ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Β Λ Γ Λ

Β ΓΕΛ 05 / 05 / 2019 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Β Λ Γ Λ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Λυσίου Ὑπὲρ Μαντιθέου ( 6 8) ΚΕΙΜΕΝΟ [6] Ἔπειτα δὲ ἐκ μὲν τοῦ σανιδίου τοὺς ἱππεύσαντας σκοπεῖν εὔηθές ἐστιν ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ μὲν τῶν ὁμολογούντων ἱππεύειν οὐκ ἔνεισιν, ἔνιοι δὲ τῶν ἀποδημούντων ἐγγεγραμμένοι εἰσίν. ἐκεῖνος δ ἐστὶν ἔλεγχος μέγιστος ἐπειδὴ γὰρ κατήλθετε, ἐψηφίσασθε τοὺς φυλάρχους ἀπενεγκεῖν τοὺς ἱππεύσαντας, ἵνα τὰς καταστάσεις ἀναπράξητε παρ αὐτῶν. [7] ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἂν ἀποδείξειεν οὔτ ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων οὔτε παραδοθέντα τοῖς συνδίκοις οὔτε κατάστασιν καταβαλόντα. καίτοι πᾶσι ῥᾴδιον τοῦτο γνῶναι, ὅτι ἀναγκαῖον ἦν τοῖς φυλάρχοις, εἰ μὴ ἀποδείξειαν τοὺς ἔχοντας τὰς καταστάσεις, αὐτοῖς ζημιοῦσθαι. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι τῷ βουλομένῳ, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν ὑπὸ τῶν φυλάρχων ἀπενεχθῆναι. [8] ἔτι δέ, ὦ βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦν ἔξαρνος ὡς δεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ ἠξίουν, ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι. ὁρῶ δὲ καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους. ὥστε μηδὲν δι ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι. ἀνάβηθι δέ μοι καὶ μαρτύρησον. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α1. «ὥστε μηδὲν δι ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι»: Σύμφωνα με το παραπάνω απόσπασμα για ποιο λόγο απολογείται ο Μαντίθεος; Α2. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ): α. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι στο σανίδιον δεν αναγράφονταν όλοι οι ιππείς. β. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι το σανίδιον είναι ισχυρό αποδεικτικό στοιχείο. (Μονάδες: 4) Σελίδα 1 από 5

γ. Το όνομα του Μαντίθεου δεν συμπεριλαμβάνεται στους επίσημους καταλόγους των φυλάρχων. δ. Οι κατάλογοι των ιππέων ήταν αξιόπιστοι και συντάσσονταν με ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή. ε. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι ακόμη και αν είχε διατελέσει ιππέας κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης των Τριάκοντα, δεν θα είχε διαπράξει κάτι κακό, αφού δεν είχε βλάψει κάποιον συμπολίτη του. στ. Πολλοί Αθηναίοι που είχαν διατελέσει ιππείς είχαν στερηθεί το βουλευτικό αξίωμα. (Μονάδες: 6) Β1. Ποιο είναι, κατά τον Μαντίθεο, το ισχυρότερο αποδεικτικό στοιχείο ότι κάποιος πολίτης υπηρέτησε στην τάξη των ιππέων κατά την περίοδο των Τριάκοντα; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας. (Μονάδες: 10) Β2. Γιατί ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι και αν ακόμη είχε υπηρετήσει ως ιππέας επί των Τριάκοντα δεν θα το αρνιόταν; Β3. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: 1. Οξεία κριτική στη ρητορική άσκησε Α. ο Ισοκράτης Β. ο Λυσίας Γ. ο Πλάτων Δ. ο Θεμιστοκλής 2. Οι επιδεικτικοί λόγοι εκφωνούνταν Α. στην Εκκλησία του Δήμου Β. στη Βουλή Γ. σε διάφορες εορτές και συγκεντρώσεις Δ. στον Άρειο Πάγο 3. Σημαντικότερος ρήτορας συμβουλευτικών λόγων θεωρείται Α. ο Λυσίας Β. ο Δημοσθένης Γ. ο Ισοκράτης Δ. ο Πλάτων 4. Το αρχαιότερο δικαστήριο της κλασικής Αθήνας ήταν Α. η Ηλιαία Β. η Βουλή Γ. ο Άρειος Πάγος (Μονάδες: 10) Σελίδα 2 από 5

Δ. η Εκκλησία του Δήμου 5. Τα ιστορικά παραδείγματα ανήκουν Α. στις έντεχνες πίστεις Β. στις άτεχνες πίστεις Γ. στις γνώμες Δ. στα ήθη (Μονάδες:10) Β4. Να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό (Β στήλη) και ένα επίθετο (Γ στήλη), απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις λέξεις της Α στήλης. Α ΣΤΗΛΗ Β ΣΤΗΛΗ Γ ΣΤΗΛΗ Ρηματικοί τύποι Ουσιαστικά Επίθετα ἀπενεγκεῖν παραδοθέντα καταβαλόντα ἀποδείξας ἡγεῖσθε (Μονάδες:10) Β5. Λαμβάνοντας υπόψη την 6 του λόγου του Λυσία «Ὑπὲρ Μαντιθέου» και το παρακάτω απόσπασμα να αξιολογήσετε την αποδεικτική ισχύ του σανιδίου σε κάθε κείμενο. Λυσία Περὶ τῆς Εὐάνδρου δοκιμασίας, 10, «καὶ εἰ μὲν δὴ βουλεύσων νυνὶ ἐδοκιμάζετο καὶ ὡς ἱππευκότος αὐτοῦ ἐπὶ τῶν τριάκοντα τοὔνομα ἐν ταῖς σανίσιν ἐνεγέγραπτο, καὶ ἄνευ κατηγόρου ἂν αὐτὸν ἀπεδοκιμάζετε νῦν δέ, ὅτε μὴ μόνον ἱππευκὼς μηδὲ βεβουλευκώς, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸ πλῆθος ἐξημαρτηκὼς φαίνεται, οὐκ ἂν ἄτοπον ποιήσαιτε, εἰ μὴ τὴν αὐτὴν γνώμην ἔχοντες περὶ αὐτοῦ φανεῖσθε;» (μετάφραση: αν δοκιμαζόταν τώρα για βουλευτής και, επειδή επί των Τριάκοντα υπήρξε ιππέας, το όνομά του είχε αναγραφεί στις σανίδες, θα τον απορρίπτατε και χωρίς κατήγορο τώρα, όμως, που έχει αποδειχτεί πως όχι μόνο υπήρξε ιππέας και βουλευτής, αλλά κακοποίησε και τον λαό, δεν θα ενεργούσατε παράλογα αν φανείτε πως δεν έχετε την ίδια γνώμη γι αυτόν;). ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ο Ισοκράτης συμβουλεύει τον Φίλιππο, αφού συμφιλιώσει τις μεγάλες ελληνικές πόλεις που βρίσκονταν σε εμφύλια διαμάχη, να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών (των βαρβάρων). Ἴσως δ ἄν τινες ἐπιτιμῆσαί μοι τολμήσειαν τῶν οὐδὲν ἄλλο δυναμένων ἢ τοῦτο ποιεῖν, ὅτι σὲ προειλόμην παρακαλεῖν ἐπί τε τὴν στρατείαν τὴν ἐπὶ τοὺς βαρβάρους καὶ τὴν ἐπιμέλειαν τὴν τῶν Σελίδα 3 από 5

Ἑλλήνων, παραλιπὼν τὴν ἐμαυτοῦ πόλιν. ἐγὼ δ εἰ μὲν πρὸς ἄλλους τινὰς πρότερον ἐπεχείρουν διαλέγεσθαι περὶ τούτων ἢ πρὸς τὴν πατρίδα τὴν αὑτοῦ τὴν τρὶς τοὺς Ἕλληνας ἐλευθερώσασαν, δὶς μὲν ἀπὸ τῶν βαρβάρων, ἅπαξ δ ἀπὸ τῆς Λακεδαιμονίων ἀρχῆς, ὡμολόγουν ἂν πλημμελεῖν νῦν δ ἐκείνην μὲν φανήσομαι πρώτην ἐπὶ ταῦτα προτρέπων ὡς ἠδυνάμην μετὰ πλείστης σπουδῆς, αἰσθανόμενος δ ἔλαττον αὐτὴν φροντίζουσαν τῶν ὑπ ἐμοῦ λεγομένων ἢ τῶν ἐπὶ τοῦ βήματος μαινομένων ἐκείνην μὲν εἴασα, τῆς δὲ πραγματείας οὐκ ἀπέστην. διὸ δικαίως ἄν με πάντες ἐπαινοῖεν ὅτι, τῇ δυνάμει ταύτῃ χρώμενος ἣν ἔχων τυγχάνω, διατετέλεκα πάντα τὸν χρόνον πολεμῶν μὲν τοῖς βαρβάροις, κατηγορῶν δὲ τῶν μὴ τὴν αὐτὴν ἐμοὶ γνώμην ἐχόντων, προτρέπειν δ ἐπιχειρῶν οὓς ἂν ἐλπίσω μάλιστα δυνήσεσθαι τοὺς μὲν Ἕλληνας ἀγαθόν τι ποιῆσαι, τοὺς δὲ βαρβάρους ἀφελέσθαι τὴν ὑπάρχουσαν εὐδαιμονίαν. διόπερ καὶ νῦν πρὸς σὲ ποιοῦμαι τοὺς λόγους, οὐκ ἀγνοῶν ὅτι τούτοις ὑπ ἐμοῦ μὲν λεγομένοις πολλοὶ φθονήσουσι, τοῖς δ αὐτοῖς τούτοις ὑπὸ σοῦ πραττομένοις ἅπαντες συνησθήσονται. τῶν μὲν γὰρ εἰρημένων οὐδεὶς κεκοινώνηκε, τῶν δ ὠφελειῶν τῶν κατεργασθησομένων οὐκ ἔστιν ὅστις οὐκ οἰήσεται μεθέξειν. Λεξιλόγιο ἐπιτιμῶ = επικρίνω προαιροῦμαι = προτιμώ τὴν πατρίδα τὴν αὑτοῦ (αντί: τὴν ἐμαυτοῦ) = την πατρίδα μου πλημμελῶ = σφάλλω συνήδομαι = χαίρομαι Ἰσοκράτους Φίλιππος, 128 131 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Γ1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο που σας δίνεται: «διὸ δικαίως ἄν με πάντες ἐπαινοῖεν ἀφελέσθαι τὴν ὑπάρχουσαν εὐδαιμονίαν». (Mονάδες: 10) Γ2. α. Ποια κατηγορία μπορεί να εξαπολύσουν μερικοί εναντίον του Ισοκράτη, επειδή κάλεσε τον Φίλιππο να αποδειχτεί με τις πρωτοβουλίες του ηγέτης στον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Περσών (μονάδες 4) και β) ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο Ισοκράτης για να τους αντικρούσει και να υπερασπιστεί τον εαυτό του (μονάδες 6); (Mονάδες: 10) Γ3.α. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: τὴν πόλιν: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού τὴν πατρίδα: τη δοτική πληθυντικού αριθμού μάλιστα: τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό παραλιπών: το γ πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή φανήσομαι: το β ενικό πρόσωπο προστακτικής στον παθητικό αόριστο β ἀπέστην: τον ίδιο τύπο στην υποτακτική (Mονάδες: 6) Σελίδα 4 από 5

Γ3.β. «νῦν δ ἐκείνην μὲν φανήσομαι πρώτην ἐπὶ ταῦτα προτρέπων ὡς ἠδυνάμην μετὰ πλείστης σπουδῆς, αἰσθανόμενος δ ἔλαττον αὐτὴν φροντίζουσαν τῶν ὑπ ἐμοῦ λεγομένων»: Να βρείτε τις αντωνυμίες που υπάρχουν στο παραπάνω απόσπασμα και να γράψετε τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό. (Mονάδες: 4) Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους και να αναφέρετε τον όρο που προσδιορίζουν: διαλέγεσθαι, πολεμῶν, τῶν μὴ ἐχόντων, ἐμοί, ὑπὸ σοῦ, τῶν ὠφελειῶν. (Mονάδες: 6) Γ4.β. «ἐγὼ δ εἰ μὲν πρὸς ἄλλους τινὰς πρότερον ἐπεχείρουν διαλέγεσθαι περὶ τούτων ἢ πρὸς τὴν πατρίδα τὴν αὑτοῦ τὴν τρὶς τοὺς Ἕλληνας ἐλευθερώσασαν, δὶς μὲν ἀπὸ τῶν βαρβάρων, ἅπαξ δ ἀπὸ τῆς Λακεδαιμονίων ἀρχῆς, ὡμολόγουν ἂν πλημμελεῖν»: Να αναγνωριστεί το είδος του υποθετικού λόγου που υπάρχει στο παραπάνω απόσπασμα (μονάδες 2) και να μετατραπεί ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο (μονάδες 2). (Mονάδες: 4) ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνωπάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μην γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και ΜΟΝΟ για πίνακες, διαγράμματα κλπ.. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: μία (1) ώρα μετά τη λήψη των θεμάτων. Σελίδα 5 από 5