1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 01 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α. γ Α. β Α. γ Α5. α. Κανόνας της οκτάδας: Σύμφωνα με τον κανόνα αυτό τα άτομα αποβάλλουν ηλεκτρόνια (ετεροπολικός δεσμός) ή κάνουν αμοιβαία συνεισφορά ηλεκτρονίων (ομοιοπολικός δεσμός) προκειμένου να αποκτήσουν την σταθερή δομή των ευγενών αερίων με οκτώ ηλεκτρόνια στην εξωτερική τους στιβάδα. Εξαίρεση αποτελεί η στιβάδα k η οποία συμπληρώνεται με δύο ηλεκτρόνια. β. Υβριδισμός είναι ο γραμμικός συνδυασμός (πρόσθεση αφαίρεση) ατομικών τροχιακών προς δημιουργία νέων ισότιμων ατομικών τροχιακών (υβριδικών τροχιακών). ΘΕΜΑ Β Β1.α. 1H : 1s 7 N : 1s s p 8 : 1s s p 6 1 11Na : 1s s p s 6 5 15P : 1s s p s p i) Το 1 H και το 11 Na ανήκουν στην Ι Α (1 η ) ομάδα του περιοδικού πίνακα. Το 7 N και ο 15 P ανήκουν στην V Α (15 η ) ομάδα του περιοδικού πίνακα. ii) To 7 N και το 8 ανήκουν στην η περίοδο του περιοδικού πίνακα. Το 11 Na και ο 15 P ανήκουν στην η περίοδο του περιοδικού πίνακα. Β.α. Η πρόταση είναι λάθος γιατί η H είναι πολύ ασθενέστερο οξύ από το νερό, άρα δεν ιονίζεται όταν διαλυθεί στο νερό. β. Η πρόταση είναι σωστή γιατί ο σ δεσμός δημιουργείται με κυλινδρική επικάλυψη πάνω στον άξονα που ενώνει τους δύο πυρήνες, ενώ ο π δεσμός δημιουργείται με πλευρική επικάλυψη p ατομικών τροχιακών,
οπότε έχουμε μικρότερο ποσοστό επικάλυψης, άρα ασθενέστερος δεσμός. γ. Η πρόταση είναι λανθασμένη. Εξαρτάται και από τις απωστικές δυνάμεις που αναπτύσσονται μεταξύ των ηλεκτρονίων. δ. Η πρόταση είναι λανθασμένη. Με τον πολυμερισμό του -μεθυλο--βουτενίου προκύπτει: _ C. _ Β. Οι ενώσεις με τύπο C H x Ο i) Αν x = 8, ένωση δηλαδή της μορφής C ν H ν+ Ο, είναι αλκοόλη ή αιθέρας. ii) Αν x = 6, ένωση δηλαδή της μορφής C ν H ν Ο, είναι αλδεΰδη ή κετόνη. Οι ενώσεις με τους παραπάνω τύπους είναι: C H 8 Ο: ΟΗ,, Ο ΟΗ C H 6 Ο: =Ο, C, Ο α) Με την επίδραση I /NaH αντιδρούν μόνο:, C, οι οποίες περιέχονται στα δοχεία Β και Δ. ΟΗ β) Με αντιδραστήρια Grignard αντιδρούν μόνο: =Ο και C οι οποίες περιέχονται στα δοχεία Α και Β. Ο Από τα παραπάνω προκύπτει ότι: Στο δοχείο Β βρίσκεται η κετόνη: C (προπανόνη) Ο Στο δοχείο Δ βρίσκεται η αλκοόλη: CΗ (-προπανόλη) ΟΗ Στο δοχείο Α βρίσκεται η αλδεΰδη: =Ο (προπανάλη) Άρα στο δοχείο Γ θα βρίσκεται η πρωτοταγής αλκοόλη:
ΟΗ (1-προπανόλη) ΘΕΜΑ Γ Γ1. Η σειρά των αντιδράσεων είναι: (A) + H= Br + Mg (Δ) άνυδρος αιθέρας (B) Μg Br H + Mg(H)Br + H= (Γ) Μg Br (Δ) H H = + H 170 S o C (E) (E) (Z) = + C (Z) H H αλκοολικό C C C C + NaH διάλυμα Cl Cl (Θ) C + NaC + H (Θ) Hg / (Λ) + HgS C + H [ C = ] C HS H (Λ) C Ο H + I + NaH CNa + I + NaI + H Άρα οι συντακτικοί τύποι είναι: Α: Br Γ: MgBr Z: MgBr Δ: ΟΗ Ε: = Θ: C Ζ: Λ: C Cl Cl Ο Γ.α.Έστω x mol HCH, y mol CH, ω mol = περιέχονται στα 50 ml του Υ 1. Βρίσκουμε τα mol του KMn : n C = n = C V = 0,1 0, = 0,0 mol V Το KMn αντιδρά με το ΗCH και την =Ο. Άρα
5HCH + KMn + HS 5C + MnS + KS + 8H Τα 5 mol απαιτούν mol ΚΜnΟ x Τα x mol ; mol 5 5 = + KMn + H S 5 CH + MnS + K S + 8H Τα 5 mol απαιτούν mol ΚΜnΟ ω Τα ω mol ; mol 5 x ω Άρα nkmn = 0,0 + = 0,0 x + ω = 0, x + ω = 0,1 5 5 β. Βρίσκω τα mol του NaH: n C = n = C V = 0,5 0, = 0,15 mol V Μ αυτό αντιδρούν μόνο τα οξέα: HCH + NaH HCNa + H x mol ;x mol CH + NaH CNa + H y mol ;y mol Από τις παραπάνω αντιδράσεις προκύπτει ότι: x + y = 0,15 () γ. Με το αντιδραστήριο Fehling αντιδρά μόνο η αλδεΰδη: = + CuS + 5NaH CNa + Cu + NaS + H ω mol δίνει ;ω mol m 7,15 nιζηματοσ = ω = = 0,05 () Mr 1 Από τις σχέσεις (1)και () προκύπτει: x + 0,05 = 0, 1 x = 0,05 mol και από την () έχουμε: 0,05 + y = 0, 15 y = 0,1 mol. Άρα στον όγο των 500 ml περιέχονται δεκαπλάσιες ποσότητες HCH, CH και =: HCH: n = 0,5 mol CH: n = 1 mol =: n = 0,5 mol
ΘΕΜΑ Δ Δ1.i) M RCH + H RC - + H + αρχ. C I/I -x x x I/I C x x x + + ph = log[h ] = [H ] = 10 M = x Από την σταθερά ισορροπίας έχουμε: + [RC ] [ΗΟ ] 5 x kα = 10 = (10 ) [RCH] C x C = = 0,1M 5 10 αποδεκτές ππροσεγγίεις Για το RCH έχουμε: n C = n = C V = 0,1 1 = 0,1 mol V m m 7, n = Mr = = = 7 Mr n 0,1 Άρα Mr CνHν+ 1CH = 7 1ν + ν + 1+ 1 + 16 + 1 = 7 1 ν + 6 = 7 1ν = 8 ν = Ο συντακτικός τύπος του οξέος είναι: CH x 10 ii) Ο βαθμός ιοντισμού είναι: α = = = 10 ή 1% C 0,1 Δ. Σε 00 ml του διαλύματος Υ1 περιέχονται: n = C V = 0,1 0, = 0,0 mol CH 5 Αυτά εξουδετερώνονται με την απαιτούμενη ποσότητα Ca(H) σύμφωνα με την αντίδραση: CH + Ca(H) (C) Ca + H 0,0 mol δίνουν ;0,01 mol n 0,01 Έτσι: [( C) Ca] = = = 0,05M V 0, ( + C) Ca C + Ca 0,05 ;0,1Μ ;0,05Μ C + H CH + H Μ αρχ. 0,1 I/Π -φ φ φ I/Ι 0,1-φ φ φ
Βρίσκουμε την k k : b C 1 10 9 α kb = k w kb = = 10 5 CΗ C Αποδεκτές προσεγγίσεις γιατί: k b C φ = 10 0,1 φ 9 6 C 10 9 kb 10 8 = = 10 < 10, οπότε έχουμε: C 0,05 φ = φ 0,1 = 10 10 Άρα [ΟΗ ] = 5 10 Μ και ph = log10 5 = 5, ph = 1 ph = 1 5 = 9 Δ. Σε 0 ml του διαλύματος Υ 1 περιέχονται: n = C V = 0,1 0, = 0,0 mol CH φ = 10 Με την προσθήκη Ca(H) στο διάλυμα Υ 1 γίνεται η αντίδραση: CH + Ca(H) (C) Ca + H 0,0 mol x mol Διερεύνηση: α) Αν το CH και το Ca(H) εξουδετερώνονται πλήρως τότε το διάλυμα που θα προκύψει θα περιέχει ( C) Ca το οποίο ( C) Ca C Ca C + H CH + H δίνει ph > 7, δηλαδή μεγαλύτερο του έξι (6), περίπτωση η οποία απορρίπτεται. β) Αν από την αντίδραση αυτή περισσεύει Ca(H), τότε έχουμε: Ca(H) Ca + + H ( C) Ca C Ca C + H CH + H, οπότε το διάλυμα που προκύπτει έχει PH πολύ μεγαλύτερο του επτά (7), περίπτωση που και αυτή απορρίπτεται. Έτσι η αποδεκτή περίπτωση είναι αυτή όπου το CH να βρίσκεται σε περίσσεια. mol CH + Ca(H) (C) Ca + H αρχ. 0,0 x αντ/παρ. -x -x x τελ. 0,0-x 0 x Βρίσκουμε τις συγκεντρώσεις: + + + + 5 Μ
n 0,0 x [ CH] = = = k (1) V 0, x [( CH) Ca] = = λ () 0, οπότε προκύπτει: + (C) Ca C + Ca λ ;λ Μ CH + H C + H + αρχ. k λ I/Π -φ φ φ I/Ι k - φ λ + φ φ 6 Επειδή το ph = 6 [H ] = 10 M () 7 () (λ + φ) φ 5 λ 10 λ 10 kα = 10 = 1 = 10k = λ CΗ k φ k k λ = 5k () Άρα από τις σχέσεις (1), () και () έχουμε: x 0,0 x = 5 x = 0, 10x 11x = 0, x = 0,0 mol 0, 0, mca(h) = n M r Έτσι: mca(h) = 0,0 7 = 1,8 gr Mr = 0 + 17 = 7 Ca (H) Δ. Το διάλυμα Υ που προέκυψε μετά την αντίδραση περιέχει CH και ( C) με συγκεντρώσεις: 0,0 0,0 0,00 [ CH] = = M 0, 0, 0,0 [( CH) Ca] = M 0, Έτσι σε 0 ml διαλύματος Υ περιέχονται: 0,00 CH: n = C V = 0, = 0,00 mol 0, 0,0 ( CH) Ca : n = C V = 0, = 0,01 mol 0, Στο διάλυμα αυτό προσθέτουμε V L διαλύματος HCl 0,1M, δηλαδή: n HC = C V = 0,1 V mol Το HCl που προσθέτουμε θα αντιδράσει με την βάση του ρυθμιστικού διαλύματος: 6 1
( C) Ca + HC CH + CaC 0,01 mol mol 0,00 mol Το διάλυμα που προκύπτει έχει PH = 5. Διερεύνηση: α) Πλήρης εξουδετέρωση: mol ( C) Ca + HC CH + CaC αρχ. 0,01 0,0 αντ/παρ. -0,01-0,0 0,0 0,0 τελ. 0 0 0,0 0,0 Για το HCl: 0,1V 0,0 = 0 = 0,0 V = 0, L. 8 Βρίσκουμε την συγκέντρωση του CH: 0,0 0,0 11 [ CH] = = = M 0,05M 0, + 0, 0, 10 Μ CH + H C + H + αρχ. 0,05 αντ/παρ. -x x x τελ. 0,05 - x x x x 5 x 6 kα = 10 = x = 0,5 10 x = 0,5 10 M = [H 0,05 x 0,05 Άρα ph = log( 0,5 10 ) = log 0,5 log10 = log 0,5 < 5 + ] απορρ. β. Περίσσεια HCl: στην περίπτωση αυτή το ph του διαλύματος είναι ακόμη μικρότερο από αυτό της πλήρους εξουδετέρωσης, οπότε απορρίπτεται: γ. Περίσσεια ( C) Ca με ph = 5 είναι αποδεκτή. mol ( C) Ca + HC CH + CaC αρχ. 0,01 0,00 αντ/παρ. 0,1V - τελ. 0,01 0 0 (0,00 + ) Οι συγκεντρώσεις των σωμάτων μετά το τέλος της αντίδρασης είναι: 0,01 n [( CH) Ca] = = = k (1) V 0, + V
9 n 0,00 + [ CH] = = = λ () V 0, + V Κάνουμε την διάσταση του ( C) Ca και τον ιοντισμό του CH : + (C) Ca C + Ca k ;k k CH + H C + H + Λ k Από τον τύπο του ρυθμιστικού διαλύματος έχουμε: + Cοξ [H ] = kα C 5 5 λ B 10 = 10 k = λ + 5 = = k ph 5 [H ] 10 0,01 0,00 + = 0,0 = 0,00 + 0, + V 0, + V 0,V = 0,018 V = 0,09 L ή V = 90 ml ΜΩΥΣΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΗΜΙΚΟΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ SCIENCE PRESS