Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 204-209 Έγγραφο συνόδου.4.208 A8-03/205/err0 ΠΡΟΣΘΗΚΗ στην έκθεση σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. XXX/XXX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου [κανονισμός για τους επίσημους ελέγχους] και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007 του Συμβουλίου (COM(204)080 C7-009/204 204/000(COD)) Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου Εισηγητής: Martin Häusling A8-03/205 Μετά την αιτιολογική έκθεση επισυνάπτεται η ακόλουθη γνωμοδότηση: ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ 27.2.208 Κύριο Czesław Adam Siekierski Πρόεδρο Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ Θέμα: Γνωμοδότηση σχετικά με τη νομική βάση της πρότασης κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη βιολογική παραγωγή RR\077954.docx PE557.22v03-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007 του Συμβουλίου (COM(204)080 204/000(COD)) Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, Με επιστολή της ης Φεβρουαρίου 208, ζητήσατε από την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων να εξετάσει, σύμφωνα με το άρθρο 39 παράγραφος 2 του Κανονισμού, την καταλληλότητα της νομικής βάσης της ανωτέρω πρότασης της Επιτροπής. Η επιτροπή εξέτασε το ανωτέρω ζήτημα κατά τη συνεδρίασή της στις 22 Φεβρουαρίου 208. Η αρχική πρόταση της Επιτροπής βασίζεται στο άρθρο 42 της ΣΛΕΕ, το οποίο αφορά τις διατάξεις περί ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων που εφαρμόζονται στην παραγωγή και το εμπόριο γεωργικών προϊόντων και στο άρθρο 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ σχετικά με την κοινή γεωργική πολιτική και τη θέσπιση των αναγκαίων διατάξεων για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής αυτής. Ως αποτέλεσμα των διοργανικών διαπραγματεύσεων, η αναφορά στο άρθρο 42 παράγραφος της ΣΛΕΕ διεγράφη και το άρθρο 43 παράγραφος 2 διατηρήθηκε ως η αποκλειστική νομική βάση της πρότασης. Η αλλαγή αυτή ήταν συνέπεια της διαγραφής του άρθρο 20 παράγραφος 3 της πρότασης, που είναι η μόνη διάταξη που αφορά θέματα ανταγωνισμού. I - Ιστορικό Στις 24 Μαρτίου 204, η Επιτροπή ενέκρινε την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. XXX/XXX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου [κανονισμός για τους επίσημους ελέγχους] και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007 του Συμβουλίου. Η Επιτροπή βασίζει την πρότασή της στο άρθρο 42 της ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ. Κατά την τελευταία δεκαετία, η αγορά βιολογικών προϊόντων χαρακτηρίζεται από δυναμική ανάπτυξη, η οποία οφείλεται στην έντονη αύξηση της ζήτησης. Από το 999 μέχρι σήμερα, τόσο η συνολική παγκόσμια αγορά βιολογικών προϊόντων όσο και οι γεωργικές εκτάσεις βιολογικής παραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν διευρυνθεί. Ωστόσο, ούτε η εσωτερική προσφορά ούτε το νομοθετικό πλαίσιο έχουν συντονιστεί με αυτή τη διεύρυνση της αγοράς. Στους κανόνες παραγωγής δεν λαμβάνονται δεόντως υπόψη τα διαρκώς εξελισσόμενα προβλήματα και οι προσδοκίες των καταναλωτών και των πολιτών, οι κανόνες επισήμανσης είναι δαιδαλώδεις, ενώ εντοπίζονται αδυναμίες στο σύστημα ελέγχου και στο καθεστώς εμπορικών συναλλαγών. Η νομοθεσία είναι σύνθετη και συνεπάγεται υψηλό διοικητικό φόρτο, ο οποίος αποτρέπει τους γεωργούς μικρών εκμεταλλεύσεων από την προσχώρησή τους στο σύστημα βιολογικής γεωργίας της Ένωσης. Ορισμένες από τις εξαιρέσεις που είχαν κριθεί αναγκαίες για την ανάπτυξη του κλάδου φαίνεται ότι δεν δικαιολογούνται πλέον. Η υπό εξέταση πρόταση αποσκοπεί, επομένως, στην βελτίωση της νομοθεσίας σχετικά με τη COM(204)80 final. PE557.22v03-00 2/7 RR\077954.docx
βιολογική παραγωγή, επιδιώκοντας την άρση των εμποδίων για τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη διασφάλιση του θεμιτού ανταγωνισμού και της διαμόρφωσης κατάλληλων συνθηκών ώστε η εσωτερική αγορά να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά καθώς και τη διατήρηση ή βελτίωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στα βιολογικά προϊόντα. ΙΙ - Σχετικά άρθρα της Συνθήκης Τα ακόλουθα άρθρα της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Μέρος τρίτο «Οι εσωτερικές πολιτικές και δράσεις της Ένωσης», τίτλος ΙΙΙ «Η γεωργία και η αλιεία», προτείνονται ως νομικές βάσεις στην πρόταση της Επιτροπής (η υπογράμμιση του συντάκτη): Άρθρο 42 (πρώην άρθρο 36 ΣΕΚ) Οι διατάξεις του κεφαλαίου του σχετικού με τους κανόνες του ανταγωνισμού δεν εφαρμόζονται στην παραγωγή και στο εμπόριο των γεωργικών προϊόντων παρά μόνο κατά το μέτρο που ορίζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στο πλαίσιο των διατάξεων και σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 43, παράγραφος 2, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους του άρθρου 39. Άρθρο 43 (πρώην άρθρο 37 ΣΕΚ) 2. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία και μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, ορίζουν την κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών που προβλέπεται στο άρθρο 40, παράγραφος, καθώς και τις άλλες διατάξεις που είναι αναγκαίες για την επίτευξη των στόχων της κοινής γεωργικής και αλιευτικής πολιτικής. Σημαντικές για την παρούσα ανάλυση είναι οι ακόλουθες διατάξεις: Άρθρο 39 (πρώην άρθρο 33 ΣΕΚ). Στόχοι της κοινής γεωργικής πολιτικής είναι: α) να αυξάνει την παραγωγικότητα της γεωργίας με την ανάπτυξη της τεχνικής προόδου, με την εξασφάλιση της ορθολογικής αναπτύξεως της γεωργικής παραγωγής, καθώς και της αρίστης χρησιμοποιήσεως των συντελεστών παραγωγής, ιδίως του εργατικού δυναμικού, β) να εξασφαλίζει κατ αυτό τον τρόπο ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο στο γεωργικό πληθυσμό, ιδίως με την αύξηση του ατομικού εισοδήματος των εργαζομένων στη RR\077954.docx 3/7 PE557.22v03-00
γεωργία, γ) να σταθεροποιεί τις αγορές, δ) να εξασφαλίζει τον εφοδιασμό, ε) να διασφαλίζει λογικές τιμές κατά την προσφορά αγαθών στους καταναλωτές. Άρθρο 40 (πρώην άρθρο 34 ΣΕΚ). Για να επιτευχθούν οι στόχοι που προβλέπονται στο άρθρο 39, δημιουργείται κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών. Ανάλογα με τα προϊόντα, η οργάνωση αυτή λαμβάνει μία από τις ακόλουθες μορφές : α) κοινών κανόνων ανταγωνισμού, β) υποχρεωτικού συντονισμού των διαφόρων εθνικών οργανώσεων αγοράς, γ) ευρωπαϊκής οργανώσεως της αγοράς. Κατά τη διάρκεια των διοργανικών διαπραγματεύσεων, η αναφορά στο άρθρο 42 εδάφιο πρώτο της ΣΛΕΕ είχε διαγραφεί από τη νομική βάση του προτεινόμενου κανονισμού. III - Νομολογία Κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου «η επιλογή της νομικής βάσης μιας κοινοτικής πράξης πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία επιδεχόμενα δικαστικό έλεγχο, όπως είναι, ο σκοπός και το περιεχόμενο της πράξης». Κατά συνέπεια, η επιλογή μη ορθής νομικής βάσης θα μπορούσε να αποτελέσει αιτία για την ακύρωση της σχετικής πράξης. Στο πλαίσιο αυτό, η βούληση ενός οργάνου να συμμετάσχει κατά τρόπο πιο ενεργό στην έκδοση μιας συγκεκριμένης πράξης, οι συνθήκες υπό τις οποίες εκδόθηκε μια πράξη καθώς και το έργο που έχει επιτελεστεί σε συνάρτηση με άλλες πτυχές στο πλαίσιο των μέτρων που καλύπτονται από μια συγκεκριμένη πράξη είναι άνευ σημασίας για τον προσδιορισμό της ορθής νομικής βάσης 2. Εάν από την εξέταση μιας πράξης προκύπτει ότι αυτή επιδιώκει διττή στόχευση ή ότι απαρτίζεται από δύο συνιστώσες, από τις οποίες η μία μπορεί να χαρακτηριστεί ως κύρια ή δεσπόζουσα, ενώ η άλλη είναι απλώς παρεμπίπτουσα, η πράξη πρέπει να βασίζεται σε μία και Υπόθεση C-45/86, Επιτροπή κατά Συμβουλίου (Γενικευμένες Δασμολογικές Προτιμήσεις), Συλλογή 987, σ. 439, σκέψη 5 υπόθεση C-440/05, Επιτροπή κατά Συμβουλίου, Συλλογή 2007, σ. I-9097 υπόθεση C-4/06, Επιτροπή κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, Συλλογή 2009, σ. I-7585. 2 Υπόθεση C-269/97, Επιτροπή κατά Συμβουλίου, Συλλογή 2000, σ. I-2257, σκέψη 44. PE557.22v03-00 4/7 RR\077954.docx
μόνο νομική βάση, και συγκεκριμένα σε αυτή που υπαγορεύεται από την κύρια ή δεσπόζουσα στόχευση ή συνιστώσα. Ωστόσο, στις περιπτώσεις όπου μια πράξη εξυπηρετεί συγχρόνως πολλές στοχεύσεις ή έχει πολλές συνιστώσες, οι οποίες συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους χωρίς η μία να είναι δευτερεύουσα και έμμεση σε σχέση με την άλλη/τις άλλες, η πράξη αυτή πρέπει να στηρίζεται στις διάφορες αντίστοιχες νομικές βάσεις 2, εφόσον οι διαδικασίες που προβλέπονται για αυτές τις νομικές βάσεις δεν αντιβαίνουν στο δικαίωμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και δεν το υπονομεύουν 3. IV - Σκοπός και περιεχόμενο της πρότασης Όπως αναφέρεται ανωτέρω, η πρόταση της Επιτροπής επιδιώκει τους ακόλουθους στόχους: βελτίωση της νομοθεσίας σχετικά με τη βιολογική παραγωγή, με την άρση των εμποδίων για τη βιώσιμη ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής στην Ένωση διασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού για τους γεωργούς και τις επιχειρήσεις και διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την αποδοτικότερη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς διατήρηση ή βελτίωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στα βιολογικά προϊόντα. Το άρθρο της πρότασης καθορίζει τις αρχές της βιολογικής παραγωγής και θεσπίζει τους κανόνες σχετικά με τη βιολογική παραγωγή και τη χρήση σχετικών ενδείξεων στην επισήμανση και στη διαφήμιση. Το άρθρο 4 της πρότασης καθορίζει τις γενικές αρχές για ένα βιώσιμο σύστημα διαχείρισης της βιολογικής παραγωγής. Το άρθρο 49 της πρότασης επισημαίνει ότι, ελλείψει ειδικών ενωσιακών κανόνων όσον αφορά τις ουσίες που ανιχνεύονται σε βιολογικά προϊόντα, έχουν διαμορφωθεί στην Ένωση διάφορες προσεγγίσεις. Ως εκ τούτου, η αιτιολογική σκέψη 5 προβλέπει ότι οι γεωργοί οφείλουν να λαμβάνουν μέτρα για την πρόληψη του κινδύνου μόλυνσης από προϊόντα ή ουσίες που δεν έχουν λάβει έγκριση και ότι, παρά τα μέτρα αυτά, οι γεωργοί μπορεί να μην επιτρέπεται να εμπορεύονται τα προϊόντα τους ως βιολογικά. Στις περιπτώσεις αυτές και σύμφωνα με το άρθρο 42 της ΣΛΕΕ η Επιτροπή μπορεί να επιτρέπει στα κράτη μέλη να χορηγούν εθνικές ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των ζημιών. Ομοίως, το άρθρο 20 παράγραφος 3 της πρότασης εναρμονίζει τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται σε περίπτωση ανίχνευσης μη επιτρεπόμενων προϊόντων ή ουσιών με τη θέσπιση δυνατότητας παρέκκλισης από το άρθρο 2 παράγραφος του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 308/203 4, ούτως ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να εξουσιοδοτούνται από την Επιτροπή να χορηγούν εθνικές ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των απωλειών που υφίστανται οι γεωργοί όταν δεν μπορούν να διαθέσουν τα προϊόντα τους στην αγορά ως βιολογικά, λόγω της ακούσιας ύπαρξης μη επιτρεπόμενων προϊόντων ή ουσιών σε αυτά. Υπόθεση C-37/2, Επιτροπή κατά Συμβουλίου, EΕ:C:203:675, σκέψη 53 υπόθεση C-490/0, Κοινοβούλιο κατά Συμβουλίου, EΕ:C:202:525, σκέψη 45 υπόθεση C-55/07, Κοινοβούλιο κατά Συμβουλίου, Συλλογή 2008, σ. Ι-0803, σκέψη 34. 2 Υπόθεση C-2/0, Επιτροπή κατά Συμβουλίου, Συλλογή 2003, σ. I-0893, σκέψη 40 υπόθεση C-78/03, Επιτροπή κατά Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, Συλλογή 2006, σ. I-07, σκέψεις 43-56. 3 Yπόθεση C-300/89, Επιτροπή κατά Συμβουλίου, («διοξείδιο του τιτανίου»), Συλλογή 99, σ. I-2867, σκέψεις 7-25 υπόθεση C-268/94, Πορτογαλία κατά Συμβουλίου, Συλλογή 996, σ. Ι-677. 4 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 308/203 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 203, για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών γεωργικών προϊόντων και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 922/72, (ΕΟΚ) αριθ. 234/79, (ΕΚ) αριθ. 037/200 και (ΕΚ) αριθ. 234/2007 του Συμβουλίου. RR\077954.docx 5/7 PE557.22v03-00
Επίσης, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν τα μέσα της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής για την κάλυψη μέρους ή του συνόλου των ζημιών αυτών. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν σε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση για τη μόλυνση. Η γενική και άνευ όρων απαγόρευση που αφορά την επισήμανση και την πώληση μολυσμένων προϊόντων ως βιολογικών δεν περιλαμβάνεται πλέον στον κανονισμό. Ομοίως, η διάταξη σχετικά με την αποζημίωση έχει διαγραφεί. Δεδομένου ότι το κείμενο που συμφωνήθηκε τελικά κατά τον 8ο τριμερή διάλογο στις 28 Ιουνίου 207 δεν περιέχει πλέον καμία διάταξη σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις, το άρθρο 42 ΣΛΕΕ έχει απαλειφθεί από τη νομική βάση του κανονισμού. V - Ανάλυση και καθορισμός της κατάλληλης νομικής βάσης Το άρθρο 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ προβλέπει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, ορίζουν τις διατάξεις που είναι αναγκαίες για την επίτευξη των στόχων της κοινής γεωργικής πολιτικής. Σύμφωνα με το άρθρο 42 της ΣΛΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ορίζουν, εντός του πλαισίου του άρθρου 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, σε ποιο βαθμό το κεφάλαιο της Συνθήκης που αφορά τους κανόνες ανταγωνισμού εφαρμόζεται στην παραγωγή και το εμπόριο των γεωργικών προϊόντων. Το άρθρο 42 χρησιμοποιείται ως νομική βάση μόνο σε συνδυασμό με το άρθρο 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ. Κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, διπλή νομική βάση δικαιολογείται μόνον όταν το υπό εξέταση μέτρο έχει δύο στοχεύσεις ή συνιστώσες που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους, χωρίς καμία να είναι δευτερεύουσα και έμμεση σε σχέση με την άλλη. Δεδομένης της παρουσίας της διάταξης σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στην αρχική πρόταση της Επιτροπής, η αναφορά στο άρθρο 42 της ΣΛΕΕ στη νομική βάση φαίνεται να είναι ορθή. Αντιθέτως, αν η διάταξη αυτή δεν ενσωματωθεί στο τελικό κείμενο του κανονισμού, η αναφορά στο άρθρο 42 της ΣΛΕΕ στη νομική βάση καθίσταται αδικαιολόγητη. VI - Συμπέρασμα και σύσταση Υπό το πρίσμα της ανωτέρω ανάλυσης, και ως άμεση συνέπεια της διαγραφής του άρθρο 20 παράγραφος 3 της αρχικής πρότασης της Επιτροπής, η παραπομπή στην πρώτη παράγραφο του άρθρο 42 της ΣΛΕΕ πρέπει να διαγραφεί από τη νομική βάση του κανονισμού. Κατά τη συνεδρίαση της 22ας Φεβρουαρίου 208, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων αποφάσισε συνεπώς ομόφωνα, με 22 ψήφους υπέρ, να συστήσει στην Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου να διατηρήσει το άρθρο 43 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ ως τη μοναδική νομική βάση της πρότασης κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ήταν παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία οι βουλευτές: Jean-Marie Cavada (ασκών την προεδρία), Mady Delvaux, Lidia Joanna Geringer de Oedenberg (αντιπρόεδροι), Max Andersson, Joëlle Bergeron, Marie- Christine Boutonnet, Daniel Buda, Κώστας Χρυσόγονος, Angel Dzhambazki, Evelyne Gebhardt, Jytte Guteland, Heidi Hautala, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Gilles Lebreton, António Marinho e Pinto, Emil Radev, Evelyn Regner, Francis Zammit Dimech, Tadeusz Zwiefka, Kosma Złotowski, και Norbert Erdős, Michaela Šojdrová (σύμφωνα με το άρθρο 200 παράγραφος 2 του Κανονισμού)). PE557.22v03-00 6/7 RR\077954.docx
Συμβουλίου για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 845/2007. Με εξαιρετική εκτίμηση, Pavel Svoboda (Αφορά όλες τις γλώσσες.) RR\077954.docx 7/7 PE557.22v03-00