Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, ως ο κατεξοχήν δημόσιος φορέας στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού, έχουν ως αποστολή την παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης, τη διασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης, την προώθηση της ενεργοποίησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης ευάλωτων πολιτών, την παροχή κοινωνικής προστασίας για τα παιδιά καθώς και υπηρεσιών στο πλαίσιο πολιτικών για την οικογένεια. Επίσης, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας παρέχουν κρατικές ενισχύσεις προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Εθελοντικές Οργανώσεις που παρέχουν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος για την ίδρυση, λειτουργία ή επέκταση προγραμμάτων που εμπίπτουν στον τομέα της κοινωνικής φροντίδας και εγγράφουν και επιθεωρούν προγράμματα κοινωνικής φροντίδας. Επιπλέον, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας παρέχουν κρατικές ιδρυματικές υπηρεσίες και διημερεύουσα φροντίδα σε ευάλωτα άτομα που τη χρειάζονται και συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά και διεθνή σώματα που δραστηριοποιούνται σε θέματα κοινωνικής πολιτικής. Συνεχής στόχος των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας είναι και η ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου. Οι υπηρεσίες προς το κοινό προσφέρονται από τα κατά τόπους Γραφεία Κοινωνικών Υπηρεσιών και αφορούν ζητήματα οικονομικής φύσης, ψυχοκοινωνικής στήριξης ατόμων και οικογενειών και τεχνικής βοήθειας σε Φορείς που παρέχουν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος στον τομέα της κοινωνικής φροντίδας. Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας λειτουργούν επίσης αριθμό
κρατικών ιδρυμάτων διάφορων κατηγοριών (Παιδικής Προστασίας, Ηλικιωμένων και Αναπήρων, Προστασίας Ατόμων με Νοητική Αναπηρία, Ημερήσιας Φροντίδας Παιδιών), τα οποία υπάγονται στα αντίστοιχα Επαρχιακά Γραφεία. Σύμφωνα και με την αποστολή των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, οι υπηρεσίες κατηγοριοποιούνται στους εξής επτά πυλώνες: 1. Παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης. Διασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης και προώθηση της ενεργοποίησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης ευάλωτων πολιτών. 1.1 Δημόσια Βοηθήματα Την 1 η Ιουλίου 2014 η Κυβέρνηση αντικατέστησε το δημόσιο βοήθημα με το Σύστημα Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, οπότε και τερματίστηκε η παροχή του δημόσιου βοηθήματος. 1.2 Κοινωνικές Υπηρεσίες σε αλλοδαπούς Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας παρέχουν υλικές συνθήκες υποδοχής στους αιτητές διεθνούς προστασίας για τους οποίους δεν υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης των υλικών συνθηκών υποδοχής σε Κέντρα Υποδοχής ή/και Φιλοξενίας, οι οποίοι διαμένουν στις ελεγχόμενες από την Κυπριακή Δημοκρατία περιοχές και πληρούν τόσο οι ίδιοι όσο και τα μέλη της οικογένειας τους
συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Για κάλυψη των υλικών συνθηκών υποδοχής από 19 Ιουλίου 2013 παραχωρείται στους αιτητές διεθνούς προστασίας βοήθεια για τα είδη τροφής, ρουχισμού και υπόδησης με δελτία, τα οποία είναι εξαργυρώσιμα σε διάφορες Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις. 2. Διασφάλιση της κοινωνικής προστασίας για τα παιδιά καθώς και παροχή υπηρεσιών στο πλαίσιο πολιτικών για την οικογένεια. 2.1 Συμβουλευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες προς την οικογένεια Στο πλαίσιο της επιδίωξης για στήριξη και ενδυνάμωση της οικογένειας και για προστασία του παιδιού από φυσικούς και ηθικούς κινδύνους, παρέχονται συμβουλευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες. 2.2 Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Παραβατικότητας Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας επιτηρούν ανήλικα και ενήλικα άτομα για τα οποία έχουν εκδοθεί διατάγματα κηδεμονίας από το Δικαστήριο. Πολλά από αυτά έχουν ως όρο την παροχή, από τους παραβάτες, κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή. Ετοιμάζουν επίσης εκθέσεις για ποινικές υποθέσεις, προς τα Δικαστήρια, μετά από αίτημά τους, τόσο για ανήλικους όσο και για ενήλικες. 2.3 Υιοθεσίες
Ο βασικότερος στόχος του προγράμματος υιοθεσιών είναι η διασφάλιση των δικαιωμάτων και του καλύτερου συμφέροντος του προς υιοθεσία παιδιού. Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, με βάση τον περί Υιοθεσίας Νόμο (N.19(Ι)/1995), είναι αρμόδιες να μελετούν την καταλληλότητα των ατόμων που ενδιαφέρονται να υιοθετήσουν και να διασφαλίζουν τα συμφέροντα των παιδιών. Το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων επεξεργάζεται νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας, ώστε να συνάδει πλήρως με τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και της Σύμβασης της Χάγης για την Προστασία των Παιδιών και για τη Συνεργασία αναφορικά με τη Διακρατική Υιοθεσία. 2.4 Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια Το πρόγραμμα αυτό παρέχει στο ανήλικο και στο ενήλικο θύμα το δικαίωμα για βοήθεια, στήριξη και προστασία, προκειμένου να ενισχυθεί και να αντιμετωπίσει τη βία που δέχεται. Το πρόγραμμα δίδει ιδιαίτερη έμφαση στην κακοποίηση παραμέληση ανηλίκων, προασπίζοντας τα δικαιώματα των παιδιών και δίδοντάς τους δίοδο πρόσβασης σε υπηρεσίες για εξασφάλιση βοήθειας. 2.5 Γονική Μέριμνα Η προστασία των παιδιών όταν αυτά βιώνουν την εμπειρία του χωρισμού των γονιών τους ή την αντιδικία ως προς τα θέματα επιμέλειας/φύλαξης/επικοινωνίας αποτελεί πρωταρχικό στόχο του προγράμματος γονικής μέριμνας. Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να διασφαλίζεται σε όλες τις αποφάσεις γονικής μέριμνας του
Οικογενειακού Δικαστηρίου και για το λόγο αυτό οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας έχουν ευθύνη ετοιμασίας κοινωνικοοικονομικών εκθέσεων, για ενημέρωση του Δικαστηρίου. 2.6 Προστασία θυμάτων που έχουν διακινηθεί με σκοπό την εκμετάλλευσή τους Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, σε συνεργασία με άλλες Κρατικές Υπηρεσίες, παρέχουν υπηρεσίες στα αναγνωρισμένα θύματα που έχουν διακινηθεί με σκοπό την εκμετάλλευσή τους, με βάση τις πρόνοιες του περί της Καταπολέμησης της Εμπορίας και της Εκμετάλλευσης Προσώπων και της Προστασίας των Θυμάτων Νόμου. Συγκεκριμένα, τα θύματα τυγχάνουν ενημέρωσης για τα δικαιώματά τους, στήριξης για να αντιμετωπίσουν την τραυματική εμπειρία και καθοδήγησης για εξασφάλιση υπηρεσιών από άλλες εμπλεκόμενες υπηρεσίες και φορείς. Πέραν του Κρατικού Καταφυγίου Θυμάτων Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης, τα θύματα λαμβάνουν στήριξη ώστε να εξασφαλίζεται ένας ασφαλής χώρος και κάλυψη των βασικών και ειδικών αναγκών τους. 2.7 Προστασία Ασυνόδευτων (αλλοδαπών) Ανηλίκων Με στόχο την προστασία, τη φροντίδα και την ενδυνάμωση για την ομαλότερη αποκατάστασή τους, τα ασυνόδευτα παιδιά λαμβάνονται υπό τη νομική φροντίδα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και κατόπιν αξιολόγησής τους τοποθετούνται σε ανάδοχες οικογένειες ή σε Ιδρύματα Παιδικής Προστασίας.
Με βάση τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, για τα παιδιά χωρίς τους γονείς ή τους νόμιμους κηδεμόνες τους, όλες οι αποφάσεις που λαμβάνονται για τα ασυνόδευτα παιδιά αποσκοπούν στη διασφάλιση του καλύτερου συμφέροντος των ανηλίκων. 3. Παροχή Κρατικής Ενίσχυσης προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις Εθελοντικές Οργανώσεις που παρέχουν Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ), για την ίδρυση, λειτουργία, ή επέκταση προγραμμάτων που εμπίπτουν στον τομέα της κοινωνικής φροντίδας. Εγγραφή και Επιθεώρηση προγραμμάτων Κοινωνικής Φροντίδας. 3.1 Παροχή Κρατικής Ενίσχυσης Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας παραχωρούν οικονομική στήριξη υπό τύπο κρατικής ενίσχυσης για την ίδρυση, λειτουργία ή επέκταση σχετικών προγραμμάτων που εμπίπτουν στον τομέα της κοινωνικής φροντίδας και αφορούν προγράμματα όπως Στέγες Ηλικιωμένων, ΒρεφοΠαιδοκομικούς Σταθμούς, Κέντρα Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών, Υπηρεσίες Κατ Οίκον Φροντίδας και Υπηρεσίες Ηλικιωμένων, προγράμματα για άτομα με αναπηρίες, και προγράμματα ψυχοκοινωνικής στήριξης. 3.2 Επιθεωρήσεις προγραμμάτων Κοινωνικής Φροντίδας Σύμφωνα με τη νομοθεσία που καθορίζει κατώτατα επίπεδα λειτουργίας προγραμμάτων κοινωνικής φροντίδας, οι Υπηρεσίες
Κοινωνικής Ευημερίας επιθεωρούν Παιδοκομικούς Σταθμούς, Κατ οίκον Παιδοκόμους, Κέντρα Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών, Στέγες Ηλικιωμένων και Κέντρα Ενηλίκων. Με στόχο την περαιτέρω αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, ετοιμάστηκαν αναθεωρημένα προσχέδια Τροποποιητικών Κανονισμών ελέγχου των επιπέδων λειτουργίας των Παιδοκομικών Σταθμών, των Κατ Οίκον Παιδοκόμων, των Κέντρων Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών και των Ιδρυμάτων Παιδικής Προστασίας. 3.3 Υπηρεσίες Φροντίδας για Ηλικιωμένους Για διασφάλιση ικανοποιητικών επιπέδων λειτουργίας των Στεγών Ηλικιωμένων και αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης των ηλικιωμένων και αναπήρων, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας συνέχισαν να εφαρμόζουν τους περί Στεγών για Ηλικιωμένους και Αναπήρους Νόμους του 1991 και 1994 και τον Tροποποιητικό Νόμο του 2011, καθώς και τους σχετικούς Κανονισμούς για την εγγραφή και επιθεώρηση των μη Κρατικών Στεγών, καθώς και εγγραφή φροντιστών για τη φροντίδα μέχρι πέντε ατόμων στο σπίτι του Φροντιστή. 4. Θέματα που αφορούν τις Κρατικές Ιδρυματικές Υπηρεσίες 4.1 Ιδρυματική Φροντίδα Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας λειτουργούν παγκύπρια αριθμό Ιδρυμάτων με σκοπό την παροχή φροντίδας και προστασίας σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και τη συμφιλίωση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής (παιδική και εφηβική προστασία, φροντίδα σε ηλικιωμένους, παροχή φροντίδας σε άτομα
με ειδικές ανάγκες, υπηρεσίες διημερεύουσας φροντίδας παιδιών προσχολικής ηλικίας και προστασία σε θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης). 4.2 Διημερεύουσα Φροντίδα Στο πλαίσιο της κοινωνικής παρέμβασης προς τις οικογένειες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες φύλαξης/φροντίδας/προστασίας των παιδιών γίνονται διευθετήσεις παροχής διημερεύουσας φροντίδας σε ανάδοχες οικογένειες ή σε ιδρύματα παιδικής προστασίας. 4.3 Παιδιά υπό Φροντίδα Η νομοθεσία για τα παιδιά δίνει το δικαίωμα στο Διευθυντή των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας να αναλαμβάνει τη φροντίδα παιδιών που έχουν ανάγκη προστασίας και φροντίδας, μέσω της τοποθέτησής τους σε ανάδοχες οικογένειες ή σε ιδρύματα παιδικής προστασίας. Η ανάληψη της φροντίδας ενός παιδιού από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας μπορεί να συνεχίσει μέχρι την ενηλικίωσή του, όμως απώτερος στόχος είναι η επανένωσή του, το συντομότερο δυνατό, με την οικογένειά του, αφού πρώτα βοηθηθούν οι γονείς ώστε να βελτιώσουν τις συνθήκες τους και το οικογενειακό τους περιβάλλον, σε βαθμό που να διασφαλίζεται για το παιδί με την επιστροφή του στην οικογένειά του, η προστασία, η φύλαξη και η ομαλή του ανάπτυξη. 4.4 Σχέδιο Οικονομικής Ενίσχυσης Πρώην Παιδιών υπό Φροντίδα μετά τα δεκαοκτώ τους χρόνια
Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας στηρίζουν οικονομικά τα άτομα άνω των δεκαοκτώ που ως παιδιά ήταν υπό τη νομική φροντίδα της Διευθύντριας, για υγιή κοινωνική και επαγγελματική αποκατάστασή τους στο κοινωνικό σύνολο. 5. Ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας διοργανώνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια για το προσωπικό τους, ώστε να αναπτύσσει και να επικαιροποιεί τις γνώσεις και δεξιότητές του. 6. Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά / Διεθνή σώματα που δραστηριοποιούνται σε θέματα κοινωνικής πολιτικής. 6.1 Συνεισφορά στο Εθνικό Μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα για το Κεφάλαιο Καταπολέμηση της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού Στo πλαίσιο της νέας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση και την Ανάπτυξη, Ευρώπη 2020, η Κύπρος υπέβαλε εθελοντικά, τον Απρίλιο του 2013 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Εθνικό Μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα (ΕΜΠ) όπου παρουσιάζεται η πρόοδος στους πέντε εθνικούς μας στόχους, συμπεριλαμβανομένου και του στόχου για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας έχουν οριστεί συντονιστές για την ετοιμασία της συνεισφοράς στο ΕΜΠ όσον αφορά την κατευθυντήρια γραμμή 10 «Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης και Καταπολέμησης της Φτώχειας» των ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών της στρατηγικής Ευρώπη 2020.
6.2 Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκές Επιτροπές Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση στρατηγικών και πολιτικών στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Κύπρου ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισμών στον τομέα της Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης. Συμμετέχουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο στην Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας, στην Υποεπιτροπή Δεικτών της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας καθώς και στην Επιτροπή των Εθνικών Σημείων Αναφοράς για την Εφαρμογή των Εθνικών Στρατηγικών για τους Ρομά. Συμμετέχουν, επίσης, σε Επιτροπές του Συμβουλίου της Ευρώπης. 7. Υλοποίηση Συγχρηματοδοτούμενων Έργων 7.1 «Εργασιακή και Κοινωνική Ενεργοποίηση Ατόμων που ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες μέσω της ανάπτυξης Κοινωνικών Δεξιοτήτων και άλλων Δραστηριοτήτων» Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας υλοποιούν συγχρηματοδοτούμενο έργο της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 για την «Εργασιακή και Κοινωνική Ενεργοποίηση Ατόμων που ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες μέσω της ανάπτυξης Κοινωνικών Δεξιοτήτων και άλλων Δραστηριοτήτων». Το Έργο αφορά στην ανάπτυξη ενεργητικών μέτρων για την απασχόληση προς τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, οι οποίες εξυπηρετούνται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.
Επίσης, για τα άτομα που βρίσκονται μακριά από την αγορά εργασίας και αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού προωθήθηκε το Πρόγραμμα Επιδότησης Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΑΤΑ) ή/και συμπράξεων ΑΤΑ με ΜΚΟ για την ανάπτυξη κοινωνικών προγραμμάτων στο δρόμο. 7.2 «Επιδότηση υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας στο πλαίσιο συμφιλίωσης της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής» Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας υλοποιούν συγχρηματοδοτούμενο έργο της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 που αφορά την «Επιδότηση υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας στο πλαίσιο συμφιλίωσης της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής». Στόχος του έργου είναι η παρακίνηση του οικονομικά αδρανούς και άνεργου γυναικείου δυναμικού να (επαν)ενταχθεί στην αγορά εργασίας και η ελαχιστοποίηση του κόστους φροντίδας για τις γυναίκες που (επαν)εντάσσονται στην αγορά εργασίας. Ιστοσελίδα Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας: www.mlsi.gov.cy/mlsi/sws/sws.nsf