ατμοστροβίλους αντίθλιψης (60bar), συνολικής δυνατότητας κάλυψης 15 ΜVΑ, 5,5Κv. - 10 -
Παρακάτω παρουσιάζονται σχηματικά οι παραγωγικές διαδικασίες των μονάδων παραγωγής αλουμίνας και αλουμινίου: Σχήμα 1-1: Παραγωγή Αλουμίνας Ο βωξίτης εισέρχεται στην διαδικασία της παραγωγής της αλουμίνας και ακολουθεί τις φάσεις της θραύσης, της απασβεστοποίησης και της άλεσης. Στη συνέχεια στην φάση της προσβολής, η οποία και αποτελεί την πιο σημαντική χημική διεργασία της παραγωγής αλουμίνας, εισέρχεται σόδα η οποία απάγει το οξείδιο του αργυλίου (αλουμίνα) από το βωξίτη υπό συνθήκες υψηλής πίεσης και θεμοκρασίας μέσα σε αυτόκλειστα. Στην φάση της καθίζησης πλύσης ερυθράς διήθησης απομακρίνονται τα κατάλοιπα βωξίτη και παραμένει το μείγμα σόδας και αλουμίνας. Η σόδα αποσπάται από την αλουμίνα στην φάση της διάσπασης και επιστρέφει στο αρχικό στάδιο της διαδικασίας παραγωγής αλουμίνας, ανακυκλώνεται δηλαδή (κύκλος Bayer). - 11 -
Στην φάση της διαπύρωσης η ένυδρη αλουμίνα ψήνεται και απομακρίνεται το νερό. Σχήμα 1-2: Παραγωγή Αλουμινίου Η αλουμίνα εισέρχεται στην διαδικασία της ηλεκτρόλυσης όπου ηλεκτρολύεται με συνεχές ρεύμα εντάσεως 90 KA και χαμηλής τάσης 4 V. Παράγεται υγρό μέταλλο το οποίο απομιζάται και οδηγείται στην κατακόρυφη χύτευση του αλουμινίου και στην συνέχεια στοιβάζεται σε κολώνες ή πλάκες. Στο εργοστάσιο της ΑτΕ υπάρχει υποσταθμός ο οποίος με ανορθωτές και μετασχηματιστές μετατρέπει το εναλασσόμενο ρεύμα σε συνεχές. Το τμήμα ανόδων παράγει ανόδους από άνθρακα (κοκ) οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως ηλεκτρόδια στην φάση της ηλεκτρόλυσης και σαν ηλεκτρολύτες χρησιμοποιούνται φθοριούχα προϊόντα. - 12 -
1.3 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας βρίσκονται σε απόσταση 170 χιλιομέτρων από την Αθήνα, στον Άγιο Νικόλαο Παραλίας Διστόμου Βοιωτίας και καταλαμβάνουν έκταση 7.035.700 τετραγωνικών μέτρων. Περιλαμβάνουν επίσης ιδιόκτητες λιμενικές εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση πλοίων μεγάλης χωρητικότητας. Το εργοστασιακό συγκρότημα της εταιρείας αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα στην Ευρώπη καθετοποιημένης παραγωγικής διαδικασίας που περιλαμβάνει: Μονάδα παραγωγής αλουμίνας, ετήσιας παραγωγικής ικανότητας 775.000 τόνων. Μονάδα παραγωγής πρωτοχύτου αλουμινίου - ηλεκτρόλυσης, ετήσιας παραγωγικής ικανότητας 166.000 τόνων. Μονάδα Χυτηρίου, ετήσιας παραγωγικής ικανότητας 170.000 τόνων τελικού προϊόντος (κολώνες, πλάκες). Μονάδα παραγωγής ανόδων για τις ανάγκες της ηλεκτρόλυσης. Εκμετάλλευση αποθεμάτων βωξίτη από την 100% θυγατρική μεταλλευτική εταιρεία, ΔΕΛΦΟΙ - ΔΙΣΤΟΜΟΝ Α.Μ.Ε. 1.4 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Σχετικά με το ιστορικό του ιδιοκτησιακού καθεστώτος αξίζει να σημειωθεί ότι από το ξεκίνημα του εργοστασίου ο Γαλλικός Όμιλος Pechiney κατείχε και διατηρούσε την πλειοψηφία των μετοχών της ΑτΕ. Πάντα σχετικά με την ιδιοκτησία της ΑτΕ αλλά και γενικότερα, από πλευράς σημαντικών γεγονότων σαν αξιόλογα χρονικά σημεία του πρόσφατου παρελθόντος μπορούν να παρατεθούν : Η θέση σε εφαρμογή του Σχεδίου (project) Πρόκληση (Challenge) από τη μητρική Pechiney το 1997. Επρόκειτο για ένα σχέδιο οικονομιών με σκοπό να δημιουργήσει η επιχείρηση παγκοσμίως, μια δυναμικότερη παρουσία, εν όψει της επικείμενης συγχώνευσης (merging) με τις Alcan & Aloswiss. Η επίτευξη των στόχων του συγκεκριμένου σχεδίου βασίστηκε σε ενέργειες, οι σημαντικότερες των οποίων αποτελούσαν συμπεράσματα μιας σειράς από Benchmarkings που υλοποιήθηκαν και με την υποστήριξη της εταιρείας εξωτερικών συμβούλων Mackinsey. Η συγχώνευση απέτυχε, κατόπιν αυτού, η μητρική Pechiney έθεσε το 2001 σε εφαρμογή το Σχέδιο Συνεχούς Προόδου, πιθανότατα γνωρίζοντας την περίπτωση ενδεχόμενης πώλησής της, στα επόμενα έτη. Η επιδίωξη ήταν να βελτιωθεί διεθνώς η θέση της. Η βελτίωση προβλεπόταν να επιτευχθεί από συνδυασμό αύξησης παραγωγικότητας και βελτίωσης των τεχνικών της επιδόσεων. Η συνεχής πρόοδος εξακολουθεί να εφαρμόζεται και σήμερα χρησιμοποιώντας σαν εργαλείο προσανατολισμού και παρακολούθησης της πορείας της εταιρείας, τα Roadmaps (οδοράματα). - 13 -
Επίδοση ή ανταγωνιστική θέση Συνεχής Πρόοδος Μέσος ρυθμός προόδου των ανταγωνιστών Mεμονωμένες βελτιώσεις, μικρής κλίμακας της ΑτΕ «Challenge» Χρόνος Σχήμα 1-3: Συνεχής Πρόοδος Η εξαγορά της μητρικής από τον Καναδέζικο Όμιλο Alcan. Σύντομα ο νέος ιδιοκτήτης δείχνει τις διαθέσεις του σχετικά με την ΑτΕ, ότι δηλαδή θα προτιμούσε να την πουλήσει παρά να επενδύσει σ` αυτήν (απαραίτητες οι επενδύσεις για συμπαραγωγή ένεκα της επικείμενης λήξης της σύμβασης με την ΔΕΗ, της εγκατάστασης σύγχρονης τεχνολογίας χύτευσης στο χυτήριο και της αύξησης της παραγωγής αλουμίνας). Με βάση το σκεπτικό της Alcan ότι για να επενδύσει κάπου η ίδια, έπρεπε να είχε εξασφαλίσει το διπλασιασμό της αξίας εντός των επομένων 5 ετών - κάτι για το οποίο δεν πείστηκε ότι θα ίσχυε για την περίπτωση της ΑτΕ πραγματοποιείται η πώλησή της ΑτΕ, στον Όμιλο Μυτιληναίου (η συμφωνία είχε επέλθει στα τέλη του 2004 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2005 με ένα υπόλοιπο μετοχών της τάξης του 7% να προβλέπεται να του παραχωρηθεί εντός του 2006). 1.5 «ΒΩΞΙΤΕΣ ΔΕΛΦΟΙ -ΔΙΣΤΟΜΟΝ» - ΘΥΓΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΕ Πληροφορίες για την εταιρεία: Έχει δυναμικότητα παραγωγής 900.000 τόνους 100% υπόγειες εκμεταλλεύσεις Απασχολεί Ανθρώπινο Δυναμικό 148 άτομα Μέσος Κύκλος Εργασιών 20 εκατομμύρια /έτος Εργοτάξια στη Βοιωτία και Φωκίδα Έρευνες 25.000 μέτρα γεωτρήσεων/έτος Αποκατάσταση περιβάλλοντος 350.000 /έτος - 14 -
ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ 1.6 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ Σχήμα 1-4: Οργανόγραμμα του εργοστασίου της ΑτΕ - 15 -
2. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Μετά την παρουσίαση των γενικών πληροφοριών της επιχείρησης και πιο συγκεκριμένα του ιστορικού, του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και των εγκαταστάσεων, ακολουθεί η περιγραφή του εξωτερικού περιβάλλοντος. 2.1 ΑΓΟΡΑ ΑΛΟΥΜΙΝΑΣ Η παγκόσμια αγορά της αλουμίνας παρέμεινε ελλειμματική κατά το 2004. Η ζήτηση για μεταλλουργική αλουμίνα ανήλθε περίπου στους 58,1 εκατομμύρια τόνους, επηρεαζόμενη από την αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής πρωτόχυτου αλουμινίου κατά 6,5%. Ωστόσο η παγκόσμια παραγωγή της μεταλλουργικής αλουμίνας αυξήθηκε μόνο κατά 6% φθάνοντας τους 57,8 εκατομμύρια τόνους αφήνοντας ένα έλλειμμα 0,3 εκατομμύρια τόνους. Η Κίνα εξακολούθησε να αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει την αγορά. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία η παραγωγή αλουμινίου κατά τον τελευταίο χρόνο αυξήθηκε κατά 20%, ενώ η εγχώρια παραγωγή αλουμίνας αυξήθηκε κατά 13,7% και οι εισαγωγές κατά 4,8%. Για το λόγο αυτό η Κίνα αναγκάστηκε να μειώσει περίπου κατά 1 εκατομμύριο τόνους τα αποθέματά της σε αλουμίνα μέσα στο χρόνο. Η τιμή της αλουμίνας βρισκόταν κατά το τέλος του 2003 περίπου στα 360$/τόνο, αλλά μέσα στο Μάρτιο του 2004 άγγιξε τα 470$/τόνο, που αποτελεί την υψηλότερη τιμή των 14 τελευταίων ετών. Το καλοκαίρι του 2004 η τιμή της έπεσε στα 300$/τόνο πριν επανέλθει γύρω στα 400$/τόνο μέσα στο τέταρτο τρίμηνο. Οι τιμές στα νέα μεσοπρόθεσμα συμβόλαια σταθεροποιήθηκαν σε ποσοστό 18% της τιμής του αλουμινίου LΜΕ τριμήνου, μετά την κορύφωσή τους το πρώτο τρίμηνο του 2004. 2.2 ΑΓΟΡΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ Κατά τους πρώτους μήνες του 2004 υπήρξε μία σημαντική οικονομική ανάπτυξη. Η ετήσια αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής κορυφώθηκε τον Απρίλιο- Μάιο κατά 5,4% στις Η.Π.Α., 8,7% στην Ιαπωνία, 4,2% στη Γερμανία και πλέον του 19% στην Κίνα, ενώ επιβραδύνθηκε σημαντικά προς το τέλος του έτους. Αυτό ήταν πιο έντονο στην Ιαπωνία και στη Δυτική Ευρώπη λόγω της ενίσχυσης του Γιέν και του Ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Η παγκόσμια ετήσια βιομηχανική παραγωγή ήταν αυξημένη κατά 5% σε σχέση με το 2003. Η παγκόσμια ζήτηση πρωτοχύτου αλουμινίου το 2004 αυξήθηκε κατά 9,6% και έφτασε τους 30,5 εκατομμύρια τόνους, ενισχυμένη από την αποθεματοποίηση, από την αυξημένη χρήση του μετάλλου σε νέους τομείς, ειδικά στην αυτοκινητοβιομηχανία και από την υποκατάσταση του δευτεροχύτου αλουμινίου, στο οποίο η Κίνα έπαιξε σημαντικό ρόλο. Οι εισαγωγές αλουμινίου από την Κίνα αυξήθηκαν κατά 84% φθάνοντας το 1,2 εκατομμύρια τόνους. Αυτό προκάλεσε έλλειψη scrap στη Βόρειο Αμερική και στην Ευρώπη οδηγώντας τις τιμές του scrap και του δευτεροχύτου αλουμινίου σε τιμές υψηλότερες του πρωτοχύτου στην αρχή του χρόνου. Η παγκόσμια παραγωγή πρωτοχύτου αλουμινίου αυξήθηκε κατά 6,5% φθάνοντας τα 29,8 εκατομμύρια τόνους αφήνοντας ένα έλλειμμα περίπου 0,7 εκατομμύρια τόνους το οποίο είχε άμεσο αποτέλεσμα στην πτώση των αποθεμάτων στο χρηματιστήριο μετάλλων του Λονδίνου (LΜΕ). - 16 -
Η τιμή του αλουμινίου LΜΕ τριμήνου εκφραζόμενη σε $ ΗΠΑ κινήθηκε μεταξύ 1.600-1.800 $ ΗΠΑ για το μεγαλύτερο διάστημα του έτους, πριν εκτοξευθεί στο υψηλότερο σημείο στα 1.973 $ Η ΠΑ στις 31/12/2004. Η μέση τιμή το 2004 ήταν 1.721 $ ΗΠΑ αυξημένη κατά 20,5%. Εκφρασμένη σε Ευρώ η μέση τιμή κατά το 2004 ήταν 1.384, αυξημένη κατά 9,7%, αντικατοπτρίζοντας έτσι την ανατίμηση του ευρωπαϊκού νομίσματος. 2.3 ΑΝΑΛΥΣΗ PEST 2.3.1 ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (POLITICAL) Η Ελλάδα εφαρμόζει το σύστημα της Προεδρευομένης Δημοκρατίας, αποτελεί ιδρυτικό μέλος την Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει μια πολιτική σταθερότητα. Οι μεγάλες πολιτικές παρατάξεις στην Ελλάδα είναι, η Ν.Δ. (Νέα Δημοκρατία), το ΠΑ.ΣΟ.Κ(Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα), ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ (Πολιτική Παράταξη της αριστεράς) και το K.K.E (Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος). Σαν κράτος μέλος της Ε.Ε ακολουθεί σεβόμενη τις Ευρωπαϊκές νομοθεσίες. Η εφαρμογή αυτών των νόμων και κανόνων εξασφαλίζει την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία Εθνικών και Πολυεθνικών επιχειρήσεων κατοχυρώνοντας τα συμφέροντα όλων των συμβαλλομένων πλευρών. Αντικείμενα όπως: εμπόριο ανταγωνισμός υγεία, ασφάλεια και περιβάλλον εθνικά κλαδικά μισθολόγια και ωράρια εργασίας λειτουργούν κάτω από νομοθετικά πλαίσια σχεδόν πλήρως εναρμονισμένα με αυτά της Ε.Ε όπως φανερώνουν παραδειγματικά οι πιο κάτω οδηγίες. Ανταγωνισμός: Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2002 για την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού που προβλέπονται στα άρθρα 81 και 82 της συνθήκης. Η ανάγκη για βελτίωση των συνθηκών εργασίας διεθνώς, έχει σαν συνέπεια τη συνεχή έκδοση οδηγιών από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα κράτη µέλη είναι υποχρεωµένα εντός ορισµένων προθεσµιών να εναρµονίσουν την εθνική τους νομοθεσία στο ελάχιστο των απαιτήσεων των οδηγιών αυτών. Η ανάγκη για γνώση των οδηγιών και κυρίως η εναρµόνισή τους µε το εθνικό µας δίκαιο, ο ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων και η συνεχής εισβολή πολυεθνικών εταιρειών στη χώρα µας, γέννησαν την ιδέα για τη δηµιουργία µιας συλλογής κοινοτικών οδηγιών για την υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον, µε στόχο τη διευκόλυνση όλων όσων ασχολούνται µε τα θέµατα αυτά. Περιβάλλον: Οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά µε την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζηµίας. Επίσηµη Εφηµερίδα αριθ. L 143 της 30/04/2004 σ. 0056 0075 Έναρξη ισχύος 30/04/2004-17 -
Προθεσμία εναρμόνισης Εναρμόνιση Θεματικός κατάλογος ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ 30/04/2007 Δεν υπάρχουν στοιχεία δηµοσίευσης αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» - ευθύνη για περιβαλλοντικές ζηµίες - καταπολέµηση της ρύπανσης - περιβάλλον - πρόληψη της ρύπανσης Περιβάλλον και Υγεία: Οδηγία 2003/122/ΕΚ του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2003, για τον έλεγχο των κλειστών πηγών ραδιενέργειας και των ένθετων πηγών. Επίσηµη Εφηµερίδα αριθ. L 346 της 31/12/2003 σ. 0057 0064 Έναρξη ισχύος 31/12/2003 Προθεσμία 31/12/2005 εναρμόνισης Εναρμόνιση: Δεν υπάρχουν στοιχεία δημοσίευσης Θεματικός ασφάλεια εργαζομένων και πληθυσμού - πρόληψη των κατάλογος κινδύνων - προστασία από τη ραδιενέργεια - πυρηνική ασφάλεια - πυρηνικό ατύχημα - ραδιενέργεια - ραδιενεργό υλικό υγειονομική προστασία Ωράριο εργασίας: Οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 4ης Νοεµβρίου 2003, σχετικά µε ορισµένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας. Επίσηµη Εφηµερίδα αριθ. L 299 της 18/11/2003 σ. 0009 0019 Έναρξη 02/08/2004 ισχύος Προθεσμία εναρμόνισης Εναρμόνιση Καταργεί 93/104/ΕΚ Θεματικός άδεια µετ' αποδοχών - διάρκεια της εργασίας - διευθέτηση του κατάλογος χρόνου εργασίας - εργασία κατά βάρδιες - κοινωνικές διατάξεις - νυκτερινή εργασία - χρόνος ανάπαυσης Περιβάλλον: Οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά µε τη θέσπιση συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπής αερίων θερµοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συµβουλίου (Κείµενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) Επίσηµη Εφηµερίδα αριθ. L 275 της 25/10/2003 σ. 0032 0046 Έναρξη 25/10/2003 ισχύος Προθεσμία 31/12/2003-18 -
εναρμόνισης Εναρμόνιση Τροποποιεί Θεματικός κατάλογος ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Δεν υπάρχουν στοιχεία δηµοσίευσης 96/61/ΕΟΚ αέριο που προκαλεί το φαινόµενο του θερµοκηπίου - ατµοσφαιρική ρύπανση - διαπραγµατεύσιµη άδεια ρύπανσης - καταπολέµηση της ρύπανσης - κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική - µείωση των εκποµπών αερίων - περιβάλλον Ασφάλεια και Υγεία: Οδηγία 2003/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 27ης Μαρτίου 2003, για την τροποποίηση της οδηγίας 83/477/ΕΟΚ του Συµβουλίου για την προστασία των εργαζοµένων από τους κινδύνους που οφείλονται στην έκθεσή τους στον αµίαντο κατά τη διάρκεια της εργασίας. Επίσηµη Εφηµερίδα αριθ. L 097 της 15/04/2003 σ. 0048 0052 Έναρξη ισχύος 15/04/2003 Προθεσμία 14/04/2006 εναρμόνισης Εναρμόνιση Δεν υπάρχουν στοιχεία δηµοσίευσης Τροποποιεί 83/477/ΕΟΚ Θεματικός αµίαντος - ασφάλεια εργαζοµένων και πληθυσµού - κατάλογος ασφάλεια στην εργασία - κοινοτικός εργαζόµενος - κοινωνικές διατάξεις Ασφάλεια και Υγεία: Οδηγία 2003/10/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 6ης Φεβρουαρίου 2003, περί των ελάχιστων προδιαγραφών υγείας και ασφάλειας για την έκθεση των εργαζοµένων σε κινδύνους προερχόµενους από φυσικούς παράγοντες (θόρυβος) (17η ειδική οδηγία κατά την έννοια του άρθρου 16 παράγραφος 1 της οδηγίας 89/391/ΕΟΚ) Επίσηµη Εφηµερίδα αριθ. L 042 της 15/02/2003 σ. 0038 0044 Έναρξη ισχύος 15/02/2003 Προθεσμία 14/02/2006 εναρμόνισης Εναρμόνιση Δεν υπάρχουν στοιχεία δηµοσίευσης Καταργεί 86/188/ΕΟΚ Θεματικός ασφάλεια εργαζοµένων και πληθυσµού - ασφάλεια στην κατάλογος εργασία - κίνδυνος για την υγεία - προστασία από τους θορύβους - συνθήκες εργασίας - υγεία κατά την εργασία Συμβάσεις Εργασίας: Συλλογική σύμβαση εργασίας για τους όρους αμοιβής και εργασίας των μισθωτών επιχειρήσεων παραγωγής και επεξεργασίας μετάλλων όλης της χώρας ετών 2002 2003 (Πράξη Κατάθεσης Υπουργείου Εργασίας 124/15-10-02). Μεταξύ των άλλων μέτρων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, τα τελευταία χρόνια υπάρχει προσφορά δελεαστικών φορολογικών κινήτρων για - 19 -
την προσέλκυση νέων επενδυτικών κεφαλαίων. Η Ελλάδα αποτελεί την εμπορική πύλη προς τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Η επιτυχημένη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων έθεσε τα θεμέλια για την προσέλκυση των επενδυτών. Νέοι νόμοι οι οποίοι αφορούν τις επενδύσεις, τη φορολογία, τη συνεργασία του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και την κεφαλαιακή αγορά ψηφίστηκαν πρόσφατα. Οι επιχειρήσεις στον ιδιωτικό τομέα λειτουργούν όλες τις ημέρες της εβδομάδας από τις 9.00 π.μ. ως τις 5 μ.μ. Οι επιχειρήσεις στον δημόσιο τομέα λειτουργούν όλες τις ημέρες της εβδομάδας από τις 7.30 π.μ. ως τις 2.30 μ.μ.. Τα καταστήματα βρίσκονται ανοιχτά από τις 9.00 π.μ. ως τις 3.00 μ.μ. και από τις 5.00 μ.μ. ως τις 8.30 μ.μ., κάθε Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή, και από τις 9.00 π.μ. ως τις 3.00 μ.μ., κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Σάββατο. Το εμπόριο, μαζί με τις νομισματικές και αναπτυξιακές πολιτικές αποτελεί τα κύρια θεμέλια για τις σχέσεις της Ελλάδος με τον υπόλοιπο κόσμο. Σκοπός του είναι να προωθήσει τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα της χώρας. Η ανάπτυξη του εμπορίου είναι μία ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη και ώθηση στην ανταγωνιστικότητα της χώρας. Η άρση των περιορισμών για την απελευθέρωση του εμπορίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδος και αυτό ενίσχυσε τη θέση της χώρας στην παγκόσμια ελεύθερη οικονομία. Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. κατήργησαν τους εμπορικούς δασμούς των προϊόντων μεταξύ τους και ενοποίησαν τους δασμούς των προϊόντων που εισάγονται από τα κράτη που δεν ανήκουν στην Ε.Ε. Περιορισμοί εισαγωγών και εξαγωγών: Το δασμολόγιο των Κοινών Εξωτερικών Τελωνιακών Δασμών της Ε.Ε. εφαρμόζεται στις εισαγωγές από τα κράτη που δεν ανήκουν στην Ε.Ε. Οι δασμοί των εισαγωγών υπολογίζονται γενικά βάσει της τιμής CIF, μαζί με όλες τις άλλες δαπάνες που είναι συμπληρωματικές στην πώληση και την παράδοση των αγαθών κατά το σημείο εισόδου στο Ελληνικό τελωνείο. Δεν επιβάλλονται φόροι (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ) όταν αποθηκεύονται προϊόντα ή ξανασυσκευάζονται κ.τ.λ. στις ελεύθερες ζώνες. Οι δασμοί εισαγόμενων προϊόντων ποικίλουν ανάλογα με τον τύπο των εισαγόμενων προϊόντων. Δεν υπάρχει απαίτηση για άδεια εισαγωγών για τις συναλλαγές εκτός Ε.Ε. Οι πράκτορες ή οι εκτελωνιστές, οι οποίοι προσλαμβάνονται γι αυτόν τον λόγο κατά τη μεταφορά των αγαθών από το τελωνείο, συνήθως πληρώνουν δασμούς και Φ.Π.Α. Οι όροι πληρωμής συνήθως κανονίζονται μέσω εμπορικής τράπεζας. Οι εισαγωγείς που δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι στην Ελλάδα πρέπει σε ορισμένες περιπτώσεις να καθορίσουν κάποιον φορολογικό εκπρόσωπο στην Ελλάδα. Υπάρχουν ποσοτικοί περιορισμοί στις εισαγωγές κάποιων αντικειμένων, για τα οποία, το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών θα πρέπει να εκδώσει άδεια. Οι εξαγωγείς απολαμβάνουν κάποια προνόμια όπως φορολογικές και δασμολογικές μειώσεις και καλύτερους όρους κατά τον δανεισμό ξένων κεφαλαίων. Παρ όλ αυτά, τα κίνητρα εξαγωγών έχουν περιοριστεί μετά από την είσοδο της Ελλάδας στην Ε.Ε., τουλάχιστον σε σχέση με τις εξαγωγές στα κράτη μέλη της Ε.Ε. Οι περιορισμοί στις εξαγωγές σχετίζονται κατ αρχάς με τα αγαθά, τα οποία είναι ανεπαρκή σε ζήτηση και ουσιώδη για την Ελληνική Οικονομία. Τέτοιες εξαγωγές χρειάζονται επίσημη έγκριση από το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών. - 20 -
Εργασία: Οι κανόνες εργασίας, και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που πηγάζουν από αυτούς, διασφαλίζονται στη Ελλάδα από ένα υπολογίσιμο νομοθετικό σώμα, με εύρος εργασίας από τις συνταγματικές εγγυήσεις ως τις ενσωματωμένες στον αστικό κώδικα διατάξεις, και συγκεκριμένα την εργατική νομοθεσία. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις έχουν επίσης νομική ισχύ, που δεσμεύει όχι μόνο τα συμβαλλόμενα μέρη - δηλ. τα αντιπροσωπευτικά εμπορικά σωματεία, τους εργατικούς συνδέσμους κ.τ.λ. - αλλά επίσης και άλλα μη συνδεόμενα μέρη. Όριο ηλικίας: Ο εργαζόμενος πρέπει να είναι τουλάχιστον 15 χρονών. Οι εργοδότες απαγορεύεται να προσλάβουν κάποιο άτομο κάτω από αυτήν την ηλικία. Υπάρχουν επίσης κάποια προστατευτικά μέτρα για άτομα κάτω των 18 ετών, που αναφέρονται στην απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας και στην γυναικεία απασχόληση σε επαγγέλματα που θεωρούνται επικίνδυνα ή ανθυγιεινά. Μισθοί: Ο κατώτατος μισθός ορίζεται από τις συλλογικές συμβάσεις. Κάποια επαγγέλματα έχουν καταρτίσει μεμονωμένες συμβάσεις, οι οποίες υπερισχύουν της συλλογικής και συνήθως περιλαμβάνουν όρους που ευνοούν περισσότερο τον εργαζόμενο. Η νομική σχέση ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο ξεκινάει με την εφαρμογή της συμβάσεως εργασίας (η οποία είναι προσωρινή ή μόνιμη) και είναι υποχρεωτική. Η εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας είναι διαπραγματεύσιμη ανάμεσα στη Γενική Συνομοσπονδία Εργαζομένων Ελλάδος (ΓΣΕΕ), εκ μέρους των εργαζομένων και των οργανισμών των εργοδοτών, με επικεφαλής τον Σύνδεσμο Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ). Έχει οριστεί ότι άντρες και γυναίκες θα αμείβονται με τα ίδια χρήματα για την ίδια εργασία. Σύμβαση εργασίας: Μία σύμβαση εργασίας μπορεί να είναι είτε προσωρινή, είτε αόριστη. Η πρώτη τελειώνει αυτόματα κατά τη λήξη της συμπεφωνημένης περιόδου. Η δεύτερη σε περίπτωση διακοπής - απαιτεί ειδοποίηση από μία από τις δύο πλευρές. Η σύμβαση εργασίας ορίζει εν συντομία τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του εργαζομένου και περιλαμβάνει τη γενική ή την ειδική συλλογική σύμβαση, που διέπει τη νομική σχέση. Όταν η επιχείρηση αναλαμβάνεται από άλλα μέρη, υποβάλλεται σε ανακατατάξεις ή συγχωνεύεται, η σύμβαση εργασίας δε λήγει. Ώρες εργασίας: Οι νόμιμες εργάσιμες ώρες που ορίζονται από την πρόσφατη νομοθεσία είναι συνήθως 48 ανά εβδομάδα για επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούν το προσωπικό τους για 8 ώρες την ημέρα, επί 6 ημέρες, και 40 για επιχειρήσεις που απασχολούν το προσωπικό τους για 5 ημέρες την εβδομάδα. Οι κανονικές εργάσιμες ώρες που ορίζονται με συλλογικές συμβάσεις ή τυχαίες αποφάσεις και με ιδιωτικές συμφωνίες ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο, είναι 40 ώρες την εβδομάδα, εκτός από συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να απασχολήσει - 21 -
των εργαζόμενο, κατά την κρίση του, για τρεις ώρες την εβδομάδα πλέον των 40 ωρών που δικαιούται εξ αρχής. Οι τρεις επιπρόσθετες ώρες θεωρούνται μία μορφή συγκεκριμένης επιπλέον εργασίας και οι εργαζόμενοι αμείβονται με το συμπεφωνημένο ωρομίσθιο, επαυξημένο κατά 50%. Κοινωνική ασφάλιση: Τα ήδη υπάρχοντα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης, ανέρχονται σε μεγάλο αριθμό και υπόκεινται στις παρακάτω κατηγορίες: Σύμφωνα με τις υπηρεσίες που παρέχονται υπάρχει διάκριση ανάμεσα στα ασφαλιστικά ταμεία, με αντικείμενο την κύρια και επικουρική ασφάλιση. Αναφερόμενοι στις κατηγορίες των ασφαλισμένων εργαζομένων, υπάρχει διάκριση ανάμεσα στα ασφαλιστικά ταμεία για άτομα με εξαρτημένη σχέση εργασίας όπως το IKA και στα ταμεία για άλλες κατηγορίες επαγγελματιών όπως το TEBE (το ασφαλιστικό ταμείο για τους ιδιοκτήτες των εμπορικών και των κατασκευαστικών εταιριών). Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα είναι πολύπλοκο. Αρκετές κατηγορίες εργαζομένων εισφέρουν με δικά τους χρήματα στην κύρια και επικουρική τους ασφάλιση. Άτομα με εξαρτημένη σύμβαση εργασίας, τα οποία δεν καταβάλλουν εισφορές σε κάποιο συγκεκριμένο ασφαλιστικό ταμείο για την κύρια ασφάλισή τους, είναι ασφαλισμένα στο I.K.A. Το επικουρικό ασφαλιστικό ταμείο για εργαζομένους λέγεται E.T.E.A.M. Η Κυβέρνηση σκοπεύει να συγχωνεύσει κάποια από τα ασφαλιστικά ταμεία. Γενικότερα απαγορεύεται το ίδιο άτομο να είναι ασφαλισμένο σε δύο διαφορετικά ταμεία κύριας ασφάλισης για το ίδιο επάγγελμα. Παρ όλ αυτά, επιτρέπεται για άτομο που ασκεί διαφορετικά επαγγέλματα. Η εισφορά που πληρώνεται στα κύρια και επικουρικά ταμεία είναι συνήθως ένα ποσοστό που υπολογίζεται σύμφωνα με τις μεικτές αποδοχές του εργαζομένου. Παρ όλ αυτά, για τα ίδια επαγγέλματα μπορεί να είναι ένα πάγιο ποσό. Για όλα τα εργαζόμενα άτομα, το ποσό της ολικής εισφοράς προέρχεται από το ποσοστό της εισφοράς του εργαζόμενου και του εργοδότη μαζί, του οποίου η εισφορά είναι συνήθως μεγαλύτερη. Τα ποσοστά αυξάνονται ανάλογα με τους επαγγελματικούς κινδύνους και τις εργασιακές συνθήκες (βαριά ανθυγιεινά επαγγέλματα). Οι εισφορές κοινωνικών ασφαλίσεων υπολογίζονται ανάλογα με τις μεικτές αποδοχές του εργαζόμενου. Για εργαζόμενους που ήταν ασφαλισμένοι σε οποιοδήποτε ασφαλιστικό ταμείο πριν από την 01/01/93, υπάρχει ένα μέγιστο όριο μισθού που ισούται με 25 ημερομίσθια - το οποίο υπολογίστηκε με βάσει το υψηλότερο ασφαλιστικό κλιμάκιο - πάνω από τον οποίο, δεν υπάρχουν εισφορές πληρωτέες. Οι εισφορές πληρώνονται στα ταμεία κοινωνικών ασφαλίσεων, στο τέλος του επόμενου μήνα. Σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των εισφορών, υπάρχει επιβάρυνση. Το συνολικό ποσό εισφορών σχηματίζεται από τις εισφορές που πληρώνονται για συγκεκριμένα επιδόματα. Για παράδειγμα, οι εισφορές στο IKA παρέχουν συντάξεις και επιδόματα ασθενειών, εργασιακών κινδύνων, ανεργίας, μητρότητας και κατοικίας. Συντάξεις: Οι συντάξεις ταξινομούνται ως εξής: Σε συντάξεις που δίνονται από τα κύρια ταμεία κοινωνικών ασφαλίσεων και σε συντάξεις που δίνονται από τα επικουρικά ταμεία. Συνεπώς, υπάρχει κύρια και επικουρική σύνταξη. Πλήρεις και μειωμένες συντάξεις (βάσει ηλικίας και προϋπηρεσίας). - 22 -
Για να υπάρξει δικαίωμα σύνταξης, υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπ όψιν, όπως η ηλικία, όπου το όριο για τις γυναίκες είναι τα 60 έτη και τα 65 για τους άντρες, και 4,500 ημέρες εργασίας. Σύνταξη από το IKA χορηγείται σε οποιοδήποτε άτομο έχει συμπληρώσει 37 έτη ασφάλισης άνευ ορίου ηλικίας και με τη συμπλήρωση 11.100 ημερών εργασίας. Οι εργαζόμενοι ασφαλίστηκαν μετά την 01/01/93 θα δικαιούνται τα παραπάνω μετά το έτος 2030. Σύνταξη από το IKA χορηγείται επίσης σε όλους τους ασφαλισμένους - πριν από την 01/01/93 -οι οποίοι έχουν φτάσει το 58ο έτος της ηλικίας τους και έχουν συμπληρώσει 35 χρόνια ασφάλισης συγκεκριμένα 10.500 ημέρες εργασίας. Οι νέο-ασφαλιζόμενοι στο ΙΚΑ δικαιούνται σύνταξη αφού συμπληρώσουν 35 έτη εργασίας μόνο αν φτάσουν το 65ο έτος της ηλικίας τους. Δικαιούνται παρ όλ αυτά μειωμένη σύνταξη, κατά τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους. Από την 01/01/2003, οι γυναίκες (μητέρες) δικαιούνται εικονικά έτη ασφάλισης (και σύνταξη) ανάλογα με τον αριθμό των τέκνων τους. Ασφάλιση και εφάπαξ: Σχετικά με το εύρος των πλεονεκτημάτων που παρέχει ένα ταμείο κοινωνικής ασφάλισης, υπάρχουν και αντίστοιχες παροχές, όπως επιδόματα ανεργίας και ασθένειας, συντάξεις, και επίδομα μητρότητας κ.τ.λ. Επίδομα διακοπών: Ένας εργαζόμενος δικαιούται διακοπές μετά από 10 μήνες συνεχούς απασχόλησης στην ίδια επιχείρηση. Θα πρέπει να έχει πάρει την άδεια διακοπών ως τις 31/12 του έτους που ακολουθεί την περίοδο των δέκα μηνών έπειτα από την πρώτη μέρα έναρξης της απασχόλησης στη συγκεκριμένη δουλειά. Για τον υπολογισμό των ημερών αδείας λαμβάνονται υπ όψιν μόνο οι εργάσιμες ημέρες. Οι ημέρες αδείας που δικαιούται ένας εργαζόμενος υπολογίζονται ως εξής: Σύμφωνα με τον νέο νόμο Ν. 3144/8.5.2003, ο εργαζόμενος έχει ένα αναλογικό δικαίωμα όσον αφορά τις ημέρες αδείας. Οι μισθωτοί δικαιούνται επίδομα αδείας, το οποίο είναι το 24/25 του μισθού για ένα έτος εργασίας, ή ένας μισθός για δύο ή περισσότερα έτη εργασίας στην ίδια επιχείρηση. Επίσης δικαιούνται τους μισθούς που αντιστοιχούν στις ημέρες των διακοπών τους. Η άδεια διακοπών υπολογίζεται κατά τον ίδιο τρόπο με το επίδομα διακοπών, εφόσον δεν ξεπερνά το μισό του μισθού για τους υπαλλήλους ή τα 13 ημερομίσθια για τους εργάτες. Πληρώνεται πλήρως στον δικαιούχο. Οι απαιτήσεις για την άδεια διακοπών θα πρέπει να γίνουν μέσα σε 5 έτη. Το επίδομα αδείας υπολογίζεται βάσει του μισθού ή των αμοιβών, οι οποίοι θα πληρώνονταν στον υπάλληλο κατά τη διάρκεια της περιόδου των διακοπών. Τουλάχιστον οι μισοί από τους υπαλλήλους μίας επιχείρησης θα πρέπει να πάρουν την άδεια των διακοπών τους από την 01/05 ως τις 30/09 κάθε έτους. Οι ημέρες αδείας που μετρούν διαφορετικά από τις άδειες διακοπών και τηρούνται από τους εργοδότες, παρουσιάζονται παρακάτω: Ημέρες αργίας: 1η Ιανουαρίου 25η Μαρτίου 2η Ημέρα του Πάσχα 15η Αυγούστου - 23 -
28η Οκτωβρίου 25η Δεκεμβρίου 26η Δεκεμβρίου ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Προαιρετικές διακοπές: Στις διακοπές που τηρούνται από τους εργοδότες, απαγορεύεται να εργαστούν οι εργαζόμενοι (εκτός και αν η επιχείρηση είναι νόμιμα ανοιχτή τις Κυριακές). Οι προαιρετικές διακοπές έγκειται στην διακριτική ευχέρεια του εργοδότη. Το Χριστουγεννιάτικο δώρο είναι ένας μηνιαίος μισθός για τους υπαλλήλους ή 25 ημερομίσθια για τους εργάτες. Το Δώρο του Πάσχα είναι μισός μισθός ή 15 ημερομίσθια αντίστοιχα. Το Χριστουγεννιάτικο δώρο πληρώνεται πλήρως στους εργαζόμενους που έχουν σχέση εργασίας από 1 Μαΐου έως 31 Δεκεμβρίου. Το δώρο του Πάσχα πληρώνεται πλήρως στους υπαλλήλους με μία συνεχή σχέση εργασίας από 1 Ιανουαρίου ως 30 Απριλίου. Αν η διάρκεια της σχέσης εργασίας δεν είναι ολόκληρη η περίοδος που αναφέρθηκε παραπάνω, ο υπάλληλος δικαιούται ένα ποσοστό από τα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα. Επίδομα ασθενείας: Υπάρχει διάκριση ανάμεσα στα παρεχόμενα μη χρηματικά επιδόματα (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κ.τ.λ.) και τα χρηματικά επιδόματα, όπως επίδομα ασθενείας στην περίπτωση άδειας ασθενείας. Για μη-χρηματική ιατρική περίθαλψη απαιτείται η παροχή 50 ημερησίων εισφορών κατά το τελευταίο ημερολογιακό έτος ή τους τελευταίους 15 μήνες, εξαιρουμένων των τριών τελευταίων μηνών. Για χρηματικά επιδόματα απαιτείται οι εργαζόμενοι να έχουν ασφαλιστεί για 100 ημέρες. Σύμφωνα με το χρόνο εργασίας, ο ασφαλιζόμενος δικαιούται επίδομα ασθενείας μέχρι και 360 ημερών, πληρωτέο από το ασφαλιστικό ταμείο. Επίσης δικαιούται να λάβει παροχή από τον εργοδότη, η οποία καλύπτει το υπόλοιπο για 13 ως 20 ημέρες, ανάλογα με το αν έχει συμπληρώσει ή όχι ένα έτος εργασίας στον ίδιο εργοδότη. Το ημερήσιο επίδομα ασθενείας είναι περίπου το 50% των αποδιδόμενων ημερομισθίων της ασφαλιστικής κλίμακας του εργαζόμενου και η καταβολή του αρχίζει τρεις ημέρες μετά από την πρώτη ημέρα ασθενείας. Εργατικά ατυχήματα: Εργατικό ατύχημα θεωρείται κάποιο συμβάν κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του καθήκοντος, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να καταστήσει το θύμα ανήμπορο να εκτελέσει το καθήκον του για περισσότερες από 3 ημέρες. Αν συμβεί ένα τέτοιο ατύχημα, η πολιτική που ακολουθείται είναι η ίδια όπως και στην περίπτωση ασθενείας, εκτός του ότι δεν υπάρχει 3ήμερη περίοδος αναμονής. Δικαιώματα μητρότητας: Υπάρχουν ειδικές διατάξεις που παρέχουν στις γυναίκες επίδομα μητρότητας και δικαιώματα μητρότητας, όπως την προστασία κατά της απόλυσης ή της βραδινής βάρδιας, τα οποία απαγορεύονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Για να δικαιούται μια μέλλουσα μητέρα επίδομα μητρότητας, θα πρέπει να έχει συμπληρώσει 200 ημέρες εργασίας τα τελευταία δύο έτη, πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία διακοπής της εργασίας. - 24 -
Ο ασφαλιζόμενος δικαιούται: εφάπαξ ποσό για την διακοπή της εργασίας, το οποίο ισούται με το ημερομίσθιο ενός ανειδίκευτου εργάτη, πολλαπλασιαζόμενο επί 30 και επίδομα μητρότητας που να αντιστοιχεί σε 56 ημέρες πριν την διακοπή και σε 63 ημέρες μετά από την διακοπή. Ο εργοδότης θα πρέπει να πληρώσει το υπόλοιπο - ανάμεσα στο ημερήσιο επίδομα και το πραγματικό ημερομίσθιο - κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα. Μετά τον πρώτο μήνα, το προαναφερόμενο υπόλοιπο για την περίοδο που απομένει πληρώνεται από τον Ο.Α.Ε.Δ. Το επίδομα μητρότητας είναι ίδιο με το επίδομα ασθενείας. Οι εργαζόμενες μητέρες έχουν το δικαίωμα, επί δύο συναπτά έτη, μετά τον τοκετό, είτε να παρίστανται στο χώρο εργασίας τους μία ώρα αργότερα, ή να αποσύρονται από τον χώρο εργασίας μία ώρα νωρίτερα, κάθε ημέρα. Εναλλακτικά, αν η εργαζόμενη μητέρα το ζητήσει και ο εργοδότης συμφωνήσει, οι εργατικές ώρες της μητέρας μπορούν να μειωθούν κατά δύο ώρες ημερησίως για τους πρώτους 12 μήνες και κατά μία ώρα για τους επόμενους 6 μήνες. Αποζημίωση εργαζομένων: Όταν ένας εργαζόμενος απολυθεί, ο εργοδότης του οφείλει αποζημίωση, η οποία υπολογίζεται σύμφωνα με την κλίμακα που αυξάνεται επιπλέον κατά 1/6 (1/6 είναι σταθερή αναλογία για τα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα και το επίδομα αδείας). Περίοδος εργασίας Αποζημίωση μισθωτών: 2 μήνες ως 1 έτος -- 1 μήνας 1 έτος 4 έτη -- 2 μήνες 4 έτη 6 έτη -- 3 μήνες 6 έτη 8 έτη -- 4 μήνες 8 έτη 10 έτη -- 5 μήνες 10 πλήρη έτη -- 6 μήνες Ένας μήνας προστίθεται για το κάθε επιπλέον έτος μέχρι το 28ο έτος, το οποίο αντιστοιχεί σε 24 μήνες. Περίοδος εργασίας Αποζημίωση μισθωτών: 2 μήνες ως ένα έτος -- 5 ημερομίσθια 1 έτος 2 έτη -- 7 ημερομίσθια 2 έτη 5 έτη -- 15 ημερομίσθια 5 έτη 10 έτη -- 30 ημερομίσθια 10 έτη 15 έτη -- 60 ημερομίσθια 15 έτη 20 έτη -- 100 ημερομίσθια 20 έτη 25 έτη -- 120 ημερομίσθια 25 έτη 30 έτη -- 140 ημερομίσθια 30 έτη και παραπάνω -- 160 ημερομίσθια Η αποζημίωση υπολογίζεται σύμφωνα με τις κανονικές πληρωμές του τελευταίου μήνα, σε κατάσταση πλήρους απασχόλησης. Η αποζημίωση πληρώνεται κατόπιν ειδοποίησης λήξης της σύμβασης εργασίας. Αν είναι - 25 -
υψηλότερη από τις εξαμηνιαίες αποδοχές, ο εργοδότης θα πρέπει να πληρώσει μόνο το ποσό που αντιστοιχεί σε πληρωμή έξι μηνών, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να το πληρώσει σε τριμηνιαίες δόσεις. Οι επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν περισσότερους από 200 εργαζομένους, επιτρέπεται να απολύουν μόνο το 2-3% του προσωπικού τους, και περίπου 30 άτομα από το προσωπικό τους κάθε μήνα. Για επιχειρήσεις από 20 ως 200 εργαζόμενους, το επιτρεπόμενο όριο απολύσεων είναι μέχρι και 4 άτομα. Υπερωρία: Οι εβδομαδιαίες επιτρεπόμενες ώρες απασχόλησης είναι 40, οι οποίες αντιστοιχούν σε 8 ώρες καθημερινά, σε εβδομάδα με 5 εργάσιμες ημέρες. Οι νόμιμες εργατοώρες απασχόλησης του εργαζομένου από τον εργοδότη χωρίς να πρέπει να λάβει έγκριση της επιθεώρησης εργασίας - είναι 43 την εβδομάδα. Οι επιπλέον 3 ώρες θεωρούνται συγκεκριμένος τύπος επιπλέον δουλειάς, και πληρώνονται υπερωριακά, αυξημένες κατά 50%. Ένας εργοδότης μπορεί να απασχολήσει το προσωπικό του υπερωριακά, το οποίο σημαίνει περισσότερο από 43 ώρες την εβδομάδα, υπό τον όρο ότι θα ειδοποιήσει την επιθεώρηση εργασίας και δε θα ξεπεράσει το ετήσιο όριο που τέθηκε από το Υπουργείο Εργασίας. Η υπερωρία πληρώνεται με το πραγματικό ωρομίσθιο, επαυξημένο με το ποσοστό της υπερωρίας. Οι συντελεστές προσαύξησης ισχύουν ανάλογα με το σύνολο των υπερωριών σε ένα έτος και είναι ως εξής: Από 1-120 ώρες το έτος η αύξηση είναι 50%. Από 121 ώρες και πάνω η αύξηση είναι 75%. Μία επιχείρηση λαμβάνει άδεια να απασχολεί υπερωριακά τους εργαζομένους της, καταθέτοντας στην αντίστοιχη επιθεώρηση εργασίας ένα απλό έντυπο (αναγγελία). Σε περίπτωση παράνομης υπερωρίας, το πραγματικό ωρομίσθιο προσαυξάνεται κατά 150%, αρχίζοντας το μέτρημα από την πρώτη ώρα της υπερωρίας. Η 41η, 42η και 43η ώρα εργασίας σε μία εβδομάδα, θεωρούνται ένας ειδικός τύπος υπερωρίας και δεν υπάρχει ανάγκη λήψης αδείας από την επιθεώρηση εργασίας. Η μέγιστη υπερωρία είναι 3 ώρες την ημέρα και μόνο σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να φτάσει τις 4 ώρες ημερησίως. Το Υπουργείο Εργασίας θέτει με Υπουργική Απόφαση το μέγιστο όριο για υπερωρία κάθε έξι μήνες. Επίδομα ανεργίας: Υπό κάποιες συνθήκες, ένα πρόσωπο με εξαρτημένη σχέση εργασίας, το οποίο απολύεται, δικαιούται επίδομα ανεργίας από το ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων. Σύμφωνα με τους κανονισμούς του IKA, για να θεωρηθεί άνεργος για πρώτη φορά ο εργαζόμενος, θα πρέπει να έχει λάβει τουλάχιστον 125 ημερομίσθια τους τελευταίους 14 μήνες, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ημέρες που έχει δουλέψει τους πρώτους δύο μήνες πριν από την απόλυση. Για να λάβει επίδομα ανεργίας, ο εργαζόμενος θα πρέπει να έχει απολυθεί και όχι να έχει παραιτηθεί. Το επίδομα ανεργίας πληρώνεται για μία περίοδο από 5 ως 12 μήνες, σύμφωνα με τον χρόνο απασχόλησης πριν από την απόλυση. Το επίδομα ισούται με το 40% ή το 50% του καταβεβλημένου ημερομισθίου του δικαιούχου, ανάλογα με το αν είναι εργοδότης ή εργαζόμενος. Το επίδομα, για το οποίο υπάρχει σχετική εισφορά, δίνεται από τον O.A.E.Δ. Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού. - 26 -
Άλλα επιδόματα: Επίδομα για στρατιωτική θητεία Επίδομα τέκνων ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ο εργοδότης θα πρέπει να αναγγείλει την πρόσληψη του υπαλλήλου του στον Ο.Α.Ε.Δ μέσα σε 8 ημέρες από την πρώτη ημέρα της πρόσληψης και θα πρέπει να ασφαλίσει τον υπήκοο στο σχετικό ασφαλιστικό ταμείο. Αν ο υπήκοος ασχοληθεί με γεωργικές εργασίες, θα πρέπει να ασφαλιστεί στον OΓA για μία περίοδο 40 ημερών. Διπλωμάτες και μέλη των ξένων αντιπροσωπειών, μέλη των ξένων επιτροπών και υπήκοοι που προσλαμβάνονται στην Ελληνική Βιομηχανία Όπλων ή σε Σχολεία Μουσουλμάνων, εξαιρούνται από την ασφάλιση. 2.3.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (ECONOMIC) Η Ελληνική οικονομία βρίσκεται την τελευταία δεκαετία σε μια κατάσταση ανοδικής τάσης. Ο πληθωρισμός είναι της τάξης του 3% και ο δείκτης ανεργίας στο 9,7%. Το ΑΕΠ για το 2005 ήταν 46.177 εκατομμύρια Ευρώ και το έλλειμμα ήταν 11.105 εκατομμύρια Ευρώ. Οι δείκτες ανάπτυξης της χώρας παραμένουν πάνω από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ νέες τεχνολογίες έχουν ευρέως διαδοθεί στην κοινωνία και στην αγορά. Πρωταρχικός στόχος όλων των κρατικών φορέων είναι η μακροχρόνια δημοσιονομική σταθερότητα. Το εμπόριο, η ναυτιλία και ο τουρισμός είναι για πολλά χρόνια άρρηκτα συνδεδεμένα με σημαντικές και επιτυχημένες επενδύσεις. Παραδοσιακά προϊόντα μαζί με νέες κατηγορίες υπηρεσιών και προϊόντων προσφέρουν νέες ευκαιρίες. Ένας μεγάλος αριθμός βιομηχανιών λειτουργεί σε κλάδους ραγδαίας ανάπτυξης, εφαρμόζοντας νέες ιδέες και μεθόδους, όπως ο Κλάδος της Πληροφορικής (η Ελλάδα ανακηρύχθηκε πρόσφατα η πιο καινοτόμος χώρα όσον αφορά την Πληροφορική), ο Κλάδος Υπηρεσιών (περίπου 13 εκατομμύρια τουρίστες επισκέπτονται κάθε χρόνο την Ελλάδα που αποτελεί το 10% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, ο τραπεζικός τομέας έχει αναπτυχθεί σημαντικά), ο Γεωργικός Τομέας ( η χώρα μας ηγείται στην παραγωγή υψηλής ποιότητας γεωργικών προϊόντων και κατέχει την 3η θέση παγκοσμίως στην παραγωγή λαδιού), η Μεταλλειοβιομηχανία ( η Ελλάδα ηγείται διεθνώς στην εξόρυξη πολλών μετάλλων), οι Κατασκευές, η Βιομηχανία Φυτικών καλλυντικών, οι ανανεώσιμες Πηγές ενέργειας και πολλοί άλλοι. Οι κύριοι οικονομικοί τομείς της Ελλάδος είναι ο γεωργικός, ο εμπορικός, ο κατασκευαστικός, ο τουριστικός και ο ναυτιλιακός, με τις περισσότερες από αυτές τις υπηρεσίες να είναι συγκεντρωμένες στην Αθήνα, όπως είναι το μεγαλύτερο μέρος του Ελληνικού πληθυσμού. Η Ελλάδα είναι σχετικά πλούσια σε λιγνίτη, βωξίτη και μαγνήσιο. Εμπορικά εκμεταλλεύσιμο πετρέλαιο έχει βρεθεί στο βόρειο τμήμα της χώρας και στο Αιγαίο Πέλαγος. Φυσικό αέριο και αποθέματα πετρελαίου έχουν ανακαλυφθεί και στο Ιόνιο Πέλαγος. Η νομισματική μονάδα της Ελλάδος είναι το ευρώ ( ). Από την 1η Ιανουαρίου του 2002, η Ελλάδα εφάρμοσε το ευρώ σε όλες τις οικονομικές λειτουργίες, αποσύροντας τη δραχμή επιτυχώς από την 1η Μαρτίου του 2002. Το χρέος του Δημοσίου τομέα και το εμπορικό έλλειμμα παραμένουν τα - 27 -