Πάρκο Τήλου ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΕΛΤΙΟ 10 Απριλίου 2005 ΤΕΥΧΟΣ 11 ISSN: 1790-1413 Κωδικός: 7452 Πάρκο Τήλου Εκδότης Κ. Μεντζελόπουλος Συντάκτης Πάρκο Τήλου Λιβάδια GR-85002 Τήλος Τηλέφωνα: 22460-70880 22460-70883 69-78-77-12-75 Φαξ: 22460-70892 E-mail: tilos-park@otenet.gr Web: www.tilos-park.org Μία τσέπη γεµάτη θαύµατα! Ο γιατρός και ήµαρχος του νησιού µας, Αναστάσιος Αλιφέρης, έχει διαρκώς αποδείξει τις ιατρικές του γνώσεις και την επιστηµονική του δηµιουργικότητα στην εφαρµογή εναλλακτικής ιατρικής σε όλους τους ασθενείς του, ανεξάρτητα από το είδος τους. Τώρα, το έκανε µε ένα πουλί. Η Κυρία Eddy Efinger (Έντυ), γεννηµένη στην Γερµανία και µόνιµος κάτοικος της Τήλου, βρήκε µια τραυµατισµένη Κελαηδότσιχλα (Turdus philomelos) στην άκρη του δρόµου, µια πολύ κρύα µέρα στις 7 Φεβρουαρίου. Η Έντυ τύλιξε το πουλί στο χειµωνιάτικο κασκόλ της και έψαξε να βρει τον ρ. Αλιφέρη για να ζητήσει την συµβουλή του. Ο ήµαρχος πρότεινε στην Έντυ να φέρει το πουλί στον ιευθυντή του Πάρκου Τήλου ο οποίος φροντίζει τραυµατισµένα ζώα στο σπίτι του. Όταν η Έντυ έφτασε στο σπίτι και ξετύλιξε προσεκτικά το κασκόλ, έλεγε διαρκώς «εν ξέρω αν είναι ακόµα ζωντανό δεν είµαι σίγουρη». Η τσίχλα είχε δεχτεί ένα δυνατό χτύπηµα και είχε από αυτό, τραύµατα στο κεφάλι της και στην περιοχή του λαιµού της. Ήταν ακόµα ζωντανή αλλά υπέφερε φανερά και δεν µπορούσε να σηκώσει το κεφάλι της ενώ αυτό κρεµόταν χαλαρά και ανάποδα. Είχε χάσει την αίσθηση της ισορροπίας, δεν µπορούσε να φάει και είχε τροµοκρατηθεί από το νέο της περιβάλλον. Η ειδικός πτηνών και κτηνίατρος, ρ. Αναστασία Κοµνηνού, στην Κτηνιατρική κλινική του Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, ήταν επιφυλακτική στο τηλέφωνο για την ενδεχόµενη ανάρρωση του πουλιού δεδοµένου ότι τα συµπτώµατα της αντικατόπτριζαν ανεπανόρθωτες νευρολογικές βλάβες εκτός από ήπιες βλάβες των ιστών. Τοποθετήθηκε στην συνέχεια σε µια µαλακή κουβέρτα στον πάτο ενός κλουβιού πουλιών στο σπίτι µας ώστε να δεχθεί την µεγαλύτερη δυνατή άνεση και ζεστασιά που µπορούσαµε να της προσφέρουµε. Για τις επόµενες τρεις εβδοµάδες, της βάζαµε µαλακή τροφή και νερό σε µικρά θαλάσσια όστρακα και κρατάγαµε ψηλά το ράµφος του πουλιού ενώ το κεφάλι της ήταν ανάποδα. Το επαναλαµβάναµε αυτό κάθε τέταρτο της ώρας από το πρωί ως το βράδυ κάθε µέρα. Η κατάσταση της χειροτέρεψε κατά την διάρκεια των πρώτων έξι ηµερών. Κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών ηµερών, το πουλί µπορούσε τουλάχιστον να σταθεί στα πόδια της µε το κεφάλι να κρέµεται ανάποδα στο στήθος. Την τέταρτη µέρα έπεσε στα γόνατα της µε το κεφάλι της να ακουµπάει στο πάτωµα, µην µπορώντας πια να σταθεί καν στα πόδια της. Ήθελε να φάει και να πιει, αλλά δύσκολα τα κατάφερνε. Υπέφερε από περιοδικούς σπασµούς βίαιου φτερουγίσµατος ως αποτέλεσµα της χαµένης ισορροπίας του στην απόγνωση του να την ξαναβρεί. Αυτοί οι σπασµοί έγιναν πιο συχνοί. Από τις 14 Φεβρουαρίου, η µικρή µας ασθενής φαινόταν να αποδέχεται συναισθηµατικά και να προσαρµόζεται στην νέα της φυσική κατάσταση, και όπως έχουµε δει µε άλλα τραυµατισµένα πουλιά ανεξάρτητα από το είδος τους, δεν «παραδόθηκε» αλλά συνέχισε την µάχη της για ζωή. Άρχισε να ξεκουράζεται περισσότερο κάθε νύχτα µε µόνο περιστασιακά βίαια
φτερουγίσµατα για να διορθώσει την ισορροπία της ενώ η όρεξη της άρχισε να βελτιώνεται. Αναστάσιος Αλιφέρης, Ιατρός, ήµαρχος Τήλου Κελαηδότσιχλα (Turdus philomelos) Αλκυόνα (Alcedo atthis) Στις 18 Φεβρουαρίου, δεχτήκαµε µια επίσκεψη στο σπίτι από τον ρ. Αλιφέρη ο οποίος µας πρόσφερε τους θερµούς χαιρετισµούς του µε µια έκφραση εµφανούς ανησυχίας και έννοιας (όχι ασυνήθιστη συµπεριφορά), προχώρησε µε µεγάλη αποφασιστικότητα και ασυνήθιστα µεγάλη ταχύτητα προς το κλουβί της µικρής µας ασθενούς, έβγαλε τα χέρια του από τις τσέπες του παλτού του και πέταξε τρεις ντουζίνες από γρήγορα, µικρά ζωύφια µε διχαλωτές ουρές στο κέντρο του κλουβιού. Τα ζωύφια κρύφτηκαν στην κουβέρτα, διασκορπίστηκαν προς όλες τις κατευθύνσεις και η τσίχλα έκανε κάτι για πρώτη φορά: σήκωσε το κεφάλι της. Αυτό µας άφησε άναυδους. Το πουλί προφανώς έπρεπε να κάνει µια υπερπροσπάθεια, αλλά κυνήγησε τα ζωύφια και ικανοποιήθηκε µε την ανταµοιβή του να πιάσει και να καταπιεί το καθένα από αυτά. Η ιδέα του ρ. Αλιφέρη να φέρει ένα νευρολογικό και µυϊκό ερέθισµα µες στο κλουβί το οποίο ήταν οικείο και όχι τεχνητό, τρέφοντας και όχι τροµάζοντας το πουλί βελτίωσε τη νοητική και την φυσική του κατάσταση. Αυτό ήταν ένα σηµείο αλλαγής στην ανάρρωση της. Ενώ έτριβε τα χέρια του τα οποία ακόµα τσούζανε από τα τσιµπήµατα των εντόµων, µας είπε που να βρούµε συγκεκριµένα είδη ζωυφίων για τον ασθενή µας και είπε ότι καµιά ιατρική συνταγή δεν ήταν αναγκαία. Ακολουθήσαµε από τότε αυτό το παράδειγµα του ηµάρχου µας σαν µια φόρµα φυσικής θεραπείας για την ασθενή µας µε µεγάλη επιτυχία. Όταν ο καιρός ζέστανε τον Μάρτη, τη µεταφέραµε σε ένα εξωτερικό κλουβί µε θάµνους δεντρολίβανου, λουίζας, µαντζουράνας, θυµαριού, κατιφέδες, µουριών και δέντρων δάφνης όπου βρίσκει µόνη της ζωύφια, γυµνάζεται και νιώθει ασφαλής από κάθε είδους παρέµβαση (συµπεριλαµβανοµένης και της δικής µας παρουσίας). Η υγεία της τσίχλας µας έχει πολύ αργά, αλλά σταθερά βελτιωθεί µέχρι το σηµείο που κρατά το κεφάλι της σε φυσιολογική θέση και πετάει σε µικρές αποστάσεις. Η όρεξη της είναι καλή, το βάρος της και όλο το σώµα της είναι καλά, κινείται ελεύθερα στο έδαφος και συνεχίζει να τρώει την συστηµένη µαλακή τροφή για την οποία ετοιµάζουµε κάθε µέρα συµπληρωµένη µε σαλιγκάρια, σκουλήκια και ζωύφια. Είναι καταπληκτικό πόσα µπορεί να κάνει µια µικρή τσέπη γεµάτη θαύµατα! Μια Αλκυονίδα µέρα τον Μάρτη! Όπως έχετε ήδη προσέξει, η Τήλος έχει µια εθελοντική υπηρεσία διάσωσης που προσφέρεται από την Eddy Efinger. Στις 31 Μαρτίου, η Έντυ έσωσε µια πανέµορφη Αλκυόνα η οποία χτύπησε στην τζαµένια πόρτα του Τουριστικού Γραφείου του Στέλιου Στεφανάκη στα Λιβάδια και έπεσε τραυµατισµένη στο έδαφος. Σχεδίασε γρήγορα ένα άνετο φορείο χρησιµοποιώντας µια µικρή λεκάνη πλυσίµατος πλαισιωµένη από µία µαλακή κουβέρτα και καλυµµένη µε ένα ρούχο ασφαλισµένο µε ένα κορδόνι. Χρησιµοποίησε ένα ενοικιαζόµενο αυτοκίνητο, προσφορά του κ. Στεφανάκη, και έφερε την Αλκυόνα κατευθείαν στο σπίτι µας. Η αλκυόνα µεταφέρθηκε στο κλουβί που έχουµε µες στο σπίτι και εφοδιάστηκε µε φρέσκο νερό και ψάρια που προσέφερε ο Μιχάλης Κυπραίος, ιδιοκτήτης του Σούπερ-Μάρκετ και του Ξενοδοχείου «Ελένη». Το κλουβί ήταν καλυµµένο µε µια κουβέρτα για προστατέψει το πολύ φοβισµένο πουλί και να της επιτρέψει να νιώσει ασφαλής. Ηρέµησε, ξεκουράστηκε, ήπιε νερό και έφαγε όλο το ψάρι. Την επόµενη µέρα, οι κινήσεις της, η όρεξη της και η εµφάνιση της αναφέρθηκαν στην χειρούργο κτηνίατρο, ρ. Αναστασία Κοµνηνού, καθηγήτριας της Κτηνιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, τηλεφωνικά και διαγνώστηκε ότι είναι αρκετά καλά για αφεθεί ελεύθερη. Φωτογραφίες αυτού του γοητευτικού και ατρόµητου µικρού πουλιού λήφθηκαν πριν ελευθερωθεί. Ήταν ένας ευχάριστος φιλοξενούµενος µε ενδιαφέρουσα
προσωπικότητα. Οι αλκυόνες φορούν µια εντυπωσιακή χρωµατιστή στολή, µε ιδιαίτερο µπλε στο πίσω µέρος και πορτοκαλί στο στήθος µε ένα άσπρο λαιµό. Τα θηλυκά διακρίνονται από το κοκκινωπό χρώµα στην βάση του ράµφους τους. Αυτά τα µικρά πουλιά (17-19cm) σκάβουν τούνελ µήκους µεγαλύτερου του1 µέτρου στα αµµώδη στρώµατα όπου φτιάχνουν τη φωλιά τους µε ψαροκόκαλα. Πτήσεις φτάνουν καθηµερινά Νυχτοκόρακες, σταχτοτσικνιάδες, πορφυροτσικνιάδες, µελισσοφάγοι, χελιδόνια και πολλά ακόµα. εν χρειάζεστε περισσότερα από ένα καλό ζευγάρι κιάλια, µια φορητή καρέκλα θαλάσσης και ένα παγούρι µε οτιδήποτε σας αρέσει να πίνετε, για να απολαύσετε την εντυπωσιακή και πολύχρωµη εναέρια παρέλαση που έχουµε στην Τήλο κάθε άνοιξη. Γκιώνης (Otus scops) Παράλληλα µε τις ζεστές, ηλιόλουστες ηµέρες, τα σφύζοντα ανοιξιάτικα λουλούδια τα άγρια βότανα, και τα µπουµπουκιασµένα δέντρα µε τα µαλακά νέα φύλλα, η Τήλος αποτελεί µια πολύ σηµαντική ενδιάµεση τοποθεσία ανάµεσα στην Νότιας-Σαχάρας Αφρική και την Ευρώπη για τα αποδηµητικά πουλιά. Για όσους από εσάς αγαπάτε τα πουλιά, οι πρόσφατες παρατηρήσεις περιλαµβάνουν κοπάδια Νυχτοκόρακων, τα οποία έφτασαν για πρώτη φορά από την Αφρική στις 21 Μαρτίου µε δυνατό βοριά, ο οποίος έκανε το ταξίδι τους πολύ δύσκολο. Αυτή η οµάδα συνοδεύτηκε αργότερα από ένα κοπάδι 44 Νυχτοκόρακων, οι οποίοι προσγειώθηκαν στις 29 Μαρτίου σε µια συστάδα κυπαρισσιών στην Έριστο, απέναντι από την ταβέρνα «Τροπικάνα», όπου ενώ ο ένας στήθηκε φρουρός οι υπόλοιποι αναπαύονταν. Τέσσερις ενήλικες και ένας ανήλικος σταχτοτσικνιάς και ένα ζευγάρι πορφυροτσικνιάδων παρατηρήθηκαν στις 24 Μαρτίου να αναπαύονται και να τρέφονται στα ρηχά νερά της λιµνοδεξαµενής του νησιού. Αυτά τα µεγάλου µήκους πουλιά (90-100cm) µε τις έντονες σκιάσεις µπλε-γκρι χρώµατος ή πολλών χρωµάτων, µωβ/γκρι/καφέ, αναλόγως την περίπτωση, µε εντυπωσιακά φτερωτά λοφία που ξεκινούν από το πίσω µέρος των κεφαλιών τους είναι όλο χάρη ακόµα και όταν πετούν. Οι τσαλαπετεινοί οι οποίοι είναι συνήθως ντροπαλοί και φυλάγονται από τους ανθρώπους, παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά µε το µοναδικό µακρύ φτερωτό λοφίο τους στην Έριστο στις 24 Μαρτίου και αργότερα στις 11 Απριλίου να αναπαύονται στον ήλιο για σχεδόν µισή ώρα στον αµπελώνα που βρίσκεται στην αυλή του συγγραφέα ενώ ήταν περιτριγυρισµένοι από Μαυροτσιροβάκους οι οποίοι τρέφονταν και οι οποίοι πρωτοεµφανίστηκαν στις 22 Μαρτίου, περιστέρια και σπουργίτια. υο µικρά βροχοπούλια (Ποταµοσφυριχτές), που ξεχειµωνιάζουν στην Αφρική και είναι «µάλλον σπάνιοι στις περισσότερες περιοχές» σύµφωνα µε τους συγγραφείς του «Birds of Europe», τους Mullarney, Svensson, Zetterstrom και Grant, παρατηρήθηκαν να τρέχουν πάνω κάτω στην παραλία της Ερίστου στις 25 Μάρτη. Έσκαβαν µε το ράµφος την αµµώδη παραλία, στο ηλιοβασίλεµα, µε ροζ και γκρι σύννεφα να περνούν από πάνω, ρίχνοντας µια ροζ σκιά στην επιφάνεια του µπλε Αιγαίου. Μία σκούρα µωβ-καφέ Ίβης (Plegadis falcinellis) µε πράσινη γυαλάδα στα φτερά παρατηρήθηκε να πετάει ανάµεσα σε ελιές και βαλανιδιές δίπλα στον κεντρικό δρόµο, στο ενδιάµεσο του Μεγάλου Χωριού και των Λιβαδιών στις 3 Απριλίου. Πολύχρωµοι Μελισσοφάγοι και Χαλκοκουρούνες αναµένονται σύντοµα. Όµως, αν οι αφίξεις των πουλιών του νησιού συνεχίσει να επεκτείνεται µε τον σηµερινό ρυθµό, σύντοµα θα χρειαστούµε να παίρνουµε κρατήσεις.
Επισκέψη Αιγυπτιακού πουλιού Παρόµοιο προς τον Λευκοτσικνιά στην εµφάνιση, έναν λευκό Τσικνιά Egretta gularis µε το διακριτικό κλασσικό άσπρο φτερωτό λοφίο που σηκώνεται από το πίσω µέρος του κεφαλιού του, έκανε µια σπάνια εµφάνιση στο νησί στις 10 του Απρίλη να πίνει µόνο του νερό από την λιµνοδεξαµενή του νησιού. Το πουλί περπάτησε αργά κατά µήκος της ρηχής όχθης του νερού σηκώνοντας τα πρασινωπά, γκρι-καφέ του πόδια, επιδεικνύοντας τα κίτρινα πέλµατα και δάχτυλα του ποδιού του, ενώ κουνούσε περιστασιακά τα απίστευτα όµορφα άσπρα φτερά του που τυλίγουν το µήκους 65cm. σώµα του. Έχει ένα κοµψό άνοιγµα φτερών µήκους 88 µε 112cm, ένα ράµφος που είναι πολύ πιο µακρύ από ενός Λευκοτσικνιά και πάντα είναι ελαφρά γαµψό. Αυτός ο τσικνιάς συνήθως εµφανίζεται σε µικρούς αριθµούς στο Ελιάτ και το Σουέζ. Αναθρέφεται στην Σενεγάλη και στο Νότιο Σινά. Τρέφεται µε ψάρια και συναντάται σε παράκτιες αποικίες και αναπαύεται σε ακτές, σε σηµαδούρες, αποβάθρες συνήθως κατά µήκος των ακτών της Ερυθράς Θάλασσας. Αυτό ήταν ένα πραγµατικά µοναδικό θέαµα. Μια φορά µια φάλαινα Αν έχετε ποτέ απολαύσει έναν καπουτσίνο στην Via Veneto ή µια ζεστή σοκολάτα στο Champs Elysees, ενώ ασχολείστε µε το πανάρχαιο χόµπι της παρακολούθησης των άλλων, δεν είστε οι µόνοι. Πριν από δυο εβδοµάδες, µια φάλαινα µε ελεύθερο πνεύµα και µια έµφυτη περιέργεια για τους ανθρώπους, αναφέρθηκε να βρίσκεται στα πανέµορφα Λιβάδια και την παραλία του Αγίου Ζαχαρία απολαµβάνοντας το «απεριτίφ» της πριν να επιστρέψει στα βαθύτερα νερά που περιβάλλουν την Τήλο, όπου κολυµπούν επίσης δελφίνια, ξιφίες, τόνοι και άλλοι κάτοικοι της βαθιάς θάλασσας. Ο Κόλπος των Λιβαδίων είναι ένας πεντακάθαρος, ήρεµος κόλπος περιστοιχισµένος από µια πανέµορφη παραλία µε σκιερά δέντρα όπου βρίσκονται διάσπαρτες µικρές καφετέριες και εστιατόρια όπου µπορείτε εύκολα να βρείτε ένα όµορφο µέρος για να χαλαρώσετε και να απολαύσετε την παρακολούθηση εκλεκτών φιλοξενούµενων του νησιού όπως αυτήν την µοναδική και φιλική φάλαινα. Ζητάµε την υποστήριξή σας! Το Αίτηµα µας για την διατήρηση της δεκατριάχρονης απαγόρευσης του κυνηγιού στην Τήλο για την προστασία των 26 ενδηµικών και αποδηµητικών ειδών πουλιών που είναι επίσηµα αναγνωρισµένα ως είδη υπό εξαφάνιση από την Bird Life International και την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει λάβει πάνω από 1,290 υπογραφές. Αν δεν το έχετε ήδη κάνει, σας παρακαλώ, υπογράψτε το Αίτηµα µας προς τον Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας του Νοτίου Αιγαίου στην διέυθυνση: http://www.petitiononline.com/proact02/petition.html. Σας παρακαλώ, σκεφτείτε να γίνετε Μέλος του Οργανισµού του Πάρκου της Τήλου. Με 30 Ευρώ τον χρόνο, η συνδροµή σας θα προσθέσει δύναµη στην φωνή µας για την προστασία και διατήρηση της φυσικής κληρονοµιάς µας. Για να λάβετε το πακέτο της αίτησης Μέλους, στείλτε ένα e-mail στο tilospark@otenet.gr, µε συµπληρωµένες τις ακόλουθες πληροφορίες. Σας ευχαριστούµε!
Όνοµα: Είσθε άνω των 18 χρονών (Ναι η Όχι) Επάγγελµα: ιεύθυνση: Πόλη: Ταχυδροµικός Κώδικας: E-mail: Τηλέφωνο: Επώνυµο: Νοµός: Χώρα: Fax: