ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

Α. Η χρηµατοοικονοµική επιστήµη εξετάζει: 1. Τον κόσµο των χρηµαταγορών,των κεφαλαιαγορών και των επιχειρήσεων 2. Θέµατα που περιλαµβάνουν τη χρονική αξία του χρήµατος, τη χρηµατοοικονοµική αξία του χρήµατος, τη χρηµατοοικονοµική ανάλυση λογιστικών καταστάσεων και τη µερισµατική πολιτική και τις εξαγορές και συγχωνεύσεις των επιχειρήσεων. 3. ίνει απαντήσεις σε γενικά ερωτήµατα όπως: i) Ποιες είναι οι επενδύσεις που πρέπει να πραγµατοποιηθούν; ii) Ποιες είναι οι πηγές χρηµατοδότησης των επενδυτικών σχεδίων; iii) Πώς η επιχείρηση θα διαχειριστεί τις καθηµερινές χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές της;

Β. Οι στόχοι της χρηµατοοικονοµικής είναι: 1. Να µελετήσει και να εξετάσει σε βάθος τις δοµές των χρηµαταγορών και των κεφαλαιαγορών. 2. Να διατυπώσει κανόνές που εξασφαλίζουν την εύρυθµη λειτουργία αυτών των αγορών. 3. Να αποφανθεί για την αποτελεσµατικότητά τους. 4. Να δείξει πώς συνδέονται οι εγχώριες χρηµαταγορές µε τις διεθνείς,. 5. Να καθορίσει ποια είναι τα οφέλη και τα κόστη που προκύπτουν από τη διεθνοποίηση των χρηµαταγορών. 6. καθώς και πώς οι διεθνείς χρηµαταγορές αλληλεξαρτώνται

Γ. Στόχος των επιχειρησιακών διαχειριστικών αρχών 1. Ο σωστός σχεδιασµός για την απόκτηση και την κατάλληλη χρήση των κεφαλαίων της επιχείρησης µε σκοπό τη µεγιστοποίηση της αξίας, δηλαδή την αξία που έχει η επιχείρηση για τους µετόχους της. 2. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί λαµβάνοντας αποφάσεις, οι οποίες ευνοούν τους µετόχους της εταιρείας. 3. ηλαδή, µεγιστοποιεί την αξία της µετοχής και των µερισµάτων που πληρώνει η επιχείρηση στους µετόχους της («πλούτος» των µετόχων).

. Βασικές Νοµικές Μορφές Επιχειρήσεων 1. Ατοµική ή Προσωπική Επιχείρηση 2. Οµόρρυθµη Εταιρία (Ο.Ε.) 3. Ετερόρρυθµη Εταιρία (Ε.Ε.) 4. Εταιρία Περιορισµένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) 5. Ανώνυµη Εταιρία (Α.Ε.)

Ε. Θέµατα που αφορούν την διαχείριση της επιχείρησης 1. Η εύρυθµη λειτουργία της εξασφαλίζεται από ένα πλήρες καταστατικό, τη Γενική Συνέλευση των µετόχων, το ιοικητικό Συµβούλιο της εταιρίας, και τα διευθυντικά στελέχη. 2. Ένα από τα βασικότερα προβλήµατα διαχείρισης το οποίο συνήθως καλείται να αντιµετωπίσει µία επιχείρηση είναι το λεγόµενο πρόβληµα πρακτόρευσης (agency problem). 3. Η οργανωτική δοµή µιας επιχείρησης αποτελείται από το ιοικητικό Συµβούλιο, µε τον επικεφαλής του, τον Chief Executive Officer (CEO), και τα αντίστοιχα τµήµατα όπως έρευνας και παραγωγής καθώς και το λογιστήριο της επιχείρησης. 4. Οι βασικές δραστηριότητες ενός χρηµατοοικονοµικού διευθυντή µιας επιχείρησης συνδέονται µε επενδυτικές και χρηµατοδοτικές αποφάσεις, οι οποίες µπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά την αξία της επιχείρησης.

Z. Η Σηµασία της Εταιρικής ιακυβέρνησης στις σύγχρονες επιχειρήσεις 1. Εννοούµε τους θεσµούς, τις πρακτικές και τις αρχές που θα πρέπει να διέπουν µιαν εταιρία ώστε να διασφαλιστούν τα συµφέροντα των µετόχων της η εύρυθµη λειτουργία της. 2. Η δοµή της Εταιρικής ιακυβέρνησης καθορίζει την κατανοµή των δικαιωµάτων και των υποχρεώσεων ανάµεσα στους διάφορους συµµετέχοντες στην εταιρία και προδιαγράφει τους κανονισµούς και τις διαδικασίες της λήψης εταιρικών αποφάσεων. 3. Ο ρόλος µιας αποτελεσµατικής Εταιρικής ιακυβέρνησης είναι σηµαντικός καθώς συµβάλλει στην ανάπτυξη, την οικονοµική σταθερότητα, την ολοκλήρωση των χρηµαταγορών και την οικονοµική αποτελεσµατικότητα, δηµιουργώντας συνθήκες εµπιστοσύνης στην αγορά και στους επενδυτές των εταιρειών. 4. Στην Ελλάδα, η υιοθέτηση συστηµάτων Εταιρικής ιακυβέρνησης µετρά λίγα χρόνια ζωής. Ωστόσο, υπάρχουν ορισµένα διεθνή πρότυπα και αρχές, όπως είναι για παράδειγµα οι Αρχές Εταιρικής ιακυβέρνησης του ΟΟΣΑ.

Η. Τα Χρηµατοοικονοµικά Προϊόντα και οι διάφορες µορφές αγορών. Τα χρηµατοοικονοµικά προϊόντα αποτελούν τα εργαλεία για τη λειτουργία των αγορών χρήµατος, κεφαλαίου καθώς και της αγοράς παραγώγων. Προχωρώντας, στις επόµενες διαφάνειες θα αναπτύξουµε ξεχωριστά τα χρηµατοοικονοµικά προϊόντα της κάθε αγοράς.

Θ. ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΩΝ 1. Αγορά χρήµατος (Money Market) A. Είναι η αγορά στην οποία το αντικείµενο διαπραγµάτευσης είναι απαιτήσεις οι οποίες είναι στενά υποκατάστατα του χρήµατος. Β. Στις χρηµαταγορές διαπραγµατεύονται τίτλοι µεγάλης ονοµαστικής αξίας και χαµηλού κινδύνου αθέτησης, µε µεγάλο βαθµό ρευστοποίησης. Γ. Η αγορά χρήµατος περιλαµβάνει τα έντοκα γραµµάτια του δηµοσίου, τα χρεόγραφα των δηµοσίων οργανισµών, τα πιστοποιητικά καταθέσεων, τα εµπορικά οµόλογα, τα διατραπεζικά κεφάλαια, τις εγγυητικές επιστολές τραπεζών ή επιταγές αποδοχής τράπεζας, τα repos και τα reverse repos.

2. Αγορά κεφαλαίου (Capital Market) Α. Η κύρια λειτουργία της Αγοράς Κεφαλαίου αναφέρεται στις ενέργειες µεταβίβασης της ιδιοκτησίας και του ελέγχου του συνόλου των υπαρχόντων περιουσιακών στοιχείων µεταξύ των οικονοµικών µονάδων. Β. Οι συνήθεις τίτλοι της αγοράς κεφαλαίου είναι: (α) οι οµολογίες επιχειρήσεων, (β) οι µετοχές των επιχειρήσεων. Γ. Οι οµολογίες των επιχειρήσεων (Corporate Bonds) είναι µέσο µακροπρόθεσµης χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων. Οι οµολογίες έχουν σταθερή µελλοντική απόδοση, ενώ οι κάτοχοί τους δεν έχουν δικαίωµα συµµετοχής στη διαχείριση της επιχείρησης. Οι οµολογίες προσφέρουν συνήθως σταθερές πληρωµές και οι περισσότερες εξοφλούνται στην ηµεροµηνία λήξης τους. Υπάρχουν όµως περιπτώσεις οµολογιών που εξοφλούνται πριν την ηµεροµηνία λήξης τους.

Αγορά κεφαλαίου (συνέχεια) Ε. Οι µετοχές εκφράζουν τίτλους ιδιοκτησίας στα περιουσιακά στοιχεία µιας επιχείρησης. Η απόδοσή τους περιλαµβάνει τη διαφορά της τιµής αγοράς και της τιµής πώλησης, καθώς και τα µερίσµατα, ως διανεµηµένα κέρδη, ΣΤ. Οι µετοχές διακρίνονται σε κοινές µετοχές και προνοµιούχες. Οι κοινές δίνουν το δικαίωµα στους κατόχους τους για συµµετοχή στα κέρδη και δικαίωµα ψήφου στη Γενική Συνέλευση. Οι προνοµιούχες µετοχές σε σύγκριση µε τις κοινές δίνουν προτεραιότητα στους κατόχους τους στην πληρωµή µερισµάτων. Ζ. Η τιµή µιας µετοχής, διακρίνεται σε τρία είδη: (α) η λογιστική ή εσωτερική τιµή, (β) η ονοµαστική αξία, και (γ) η χρηµατιστηριακή αξία. Η. Επίσης, µία ακόµη διάκριση είναι αυτή ανάµεσα στις ονοµαστικές και τις ανώνυµες µετοχές. Ονοµαστικές λέγονται εκείνες οι µετοχές οι οποίες φέρουν πάνω στο τίτλο το ονοµατεπώνυµο του εκάστοτε κατόχου, το οποίο αναγράφεται και στο αντίστοιχο βιβλίο µετόχων της εταιρίας.

3. Αγορά παραγώγων χρηµατοοικονοµικών προϊόντων (Derivatives market) Α. Η αγορά των παραγώγων προϊόντων περιλαµβάνει τα προθεσµιακά συµβόλαια, τα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης και τα συµβόλαια δικαιωµάτων προαίρεσης. Β. Η αγορά των παραγώγων προϊόντων αναπτύχθηκε για να αντισταθµίσει τον κίνδυνο αγοράς χρεογράφων αλλά και για κερδοσκοπικούς σκοπούς. Γ. Τα προθεσµιακά συµβόλαια (Forwards) αποτελούν συµφωνίες ανάµεσα σε δύο αντισυµβαλλοµένους, όπου ο ένας υπόσχεται να αγοράσει από τον άλλον έναν υποκείµενο τίτλο σε προκαθορισµένη τιµή και σε συγκεκριµένο µελλοντικό χρόνο.

Αγορά παραγώγων χρηµατοοικονοµικών προϊόντων (συνέχεια). Τα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης (Futures) µοιάζουν µε τα προθεσµιακά συµβόλαια µε τη διαφορά ότι στα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης τα κέρδη και οι ζηµιές υπολογίζονται σε ηµερήσια βάση. Ε. Μια διαφορά τους είναι ότι τα forwards δεν αποτελούν αντικείµενο διαπραγµάτευσης, ενώ τα futures γίνονται αντικείµενο διαπραγµάτευσης σε ένα Χρηµατιστήριο Παραγώγων. ΣΤ. Τα συµβόλαια δικαιωµάτων προαίρεσης (Options) αποτελούν συµβόλαια που δίνουν το δικαίωµα και όχι την υποχρέωση στον κάτοχό τους να αγοράσει (δικαίωµα αγοράς) ή να πωλήσει (δικαίωµα πώλησης) έναν υποκείµενο τίτλο σε καθορισµένη ή µη καθορισµένη στιγµή στο µέλλον (ηµεροµηνία λήξης) και σε καθορισµένη τιµή (τιµή εξάσκησης).