ΟΜΙΛΙΑ Συνέδριο Economist Investment Energy Summit Greece, Cyprus, Israel "Re-designing the European energy map" ------------------ Τετάρτη, 28 Μαρτίου 2012 (Ώρα : 13:00 π.μ.) (Divani Apollon Palace & Spa Hotel, Athens Vouliagmeni, Greece) ------------------- Κύκλος συζήτησης με θέμα : "Energy Exploration in Greece : Its Significance to Greece's Competitiveness and Growth" (Exclusive economic zones : a necessity or not? - The scientific perspective.) Αγαπητοί σύνεδροι - Κυρίες και κύριοι, Η ενέργεια ως ένας από τους σημαντικότερους και πιο δυναμικούς τομείς της Εθνικής Οικονομίας, καλείται να παίξει έναν νευραλγικό ρόλο σ' αυτή τη νέα αφετηρία για την ανάταξη της Ελλάδας. Περισσότερο από κάθε άλλη φορά, η χώρα μας αποδεικνύεται ότι διαθέτει εκείνα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, που την καθιστούν τόσο ως έναν ασφαλή διεθνή ενεργειακό δίαυλο, αλλά ταυτόχρονα πλέον και ως δυνητικά έναν σημαντικό παραγωγό ενέργειας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό βασικό στόχο αποτελεί τόσο η διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας της χώρας όσο και η εξαγωγή εγχώριας παραγόμενης ενέργειας, μέσω της παροχέτευσής της σε ευρωπαϊκούς προορισμούς. Η κατασκευή και διέλευση μεγάλων ενεργειακών αγωγών και δικτύων πετρελαίου, φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού, Η εστίαση στην έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων, Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου και της γεωθερμίας, καθώς και Οι μεγάλες επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αποτελούν προτεραιότητες μιας ουσιαστικής αναπτυξιακής προοπτικής με σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα. 1
Σήμερα η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να αφήνει ανεκμετάλλευτα γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα, τα οποία στο μέλλον θα της εξασφαλίζουν σημαντικά οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη. Αρκεί βέβαια σε κάθε περίπτωση να τηρούνται οι αρχές της διαφάνειας, της προάσπισης του δημοσίου συμφέροντος και των εθνικών κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Η χώρα μας θα πρέπει πρωτίστως να εκμεταλλευθεί το γεγονός ότι βρίσκεται στο επίκεντρο νέων ενεργειακών πεδίων και οδεύσεων, ώστε να προσελκύσει μεγάλες, εγχώριες και ξένες, στρατηγικές επενδύσεις, σε κάθε έκφανση του ενεργειακού τομέα. Προκειμένου να επιστρέψει σε τροχιά οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, η ελληνική οικονομία και κοινωνία θα πρέπει να αντιπαρέλθει τον σκεπτικισμό, ειδικά ως προς τις μεγάλες ξένες επενδύσεις και να αγκαλιάσει τις ευκαιρίες που αυτές προσφέρουν στη χώρα. Η διπλωματία των ενεργειακών αγωγών στην οποία έδωσε έμφαση η Νέα Δημοκρατία ως κυβέρνηση κατά την περίοδο 2004-2009, οι υφιστάμενοι δηλαδή και μελλοντικοί αγωγοί φυσικού αερίου, αποτελούν τέτοια παραδείγματα, καλών πρακτικών προοπτικής και όδευσης προς την ουσιαστική ανάπτυξη. Δείχνουν ότι η ενεργειακή σύνδεση μεταξύ Ανατολής και Δύσης και συγκεκριμένα μεταξύ Ανατολικής Μεσογείου και Ευρώπης, αποτελούν βασική αναπτυξιακή προτεραιότητα για την Ελλάδα. Είναι ήδη γνωστό το ενδιαφέρον ισχυρών παγκοσμίων ενεργειακών παικτών, τόσο για τη μεταφορά φυσικού αερίου ή πετρελαίου μέσω της επικράτειάς μας, όσο και για την αξιοποίηση των πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων της χώρα μας, αντίστοιχων με αυτά της Κύπρου, του Ισραήλ ή της Αιγύπτου. Η Νέα Δημοκρατία πίστευε και πιστεύει σ' αυτήν την προοπτική. Το απέδειξε ως κυβέρνηση με τις προτεραιότητες που έθεσε, αναφορικά με τις μεγάλες ενεργειακές συμφωνίες του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη ή των αγωγών φυσικού αερίου όπως του South Stream, του ελληνοϊταλικού ITGI ή του ελληνοβουλγαρικού IGB. Αγωγοί, οι οποίοι θα θέλαμε να τύχαιναν ανάλογου ενδιαφέροντος από την επόμενη κυβέρνηση. 2
Το απέδειξε, ακόμη, με την επίσημη έκφραση βούλησης και τη συμφωνία διευθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Ελλάδας - Αλβανίας, η οποία ως γνωστό τελικά δεν κυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της γειτονικής χώρας. Η Νέα Δημοκρατία ως κυβέρνηση απέδειξε ότι είχε το σθένος να κινητοποιήσει και να τρέξει μεγάλες διεθνείς συμφωνίες στον ενεργειακό τομέα. Στη συνέχεια, ως αξιωματική αντιπολίτευση στηρίξαμε και υπερψηφίσαμε το Ν.4001/2011 για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας και ειδικότερα τις διατάξεις για την προώθηση της έρευνας και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στη χώρα μας, καθώς και τη δημιουργίας της ΕΔΕΥ, του αρμόδιου δηλαδή Φορέα Διαχείρισης. Σήμερα, συνεχίζουμε να κινούμαστε προς την ίδια κατεύθυνση. Ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κ. Αντώνης Σαμαράς, με δικές του πρωτοβουλίες, άρχισε ήδη να αναθερμαίνει και να "επανατοποθετεί στο τραπέζι" ζητήματα που αφορούν τόσο στους ενεργειακούς αγωγούς όσο και στις Α.Ο.Ζ., στη λογική της διασφάλισης των εθνικών συμφερόντων και της διεύρυνσης των πεδίων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη χώρα μας. Σε επίσημες επισκέψεις του σε χώρες του εξωτερικού, πραγματοποιήθηκε μια σειρά σημαντικών συναντήσεων και συζητήσεων για τα συγκεκριμένα ζητήματα, από τις οποίες προέκυψαν ευοίωνες και ελπιδοφόρες προοπτικές για την Ελληνική Ενεργειακή Αγορά και κατ' επέκταση για την Ελληνική Οικονομία. Ειδικότερα όσον αφορά στο ζήτημα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, που αποτελεί και τη θεματική της παρούσας ενότητας αυτού του σημαντικού Συνεδρίου, για τη Νέα Δημοκρατία αποτελεί αναμφισβήτητα ένα ζήτημα πρωταρχικής σημασίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την ανάπτυξη στην Ελλάδα. Η πρόσφατη έκδοση προσκλήσεων ενδιαφέροντος για γεωτρήσεις με την αξιοποίηση παλιών γεωφυσικών δεδομένων σε Κατάκολο, Πατραϊκό και Ιωάννινα, καθώς και για τη διενέργεια σεισμικών γεωφυσικών ερευνών στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης, δείχνουν έναν δρόμο. 3
Ταυτόχρονα, ελπιδοφόρο είναι το μήνυμα που εκπέμπεται από το ενδιαφέρον διεθνών εταιρειών γεωφυσικών ερευνών που αφορούν στο Ιόνιο και τα νότια της Κρήτης. Το ενδιαφέρον αυτό αναδεικνύει ότι οι πιθανότητες ύπαρξης υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή είναι αξιοσημείωτες, με δεδομένο ότι οι εταιρείες αυτές προφανώς έχουν αξιολογήσει τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο, κάποια υφιστάμενα πρωτόλεια γεωλογικά, σεισμικά ή άλλης φύσης δεδομένα. Συνεπώς, με βάση τα ανωτέρω, συμφωνούμε όλοι ότι η ευρύτερη θαλάσσια περιοχή δυτικά και νοτιοδυτικά του ελλαδικού χώρου παρουσιάζει κατ' αρχήν ενδιαφέρον. Εύλογα όμως κάποιος αντικειμενικός θεατής του θαλασσίου χάρτη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, θα μπορούσε να ρωτήσει : 1. "Μόνο στο Ιόνιο υπάρχουν πιθανότητες να υπάρχουν Υδρογονάνθρακες; Γιατί να μην υπάρχουν και στα ανατολικά;" ή ακόμη 2. "Γιατί, ενώ υπάρχει πληθώρα γεωφυσικών ερευνών στο σύνολο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, η Ελλάδα δεν παρουσιάζει καμία κινητικότητα;" Στο πλαίσιο αυτών των παρατηρήσεων, τίθεται λοιπόν το νευραλγικό ερώτημα : "οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες αποτελούν μια αναγκαιότητα ή όχι;" Ως γνωστόν, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ή ΑΟΖ είναι μια ζώνη που συμπληρώνει το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας, καθόσον περιλαμβάνει και την θαλάσσια στήλη από τον πυθμένα ως την επιφάνεια, εντός της οποίας το κράτος έχει αποκλειστικά οικονομικά δικαιώματα, όπως για παράδειγμα στην αλιεία ή τη χρήση των υδάτων. Εννοείται ότι αναφορικά με τους υδρογονάνθρακες και οποιοδήποτε άλλο φυσικό πόρο, το δικαίωμα εκμετάλλευσης τους από το παράκτιο κράτος υπάρχει ήδη από την υφαλοκρηπίδα. Υπάρχει συνεπώς και στην ΑΟΖ. 4
Τα δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα αποτελούν φυσικά δικαιώματα κάθε κράτους που έχει ακτές και υπάρχουν ανεξαρτήτως θεσμικής επισφράγισής τους. Η ΑΟΖ όμως για να υπάρξει θα πρέπει να προηγηθεί έκφραση της βούλησης του κράτους να την καθιερώσει, κάτι που γίνεται με συγκεκριμένη πράξη κήρυξης. Ολόκληρη η Μεσόγειος έχει σήμερα χωριστεί σε περιοχές, όπου η υφαλοκρηπίδα - και κατ' επέκταση η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) - ανήκει στις απέναντι χώρες, με βάση τη μέση απόσταση των ακτών τους. Σήμερα η διεθνής πρακτική αποδεικνύει ότι όλες οι χώρες, στηριζόμενες στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, προχωρούν σε κήρυξη των ΑΟΖ, στις οποίες περιλαμβάνεται και η υφαλοκρηπίδα με τη νομική της έννοια και μετά ξεκινούν τις έρευνες. Στο πλαίσιο αυτό, η γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει ουσιαστικά καταργηθεί. Η Ελλάδα λοιπόν μπορεί να προχωρήσει βασιζόμενη τόσο στο Ευρωπαϊκό όσο και στο Διεθνές Δίκαιο, "καλύπτοντας" απόλυτα τις κινήσεις της στην κήρυξη ΑΟΖ. Το συμφέρον της Ελλάδας είναι να ακολουθήσει αντίστοιχες διαδικασίες με αυτές της Κύπρου και άλλων χωρών, ώστε να κατοχυρώσει το δικαίωμα της στην έρευνα για υδρογονάνθρακες και να διασφαλιστεί έναντι οποιασδήποτε απειλής στο μέλλον. Έτσι η εκάστοτε ενδιαφερόμενη πετρελαϊκή εταιρεία θα μπορεί, να διεξάγει απρόσκοπτα έρευνες και να αισθάνεται ότι λειτουργεί σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει γενναίες πολιτικές αποφάσεις αναφορικά με την κήρυξη των ΑΟΖ, προσβλέποντας στα σημαντικά οφέλη μιας τέτοιας κίνησης : Οφέλη γεωπολιτικά, τα οποία σχετίζονται με τη θωράκιση της εθνικής μας ασφάλειας και κυριαρχίας, καθώς και την αναβάθμιση του κύρους και της διεθνούς θέσης της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή. Οφέλη αναπτυξιακά, που σχετίζονται με τη δημιουργία ενός ακόμη ισχυρού πυλώνα στον οποίο θα μπορεί να πατάει η χώρα, μέσω της προσέλκυσης σημαντικών επενδύσεων στον τομέα των Υδρογονανθράκων. 5
Οφέλη οικονομικά, τα οποία διασφαλίζονται έπειτα από διαπραγματεύσεις με τους υποψήφιους επενδυτές και αφορούν πρώτιστα σε μελλοντικά σταθερά έσοδα ενίσχυσης του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της χώρας και εν γένει της Εθνικής μας Οικονομίας. Οφέλη κοινωνικά, διότι διαφαίνεται μια ελπιδοφόρα προοπτική για τη Ελλάδα και τους πολίτες της, από την οποία ήδη εκπέμπονται αισιόδοξα μηνύματα που ενδυναμώνουν το αίσθημα, αλλά και το φρόνημα της ελληνικής κοινωνίας. Η προοπτική είναι μπροστά μας, αρκεί να την πιστέψουμε και να την ακολουθήσουμε ως χώρα. Η ελπίδα και η εμπιστοσύνη στο Διεθνές Δίκαιο αποτελεί τους καλούς μας συμβούλους σ' αυτήν την προσπάθεια. Ο σκεπτικισμός και η αδράνεια τους κακούς. Είναι στο χέρι μας, πολιτικοί, διπλωμάτες, ειδικοί επιστήμονες και φορείς να ενεργοποιηθούμε θετικά και να εστιάσουμε σοβαρά το βλέμμα μας προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της διπλωματίας των ΑΟΖ, των υδρογονανθράκων και των ενεργειακών αγωγών. Είναι στο χέρι μας ως χώρα, ως οικονομία και ως κοινωνία να αδράξουμε τις ευκαιρίες, για την ουσιαστική ανάπτυξη μιας Ελλάδας που θα ατενίζει με αισιοδοξία το ευρωπαϊκό της μέλλον. 6