ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ Ι ΡΥΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΑΥΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΟΡΕΣΤΙΑ ΑΣ. Χ-Θ. Φώης Υποψήφιος ιδάκτορας Τµήµα Οικιακής Οικονοµίας και Οικολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο Αθηνών Τ.Κ. 17671, Αθήνα. Ε-Mail: xfois1@gmail.com Τηλ:6944175743 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η επέκταση του ηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης στον νοµό Έβρου την τελευταία δεκαετία δηµιούργησε ένα νέο πόλο ανάπτυξης της περιοχής µε επίκεντρο την πόλη της Ορεστιάδας. Η Ορεστιάδα µέσα σε αυτά τα δέκα χρονιά εξελίχθηκε από µια µικρή αγροτική πόλη σε µια αξιοσηµείωτη φοιτητούπολη µε έντονο ρυθµό ανάπτυξης και ιδιαίτερα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά. Σκοπός της συγκεκριµένης εργασίας είναι η καταγραφή και η διερεύνηση των επιπτώσεων που προκάλεσε η εισαγωγή του πληθυσµού των φοιτητών τόσο στον δοµηµένο κοινωνικό ιστό της πόλης όσο και στην οικονοµική ζωή. Πιο συγκεκριµένα αναλύονται οι κατά βάση θετικές αλλαγές που επήλθαν στον πληθυσµό της Ορεστιάδας, στην οικοδοµική ανάπτυξη της πόλης, στην ανεργία, στις παροχές υπηρεσιών, στην δηµιουργία νέων επιχειρήσεων, στον πολιτισµό και αθλητισµό. Από την έρευνα µε την χρήση πρωτογενών και δευτερογενών στοιχείων προέκυψαν και αρνητικά χαρακτηριστικά τα οποία σχετίζονται µε το παρεχόµενο επίπεδο εκπαίδευσης καθότι τα νεοϊδρυθέντα τµήµατα αντιµετώπιζαν και αντιµετωπίζουν πολλά προβλήµατα υποδοµών. Λέξεις Κλειδιά: τοπική ανάπτυξη, ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης, Ορεστιάδα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ελληνική περιφέρεια τις τελευταίες δεκαετίες ωφελήθηκε πολλαπλώς και ποικιλοτρόπως από την ίδρυση και εγκατάσταση τριτοβάθµιων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων σε µειονεκτικές και λιγότερο ευνοηµένες περιοχές. Τα αιτήµατα των τοπικών κοινωνιών για την οικονοµική ανάπτυξη τους και για την εισροή πόρων σε αυτές έγιναν δεκτά από τις εκάστοτε κυβερνήσεις µε την δηµιουργία τεχνολογικών και πανεπιστηµιακών σχολών στην πλειοψηφία των επαρχιακών πόλεων της χώρας. Όλη αυτή η διαδικασία είχε σαν αποτέλεσµα από τη µια να εξυπηρετηθούν οι τροπικές απαιτήσεις, και κάποιες φορές ακόµα και κοµµατικά συµφέροντα, µε την οικονοµική ανάπτυξη των διάφορων περιοχών από την άλλη όµως δηµιουργήθηκε ένα µεγάλο έλλειµµα στο επίπεδο της παρεχόµενης εκπαίδευσης που αποτελεί τροχοπέδη για την εξέλιξη των φοιτητών αυτών των ιδρυµάτων. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να εντοπίσει και να διερευνήσει όλες τις πτυχές αυτής της αναπτυξιακής διαδικασίας χρησιµοποιώντας ως αντικείµενο µελέτης το παράδειγµα της επέκτασης του ηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης στην τέταρτη έδρα του στην πόλη της Ορεστιάδας. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία το µοντέλο περιφερειακής ανάπτυξης της χώρας είχε ως ένα από τους κύριους πυλώνες διαµόρφωσης του, την δηµιουργία τριτοβάθµιων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων σε περιφερειακές δυσπρόσιτες και µειονεκτούσες περιοχές της χώρας. Σκοπός της ίδρυσης αυτών των ιδρυµάτων ήταν και συνεχίζει να είναι µέχρι σήµερα η άµβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων µέσω της δηµιουργίας εξειδικευµένου ανθρωπίνου δυναµικού αφενός και της οικονοµικής ενίσχυσης των λιγότερο ανεπτυγµένων περιοχών αφετέρου. Τα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης συµβάλλουν στην κοινωνική, πολιτιστική και οικονοµική ανάπτυξη των περιοχών στις όποιες βρίσκονται. Η τοπική κοινωνία όµως στην Ελλάδα ενδιαφέρεται κυρίως µόνο για την ύπαρξη του ιδρύµατος στην περιοχή ως πόλο έλξης και παραµονής των φοιτητών οι οποίοι και τονώνουν το εισόδηµα διάφορων κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας των τοπικών κοινωνιών (Τσούνης 2007).
Όλες οι απόψεις για το ρόλο των περιφερειακών πανεπιστηµίων, σχετίζονται µε την θέση ότι το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυµα αποτελεί ένα εργαλείο για την οικονοµική ανάπτυξη. Τόσο για την αύξηση της ενεργούς ζήτησης, όσο και για την γενικότερη ποιοτική αναβάθµιση της περιοχής (ρυµοτοµία, συγκοινωνία, ύδρευση, αποχέτευση ). Η τοπική κοινωνία και αυτή βλέπει το πανεπιστήµιο, ως κυρίαρχο µέσο αύξησης της ενεργούς ζήτησης. Σε περιόδους όπου η µειωµένη κατανάλωση και η έλλειψη επενδύσεων σε σχέση µε την πρωτεύουσα είναι κυρίαρχα στοιχεία η προσθήκη µεγάλης οµάδας καταναλωτών και µάλιστα νέων ανθρώπων, είναι σηµαντικό γεγονός. Γι αυτό η ιδεολογία της πίεσης των τοπικών κοινωνιών για τη δηµιουργία πανεπιστηµιακής σχολής, ήταν στη βάση της λειτουργίας πολυπρόσωπων κρατικών οργανισµών που θα συνέβαλλαν στην ανάπτυξη της περιοχής. Η εγκατάσταση πανεπιστηµίων προϋπολογιζόταν από την τοπική κοινωνία βάση του αριθµού των φοιτητών και του προσωπικού που θα λειτουργούσαν ενισχυτικά στις τοπικές αγορές (ενοίκια, διατροφή, ένδυση, διασκέδαση ). Ουσιαστικά πολλές προτεραιότητες που υπαγόρευσαν την ίδρυση των πανεπιστηµιακών τµηµάτων στην περιφέρεια δεν είναι κυρίως εκπαιδευτικές, αλλά κυρίως αναπτυξιακές (Λαµπριάνιδης 1993). Η ίδρυση περιφερειακών ανωτάτων ιδρυµάτων στη χώρα µας, πέρα από την σηµαντική συµβολή τους στην ανάπτυξη των περιοχών αυτών, ικανοποιεί και ένα αίτηµα ισότητας ευκαιριών. Έχει υποστηριχθεί ότι η ίδρυση τους έγινε για λόγους τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης, ως µέτρο αύξησης της κοινωνικής δικαιοσύνης σχετικά µε την ανισοκατανοµή πόρων µεταξύ κέντρου και περιφέρειας, για εθνικούς λόγους, εκπαιδευτικούς, άλλα και για πολιτικές σκοπιµότητες και τοπικιστικές επιδιώξεις ενώ έντονος είναι ο προβληµατισµός για την έλλειψη σχεδιασµού και προγραµµατισµού στην ίδρυση και την λειτουργία τους (Λαµπριανίδης 1993). Η λειτουργία ενός περιφερειακού ανώτατου ιδρύµατος έχει µακροχρόνια αναπτυξιακά αποτελέσµατα µέσω της αύξησης της προσφοράς εξειδικευµένων υπηρεσιών στην περιοχή και τη δηµιουργία ικανότερου και πιο εξειδικευµένου εργατικού δυναµικού. Τα κυριότερα σηµεία συνάντησης του πανεπιστηµίου µε την τοπική κοινωνία σύµφωνα µε τον Πανούση (1991) είναι τα εξής: 1. Η αγορά εργασίας και η απασχόληση των αποφοίτων 2. Η ανάπτυξη της τοπικής - περιφερειακής οικονοµίας, όπου εδρεύει το πανεπιστήµιο
3. Η µείωση της εσωτερικής µετανάστευσης και η συγκράτηση του επιστηµονικού προσωπικού 4. Τα έξοδα λειτουργίας των ιδρυµάτων ως αποδοτική επένδυση 5. Η αύξηση της παραγωγικότητας 6. Τα κονδύλια που υπάρχουν για την έρευνα και τεχνολογία και τα αποτελέσµατα των ερευνών και ανάπτυξης της τεχνολογίας 7. Την καλλιέργεια νέας αντίληψης για την οικονοµική συµπεριφορά του πολίτη, την ανάπτυξη και την αποκέντρωση της περιφέρειας Οι επιπτώσεις από την χωροθέτηση µιας πανεπιστηµιακής µονάδας σε µια περιφέρεια είναι η αύξηση της κατανάλωσης αγαθών, οι αυξηµένες απιστήσεις για παροχή υπηρεσιών, η ροή πόρων από άλλες περιφέρειες προς την εν λόγω περιφέρεια, οι διαδικασίες συγκράτησης πόρων στην ιδία την περιφέρεια και η τόνωση της οικονοµικής δραστηριότητας (ΚΕΠΕ, 1985). Σύµφωνα µε τους Γκίκα & Χυζ (2007) το πανεπιστήµιο πρέπει να αντιµετωπίζεται ως καταλυτής για την µακροχρόνια ανάπτυξη µιας περιοχής. Αλλά για να αποτελέσει ένα τριτοβάθµιο ίδρυµα καταλυτή για την µακροχρόνια ανάπτυξη πρέπει να υπάρχουν ορισµένες προϋποθέσεις λειτουργίας αυτών των ιδρυµάτων, κάποιοι ελάχιστοι όροι της αποτελεσµατικής λειτουργίας του πανεπιστηµίου όπως Η εξασφάλιση της ύπαρξης αρκετών τµηµάτων µε ειδικά αντικείµενα, τα οποία δεν προσφέρονται στα κεντρικά πανεπιστήµια ή µε σπουδές µεταπτυχιακού επίπεδου. Η εξασφάλιση της κινητικότητας ανθρώπων και πληροφοριών µέσω λειτουργίας σύγχρονων και πολύ καλά οργανωµένων βιβλιοθηκών και δυνατότητας διοργάνωσης και παρακολούθησης συνεδρίων. Ύπαρξη µιας κρίσιµης µάζας φοιτητών και διδασκόντων έτσι ώστε να δηµιουργηθεί µια ακαδηµαϊκή κοινότητα. Υψηλής ποιότητας κτιριακές εγκαταστάσεις, υποδοµές και εξοπλισµός Τέλος στο εσωτερικό της κάθε περιφέρειας απαιτείται χωροταξική συγκέντρωση των σχολών κατά γνωστική ενότητα. Τα τµήµατα που θα εγκαθίστανται σε µια πόλη θα πρέπει να συγκροτούν µια ευρύτερη γνωστική ενότητα. Κατά συνέπεια δεν είναι δυνατή η εγκατάσταση µεµονωµένων τµηµάτων σε µια πόλη έδρα..
ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ & ΟΡΕΣΤΙΑ Α Το ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης (.Π.Θ.) ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1973 µε το Νοµοθετικό ιάταγµα υπ' αριθ. 87 της 27 Ιουλίου 1973, και ξεκίνησε την λειτουργία του το ακαδηµαϊκό έτος 1974-1975. Η διοίκηση του.π.θ. έχει ως έδρα της την Κοµοτηνή, η οποία είναι η πρωτεύουσα της ιοικητικής Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Στο.Π.Θ. λειτουργούν σήµερα δύο σχολές και δεκαοκτώ τµήµατα σε τέσσερις πόλεις της Θράκης - επτά στην Κοµοτηνή, πέντε στην Ξάνθη, τέσσερα στην Αλεξανδρούπολη και δύο στην Ορεστιάδα. Συνολικά φοιτούν 12,466 φοιτητές. (www.duth.gr). Η Νέα Ορεστιάδα είναι η βορειότερη πόλη της Ελλάδας. Απέχει 2 χιλιόµετρα σε ευθεία γραµµή από τον ποταµό Έβρο που είναι το φυσικό όριο Ελλάδας - Τουρκίας. Απέχει από την Αδριανούπολη 23 χιλιόµετρα και από το Τριεθνές (σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας - Βουλγαρίας) 64 χιλιόµετρα. Ιστορικά πρόκειται για µια νέα πόλη που δηµιουργήθηκε το 1923 µετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης µε αρχικούς κατοίκους πρόσφυγες από το Κάραγατς και την Αδριανούπολη. Η πόλη και τα δηµοτικά διαµερίσµατα της Νέας Ορεστιάδας έχουν πληθυσµό 21.730 κατοίκους σύµφωνα µε την απογραφή του 2001. Έχει υψόµετρο 40 µέτρα και απέχει οδικά από την πρωτεύουσα του νοµού Αλεξανδρούπολη 110 χλµ., από τη Θεσσαλονίκη 458χλµ. και από την Αθήνα 961 χλµ.(www.agro.duth.gr) Η περιοχή της Ορεστιάδας είναι µια από της πιο εύφορες και παραγωγικές περιοχές της Ελλάδας µε ύπαιθρο που διακρίνεται για την οµορφιά και τον πλούτο της. Χαρακτηρίζεται από το σύγχρονο ρυµοτοµικό σχέδιο και από την έντονη οικονοµική δραστηριότητα. Συνορεύει δυτικά και βόρεια µε τη Βουλγαρία, βόρεια και ανατολικά µε την Τουρκία και νότια µε την επαρχία ιδυµοτείχου. Η Νέα Ορεστιάδα και η επαρχία της αποτελούν ένα ζωτικό χώρο της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής ταυτόχρονα επικράτειας, που διακρίνονται για την καλλιέργεια των ελληνικών γραµµάτων, τη σπουδαία γεωστρατηγική της θέση στα Βαλκάνια, τον Εύξεινο Πόντο και τη Μικρά Ασία, την ανοδική αναπτυξιακή της προσπάθεια στους τοµείς της γεωργίας, της βιοµηχανίας και της βιοτεχνίας, την ορθολογική διοικητική της οργάνωση, την πλούσια πολιτιστική της παράδοση,τη δυναµική αθλητική της πορεία. Τέλος η Ορεστιάδα έχει επιλεγεί ως στρατηγικός πόλος εξισορρόπησης του τεράστιου και ραγδαία αναπτυσσόµενου πανεπιστηµίου της Αδριανούπολης, το οποίο
αποτελεί σήµερα ένα από τα µεγαλύτερα πανεπιστήµια της Τουρκίας, µε 30.000 συνολικά φοιτητές. Στην πόλη της Ορεστιάδας εδρεύουν δυο τµήµατα το Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης και το Τµήµα ασολογίας και ιαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων. Οι απόφοιτοι και των δυο τµηµάτων εγγράφονται στο Γεωτεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδος και οι πρώτοι εργάζονται ως γεωπόνοι ενώ οι δεύτεροι ως δασολόγοι. Αποστολή του Τµήµατος Αγροτικής Ανάπτυξης είναι να καλλιεργεί και να προάγει την επιστήµη της Γεωπονίας µε προσανατολισµό τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις στην επιστήµη αυτή, τις εξελίξεις στους τοµείς της οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης και τις τεχνικές και κοινωνικές διαδικασίες ανάπτυξης του αγροτικού χώρου και ιδιαίτερα των αγροτικών - ακριτικών περιοχών (ΦΕΚ 179/6-9- 1999 Π.. 208 άρθρο 1).(www.agro.duth.gr). Σύµφωνα µε το άρθρο 1 του Π.. 203/99, ο σκοπός της ίδρυσης και λειτουργίας του τµήµατος είναι η καλλιέργεια και προαγωγή της ασολογικής επιστήµης, και της επιστήµης του περιβάλλοντος µε ιδιαίτερη έµφαση, στην κατεύθυνση της διαχείρισης των φυσικών πόρων και την κατάρτιση επιστηµόνων ικανών να µελετούν, ερευνούν, κατανοούν και εφαρµόζουν σύγχρονες µεθόδους για την ανάπτυξη, βελτίωση, προστασία και διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων και του φυσικού περιβάλλοντος.(www.fmenr.duth.gr). Σήµερα στην πόλη διαµένουν 455 φοιτητές, µε την πλειοψηφία αυτών να φοιτάει στο τµήµα αγροτικής ανάπτυξης. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι παρόλο που ο αριθµός των εισακτέων είναι ευρύς (περίπου 300 κάθε έτος και στα δυο τµήµατα) ο αριθµός των παραµενόντων φοιτητών είναι συγκριτικά µικρότερος καθώς πολλοί εισακτέοι παίρνουν µεταγραφή για κεντρικά πανεπιστήµια, ενώ άλλοι αποφασίζουν να ξαναδώσουν εξετάσεις καθώς η απόσταση και το αντικείµενο σπουδών αποτελούν περιοριστικούς παράγοντες για αυτούς. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Για την επίτευξη των σκοπών τη έρευνας πραγµατοποιήθηκε έρευνα πεδίου µε την χρήση ερωτηµατολογίου. Ως µέθοδος δειγµατοληψίας εφαρµόστηκε η απλή τυχαία δειγµατοληψία, εξαιτίας της απλότητας της και της λιγότερης δυνατής απαιτούµενης γνώσης, σχετικά µε τον πληθυσµό από οποιαδήποτε άλλη µέθοδο ( αµιανού, 1999). Η επιλογή του δείγµατος επιχειρήθηκε να είναι όσο το δυνατόν πιο
αντιπροσωπευτική όσον αφορά την ηλικία, το µορφωτικό επίπεδο και την απασχόληση των ερωτώµενων. Επιπλέον η διανοµή των ερωτηµατολογίων έγινε σε όλα τα δηµοτικά διαµερίσµατα και αναλογικά µε τον πληθυσµό που διαθέτουν έτσι ώστε να υπάρχει πλήρης καταγραφή των ενδεχόµενων διαφορετικών απόψεων και ενδοδηµοτικών αντιθέσεων. Έτσι το δείγµα της έρευνας αποτελούσαν 100 µόνιµοι κάτοικοι του δήµου Ορεστιάδας. Η έρευνα πεδίου πραγµατοποιήθηκε από τον Αύγουστο του 2008 έως και τον εκέµβριο του ίδιου έτους. Μετά την συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων από τους κατοίκους ακολούθησε η κωδικοποίηση των µεταβλητών και η εισαγωγή των δεδοµένων στο στατιστικό πακέτο SPSS v 15.0. Συµφώνα µε τα αποτελέσµατα της περιγραφικής στατιστικής το 49% των ερωτηθέντων ήταν άντρες και το 51% γυναίκες. Το 25% του δείγµατος στο δήµο ήταν ηλικίας 20 µε 30 ετών, το 28% ηλικίας 30 µε 40 και 33% ήταν 40 µε 50 ετών. Όσον αφορά το µορφωτικό επίπεδο των µελών του δείγµατος το 41% είναι απόφοιτοι Λυκείου, το 10% απόφοιτοι Γυµνασίου, το 31% απόφοιτοι ΑΕΙ/ΤΕΙ, 10% απόφοιτοι τεχνικής εκπαίδευσης, 5% έχει µεταπτυχιακό ή διδακτορικό ενώ 2% είναι απόφοιτοι στοιχειώδους εκπαίδευσης. Ποσοστό πάνω από το 80% του δείγµατος απάντησε ότι οι επιπτώσεις από την παρουσία των φοιτητών είναι θετικές για την πόλη της Ορεστιάδας, ότι η δηµιουργία του πανεπιστηµίου συνέβαλλε στην ισόρροπη ανάπτυξη της περιοχής και ότι η σηµαντικός παράγοντας για την προσέλκυση επενδύσεων και για την αύξηση της επιχειρηµατικότητας είναι οι φοιτητές. Το δεδοµένο αυτό συµβαδίζει και µε τα στοιχεία του εµπορικού και βιοτεχνικού συλλόγου Ορεστιάδας όπου παρατηρήθηκε µια αύξηση 8,5% στην δηµιουργία επιχειρήσεων τα αντικείµενα των οποίων σχετίζονται µε τους φοιτητές (καφετέριες, µπαρ, εστιατόρια, ταχυφαγεία, καταστήµατα γραφικής ύλης και φωτοτυπιών, φροντιστήρια). Έτσι ως φυσικό επακόλουθο έρχεται και η αύξηση του εισοδήµατος των κατοίκων καθώς το 37% του δείγµατος δήλωσε ότι λαµβάνει έσοδα που προέρχονται από του φοιτητές. Όµως το 57% του δείγµατος είναι µερικώς ικανοποιηµένο από την αύξηση στα εισοδήµατα λόγω των φοιτητών καθώς υποστηρίζει ότι η οικονοµική κατάσταση της περιοχής θα ήταν καλύτερη εάν έµεναν όλοι οι εισαχθέντες φοιτητές εκεί καθώς πολλοί από αυτούς παίρνουν µεταγραφή είτε ξαναδίνουν εξετάσεις. Εδώ θα πρέπει να ειπωθεί ότι το 97% ζητά την ίδρυση και νέων τµηµάτων στην πόλη πιστεύοντας ότι έτσι θα βελτιωθούν ακόµα περισσότερο τα οικονοµικά µεγέθη της περιοχής.
Όσον αφορά την ενσωµάτωση των φοιτητών στον κοινωνικό ιστό το 93% του δείγµατος πιστεύει ότι αυτοί εντάσσονται εύκολα ή σχετικά εύκολα και ότι πλέον αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι του κοινωνικού περιβάλλοντος τους.. Ακόµα το 85% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι το πανεπιστήµιο είναι ένα σηµαντικό κίνητρο για την παραµονή των ντόπιων νέων στην περιοχή καθώς µπορούν να σπουδάσουν κοντά στο σπίτι τους ένα γεωτεχνικό αντικείµενο που συνδέεται µε τα αγροτικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η απόφαση για την επέκταση του ηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης στην πόλη της Ορεστιάδας ήταν µια κατεξοχήν πολιτική απόφαση. Η τοπική κοινωνία ασκώντας έντονες πιέσεις προς την τοπική και κεντρική διοίκηση απαιτούσε εδώ και για µεγάλο χρονικό διάστηµα την ίδρυση πανεπιστηµιακών σχολών στον βόρειο Έβρο. Ιδιαίτερο επιχείρηµα τους, επικαλούµενοι λόγους εθνικούς συµφέροντος ήταν η ύπαρξη του πανεπιστηµίου της Θράκης (Thrakya University) στην γειτνιάζουσα τουρκική µεθοριακή πόλη της Ανδριανούπολης (Edirne), µια πόλη µε 120.000 κατοίκους και µε 30.000 φοιτητές. Εδώ θα πρέπει να επισηµανθεί ότι η διοίκηση του πανεπιστηµίου ήταν αντίθετη σε µια τέτοια επέκταση εκτός των ορίων της µέχρι τότε υπάρχουσας δοµής του πανεπιστηµίου. Κύριος λόγος αυτής της αρνητικής στάσης ήταν η σηµαντικότατη έλλειψη οικονοµικών πόρων και υποδοµών για την ορθή εκπόνηση ενός τέτοιου εγχειρήµατος. Έτσι λοιπόν κατά την δεκαετή λειτουργία των δυο τµηµάτων στην πόλη της Ορεστιάδας έχουν παρατηρηθεί σηµαντικότατα προβλήµατα υποδοµών. Αυτά αφορούν τόσο τον κτιριακό και εργαστηριακό εξοπλισµό όσο και τις υποδοµές σε ανθρώπινο δυναµικό. Αποτέλεσµα όλων αυτών είναι οι παρεχόµενες εκπαιδευτικές υπηρεσίες από το πανεπιστήµιο να είναι κατωτέρου επίπεδου του και να παρουσιάζεται έτσι σηµαντικό έλλειµµα στην ποιότητα της παρεχόµενης εκπαίδευσης. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι οι απόφοιτοι και των δυο τµηµάτων αντιµετωπίζουν σηµαντικά προβλήµατα επαγγελτικής αποκατάστασης καθώς τόσο ο γεωπονικός όσο και ο δασολογικός κλάδος είναι εδώ και χρόνια κορεσµένοι. Μάλιστα οι απόφοιτοι κάθε χρονιά είναι πολλαπλάσιοι των προσφερόµενων θέσεων από την αγορά εργασίας. Είναι εµφανές λοιπόν ότι και εδώ υπήρξε ελλιπής και λάθος
σχεδιασµός από την κεντρική διοίκηση καθώς τα γνωστικά αντικείµενα των σχολών κρίνονται ως µη ανταγωνιστικά από την αγορά εργασίας. Εποµένως έχουµε την δηµιουργία καινούργιων τµηµάτων µε βάση κορεσµένα και µη καινοτόµα γνωστικά αντικείµενα. Πέρα από αυτά τα αρνητικά χαρακτηριστικά είναι γεγονός ότι η επέκταση του πανεπιστηµίου στην Ορεστιάδα επέδρασε θετικότατα στην ολοκληρωµένη τοπική ανάπτυξη και την οικονοµική αναζωογόνηση της τοπικής οικονοµίας. Χαρακτηριστικά αυτής της διαδικασίας είναι η οικοδοµική ανάπτυξη της πόλης µε την δηµιουργία νέων πολυκατοικιών, η δηµιουργία νέων επιχειρήσεων συσχετιζόµενων µε τον φοιτητικό πληθυσµό της πόλης, επιχειρήσεις οι οποίες δηµιούργησαν νέες θέσεις εργασίας µε αποτέλεσµα να υπάρχει αύξηση της απασχόλησης. Ακόµα υπήρξε µεγάλη εισροή χρηµάτων από τα έξοδα διαβίωσης και κίνησης των φοιτητών, χρήµατα τα οποία αποκτώνται σε άλλες αγορές και κοινωνίες και καταναλώνονται στην τοπική οικονοµία της Ορεστιάδας αυξάνοντας έτσι το οικογενειακό εισόδηµα συγκεκριµένων πληθυσµιακών οµάδων όπως είναι οι ελεύθεροι επαγγελµατίες. Ο ίδιος ο πανεπιστηµιακός οργανισµός δηµιούργησε και αυτός θέσεις εργασίας (διοικητικό, ερευνητικό, διδακτικό προσωπικό) οι οποίες καλύφθηκαν κυρίως από το τοπικό εργατικό δυναµικό. Εν κατακλείδι µπορεί να ειπωθεί ότι σαφέστατα τα πανεπιστήµια αποτελούν δυναµικό µοχλό ανάπτυξης µιας περιοχής. Θα πρέπει όµως κατά την ίδρυση τους να λαµβάνεται υπόψη η αγορά εργασίας και να δηµιουργούνται τµήµατα που να συνδυάζονται αρµονικά µε την κάθε περιοχή, να είναι ανταγωνιστικά και καινοτόµα. Για αυτό και πρέπει να υπάρχει κεντρικός σχεδιασµός για την σωστή χωροθέτηση των τµηµάτων. Ακόµα θα πρέπει να εξασφαλίζονται οι καλύτερες δυνατές συνθήκες φοίτησης για τους νέους και τις νέες της χώρας µε την παροχή αρίστης ποιότητας εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Αυτό όµως προϋποθέτει την ανάπτυξη των κατάλληλων υποδοµών και την ορθολογική χρήση του εξειδικευµένου ανθρωπίνου κεφαλαίου πολύ πριν την έναρξη λειτουργίας ενός τµήµατος. Έτσι µε την σωστή οργάνωση και τον προγραµµατισµό σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο και µε την συνεργασία τοπικής αυτοδιοίκησης και Υπουργείου Παιδείας µπορεί να επιτευχθεί το επιθυµητό αποτέλεσµα που είναι η ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας και των τριτοβάθµιων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων µε την ταυτόχρονη παροχή ποιοτικών υπηρεσιών εκπαίδευσης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Γκίκας Γ. & Χυζ Α. (2007). Τριτοβάθµια εκπαίδευση και περιφερειακή ανάπτυξη. Στο(Επιµ. Γκίκας Γ & Χυζ Α.) Ο αναπτυξιακός ρόλος των ιδρυµάτων της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. σελ 11-21. 2. αµιανού, Χ. (1999). Μεθοδολογία δειγµατοληψίας: Τεχνικές και εφαρµογές. Εκδόσεις Αίθρα. 3. Κέντρο Προγραµµατισµού και Οικονοµικών Ερευνών (1983). Χωροθέτηση Αποκέντρωση των Α.Ε.Ι. Θέµατα Προγραµµατισµού, Αθήνα. 4. Λαµπριανίδης Λ. (1993). Περιφερειακά πανεπιστήµια στην Ελλάδα. Εκδόσεις Παρατηρητής. Θεσσαλονίκη. 5. Πανούσης Γ. (1991). Η ανύπαρκτη συµβολή των ελληνικών πανεπιστηµίων στην οικονοµία. Η περίπτωση του πανεπιστηµίου Θράκης. Οικονοµικός Ταχυδρόµος. 6. Τσούνης Ν. (2007). ΑΕΙ και περιφερειακή ανάπτυξη: Η περίπτωση του ΤΕΙ υτικής Μακεδονίας. Στο (Επιµ. Γκίκας Γ & Χυζ Α.) Ο αναπτυξιακός ρόλος των ιδρυµάτων της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. σελ 67-84.