Διατήρηση της Κληρονομιάς των Φάρων, Αθήνα, Ιούνιος 2013 Η Διεθνής Ένωση Φαρικών Αρχών (International Association of Marine Aids to Navigation and Lighthouse Authorities IALA) αποτελείται από μέλη αρχών, υπηρεσιών και οργανώσεων υπεύθυνων για τους φάρους, τα συστήματα θαλάσσιας κυκλοφορίας, λοιπά βοηθήματα ναυσιπλοΐας, εντός και γύρω από τις χώρες τους. Επιπλέον, έχει πολλά «τεχνικά» μέλη, τα οποία εκπροσωπούν εταιρείες που κατασκευάζουν, προμηθεύουν και εγκαθιστούν εξοπλισμό που σχετίζεται με τα Βοηθήματα Ναυσιπλοΐας. Τα τελευταία 12 χρόνια, η ομάδα εργασίας της IALA για την Κληρονομιά των Φάρων έχει διοργανώσει ένα πάνελ και δύο σεμινάρια για την επίτευξη ενός από τους κύριους στόχους της: να ευαισθητοποιήσει όσο το δυνατό ευρύτερο κοινό ως προς το μέλλον του μεγάλου αριθμού των παραδοσιακών φάρων σε όλο τον κόσμο. Τον Μάιο του 2000 η Επιτροπή της IALA για την Διατήρηση των Παραδοσιακών Φάρων πραγματοποίησε ένα πάνελ στο Kristiansland της Νορβηγίας. Εκεί, πολλοί ενδιαφερόμενοι διεθνείς φορείς, που προέρχονταν από Υπηρεσίες Φάρων, φορείς πολιτιστικής κληρονομιάς και αποκατάστασης, μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους, με κοινό άξονα την Διατήρηση (φάρων) μέσω Εναλλακτικών Χρήσεων. Το πάνελ αυτό εξελίχθηκε σε ομάδα εργασίας, στο πλαίσιο της Επιτροπής Μηχανικής, Περιβάλλοντος και Διατήρησης Παραδοσιακών Φάρων (ΕΕP) της IALA. Ακολούθησε ένα σεμινάριο, το οποίο διοργάνωσε η Σουηδική Ναυτιλιακή Αρχή, με τίτλο «Πρακτικές Πτυχές Διατήρησης Φάρων», τον Αύγουστο του 2005 στο Γκέτεμπορκ της Σουηδίας, το οποίο παρακολούθησαν 60 σύνεδροι από 19 χώρες.
Το Σεμινάριο έδωσε την ευκαιρία για συζήτηση γύρω από διάφορες πτυχές της διατήρησης των φάρων συνολικά και κυρίως των φάρων με ιστορική αξία. Στο σεμινάριο παρουσιάστηκαν παραδείγματα πρακτικών λύσεων στα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Υπηρεσίες Φάρων όταν ασχολούνται με τη διατήρηση, αποκατάσταση και συντήρηση κτηρίων σε απομακρυσμένες περιοχές και κάτω από δύσκολες συνθήκες. Οι ανακοινώσεις που έγιναν περιλάμβαναν τις τελευταίες ερευνητικές εξελίξεις για τον τομέα της βαφής, για τις επιλογές στα δομικά υλικά, για τις τεχνικές συντήρησης και αποκατάστασης. Σχετικά πιο πρόσφατα η ίδια ομάδα εργασίας της IALA διοργάνωσε ένα ακόμη σεμινάριο με τίτλο «Θέματα Κληρονομιάς Εισαγωγή νέων Τεχνολογιών στα Βοηθήματα Ναυσιπλοΐας», το οποίο διεξήχθη στο Palacio de Magdalena του Santander της Ισπανίας, από 23 έως 26 Ιουνίου 2009, με την υποστήριξη της Λιμενικής Αρχής του Santander και της Αρχής Λιμένων της Ισπανίας. Το παρακολούθησαν 60 σύνεδροι από 20 χώρες, στους οποίους δόθηκε μια σπουδαία ευκαιρία να μοιραστούν εμπειρίες και να ανταλλάξουν πληροφορίες. Οι ανακοινώσεις διήρκεσαν δύο ημέρες, πραγματεύτηκαν διαφορετικά θέματα από τοπικά μέχρι παγκόσμια προγράμματα. Πραγματοποιήθηκε επίσης τεχνική επίσκεψη και ξενάγηση σε αρκετούς φάρους της περιοχής, οι οποίοι έχουν αποκατασταθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπουν εναλλακτικές χρήσεις. Το σεμινάριο επικεντρώθηκε στο γεγονός ότι τα κτήρια των φάρων έπαψαν να είναι επανδρωμένα. Έτσι, αυξήθηκε το διάστημα μεταξύ των επισκέψεων συντήρησης, σε πολλές περιπτώσεις καταστράφηκε το σύστημα εξαερισμού και θέρμανσης και μειώθηκε ο αριθμός των κτηρίων που καλούνται να λειτουργήσουν ως σύγχρονα Βοηθήματα Ναυσιπλοίας. Εξετάστηκε επίσης ο αντίκτυπος των τεχνολογικών καινοτομιών και εξελίξεων, όπως η ηλιακή ενέργεια, οι σύγχρονοι συσσωρευτές, οι κεφαλές με φωτιστικά στοιχεία τύπου LED, σε σχέση με την δυνατότητα προσαρμογής των παραδοσιακών φωτιστικών μηχανημάτων στη χρήση νέων φωτιστικών στοιχείων, αλλά και οι κίνδυνοι υγείας που σχετίζονται με την χρήση
υδράργυρου στις λεκάνες των παραδοσιακών φωτιστικών μηχανημάτων. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με αρκετές ανακοινώσεις περιπτωσιολογικών μελετών από μια ποικιλία εργασιών συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης ενός ολλανδικού φαρόπλοιου, την επιτυχή μετακίνηση φάρων στην Αμερική, μία σύγχρονη προσέγγιση στη διατήρηση φάρων στην Ιταλία καθώς και μία ανακοίνωση σχετικά με την αναγόρευση του φάρου Torre de Hércules στη Λα Κορούνια της Ισπανίας σε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Το επιτυχές αποτέλεσμα του σεμιναρίου οφείλεται στην εξαιρετική δουλειά της Επιτροπής Μηχανικής, Περιβάλλοντος και Διατήρησης Παραδοσιακών Φάρων (ΕΕP), στο 17 ο συνέδριο της IALA στο Κέιπταουν της Nότιας Αφρικής, τον Μάρτιο του 2010. Με τη λήξη της τρέχουσας επιτροπής ΕΕΡ τον Μάιο του 2014, το 18 ο συνέδριο της IALA θα διεξαχθεί στην γαλικιανή πόλη Λα Κορούνια της Ισπανίας, σε μικρή απόσταση από τον φάρο Torre de Hércules, τον πιο παλαιό ενεργό φάρο στον κόσμο, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την αναγόρευσή του σε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 2009. Πρόκειται για το μοναδικό φάρο στον κόσμο, ο οποίος έχει λάβει αυτή τη σπουδαία αναγνώριση μέχρι σήμερα. Στο πλαίσιο του προγράμματος της παρούσας επιτροπής ΕΕΡ και με σκοπό την συνέχιση μιας επιτυχημένης σειράς σεμιναρίων, προετοιμάζουμε το Σεμινάριο της IALA με θέμα την Διατήρηση της Κληρονομιάς των Φάρων, το οποίο θα διεξαχθεί στον Πειραιά τον Ιούνιο του 2013, από την Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού και υπό την αιγίδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος και του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη». Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί από 3 έως 7 Ιουνίου 2013, ξεκινώντας με το επίσημο
καλωσόρισμα το απόγευμα της Δευτέρας, 3 Ιουνίου στο κτήριο του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», το οποίο πρόκειται για σήμα κατατεθέν στην πόλη του Πειραιά, επί των οδών 2ας Μεραρχίας 36 & Ακτής Μουτσοπούλου, στο Πασαλιμάνι, όπου θα δοθεί η ευκαιρία στους Έλληνες διοργανωτές να καλωσορίσουν τους επισκέπτες τους στον Πειραιά και να παρουσιάσουν την εκδήλωση αυτή στους συμμετέχοντες επιστήμονες και ερευνητές καθώς και στο ευρύ κοινό. Οι επόμενες δύο μέρες του σεμιναρίου θα πραγματοποιηθούν στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος στη Μαρίνα Ζέας, σε κοντινή απόσταση από το «Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη». Η εισήγηση για το σεμινάριο έγινε με σκοπό να μπορούν να παρουσιαστούν όλες οι απόψεις γύρω από ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως οι εναλλακτικές χρήσεις, η διατήρηση, συντήρηση και αποκατάσταση των κτηρίων, η επίδραση των τεχνολογικών εξελίξεων και η προώθηση της κληρονομιάς των φάρων. Για να επιτευχθεί αυτό, μέσα στις δύο αυτές μέρες, θα διεξαχθούν οκτώ συνεδρίες με ανακοινώσεις γύρω από μια ποικιλία θεμάτων, όπως η αποκατάσταση κτηρίων, η χρήση ή και η συντήρηση των παραδοσιακών φωτιστικών μηχανημάτων και των κατοδιοπτρικών φακών τους καθώς και η επιλογή κριτηρίων για την διατήρηση των φάρων. Το Σεμινάριο θα ολοκληρωθεί με ανακοινώσεις με το γενικό τίτλο «Εναρμόνιση στην σύγχρονη κοινωνία», με την ελπίδα να προκύψουν σημαντικές συζητήσεις για το ρόλο τον οποίο οι παραδοσιακοί φάροι θα διαδραματίσουν στο μέλλον είτε ως βοηθήματα ναυσιπλοΐας είτε ως κτήρια-σύμβολα τα οποία θα λειτουργούν ως μόνιμη υπενθύμιση της μεγάλης σημασίας τους για το παγκόσμιο εμπόριο καθώς και για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και των ναυτικών στη διάρκεια πολλών αιώνων. Ανακοινώσεις συγκεκριμένων παραδειγμάτων περιπτωσιολογικών μελετών θα διασαφηνίσουν τα υπό συζήτηση θέματα.
Ευκταίο είναι αυτές τις δύο ημέρες των ανακοινώσεων και συζητήσεων να πραγματοποιηθούν οι στόχοι του σεμιναρίου, δηλ. να προσδιοριστούν καλύτερες πρακτικές και στρατηγικές προκλήσεις μετά από 15ετείς προσπάθειες της IALA να προαγάγει τις διάφορες πτυχές της κληρονομιάς των φάρων. Επιπλέον, το «Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη» θα οργανώσει στους χώρους του βραδινές εκδηλώσεις με θέμα την σχέση της τέχνης και της λογοτεχνίας με τους φάρους, οι οποίες θα περιλαμβάνουν εκθέσεις, εισηγήσεις και προβολή ντοκιμαντέρ. Προσδοκούμε αυτές οι εκδηλώσεις να προσελκύσουν όχι μόνο τους συνέδρους και τους συνοδούς τους αλλά και το ευρύ κοινό. Η τεχνική επίσκεψη, η οποία συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα του σεμιναρίου, θα ξεκινήσει με ταξίδι με πλοίο για τον Πόρο, μία ώρα μακριά από τον Πειραιά, θα ακολουθήσει ένα σύντομο ταξίδι με λεωφορείο και μικρή περιπατητική διαδρομή σε μονοπάτι για τον Φάρο της Ντάνας. Η Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού θα ξεναγήσει στον Φάρο και θα παράσχει πληροφορίες για την αποκατάστασή του, η οποία μάλιστα περιλαμβάνεται σε μία ανακοίνωση του σεμιναρίου. Θα υπάρχει επίσης χρόνος για φαγητό και για περιήγηση στον Πόρο, προτού επιστρέψει το πλοίο στον Πειραιά. Η ημέρα θα κλείσει με το επίσημο δείπνο του σεμιναρίου στη Μεγάλη Βρεταννία στο Σύνταγμα, στο κέντρο της Αθήνας. Το πρωί της Παρασκευής το σεμινάριο θα ολοκληρωθεί με περαιτέρω συζητήσεις γύρω από τα σημεία που επισημάνθηκαν κατά τη διάρκειά του. Τα κύρια συμπεράσματα και οι προτάσεις που προέκυψαν από το σεμινάριο θα συγκεντρωθούν από την IALA και την Επιτροπή Μηχανικής, Περιβάλλοντος και Διατήρησης Παραδοσιακών Φάρων (ΕΕP).
Ανυπομονούμε να καλωσορίσουμε όσους περισσότερους από εσάς γίνεται, καθώς εσείς έχετε τη δύναμη να κάνετε ξεχωριστό αυτό το γεγονός, το οποίο θα λάβει χώρα σε μία θαυμάσια τοποθεσία. Bob McIntosh, Πρόεδρος της δεύτερης Ομάδας Εργασίας για την Kληρονομιά, Διατήρηση και του Τομέα Πολιτικών Μηχανικών της Επιτροπής Μηχανικής, Περιβάλλοντος και Διατήρησης των Παραδοσιακών Φάρων (EEP).