EΘNIKO ΠOΛITIΣTIKO ΔIKTYO ΠOΛEΩN INΣTITOYTO BIBΛIOY KAI ANAΓNΩΣHΣ KΟΖΑΝΙΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ 1759-1916 YΠOYPΓEIO ΠOΛITIΣMOY ΔHMOΣ KOZANHΣ K Ο Ζ Α Ν Η 1 9 9 5

EΘNIKO ΠOΛITIΣTIKO ΔIKTYO ΠOΛEΩN INΣTITOYTO BIBΛIOY KAI ANAΓNΩΣHΣ K ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Δ η µ. N τ ί ν α ς KΟΖΑΝΙΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ 1759-1916 YΠOYPΓEIO ΠOΛITIΣMOY ΔHMOΣ KOZANHΣ K Ο Ζ Α Ν Η 1 9 9 5

KO Z A N I T I K A E Π Ω N Y M A

EIΣAΓΩΓH 3 EΘNIKO ΠOΛITIΣTIKO ΔIKTYO ΠOΛEΩN INΣTITOYTO BIBΛIOY KAI ANAΓNΩΣHΣ K ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Δ η µ. N τ ί ν α ς KΟΖΑΝΙΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ 1759-1916 Kωνσταντίνος Δηµ. Nτίνας Δωδεκανήσου 2, Kοζάνη 501 00 τηλ. 0461-35819 1759-1916 φωτοστοιχειοθεσία µοντάζ εκτύπωση βιβλιοδεσία Kώστας Nτίνας YΠOYPΓEIO ΠOΛITIΣMOY ΔHMOΣ KOZANHΣ K Ο Ζ Α Ν Η 1 9 9 5

στην A θηνά

7 ΕƒΙΕÃΟªΕ Α X ÈÚÂÙÈÛÌfi ÙÔυ ηì Ú Ôυ KÔζ νη... 9 ÚfiλÔγÔ N.A. K ÙÛ νη... 11 υνùôìôγú Ê Â......BÈ- 13 λèôγú Ê... 15 0. EI A ø H 0.1. TÔ υλèîfi... 0.2. OÈ Îώ ÈÎÂ... 0.3. Ú ÊÂ Î È γú Êέ... 0.4. IÛÙÔÚÈÎ KÔζ νη... 33 34 38 39 1. A' MEPO : ø IKH E E EP A IA 1.1. ÂνÈÎ... 43 1.2. EÎÊÔÚ... 45 1.3. MÔÚÊÔλÔγ... 47 1.3.1. EξÂλληνÈÛÌfi Î È Âξ Ú ÛÌfi... 47 1.3.2. ÔλυÙυπ Â... 49 1.3.2.1. OÚıÔγÚ ÊÈÎέ πôλυùυπ Â... 49 1.3.2.2. ºωνηÙÈÎέ πôλυùυπ Â... 50 1.3.2.3. MÔÚÊÔλÔγÈÎέ πôλυùυπ Â... 54 1.3.2.4. ºωνÔλÔγÈÎ π ıη... 55 1.3.2.4.1. Aν γú ÌÌ ÙÈÛÌÔ... 56 1.3.2.4.2. ÚÔÛı Îη... 56 1.3.2.4.3. AπÔ Ôλ... 56 1.3.2.4.4. AπλÔπÔ ηûη... 57 1.3.2.4.5. Aν πùυξη ÈÊıfiγγÔυ... 57 1.3.2.4.6. Aλλ γ ÛυÌÊώνÔυ... 59 1.3.2.4.7. Aλλ γ Êων ÂνÙÔ... 59 1.3.2.4.8. KώÊωÛη- νùèîώêωûη 1Ôυ ıìô... 60 1.3.2.4.9. KώÊωÛη 2Ôυ ıìô... 61

8 1.3.2.4.10. KώÊωÛη ÙÔνÈÛÌένων ÊωνηένÙων... 1.3.2.4.11. Aλλ γ ÛÙη ıέûη ÙÔυ ÙfiνÔυ... 1.3.3. K Ù λ ξâè... 1.4. Ú γωγ Î È Û νıâûη... 1.5. Ù ÙÈÛÙÈÎ ÛÙÔÈ Â...... 1.5.1. TÔ ÛυνÙ γì ÙÈÎfi Ì ÎÔ... 1.5.2. λωûûôγâωγú ÊÈÎέ π Ú ÙηÚ ÛÂÈ... 2. B' MEPO : EI O O IKH E E EP A IA 2.1. EÈ ÔλÔγÈÎ ν λυûη... 2.1.1. ÙÚωνυÌÈÎ ( A)... 2.1.2. MηÙÚωνυÌÈÎ (MH)... 2.1.3. EıνÈÎ ÙÚÈ ωνυìèî (E )... 2.1.4. Eπ γγâλì ÙÈÎ (E A)... 2.1.5. Úων ÌÈ - Ú ÙÛÔ ÎλÈ ( AP)...... 2.2. ÂνÈÎ ÛυÌπÂÚ ÛÌ Ù... 3. ' MEPO : TÔ υλèîfi 3.1. O ηγ  ν γνωûη... 3.2. TÔ υλèîfi... 4. ' MEPO : ν Π62 62 63 65 70 70 73 75 75 81 83 86 89 94 97 97 XAIPETI MO TOY HMAPXOY KOZANH O κόπος ενός ανθρώπου που δαπανά πάρα πολλές ώρες, χωµένος µέσα σε ιστορικά αρχεία και κιτρινισµένες σελίδες, αναζητώντας στοιχεία για µια επιστηµονική έρευνα που σαν στόχο της έχει να φωτίσει άγνωστες πτυχές της ι- στορικής διαδροµής της πόλης της Kοζάνης και των ανθρώπων της, δεν είναι δυνατόν ν αποτιµηθεί. H επιστηµονική µελέτη του Kώστα Nτίνα συντέθηκε µέσα από µακροχρόνια έρευνα, επιµονή, υποµονή, ζήλο, µα κυρίως µεράκι για να φέρει στην επιφάνεια άγνωστα µέχρι τώρα στοιχεία που κινδύνευαν να σκεπαστούν για τα καλά από τη σκόνη που συσσωρεύει πάνω τους ο χρόνος. Πιστεύω ότι η εργασία αυτή δε σχετίζεται µόνο µε την ανάγκη όλων µας να ξετυλίξουµε το νήµα που µας ενώνει µε τους µακρινούς µας προγόνους, το νήµα που µας οδηγεί στις ρίζες µας, αλλά είναι κυρίως το χρέος του επιστήµονα στην Iστορία και τον Πολιτισµό µας. H περιοχή µας έχει πλούσιο παρελθόν και σ αυτό συνηγορούν πολλά στοιχεία (αρχαιολογικά ευρήµατα, βιβλία, έγγραφα κλπ). Mόνο που µέχρι σή- µερα αυτό το παρελθόν δεν έχει γίνει γνωστό σε µας, δεν έχει φωτιστεί όπως και όσο θα έπρεπε. Eλπίζουµε η µελέτη αυτή να είναι προποµπός και άλλων που θ ακολουθήσουν στη συνέχεια. Eµείς από την πλευρά µας θα στηρίξουµε αυτές τις προσπάθειες µε τις πολλαπλές δυνατότητες που µας δίνει η ίδρυση του Iνστιτούτου Bιβλίου και Aνάγνωσης. 4.1. AνÙ ÛÙÚÔÊÔ... 4.2. AλÊ ηùèîfi... 4.3. EÈ ÔλÔγÈÎÔ 4.3.1. ÙÚωνυÌÈÎ ( A)... 4.3.2. MηÙÚωνυÌÈÎ (MH)... 4.3.3. EıνÈÎ ÙÚÈ ωνυìèî (E )... 4.3.4. Eπ γγâλì ÙÈÎ (E A)... 4.3.5. Úων ÌÈ - Ú ÙÛÔ ÎλÈ ( AP)... 4.4. Ú ÚÙηÌ... 261 278 292 295 296 297 299 305 Πάρις Kουκουλόπουλος Δήµαρχος Kοζάνης

PO O O ΌπÔÈÔ Û ÔλÂ Ù È Ì ٠ÈÛÙÔÚÈÎ Î È πôλèùèûùèî γâγôνfiù ÙÔυ υùèîôì ΠÔνÈÎÔ ώúôυ Î Ù Ùην ÌÂÛ ÈωνÈÎ Î È νâfiùâúη πâú Ô Ô, ÌέÛω È πèûùώνâè Ô πú γì Ù : πúώùô Ù È ÊÔÚ γú πù νùôîôυìένù, έγγú Ê ( È ı ÎÂ, πωλη- Ù ÚÈ, λληλôγú Ê, ÂνıυÌ ÛÂÈ ), Îώ ÈΠÎλπ  ν È Âλ ÈÛÙ, ÛÂ Û γîúèûη Ì λλâ πâúèô έ, Î È Â ÙÂÚÔ η ν λυûη Î È η ÂÎÌÂÙ λλâυû ÙÔυ πέ ÂÈ πôλ πfi ÙÔ ν ıâωúηıâ ÈÎ νôπôèηùèî. AπÔÙέλÂÛÌ υùών Ùων È πèûùώûâων  ν È η νυπ Úξ Âνfi πâúèûûfiùâ- Úων ÈÛÙÔÚÈÎών ÛυγγÚ ÌÌ Ùων πôυ ı ν ÊέÚÔνÙ ν ÛÙη ÌÂÛ ÈωνÈÎ Î È νâfiùâúη ÈÛÙÔÚ Ùη υùèî M ΠÔν Î È Ù ÔπÔ ı Ì έ Èν ν ν γλυêη Ùην ÂÈ- Îfiν ÙÔυ π ÚÂλıfiνÙÔ ÙfiÛÔ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi fiûô Î È ÛÙÔ πôλèùèûùèîfi Î È γλωûûèîfi Âπ πâ Ô. KÚ νâù È λôèπfiν π Ú ÙηÙÔ ν' ν ζηùηıô ν, έûùω Î È Ùην ÙÂλÂυÙ ÛÙÈγ- Ì, Ù Âν πôìâ ν νù γú πù νùôîôυìένù, ν' ν λυıô ν Î Ù ÙÚfiπÔ ÌÂıÔ ÈÎfi Î È ÂπÈÛÙηÌÔνÈÎfi, ώûùâ ν ηìôûèâυùô ν ÂÈ ÈÎέ ÌÔνÔγÚ Ê Â ÈÛÙÔÚÈÎÔ, ÂÎÎλη- ÛÈ ÛÙÈÎÔ, γλωûûèîô Î È γâνèî πôλèùèûùèîô πâúèâ ÔÌένÔυ πôυ ı' πôùâλέûôυν ÙÔ υλèîfi γè ÙÔν ÌέλλÔνÙ ÈÛÙÔÚÈÎfi πôυ ı ÛυνıέÛÂÈ Ùην ÈÛÙÔÚ υù Ùη πâ- ÚÈÔ Ùη M ΠÔν. TÔ έúγô ÙÔυ K. NÙ ν, KÔζ ν ÙÈÎ EπώνυÌ (1759-1916), ÂνÙ ÛÛÂÙ È Û' υ- Ù Ùη λôγèî, γè Ù πôùâλâ ÌÈ ÛÔ Ú ÂπÈÛÙηÌÔνÈÎ πúôûπ ıâè γè Ùη ηìô- Û ÂυÛη Î È ν λυûη ÙÔυ νıúωπωνυìèîô υλèîô πôυ νùλ ıηîâ πfi ÙÔ IÛÙÔÚÈ- Îfi AÚ Â Ô Ùη KÔζ νη Î È ÊÔÚ ÙfiÛÔ Ùην πfiλη Ùη KÔζ νη fiûô Î È ÙÔν Âυ- Ú ÙÂÚÔ υùèîôì ΠÔνÈÎfi ώúô. E ν È γνωûùfi fiùè Ù νıúωπων ÌÈ Î È Ù ÙÔπων ÌÈ, fiπω Î È Ù Î ıâ  - Ôυ ÔνfiÌ Ù πôυ νôνù È πfi ÙÔυ νıúώπôυ, πôùâλô ν νùèîâ ÌÂνÔ έúâυν Ùη ÔνÔÌ ÙÔλÔγ, Âνfi Îλ Ôυ Ùη γλωûûèî ÂπÈÛÙ Ìη. T νıúωπων - ÌÈ, fiπω Î È Ù ÙÔπων ÌÈ, πôùâλô ν γλωûûèî Î È ÈÛÙÔÚÈÎ ÌνηÌÂ, έν - γú ÊÔ Ú Â Ô Î È ÌÈ πôλ ÙÈÌη πηγ π' Ùην ÔπÔ νùλô Ì πôλλέ Î È πôèî - λâ ÂÈ ÛÂÈ. IÛÙÔÚÈÎέ, λ ÔγÚ ÊÈÎέ, γλωûûèîέ Î È ηìôγú ÊÈÎέ πληúôêô- Ú Â Î ıώ Î È ÛÙÔÈ Â γè ÌÂÙ ν ÛÙ ÛÂÈ, ÛυÌ ÈώÛÂÈ λλôγλώûûων, ÔÈÎÔνÔ- ÌÈÎέ Î È ÎÔÈνωνÈÎέ Ú ÛÙηÚÈfiÙηÙÂ, Ûυ ν πôùυπώνôνù È Î È Î ıúâêù ζôνù È ÛÙ νıúωπων ÌÈ. ŒÙÛÈ η ÎÚÈ γνώûη Î È ν λυûη ÙÔυ νıúωπωνυìèîô υ- λèîô Ì π Úέ ÂÈ ÛÙÔÈ Â ÈÎ ν γè ν ν ÛυνıέÛÔυÌ Ùην ÂÈÎfiν π λèfiùâúων ÂπÔ ών Î È ν ÂÚÌην ÛÔυÌ γâγôνfiù πôυ ÊÔÚÔ ν fi È ÌfiνÔ Ùη γλωûûèî ÈÛÙÔ-

12 13 Ú λλ Î È fiλôυ ÙÔυ ÂπÈÛÙηÌÔνÈÎÔ Îλ Ôυ πôυ ν ÊέÚ Ì πúôηγôυìένω. H γλωûûèî, Î Ù Î ÚÈÔ λfiγô, ν λυûη Ùων Âπων Ìων Ùη KÔζ νη πfi ÙÔν K. NÙ ν, ÌÂıÔ ÔλÔγÈÎ Î È ÂπÈÛÙηÌÔνÈÎ υπôûùηúèγìένη, ı' πôùâλέûâè υπfi- ÂÈγÌ γè π ÚfiÌÔÈ ÌÂλλÔνÙÈÎ έúγ. H Î Ù Ù ξη Ùων Âπων Ìων Î Ù Î ÙηγÔ- Ú Â, ÔÈ ÂÙυÌÔλÔγÈÎέ ν ζηù ÛÂÈ Î È η ÌÔÚÊÔλÔγÈÎ ÙÔυ πâúèγú Ê ( ÈπλÔÙυπ Â, Î Ù λ ξâè, Îλπ) π ÚÔυÛÈ ζôυν ÚÙÈfiÙηÙ Î È Âπ πôνη πúôûπ ıâè, Âνώ Ù ÛυÌπÂÚ ÛÌ Ù ÙÔυ ÂπÈ Â ÈώνÔυν Î È ÛυγÎÂÎÚÈÌÂνÔπÔÈÔ ν π λèfiùâúâ υπôıέ- ÛÂÈ πληúôêôú  γè Ùη Û ÛÙ Ûη Ùη KÔζ νη. EπÈπλέÔν ÙÔ έúγô υùfi πôùâλâ ÛηÌ νùèî ÛυνÂÈÛÊÔÚ ÛÙην Âπ λυûη È λî νèîών ζηùηì Ùων Û ÂÙÈÎών Ì ÙÈ γλωûûèîέ Î È ÂıνÔλÔγÈÎέ ÌÂÙ λλ γέ πôυ Ûυνέ ηû ν. H πúωùô Ôυλ ÙÔυ ÌÔυ KÔζ νη ν ÂÎ ώûâè ÙÔ έúγô υùfi, ηλώνâè Ùην υ ηλ πôλèùèûùèî νù λη η Ùων ηìôùèîών Ú fiνùων Î È Ùη Ô ληû ÙÔυ ν ÛυÌ λôυν ÛÙην ν ÂÈξη ÙÔυ ÈÛÙÔÚÈÎÔ π ÚÂλıfiνÙÔ ÙÔυ ÙfiπÔυ ÙÔυ. N ÎÔ K ÙÛ νη ν. Î ıηγηù A... ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ < = προέρχεται από > = οδηγεί σε AE = αρχαιοελληνικός αλβ. = αλβανικός ANΔ = ανδρωνυµικό αρχ. = αρχαίος BA = βαφτιστικό βλ. = βλέπε ελλ. = ελληνικός EΠ = επώνυµο IΛNE = Iστορικό Λεξικό της Nέας Eλληνικής Γλώσσας ιταλ. = ιταλικός κατάλ. = κατάληξη KB = κουτσοβλαχικός κλπ = και λοιπά λατ. = λατινικός µεσν. = µεσαιωνικός µτφ = µεταφορικός, -ά ΠAP = παρωνύµιο παραγ. = παραγωγικός πβ = παράβαλε σηµ. = σηµερινός σλαβ. = σλαβικός TOΠ = τοπωνύµιο τουρκ. = τουρκικός YΠO = υποκοριστικό

BIBΛIOΓPAΦIA Aλευράς 1964 Aλιπράντης 1990 Άµαντος 1929 Άµαντος 1952 Άµαντος 1954 Άµαντος 1957 Άµαντος 1964 Άµαντος 1964 Aναγνωστόπουλος 1923 Aναγνώστου 1903 Aνδριώτης 1943 Aνδριώτης 1947 / 50 Aνδριώτης 1953 Aνδριώτης 1953α Aλευράς Nάσης, M' είπιν η µάνα µ', Kοζάνη, 1964, 2 1979 Aλιπράντης X.N., Tα τοπωνύµια της Πάρου, Aθήνα, 1990 Άµαντος Kων/νος, Tα εθνολογικά ονόµατα εις τους βυζαντινούς συγγραφείς, Eλληνικά 2 (1929) Άµαντος Kων/νος, H σηµασία των νέων ελληνικών τοπωνυµίων, ONOMATA 1 (1952) Άµαντος Kων/νος, Oικογενειακά ονόµατα εξ ε- θνικών, Aρχαιολ. Eφηµ. 1954, 115-118 Άµαντος Kων/νος, Iστορία του Bυζαντινού κράτους, Aθήνα, 1957 Άµαντος Kων/νος, Tοπωνυµικά σύµµεικτα, Aθήνα, 1964, ανήκει και στα: Γλωσσικά µελετήµατα, 81-97 Άµαντος Kων/νος, Γλωσσικά Mελετήµατα, Aθήνα, 1964 Aναγνωστόπουλος Γεώργιος, Περί των ελληνικών ανδρωνυµικών, Λαογραφία 7 (1923), 121-126 Aναγνώστου Σπ., Λεσβιακά, Aθήνα, 1903, (φωτοτυπική ανατύπωση, Aθήνα, 1972) Aνδριώτης Nικόλαος, Tα όρια των βορείων, ηµιβορείων και νοτίων ελληνικών ιδιωµάτων της Θράκης, Aρχ. Θρακ. Θησ. 10 (1943) 4 131-185 Aνδριώτης Nικόλαος, Συµβολή στη µορφολογία των νεοελληνικών επωνύµων, Eπιστηµονική Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης 6 (1947 / 50), 187-206 Aνδριώτης Nικόλαος, Tα νεοελληνικά µητρωνυ- µικά επώνυµα, Mορφές 1953, 17-22 Aνδριώτης Nικόλαος, H γλώσσα της Θράκης,

16 BIBΛIOΓPAΦIA 17 Aνδριώτης 1960 Aνδριώτης 1965 Aνδριώτης 1970 Aνδριώτης 1971 Aνδριώτης 1975 Aνδριώτης 1976 Andriotis 1974 Aραβαντινός 1909 Bαγιακάκος 1959 Bαγιακάκος 1959 Bαγιακάκος 1962 Bαγιακάκος 1968 Bαγιακάκος 1983 Aθήνα, 1953, Eταιρεία Θρακ. Mελετών, αριθ. 20 Aνδριώτης Nικόλαος, Tο οµόσπονδο κράτος των Σκοπίων και η γλώσσα του, Θεσσαλονίκη, 1960 Aνδριώτης Nικόλαος, Tα βυζαντινά και νεοελληνικά επώνυµα, Mακεδονικόν Hµερολόγιον 1965, 163-166 και Aντιχάρισµα στον καθηγητή N. Aνδριώτη, 167-169 Aνδριώτης Nικόλαος, Mορφολογία των νεοελληνικών επωνύµων, Mακεδονικόν Hµερολόγιον 1970, 35-36 και Aντιχάρισµα στον καθηγητή N. Aνδριώτη, 202-203 Aνδριώτης Nικόλαος, Eτυµολογικό Λεξικό της Kοινής Nεοελληνικής, Θεσσαλονίκη, 1971 (3η έκδοση φωτοτυπική), 1η έκδοση 1951, Iνστιτούτο Nεοελληνικών Σπουδών Aνδριώτης Nικόλαος, Συµβολή στη µελέτη των νεοελληνικών επωνύµων. Eπώνυµα από ρήµατα, Eλληνικά 28 (1975), 394-400 Aνδριώτης Nικόλαος, Aντιχάρισµα στον καθηγητή N.Π. Aνδριώτη, Θεσσαλονίκη, 1976 Andriotis N., Lexikon der Archaismen in neugriechischen Dialekten, Wien, 1974 Aραβαντινός Π., Hπειρωτικόν Γλωσσάριον, Aθήνα, 1909, Tυπ. Π.A. Πετράκου Bαγιακάκος Δικαίος, H εκκλησιαστική γλώσσα και η µεσαιωνική και νεοελληνική ονοµατολογία, Aθηνά 63 (1959), 195-245 Bαγιακάκος Δικαίος, Bυζαντινά ονόµατα και ε- πώνυµα εκ Mάνης, Πελοποννησιακά Δηµοσιεύ- µατα της εν Aθήναις Eταιρείας Πελοποννησιακών Mελετών 3 (1959) Bαγιακάκος Δικαίος, Σχεδίασµα περί των τοπωνυµικών και ανθρωπωνυµικών σπουδών εν Eλλάδι (1878-1962), Aθηνά 66 (1962) και Aθηνά 67 (1963-64) Bαγιακάκος Δικαίος, Nοελληνικών τινων επωνύµων ετυµολογία, Aθηνά 70 (1968), 148 κ.ε. Bαγιακάκος Δικαίος, Γλωσσικά και Λαογραφικά Xειµάρρας B. Hπείρου και Mάνης, B' Συµπόσιο Bαµβακίδης 1939 Bασδραβέλης 1940 Battaglia 1967 Battisti - Alessio 1952 Bίος 1938 Bλαστός 1931 Bογιατζόγλου 1988 Bογιατζόγλου 1992 Boerio 1856 Bουλγαροελληνικό Λεξικό Γεννάδιος 1914 Γεωργίου 1962 Γιαγκουλλής 1988 Γιακουµάκη 1986 Γιαννουλέλλης 1983 Γιαννουλόπουλος 1916 Γκίνης 1971 Λαογραφίας Bορειοελλαδικού χώρου (1983), 9-26 Bαµβακίδης Iορδάνης, Σύµµεικτα εξ Oινόης, Aρχείον Πόντου 9 (1939),152-178 Bασδραβέλης Iωάννης, Kατάλογος Mακεδόνων Φιλικών, Mακεδονικά A' (1940), 519-525 Battaglia Salvatore, Grande Dizionario della lingua italiana, Torino, 1967 (συνεχίζεται) Battisti G. - Alessio G., Dizionario etimologico italiano, Firenze, 1952 Bίος Στ., Tα ανδρωνυµικά εν Xίω, Περιοδ. του Συλλόγου Aργέντη 1 (1938) Bλαστός Πέτρος, Συνώνυµα και συγγενικά, Aθήνα, 1931, Eστία Bογιατζόγλου Bάσος, Tουρκικά και τουρκογενή επώνυµα στην Eλλάδα, ONOMATA 12 (1988) Bογιατζόγλου Bάσος, Eπώνυµα της Mικράς Aσίας, Aθήνα, 1992, Φιλιππότη Boerio G., Dizionario del dialetto Veneziano, Venezia, 1856 Bουλγαροελληνικό Λεξικό, Σόφια, 1960, Bουλγαρική Aκαδηµία Eπιστηµών Γεννάδιος Π.Γ., Λεξικόν φυτολογικόν, Aθήναι, 1914, β' έκδοση µετά συµπληρώσεων Aθήναι 1959 Γεωργίου Xρίστος, Tο γλωσσικόν ιδίωµα Γέρµα Kαστορίας, Θεσσαλονίκη, 1962 Γιαγκουλλής K., Eτυµολογικό και ερµηνευτικό Λεξικό της Kυπριακής Διαλέκτου, Tόµος A' (Oι Tουρκικές λέξεις), Λευκωσία, 1988 Γιακουµάκη E., Tο Mικροτοπωνυµικό της Eπαρχίας Kισάµου Kρήτης, Aθήνα, 1986, (ανάτυπο από το Λεξικογραφικό Δελτίο, τόµ.16ος) Γιαννουλέλλης Γ.N., Πλωµάρι Λέσβου (Tοπωνυ- µίες - Kαταγωγή των Πλωµαριτών), Aθήνα, 1983 Γιαννουλόπουλος N.I., Θεσσαλικά ονόµατα ανδρών και γυναικών από του 16. αιώνος και εξής, Eπετ. Παρνασσού 12 (1916) Γκίνης Nίκος, Λεξικό ελληνοαλβανικό, Tίρανα,

18 BIBΛIOΓPAΦIA 19 Γογούσης 1915 Γόνιος 1891 Γουναρόπουλος 1872 Γριτσόπουλος 1956 Cange Du 1688, 1958 Δαγκίτσης 1978 Δασσαρήτου 1896 Δελιαλής 1940 Δελιαλής 1972 Διζικιρίκης 1975 Dauzat 1950 DeFelice 1978 Zαβίρας 1972 Zακυνθηνός 1929 Zαφειρίου 1946 Zησίου, 1885 1971, Eκδοτικός οίκος σχολικών βιβλίων Γογούσης, Kύρια ονόµατα, Xρον. Mακεδ. 1915 Γόνιος A., Kύρια ονόµατα, Kωνσταντινούπολις 1891, Zωγράφειος Aγών. Περ/κό του EΦΣ Kων/πόλεως Γουναρόπουλος K.A., Kοζανικά, Aθήνα, Πανδώρα KB (1872) Γριτσόπουλος Tάσ., Bαπτιστικά ονόµατα εκ Πελοποννήσου των χρόνων της Tουρκοκρατίας, Λαογραφία 19 (1956), 337-374 Cange Du, Glossarium ad scriptores mediae et infimae Graecitatis, Lugdini, Graz, 1688, 1958 Δαγκίτσης K., Eτυµολογικό Λεξικό της Nεοελληνικής, Aθήνα, 1978, κ.εξ. Δασσαρήτου H., Περί Kορυτσάς (Eπώνυµα), Δελτίο της Iστορικής και Eθνολογικής Eταιρείας της Eλλάδος 5 (1896). Δελιαλής Nικόλαος, Συµπληρωµατικά περί της εκ Kοζάνης οικογενείας των εν Aυστρία διαµενόντων Kαραγιάννης - von Karajan, Mακεδονικά 1 (1940) Δελιαλής Nικόλαος, Γάµοι σιατιστινών εις Kοζάνην, Θεσσαλονίκη, 1972, Σιατιστέων Mνήµη (Λεύκωµα συλλόγου Σιατιστέων Θεσ/νίκης) Διζικιρίκης Γ., Nα ξετουρκέψουµε τη γλώσσα µας, Aθήνα, 1975, Aγκύρας Dauzat A., Le noms de personnes, Paris, 1950, (Delagrave) DeFelice E., Dizionario dei cognomi Italiani, Milano, 1978 Zαβίρας Γεώργιος, Iωάννου, Nέα Eλλάς ή Eλληνικόν Θέατρον, Aθήναι, 1972 Zακυνθηνός Διονύσιος, Kεφαλληνίας ιστορικά και τοπωνυµικά, Eπετηρίς της Eταιρείας Bυζαντινών Σπουδών 6 (1929) Zαφειρίου N., Kύρια (βαπτιστικά) ονόµατα εν Σάµω, Aρχείον Σάµου 1 (1946), 90-111 Zησίου K., Tο όνοµα του Kατσαντώνη., Eβδο- µάς 2 (1885), 176. Zησίου 1902 Zωγράφειος Aγών A' Zώης 1898-1934 Θεοτόκης 1936 Θεοχαρίδης 1980 Θωµόπουλος 1954 Θωµόπουλος 1958 Θωµόπουλος 1977 Θωµόπουλος 1986 Θωµόπουλος 1988 Θωµόπουλος 1988α IΛNE Kαββάδας Kακουλίδης 1976 Kαλαϊτζής 1966 Kαλαντζάκος 1994 Kαλινδέρης 1939 Kαλινδέρης 1940 Zησίου K., Γυναικών ονόµατα κύρια εν Kυνουρία, Eπετηρίς Παρνασσού 6 (1902), 227-246 Zωγράφειος Aγών A', 1891, Περ/κό του EΦΣ Kων/πόλεως Zώης Λ., Λεξικόν φιλολογικόν και ιστορικόν Zακύνθου, Zάκυνθος 1898-1934 Θεοτόκης Σ., H καταγωγή της Kερκυραϊκής οικογενείας των Bουλγάρεων, Eπετηρίς της Eταιρείας Bυζαντινών Σπουδών 12 (1936) Θεοχαρίδης Γ., Iστορία της Mακεδονίας κατά τους Mέσους Xρόνους (285-1354), Θεσ/νίκη, 1980 Θωµόπουλος I., Bυζαντινο - Σλαβικά, ONOMA- TA 2-3 (1954) Θωµόπουλος I., Tα τοπωνύµιά µας. H αξία τους και τα προβλήµατά τους, Θεσσαλονίκη, 1958 Θωµόπουλος I., Tα Συµιακά επώνυµα, Tα Συ- µαϊκά 3 (1977), 172-179 Θωµόπουλος I., H τοπωνυµική κατάληξη -ήλας, ONOMATA 10 (1986) Θωµόπουλος I., Tα νεοελληνικά επώνυµα, ONO- MATA 12 (1988), 847-879. Θωµόπουλος I., Anthroponymes et toponymes francs en Grèce, ONOMATA 12 (1988) Iστορικόν Λεξικόν της Eλληνικής Γλώσσης, Aθήνα, 1933-1953 Kαββάδας Σ.Δηµ., Eικονογραφηµένον Bοτανικόν Φυτολογικόν Λεξικόν, Aθήνα, (1956;) τόµ. 1-9 Kακουλίδης Θέµης, Λεξικό ιταλο - ελληνικό, Θεσσαλονίκη, 1976 Kαλαϊτζής Παν., Eπαγγελµατικό Γλωσσάρι Ίµβρου, Kωνσταντινούπολη, 1966 Kαλαντζάκος Aνδρέας, Oνόµατα - Eπώνυµα - Παρατσούκλια, Aθήνα, 1994 Kαλινδέρης Mιχαήλ, Σηµειώµατα ιστορικά εκ της Δυτικής Mακεδονίας, Πτολεµαΐς 1939 Kαλινδέρης Mιχαήλ, Γραπτά µνηµεία από την Δυτικήν Mακεδονίαν χρόνων Tουρκοκρατίας,

20 BIBΛIOΓPAΦIA 21 Kαλινδέρης 1958 Kαµπούρογλου χ.χ. Kαρανικόλας 1958 Kατσανάκη-Tσικριτζή 1981 Kατσανάκη-Tσικριτζή 1981α Kατσανάκη-Tσικριτζή 1988 Kατσάνης 1979 Kατσάνης 1982 Kατσάνης 1984 Kατσάνης 1990 Kατσάνης - Nτίνας 1990 Kατσουλέας 1983 Kατσουλέας 1985 Kατσουλέας 1988 Kολίτσης 1964 Πτολεµαΐς 1940 Kαλινδέρης Mιχαήλ, Aι συντεχνίαι της Kοζάνης επί Tουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη, 1958 Kαµπούρογλου Δ., Λογοθέται, χ.χ., Mνηµεία 1 Kαρανικόλας Σ., Παρωνύµια και σκωπτικά ονό- µατα εν Σύµη, Δωδεκανησιακόν Aρχείον 3 (1958) Kατσανάκη-Tσικριτζή Xρυσ., Kρητικά οικογενειακά επώνυµα από παρωνύµια, Aθήνα, 1981 Kατσανάκη-Tσικριτζή Xρυσ., Kρητικά επώνυµα επαγγελµατικά και δηλωτικά τίτλων και αξιωµάτων, Aθήνα, 1981 Kατσανάκη-Tσικριτζή Xρυσ., Mερικά διορθωτικά στα "Oικογενειακά µας ονόµατα" του Mανόλη Tριανταφυλλίδη, ONOMATA 12 (1988) Kατσάνης Nικόλαος, Aνθρωπωνυµικό Πενταλόφου, Θεσσαλονίκη, 1979, Πρακτικά B' Συµποσίου Bοϊακής Eστίας Kατσάνης Nικόλαος, Aνθρωπωνυµικό Γαλατινής και Pοδοχωρίου, Θεσσαλονίκη, 1982, Πρακτικά Γ' Συµποσίου Bοϊακής Eστίας Kατσάνης Nικόλαος, Διαλεκτικά III. Φωνολογικά των βορείων ιδιωµάτων, Mελέτες για την Eλληνική Γλώσσα 5 (1984) Kατσάνης Nικόλαος, Oνοµαστικό Nυµφαίου (Nέβεσκας), Θεσσαλονίκη, 1990, Eταιρεία Mακεδονικών Σπουδών Kατσάνης Nικόλαος - Nτίνας Kωνσταντίνος, Γραµµατική της Kοινής Kουτσοβλαχικής, Θεσσαλονίκη, 1990, Aρχείο Kουτσοβλαχικών Mελετών Kατσουλέας Σταύρος, Tα Eπώνυµα της Bλάστης Kοζάνης, B' Συµπόσιο Λαογραφίας Bορειοελλαδικού χώρου, 47-127 Kατσουλέας Σ., Bυζαντινά επώνυµα Iκαρίας, Λ.Δ. 15 (1985), 115-133 Kατσουλέας Σ., Oνοµατολογικά Iκαρίας, ONOMATA 12 (1988), 229-249 Kολίτσης A., Περί των κυρίων ονοµάτων και Kολλέκα 1982 Kολλέκα 1983 Kολλέκα 1986 Kολλέκα 1987 Kολοκοτρώνη 1925 Kοντοσόπουλος 1981 Kοντοσόπουλος 1985 Kοντοσόπουλος 1986 Kοντοσόπουλος 1989-90 Kουκουλές 1923 Kουκουλές 1953-4 Kριαράς 1932 Kριαράς 1969 Kυριακίδης 1915 Kυριακίδης 1926 Λαζάρου 1983 των επωνύµων των Kυπρίων, Aθήναι, 1964 Kολλέκα Γιάννα, Aλβανικά επώνυµα Eλλήνων, ONOMATA 7 (1982), 28-32. Kολλέκα Γιάννα, Aλβανικά επώνυµα Eλλήνων, ONOMATA 8 (1983) Kολλέκα Γιάννα, Aρχαιοελληνικά ονόµατα των Aλβανών, ONOMATA 10 (1986) Kολλέκα Γιάννα, Oικογενειακά επώνυµα σε -ούσης, ONOMATA 11 (1987), 83-89. Kολοκοτρώνη B., Mελέτη περί εξελληνισµού των ξένων τοπωνυµιών της Mακεδονίας κλπ., Aθήνα, 1925 Kοντοσόπουλος Nικόλαος, Διάλεκτοι και ιδιώ- µατα της Nέας Eλληνικής, Aθήνα, 1981 Kοντοσόπουλος Nικόλαος, Ληµνιακά Γλωσσικά, Λ.Δ. (1985), 69-75 Kοντοσόπουλος Nικόλαος, Oνοµατολογικά, ONOMATA 10 (1986) Kοντοσόπουλος Nικόλαος, Γυναικεία φυτώνυµα βαπτιστικά, Aθήνα, ONOMATA 13 (1989-90) Kουκουλές Φαίδων, Περί των καταλήξεων -έας, -βρόχι, -αίος, Λεξικογραφικόν Aρχείον 6 (1923) Kουκουλές Φαίδων, Bυζαντινά τινα παρωνύµια, Eπιστηµονική Eπετηρίς Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηµίου Aθηνών 4 (1953-4), 60-98 Kριαράς Eµµ., Συµβολή εις τα νεοελληνικά παρωνύµια, Aθηνά 44 (1932), 171-183 Kριαράς Eµµ., Λεξικό της Mεσαιωνικής Eλληνικής Δηµώδους Γραµµατείας, Θεσ/νίκη, 1969, (A' τόµος συνεχίζεται) Kυριακίδης Στίλπων, Παρατηρήσεις επί των νεοελληνικών βαπτιστικών ονοµάτων, Λαογραφία 5 (1915), 333-360 Kυριακίδης Στίλπων, Oδηγίαι διά την µετονοµασίαν κοινοτήτων και συνοικισµών εχόντων τουρκικόν ή σλαβικόν όνοµα, Aθήνα, 1926 Λαζάρου Aχιλλέας, Aρωµουνική ανθρωπωνυ- µία, Θεσσαλονίκη, 1983, B' Συµπόσιο Γλωσσολογίας βορειοελλαδικού χώρου

22 BIBΛIOΓPAΦIA 23 Λάµπρος 1896 Λάµπρος 1905 Λάµπρος 1905α Λάµπρος 1906 Λάµπρος 1906α Λιούφης 1924 Λορεντζάτος 1910 Λορεντζάτος 1922 Λορεντζάτος 1923 Lebel 1974 Mανασσείδου 1874 Mανασσείδου 1934/5 Mαντζουράνης 1951 Mαρτινιανού 1957 Mάτσας 1956 Λάµπρος Σπυρίδων, H ονοµατολογία της Aττικής και η εις την χώραν εποίκησις των Aλβανών, Eπετηρίς Παρνασσού A' (1896) Λάµπρος Σπυρίδων, Γυναικεία ονόµατα (εκ χειρογρ. µονής Ξυνιάς Aλµυρού), Nέος Eλληνοµνή- µων 8 (1911) Λάµπρος Σπυρίδων, Mητρωνυµικά οικογενειακά ονόµατα, Nέος Eλληνοµνήµων 2 (1905), 281-288 Λάµπρος Σπυρίδων, Mητρωνυµικά οικογενειακά ονόµατα εν Σύµη, Nέος Eλληνοµνήµων 3 (1906), 249-256 Λάµπρος Σπυρίδων, Ίχνη µητρικού δικαίου παρά τοις Έλλησι Λυκίας, N. Eλληνοµνήµων 4 (1906) Λιούφης Παναγιώτης, Iστορία της Kοζάνης, Aθήνα, 1924 Λορεντζάτος Π., Kεφαλλήνων ονόµατα, Λαογραφία 2 (1910), 27-34 Λορεντζάτος Παναγής, Tα παρατσούκλια, Hµερολόγιον Mεγάλης Eλλάδος 1922, σσ 111-117 Λορεντζάτος Παναγής, Συµβολή εις τα ελληνικά παρωνύµια, Λεξικογραφικόν Aρχείον 6 (1923), 40-71 Lebel P., Les noms de personnes, Paris, 1974, P.U.F Mανασσείδου Σ.A., Συλλογή κυρίων ονοµάτων, Kωνσταντινούπολις, 1874, EΦΣ Kων/πόλεως Mανασσείδου Σ.A., Συλλογή κυρίων ονοµάτων των νεωτέρων Eλλήνων, Aθήνα, 1934/5, Aρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού Mαντζουράνης K., Tα κυριώτερα ονόµατα των Eλλήνων και Eλληνίδων µε σύντοµον ιστορίαν και ετυµολογίαν και συµβολικήν σηµασίαν των, Aθήνα, 1951 Mαρτινιανού Iωακείµ Mητροπολίτου Ξάνθης, H Mοσχόπολις, Θεσσαλονίκη, 1957 Mάτσας Iω., Tα ονόµατα των Eβραίων στα Γιάν- Mεγδάνης 1820 Mενάρδος 1904 Mενάρδος 1905 Mενάρδου 1927 Mέρτζιος 1947 Mηνάς 1975 Mηνάς 1978 Mηνάς 1983 Mηνάς 1984 Mηνάς 1988 Mιχαηλίδης-Nουάρος 1972 Mουστοξύδης 1845 Mπόγκας 1958 Mπόγκας 1964 Mπόγκας 1966 Mπουντώνας 1892 Mπούτουρας 1912 νινα, Aθήνα, 1956. Aφιέρωµα εις την Ήπειρον. Eις µνήµην Xρ. Σούλη Mεγδάνης Xαρίσιος, Aγγελία [...], Bιέννη, 1820 Mενάρδος Σ., Περί των ονοµάτων των Kυπρίων, Aθηνά 16 (1904), 257-294 Mενάρδος Σ., Tοπωνυµικόν Kύπρου, Aθηνά 18 (1905), 315-421 Mενάρδου Σ., Περί των τοπικών επιθέτων της νεωτέρας Eλληνικής, Eπετηρίς της Eταιρείας Bυζαντινών Σπουδών 4 (1927) Mέρτζιος Kων/νος, Mνηµεία µακεδονικής ιστορίας, Θεσσαλονίκη, 1947 Mηνάς K., Tο τοπωνυµικό της Kάσου, Aθήνα, 1975 Mηνάς K., H µορφολογία της µεγεθύνσεως στην ελληνική γλώσσα, Iωάννινα, 1978 Mηνάς K., Συµβολή στη µορφολογία των µεσαιωνικών και νέων ελληνικών επωνύµων, ONO- MATA 8 (1983) Mηνάς K., Eπιτατικά ουσιαστικά της µεσαιωνικής και νέας ελληνικής, ONOMATA 9 (1984) Mηνάς K., Eπαγγελµατικά επώνυµα σε -άς από τα µεσαιωνικά έγγραφα της Kάτω Iταλίας και Σικελίας, ONOMATA 12 (1988) Mιχαηλίδης-Nουάρος M., Λεξικόν της Kαρπαθιακής διαλέκτου, Aθήνα, 1972 Mουστοξύδης A., Iωάννης, Γεώργιος και Δηµήτριος Mόσχος, Eλληνοµνήµων 7 (1845) Mπόγκας Eυάγγελος, Tουρκικές λέξεις σε παλιότερα ελληνικά κείµενα, Aθήνα, 1958 Mπόγκας Eυάγγελος, Tα γλωσσικά ιδιώµατα της Hπείρου, Iωάννινα, 1964 Mπόγκας Eυάγγελος, Tα γλωσσικά ιδιώµατα της Hπείρου, Iωάννινα, 1966 Mπουντώνας Eυθ., Mελέτη περί του γλωσσικού ιδιώµατος Bελβεντού και των περιχώρων αυτού, Aρχεία Kοραή 1 (1982) Mπούτουρας Aθανάσιος, Tα νεοελληνικά ονό- µατα ιστορικώς και γλωσσικώς ερµηνευόµενα,

24 BIBΛIOΓPAΦIA 25 N.Δ. 1994 Nικολαΐδης 1909 Nτελόπουλος 1969 Nτίνας 1980 Nτίνας 1985 Nτίνας 1986 Oικονοµίδης 1935 Oικονοµίδης 1962 Oικονόµου 1988 Oικονόµου 1991 ONOMATA Oνοµατολόγιον Nαυτικόν Παγουνής 1874 Παµπούκης 1988 Παπαδόπουλος 1918 Παπαδόπουλος 1926 Aθήνα, 1912 Nεοελληνική Διαλεκτολογία, 1ος τόµος, 1994 Nικολαΐδης Kων/νος, Eτυµολογικόν Λεξικόν της Kουτσοβλαχικής γλώσσης, Aθήνα, 1909 Nτελόπουλος K., Nεοελληνικά φιλολογικά ψευδώνυµα, Aθήνα, 1969 Nτίνας Kωνσταντίνος, Tο τοπωνυµικό της Σα- µαρίνας Γρεβενών, Mακεδονικά K' (1980) Nτίνας Kωνσταντίνος, H κώφωση - αποβολή στα Bόρεια νεοελληνικά ιδιώµατα και το Kουτσοβλάχικο ιδίωµα της Σαµαρίνας, Mελέτες για την Eλληνική Γλώσσα 6 (1985), 57-66 Nτίνας Kωνσταντίνος, Tο Kουτσοβλάχικο ιδίω- µα της Σαµαρίνας, Θεσσαλονίκη, 1986, Mέλισσα Oικονοµίδης Δ.H., Eπώνυµα Ποντιακά, Aρχείον Πόντου 6 (1935) Oικονοµίδης Δ.B., Όνοµα και ονοµατοθεσία εις τας δοξασίας και συνηθείας του ελληνικού λαού, Λαογραφία 20 (1962) Oικονόµου Kων/νος, Συµβολή στην αροµουνική ονοµατολογία, ONOMATA 12 (1988) Oικονόµου Kων/νος, Tοπωνυµικό της περιοχής Zαγορίου, Iωάννινα, 1991 Eτήσια επιστηµονική έκδοση της Eλληνικής Oνοµατολογικής Eταιρείας, 1ος τόµος 1952 (συνεχίζεται), Oνοµατολόγιον Nαυτικόν, Aθήναι, 1884, Eθνικόν Tυπογραφείον Παγουνής Iωάννης, Hπειρωτική διάλεκτος. Oνό- µατα γυναικών εις -ω λήγοντα κατά σύγκρισιν προς τα αρχαία, EΦΣK 8 (1874). O εν Kων/πόλει Eλληνικός Φιλολογικός Σύλλογος Παµπούκης I.T., Tουρκικό λεξιλόγιο της Nέας Eλληνικής, Aθήνα, 1988, Παπαζήση Παπαδόπουλος A., Tοπωνύµια και εθνικά εν Πόντω, Λεξικογρ. Aρχ. 5 (1918) Παπαδόπουλος A., Γραµµατική των βορείων ι- διωµάτων της νέας Eλληνικής Γλώσσης, Aθήνα, 1926 Παπαδόπουλος 1931 Παπαδόπουλος 1938 Παπαδόπουλος 1973 Παπαϊωάννου 1976 Παπαϊωάννου 1991 Παπακωνσταντίνου 1950 Παπακωνσταντίνου 1992 Παπανικολάου 1973 Παπασιώπης 1972 Παπασιώπης 1973 Παπασιώπης 1977 Παπασιώπης 1988 Παπαχαρίσης 1955 Παπαχριστοδούλου 1933 Παπαχριστοδούλου 1938-9 Παπαχριστοδούλου 1944-5 Παπαδόπουλος A.A., Mεσαιωνικά επώνυµα γυναικών σε -πουλλος εν Πόντω, Aθηνά 43 (1931), 211-212 Παπαδόπουλος A.A., Eπώνυµα Xαλδίας κατά τον 18ον αιώνα, Aρχείον Πόντου 8 (1938) Παπαδόπουλος N., Tοπωνύµια Σελιού Bέροιας Θεσσαλονίκη, Mακεδονικά IΓ' (1973) Παπαϊωάννου Mιλτιάδης, Tο γλωσσάριο των Γρεβενών, Θεσσαλονίκη, 1976 Παπαϊωάννου Λάζαρος, Aνά τας οδούς και τας ρύµας της Kοζάνης, Kοζάνη, 1991, Δηµοσιεύµατα Δηµοτικής Bιβλιοθήκης αριθ. 6 Παπακωνσταντίνου K.M., H ζωντανή µας γλώσσα, Aθήνα, 1950, Nεοελληνικά Γράµµατα φ. 184. Eβδοµαδιαία φιλολογική, καλλιτεχνική, επιστη- µονική εφηµερίδα. Παπακωνσταντίνου Mιχάλης, Mια βορειοελληνική πόλη στην Tουρκοκρατία, ιστορία της Kοζάνης (1400-1912), Aθήνα, 1992, Bιβλιοπωλείον της Eστίας Παπανικολάου Φ., Γλώσσα και λαογραφία περιοχής Bοΐου, Θεσσαλονίκη, 1973 Παπασιώπης Λεωνίδας, H παλιά η Kοζάνη, Θεσσαλονίκη, 1972 Παπασιώπης Λεωνίδας, Tότι κι τώρα, Θεσσαλονίκη, 1973 Παπασιώπης Λεωνίδας, Aπ' ό,τ' απόµνιν, Θεσσαλονίκη, 1977 Παπασιώπης Λεωνίδας, Aδουκήθκα, Θεσσαλονίκη, 1988 Παπαχαρίσης A., H ονοµαστική και η γενική του ονοµατεπωνύµου εν Hπείρω, Πλάτων 7 (1955) Παπαχριστοδούλου Π., Kατάλογος από ονόµατα και προσηγορικά, Θρακικά 4 (1933) Παπαχριστοδούλου Π., Oι ονοµασίες στις Σαράντα Eκκλησίες, Aρχείον Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού θησαυρού 5 (1938-9) Παπαχριστοδούλου Π., Mετασχηµατισµοί κυρίων ονοµάτων (Φιλιππουπόλεως - Σαράντα

26 BIBΛIOΓPAΦIA 27 Πασχάλης 1933 Περρής 1911 Πέτροβιτς 1953 Πιτένης 1971 Πολέµης 1982 Πολέµης 1984 Πολίτης 1889 Πολίτης 1912-3 Πολίτης 1920 Πουλίτσας 1928 Πούσιος 1884 Papahagi 1974 Pόγκα-Mαργαρίτη 1985 Redhouse 1968 Rohlfs 1964 Eκκλησιών - Iλδιµιρίου Aδριανουπόλεως), Aρχείον Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού θησαυρού 11 (1944-45) Πασχάλης Δ., Tοπωνυµικόν της νήσου Άνδρου, Aθήνα, 1933 Περρής Σπ., H εξέλιξις του ονόµατος Iωάννης εις τα οικογενειακά ονόµατα, Aθηνά 23 (1911) 450-461 Πέτροβιτς N., Mητρωνυµικά, Σερραϊκά χρονικά 1 (1953) Πιτένης Zήνων, Kουζιανιώτ'κα µπέντια, Aθήνα, 1971 Πολέµης Δηµ., Γύρω από τα ανδρωνύµια των Aρβανιτών της Άνδρου κατά τον 16. αιώνα, ONOMATA 7 (1982) Πολέµης Δηµ., Mερικά ανδριώτικα επώνυµα από ονοµασίες νοµισµάτων, ONOMATA 9 (1984) Πολίτης Nικόλαος, Tα ονόµατα των δήµων, Eπετ. Παρνασσού 3 (1889) Πολίτης Nικόλαος, Περί της τοπογραφικής ση- µασίας των εκκλησιών εν Eλλάδι προς αναγνώρισιν αρχαίων ιερών, Λαογραφία 4 (1912-3) Πολίτης Nικόλαος, Γνωµοδοτήσεις περί µετονο- µασίας συνοικισµών και κοινοτήτων, Aθήνα, 1920, Eπιτροπεία των τοπωνυµιών της Eλλάδος Πουλίτσας Π., Eπιγραφαί και ενθυµήσεις εκ της Bορείου Hπείρου, EEBΣ 5 (1928) Eπετηρίς Eταιρείας Bυζαντινών Σπουδών Πούσιος Θ., Kύρια ονόµατα ανδρών και γυναικών εν Zαγορίω της Hπείρου, EΦΣK 14 (1884). O εν Kων/πόλει Eλληνικός Φιλολογικός Σύλλογος Papahagi Tache, Dictionarul Dialectului Aromân, Bucure@ti, 1974, Editura Academiei Republicii Sociali@te România Pόγκα-Mαργαρίτη M., Φωνολογική Aνάλυση του Σιατιστινού ιδιώµατος, Θεσσαλονίκη, 1985 New Turkish - English Dictionary, Istanbul, 1968 Rohlfs G., Lexicon Graecanicum Italiae inferioris, Σαµπανόπουλος 1970 Σαµπανόπουλος 1972 Σαρρής 1928 Σιγάλας 1923 Σκανδαλίδης 1988 Σολοµωνιδης 1962 Σπανδωνίδη 1939 Σπανός 1972 Σπανός 1980 Σπανός 1981 Σπανός 1982 Σπανός 1983 Σπανός 1984 Σπανός 1986α Σπανός 1986β Tübingen, 1964 Σαµπανόπουλος Bασίλειος, Συµβολή στη µελέτη της διακίνησης του βιβλίου επί τουρκοκρατίας Aθήνα, 1970, Eρανιστής 47, 194-205 Σαµπανόπουλος Bασίλειος, Σιατιστινοί εις κώδικας βαπτίσεων της Kοζάνης, Θεσσαλονίκη, 1972, Σιατιστέων Mνήµη (Λεύκωµα συλλόγου Σιατιστέων Θεσ/νίκης) Σαρρής I., Tα τοπωνύµια της Aττικής, Aθηνά 40 (1928) Σιγάλας Aντώνιος, Συρίων βαπτιστικά - παρωνύµια - επώνυµα, Λεξικογραφικόν Aρχείον 6 (1923), 160-209 Σκανδαλίδης Mιχ., Nισυριακά οικογενειακά ε- πώνυµα, ONOMATA 12 (1988) Σολοµωνίδης Xρήστος Σωκρ., Σµυρναϊκό γλωσσάριο, Aθήνα, 1962 Σπανδωνίδη Eιρήνη, Tραγούδια της Aγόριανης (Παρνασσού), Aθήνα, 1939 Σπανός K., Tα νεοελληνικά επώνυµα στη Δεσκάτη, Mακεδονικά IB' (1972), 123-130 Σπανός K., Tοπωνύµια Δεσκάτης, ONOMATA 5 (1980) Σπανός K., Eλασσονίτικα βαφτιστικά ονόµατα από τον κώδικα της Zάµπορδας (1532-1692), ONOMATA 6 (1981) Σπανός K., Tυρναβίτικα βαφτιστικά ονόµατα από τον κώδικα της Zάµπορδας (1534-1692), ONOMATA 7 (1982) Σπανός K., Σκοπελίτικα επώνυµα του 1826, ONOMATA 8 (1983) Σπανός K., 77 θεσσαλικά επώνυµα του 1872-1878 από το Mεταξοχώρι Aγιάς, ONOMATA 9 (1984) Σπανός K., Tα χωριά της Kαλαµπάκας στα 1754 στο κατάστιχο 225 της Mονής Bαρλαάµ, Λάρισα, 1986, Θεσσαλικό Hµερολόγιο I' Σπανός K., 124 θεσσαλικά επώνυµα του 1829, ONOMATA 10 (1986)

28 BIBΛIOΓPAΦIA 29 Σπανός 1987α Σπανός 1987β Σπανός 1988α Σπανός 1988β Σπανός 1988γ Σπανός 1989α Σπανός 1989β Σπανός 1989-90 Σπανός 1990α Σπανός 1990β Σπανός 1990γ Σπανός 1991 Σπανός K., H πρόθεση της µονής "Aγία Tριάδα" της Δρακότρυπας (18ος αι.) Συµβολή στη µελέτη των τοπωνυµίων και των βαφτιστικών ονοµάτων της περιοχής BΔ της Kαρδίτσας, Λάρισα, 1987, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IA' Σπανός K., Θεσσαλικά βαφτιστικά και επώνυµα του 1754 από την περιοχή της Kαλαµπάκας, ONOMATA 11 (1987) Σπανός K., Tα ονόµατα των Λαρισαίων παντοπωλών στα 1721 στον κώδικα 8 της µονής "Άγ. Στέφανος" των µετεώρων, ONOMATA 12 (1988) Σπανός K., Tα ονόµατα των παντοπωλών και των αµπατζήδων της Θεσσαλονίκης στον κώδικα 8 της µονής "Άγιος Στέφανος" των Mετεώρων (1714-1725), Mακεδονικά KΣT' (1988) Σπανός K., Θύµατα και ορφανά από την επανάσταση του 1878 στην Aν. θεσσαλία, Λάρισα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IΔ' (1988) Σπανός K., Mια ανέκδοτη τυρναβίτικη πρόθεση του 1674, Λάρισα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IΣT' (1989) Σπανός K., H Bυζαντινή Θεσσαλία, Λάρισα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IE' (1989) Σπανός K., Tυρναβίτικα ονόµατα του 18ου αιώνα, ONOMATA 13 (1989-90) Σπανός K., H ανέκδοτη πρόθεση 291 της µονής Bαρλαάµ (18ος αιώνας). Συµβολή στη µελέτη των θεσσαλικών τοπωνυµίων και ονοµάτων, Λάρισα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IZ' (1990) Σπανός K., Πέντε θεσσαλικά έγγραφα από το αρχείο του Aλή πασά 1815-1818, Λάρισα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IH' (1990) Σπανός K., Iστορικά στοιχεία για τους οικισµούς του νοτίου τµήµατος του νοµού Γρεβενών, Mακεδονικά KZ' (1990) Σπανός K., H ανέκδοτη πρόθεση 39 της µονής του Δοσικού 16ος-17ος αι. Συµβολή στη µελέτη των θεσσαλικών οικισµών και ονοµάτων, Λάρισα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο K' (1991) Σταµνόπουλος 1917 Σταµνόπουλος 1929 Στεργιόπουλος 1928 Στεργιόπουλος 1933 Στεργιόπουλος 1937 Στεργιόπουλος 1938 Συµεωνίδης 1992 Tζάρτζανος 1961 Tζάτζιος 1940 Tοµπαΐδης 1990 Tριανταφυλλίδης 1982 Tσίρος 1964 Tσιτσέλης 1904 Tσιτσέλης 1904 Tσοπανάκης 1968 Turkçe Sozluk 1988 Σταµνόπουλος Iωάννης, Oνοµατολογικά, Λαογραφία 6 (1917), 424-451 Σταµνόπουλος Γιάννης, Bόλτες ονοµατολογικές, Aθήνα, 1929, Tυπογραφείο του Γ.H. Kαλλέργη Στεργιόπουλος Kωνσταντίνος, Περί των τοπωνυµίων της νοτιοδυτικής Hπείρου, Hπειρωτικά Xρονικά 3 (1928) Στεργιόπουλος Kωνσταντίνος, Συµβολή εις την έρευναν των Hπειρωτικών τοπωνυµίων, Hπειρωτικά Xρονικά 8 (1933) Στεργιόπουλος Kωνσταντίνος, Tο τοπωνυµικό της επαρχίας Kονίτσης, Hπειρωτικά Xρονικά 12 (1937) Στεργιόπουλος Kωνσταντίνος, Tο τοπωνυµικό της επαρχίας Kονίτσης, Hπειρωτικά Xρονικά 13 (1938) Συµεωνίδης Xαράλαµπος, Eισαγωγή στην ελληνική ονοµατολογία, Θεσσαλονίκη, 1992, Aφοί Kυριακίδη Tζάρτζανος Zήσιµος, Περί των λαϊκών τεχνικών όρων της οικοδοµικής (των µεγάλων αστικών κέντρων) µετά λεξικού αυτών, Aθήνα, 1961 Tζάτζιος Eυάγγελος, Έτος γεννήσεως του Φιλικού Γεωργίου Λασσάνη, Θεσσαλονίκη, Mακεδονικά 1 (1940) Tοµπαΐδης Δηµήτρης, Eλληνικά επώνυµα τουρκικής προέλευσης, Aθήνα, 1990, Eπικαιρότητα Tριανταφυλλίδης Mανόλης, Tα οικογενειακά µας ονόµατα, Θεσσαλονίκη, 1982, Iνστιτούτο Nεοελληνικών Σπουδών Tσίρος Zήκος, H Bλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964 Tσιτσέλης Hλ., Kρασσάδες, Kεφαλληνιακά Σύµ- µικτα 1 (1904) Tσιτσέλης Hλ., Mόσχοι, Kεφαλληνιακά Σύµµικτα 1 (1904) Tσοπανάκης A., Mια Iωνική παραγωγική κατάληξη -ούδι, (-ούδα, -ούδης), EEΦΣΠΘ 10 (1968), 283-307 Turk Dil Kurumu, Turkçe Sozluk, Ankara, 1988

30 BIBΛIOΓPAΦIA 31 Yπερλεξικό Φλώρος 1980 Φουρίκης 1922 Φουρίκης 1929 Vroomen Vroomen 1967 Xαλιώρης 1979 Xατζηδάκις 1902-3 Xατζηδάκις 1905-1907 Xατζηδάκις 1913 Xατζηδάκις 1913α Xατζηδάκις 1914-5 Xατζηδάκις 1934 Xατζηδάκις 1977 Xατζηδάκις Xελδράιχ-Mηλιαράκης 1909 Yπερλεξικό της Nεοελληνικής Γλώσσας, Aθήνα, Aφοί Παγουλάτοι Φλώρος A., Nεοελληνικό ετυµολογικό και ερµηνευτικό Λεξικό, Aθήνα, 1980 Φουρίκης Π., Πόθεν το όνοµα Σούλι, 1922, Hµερολόγιον Mεγάλης Eλλάδος Φουρίκης Π., Συµβολή εις το τοπωνυµικόν της Aττικής, Aθηνά 41 (1929), 42 (1930) Vroomen E., Les noms de famille de Belgique, Bruxelles, Ch. Dessart Vroomen E., Les noms des personnes dans le monde, Bruxelles, 1967, Ch. Dessart Xαλιώρης Σαράντης, Eπώνυµα τουρκικής προέλευσης, Λευκωσία, 1979, Kυπριακός Λόγος Xατζηδάκις Γεώργιος, Περί του σχηµατισµού και της χρήσεως των προσηγορικών ονοµάτων γένους θηλυκού εν τη νεωτέρα Eλληνική, Eπιστηµονική Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών 1 (1902-3) Xατζηδάκις Γεώργιος, Mεσαιωνικά και Nέα Eλληνικά, Aθήναι, 1905-1907, α' τ. 1905, β' τ. 1907 Xατζηδάκις Γεώργιος, Eλληνικαί µελέται, Aθήναι, 1913, 5-14 (αναστατική έκδοση 1991) Xατζηδάκις Γεώργιος, Περί των εν Kεφαλληνία πατρωνυµικών εις -άτος, Aθήναι, 1913, Eπιστη- µονική Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών 9 (1913) 1-10 Xατζηδάκις Γεώργιος, Περί αναλογικών σχηµατισµών εν κυρίοις ονόµασιν, Eπιστηµονική Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών 11 (1914-5) Xατζηδάκις Γεώργιος, Γλωσσολογικαί έρευναι, τόµ. A', Aθήναι, 1934, (1980 αναστατική έκδοση) Xατζηδάκις Γεώργιος, Γλωσσολογικαί έρευναι, Aθήναι, 1977, (έκδ. Aκαδ. Aθηνών) Xατζηδάκις Γεώργιος, Περί των αναλογικών µεταβολών εν τοις κυρίοις ονόµασιν, Eπιστηµονική Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών 11, 2-18 Xελδράιχ Θ. - Mηλιαράκης Σ., Tα δηµώδη ονό- Xρηστοβασίλης 1905 Xρηστοβασίλης 1914 Xριστοφορίδης 1904 Ψάλτης 1905 µατα των φυτών προσδιοριζόµενα επιστηµoνικώς, Aθήνα, 1909, Eπιστηµονική Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών Xρηστοβασίλης Xρ., H Ήπειρος εθνογραφικώς και εθνολογικώς από των αρχαιοτάτων χρόνων µέχρι σήµερον, Eλληνισµός 7 (1905) Xρηστοβασίλης Xρ., H Ήπειρος και τα εν αυτή σερβικά ονόµατα, Aθήνα, 1914, Hπειρωτικόν Hµερολόγιον Xριστοφορίδης Kωνσταντίνος, Λεξικόν της αλβανικής γλώσσης, 1904 Ψάλτης B.Σ., Θρακικά ή µελέτη περί του γλωσσικού ιδιώµατος της πόλεως των Σαράντα Eκκλησιών, 1905

0. EI A ø H 0.1. TÔ υλèîfi H ÌÂλέÙη πôυ ÎÔλÔυıÂ Û ÛÙηΠÛÙÔ υλèîfi πôυ Êυλ ÛÛÂÙ È ÛÙ ÂνÈÎ AÚ Â ÙÔυ KÚ ÙÔυ, AÚ Â NÔÌÔ KÔζ νη. Ù AÚ Â υù Êυλ ÛÛÔνÙ È ÌÂÙ ξ πôλλών λλων πôλ ÙÈÌων γè Ùην ÙÔπÈÎ ÈÛÙÔÚ πηγών 35 Îώ ÈΠ- πù ÛÂων Ùη IÂÚ MηÙÚÔπfiλÂω ÂÚ ων Î È KÔζ νη πôυ ÚÔνÔλÔγÔ νù È πfi ÙÔ έùô 1759 ω ÙÔ έùô 1916. TÔ υλèîfi πôυ πô ÂλÙÈώıηΠπâúèλ Ì νâè 2159 ÂπώνυÌ (E ) ωú ν υπôλôγ ζôνù È ÔÈ π Ú λλ γέ πôυ π ÚÔυÛÈ ζâè ÙÔ ÈÔ Â- πώνυìô ÙÔ E ÎÔ Â ÚÔ π.. ÂÌÊ ν ζâù È Ì έξè È ÊÔÚÂÙÈÎέ π Ú λλ γέ : NÎÔ ÈÙ ÚÔ, ÎÔÌπÈνÙ ÚÔ, 1765, KÔυ ÂνÙ ÚÔ, 1786, KÔ Âν ÚÔ, 1856, ÎÔ - ν ÚÔ, 1907, Ôυ Âν ÚÔ, 1914. OÊ λôυìâ πúôî Ù ÔλÈÎ ν Î νôυìâ Ì ÈÂυÎÚ νèûη: O fiúô ÂπώνυÌÔ Â ÚηÛÈÌÔπÔÈÂ Ù È Ì ÙÔ νôìèîfi πâúèâ fiìâνô πôυ έ ÂÈ Û ÌÂÚ Âξ λλôυ ÙÔ υλèîfi - ÊÔÚ Ì πâú Ô Ô Ùη ÂλληνÈÎ ÈÛÙÔÚ Î Ù Ùην ÔπÔ Âν  ν È Û Ê η νô- ÌÈÎ έννôè ÙÔυ fiúôυ. Ùη ÌÂλέÙη υù Ô fiúô ÂπώνυÌÔ ÚηÛÈÌÔπÔÈÂ Ù È γè ν ηλώûâè ÔπÔÈÔ πôùâ πúôû ÈÔÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ Â Ô ÂÎÙfi πfi ÙÔ πùèûùèîfi fiνôì (BA). TÔ ÛÙÔÈ Â Ô υùfi ÌπÔÚ ν  ν È ÙÔ fiνôì ÙÔυ π ÙέÚ (π ÙÚωνυÌÈÎfi, A) Ùη ÌηÙέÚ (ÌηÙÚωνυÌÈÎfi, MH), ÙÔ fiνôì Ùη ώú ÙÔυ ÙfiπÔυ Î Ù γωγ (ÂıνÈÎfi π ÙÚÈ ωνυìèîfi, E ), ÙÔ Âπ γγâλì πôυ ÛΠÙÔ ÈÔ ÙÔ ÙÔÌÔ Ô π - ÙέÚ ÙÔυ (Âπ γγâλì ÙÈÎfi, E A), Î πôèô È È ÙÂÚÔ ÛωÌ ÙÈÎfi υ ÈÎfi Ú - ÎÙηÚÈÛÙÈÎfi (π Úων ÌÈÔ π Ú ÙÛÔ ÎλÈ, AP). EÎÙfi πfi ÙÔυ Îώ ÈÎÂ, Î Ù Â ÙÂÚÔ λfiγô ÚηÛÈÌÔπÔÈ ıηî ν ÛÙη ÌÂλέÙη Ù π Ú Î Ùω έúγ Ì ıέì Ùην ÈÛÙÔÚ ÙÔ γλωûûèîfi È ωì Ùη KÔζ νη : AλÂυÚ N Ûη, M'  πèν η Ì ν Ì', KÔζ νη, 1964, 2 1979, ÂλÈ λ NÈÎfiλ Ô, υìπληúωì ÙÈÎ πâú Ùη ÂÎ KÔζ νη ÔÈÎÔγÂν Ùων Âν AυÛÙÚ È ÌÂνfiνÙων K Ú γè ννη - von Karajan, ÂÛÛ λôν Îη, 1940, M ΠÔνÈÎ 1 (1940), K λèν έ- Úη MÈ λ, ηìâèώì Ù ÈÛÙÔÚÈÎ ÂÎ Ùη υùèî M ΠÔν, ÙÔλÂÌ, 1939, K λèν έúη MÈ λ, Ú πù ÌνηÌ πfi Ùην υùèî ν M ΠÔν ν Úfi - νων TÔυÚÎÔÎÚ Ù, ÙÔλÂÌ, 1940, K λèν έúη MÈ λ, AÈ ÛυνÙ ν È Ùη KÔζ νη Âπ TÔυÚÎÔÎÚ Ù, ÂÛÛ λôν Îη, 1958, ÈÔ Êη ν γèώùη, IÛÙÔ - Ú Ùη KÔζ νη, Aı ν, 1924, π ÎωνÛÙ νù νôυ MÈ λη, MÈ ÔÚÂÈÔÂλληνÈ - Î πfiλη ÛÙην TÔυÚÎÔÎÚ Ù, ÈÛÙÔÚ Ùη KÔζ νη (1400-1912), Aı ν, 1992, BÈ λèôπωλâ Ôν Ùη EÛÙ, π ÛÈώπη Âων, H π λè η KÔζ νη, ÂÛÛ -

34 KOZANITIKA E ønyma EI A ø H 35 λôν Îη, 1972, π ÛÈώπη Âων, TfiÙÈ ÎÈ ÙώÚ, ÂÛÛ λôν Îη, 1973, π - ÛÈώπη Âων, Aπ' fi,ù' πfiìνèν, ÂÛÛ λôν Îη, 1977, π ÛÈώπη Âων, A ÔυÎ ıî, ÂÛÛ λôν Îη, 1988, ÈÙένη Z νων, KÔυζÈ νèώù'î ÌπένÙÈ, Aı ν, 1971. T E πôυ ÚέıηÎ ν ÛÙ έúγ υù ÚηÛÈÌ Ôυν ÌfiνÔ γè Ùην Âπ λ ıâυ- Ûη ÙÔυ υλèîô πôυ νùλ ıηîâ πfi ÙÔυ Îώ ÈÎÂ. EπώνυÌ πôυ π νùô ν ÛÙ έúγ πôυ πúô ν ÊέÚıηÎ ν, fi È fiìω Î È ÛÙÔυ Îώ ÈÎÂ, Î Ù ωúô νù È Û π - Ú ÚÙηÌ Î È Ì Πıâ ÂπÈÊ λ ξη ω πúô Ùη γνηûèfiùηù ÙÔυ. 0.2. OÈ Îώ ÈΠAπfi ÙÔυ Îώ ÈΠπôυ Êυλ ÛÛÔνÙ È ÛÙ AÚ Â NÔÌÔ KÔζ νη ÔÈ Ô πúώùôè, 2 (A) Î È 3 (B), ν γú ÊÔυν ÙÈ πù ÛÂÈ Ùων ÂÙών 1759-1851 Î È Ùων ÂÙών 1852-1897 νù ÛÙÔÈ. OÈ υπfiλôèπôè ÙÚÈ νù πâúèέ Ôυν πèûùôπôèηùèî πù ÛÂων Ùη IÂÚ MηÙÚÔπfiλÂω ÂÚ ων Î È KÔζ νη Î È ÛυγÎÚÔÙÔ νù È πfi ÙυπÔγÚ ÊηÌέν Ê λλ ÛÙ ÔπÔ ÛυÌπληÚώνÔνÙ È ÛÙÔÈ Â πôυ ÊÔÚÔ ν ÙÔυ - πùèζfiìâνôυ, ÙÔυ γôνâ Î È ÙÔυ ν fi Ôυ ÙÔυ. T Ê λλ υù ÛÙη Ûυνέ ÂÈ έıηî ν Û Îώ ÈÎ. OÈ Îώ ÈΠÊέÚÔυν ÛÙÔ IÛÙÔÚÈÎfi AÚ Â Ô Ú ıìηûη πfi ÙÔ 2 ω ÙÔ 35. Ùην π ÚÔυÛ Ûη ÙÔυ υλèîô πôυ νùλ ıηîâ πfi ÙÔυ Îώ ÈΠυùô ÚηÛÈÌÔπÔÈ - Ù È Ûυν λê ηùèî Ú ıìηûη πfi ÙÔ A ω ÙÔ B. OÈ Îώ ÈΠ4 Î È 5 πâúèλ Ì νôυν Ù πèûùôπôèηùèî Ùων πù ÛÂων πôυ ν γú ÊÔνÙ È ÛÙÈ ÙÂλÂυÙ Â ÛÂλ  ÙÔυ Îώ ÈÎ 3 (B) (1852-1897). ŒÙÛÈ ÔÈ Îώ ÈÎÂ Î È ÙÔ πâúèâ fiìâνfi ÙÔυ έ Ôυν ω Âξ : 2 (A) 1759-1851 3 (B) 1852-1897 6 ( ) 27.1.1897-31.12.1897 Î È 5.1.1898-20.3.1898. Eπ Ûη πâúèέ ÂÙ È πùè- ÛÙÈÎfi Ì ηìâúôìην 13.1.1894 7 ( ) 10.5.1897-10.9.1897 Î È 30.3.1898-18.7.1898 8 (E) 18.7.1898-30.12.1898 Î È 2.1.1899-8.3.1899 9 ( T) 14.3.1899-30.12.1899 Î È 1.1.1900-13.2.1900 10 (Z) 30.4.1900-10.12.1900 11 (H) 15.2.1900-30.12.1900 Î È 7.1.1901-5.3.1901 Î È έν πùèûùèîfi Ì η- ÌÂÚÔÌην 23.5.1898 12 ( ) 5.3.1901-16.11.1901. Œν πùèûùèîfi Ì ηìâúôìην 9.3.1896. 13 (I) 17.11.1901-29.12.1901 Î È 3.1.1902-18.10.1902 14 (IA) 4.3.1902-23.12.1902 Î È 7.1.1903-6.2.1903 15 (IB) 5.2.1903-26.12.1903 Î È 5.1.1904-2.9.1904 16 (I ) 3.9.1904-30.12.1904 Î È 4.1.1905-1.4.1905 Î È Ô ÂγγÚ Êέ : 23.6.1899 Î È 5.10.1899 17 I 3.4.1905-23.12.1905 Î È 5,6.1.1906. M ÂγγÚ Ê Ì ηìâúôìην 10.9.1895 18 (IE) 8.1.1906-29.7.1906 Î È Ô ÂγγÚ Êέ Ì ηìâúôìην 13...1909 Î È 21.2.1905 19 (I T) 30.7.1906-30.12.1906 Î È 3.1.1907-21.3.1907 20 (IZ) 1.4.1907-24.12.1907 Î È 3.1.1908-4.2.1908 21 (IH) 13.1.1908-30.10.1908 22 (I ) 16.10.1908-24.12.1908, 2.1.1909-23.12.1909 Î È 6.1.1910-25.6.1910. Ô ÂγγÚ Êέ Ì ηìâúôìην 6.6.1882 Î È 12.11.1908 23 (K) 30.6.1910-23.12.1910 Î È 6.1.1911-20.10.1911 Î È Ì ÂγγÚ Ê Ì η- ÌÂÚÔÌην 25.8.1906 24 (KA) 23.10.1911-18.12.1911 Î È 5.1.1912-11.6.1912. M ÂγγÚ Ê Ì ηìâ- ÚÔÌην 26.8.1912 25 (KB) 10.11.1912-28.12.1912 Î È 5.1.1913-4.7.1913 Î È Ì ÂγγÚ Ê Ì η- ÌÂÚÔÌην 2.11.1912 26 (K ) 4.7.1913-31.11.1913. Ô ÂγγÚ Êέ Ì ηìâúôìην 20.2.1913 Î È 20.10.1910 27 (K ) 8.11.1913-29.12.1913 Î È 9.1.1914-7.2.1914 28 (KE) 9.2.1914-23.10.1914 29 (K T) 27.10.1914-28.12.1914 Î È 7.1.1915-8.2.1915. M ÂγγÚ Ê Ì ηìâ- ÚÔÌην 3.2.1914 30 (KZ) 4.2.1915-27.4.1915 31 (KH) 27.4.1915-22.7.1915 32 (K ) 23.7.1915-19.10.1915 33 ( ) 22.10.1915-20.12.1915 Î È 8.1.1916-26.5.1916. M ÂγγÚ Ê Ì ηìâ- ÚÔÌην 26.8.1916 34 ( A) 29.11.1915-23.12.915 Î È 6.1.1916-20.11.1916 35 ( B) 17.12.1915-21.12.1915 Î È 8.1.1916-3.11.1916 OÈ È ÛÙ ÛÂÈ Ùων Îω Îων  ν È È ÊÔÚÂ. OÈ Ô πúώùôè, 2 (A) Î È 3 (B), έ Ôυν Ô 0,408 X πλ ÙÔ 0,150. Tων λλων ÔÈ È ÛÙ ÛÂÈ ÎυÌ νôνù È πfi - Ô 0,303-0,181 X πλ ÙÔ 0,159-0,125. H Î Ù ÛÙ Ûη Ùων Îω Îων πôèî λλâè: ÔÈ Îώ ÈΠA Î È B π ÚÔυÛÈ ζôυν ÙÈ πâúèûûfiùâúâ ÊıÔÚέ ÛÙ ÂξώÊυλλ Î È Û Êı ÚÌέν Î È Û ÈÛÌέν Ê λλ. OÈ λλôè Îώ ÈÎÂ Ú ÛÎÔνÙ È Û Πλ γâνèî Î Ù ÛÙ Ûη Ì Ππôèâ Âξ ÈÚέÛÂÈ (Û ÈÛÌέν Êı ÚÌέν Ê λλ ). OÈ Îώ ÈΠA Î È B  ν È ÂÚÌ Ùfi ÂÙÔÈ. O A ÂÌÊ ν ζâè πâú Ù νη È Îfi- ÛÌηÛη ÛÙ ÂξώÊυλλ, fiìôè Î È ÛÙÈ Ô fi ÂÈ. ÚfiÎÂÈÙ È γè È ÎÔÛÌηÙÈÎfi

36 KOZANITIKA E ønyma EI A ø H 37 Û έ ÈÔ πôυ Âπ ν λ Ì νâù È ÙέÛÛÂÚÈ ÊÔÚέ ÛÙÈ Ô fi ÂÈ ÙÔυ ÂξωÊ λλôυ Î È Î Ù λ Ì νâè ÈÛÔϋ  πôûù ÛÂÈ. ÙÔ ÎένÙÚÔ ÙÔυ È ÎÔÛÌηÙÈÎÔ υùô Û Â - Ôυ υπ Ú ÂÈ ÌÔÙ Ô Ì Âξ πùέúυγ. O Îώ ÈÎ ένâè Ì ÎÔÚ fiνè. O B έ ÂÈ πλ È ÎfiÛÌηÛη πôυ  ν È fiìôè Î È ÛÙÈ Ô fi ÂÈ ÙÔυ ÂξωÊ λλôυ. ÚfiÎÂÈÙ È γè έν ÔÚıÔγώνÈÔ πôυ ÈέÚ ÂÙ È πâúèìâùúèî ÙÔν Îώ ÈÎ Î È Û ηì Ù ζâù È πfi ÙÚÂÈ ÛÂÈÚέ λλâπ λληλων Ú ώûâων. νω ÛÙÔ ÔÚıÔγώνÈÔ Î È Î ıfiλô ÙÔ Ì - ÎÔ ÙÔυ Îώ ÈÎ Û Â È ÛÙηΠ̠ÙÔν ÈÔ ÙÚfiπÔ έν ÚfiÌ Ô. Ù ÂξώÊυλλ υ- π Ú Ôυν Âπ Ûη νη πfi ÌÂÙ λλèî Âλ ÛÌ Ù Ì ٠ÔπÔ έîλâèνâ Ô Îώ ÈÎ. OÈ υπfiλôèπôè Îώ ÈΠ ν È π νfi ÂÙÔÈ Ì π ν ÚώÌ ÙÔ λ, Ú Ê, ÎfiÎ- ÎÈνÔυ ÛÙη Ú η ÙÔυ. TÔ υπfiλôèπô ÌέÚÔ Ùων ÂξωÊ λλων ÙÔυ Î λ πùâù È Ì ÚÙ. H ÂπÈÎÔλληÌένη ÚÙÈνη ÂÙÈÎέÙ ÛÙÔ ÌπÚÔÛÙ π Ûω ÂξώÊυλλÔ ÊέÚÂÈ ÂπÈγÚ Ê Ì ÙÔ πâúèâ fiìâνô ÙÔυ Îώ ÈÎ, π.. "1897 πfi 27 I νôυ Ú Ôυ Ìέ ÚÈ 31 Â- ÎÂÌ Ú Ôυ. 1898 πfi 5 I νôυ Ú Ôυ Ìέ ÚÈ 20 M ÚÙ Ôυ". O Îώ ÈÎ A πâúèλ Ì νâè 496 ÛÂλ Â. O Îώ ÈÎ B 556 ÛÂλ. + Ì ÛÙÔ ÙέλÔ γú Êη. Ùην πú γì ÙÈÎfiÙηÙ Ô ÚÈıÌfi Ùων ÛÂλ ων  ν È λ γô ÌÂγ λ - ÙÂÚÔ, γè Ù η υπ Ú ÔυÛ Ú ıìηûη Âν  ν È πfiλυù ÛωÛÙ. Eνώ ÌÂÙ ξ Ùων ÛÂλ. 517 Î È 518 π ÚÂÌ λλôνù È 7 γú Ê ÛÂλ Â, η Ú ıìηûη ÙÔυ Îώ ÈÎ γ - νâù È Û ν υùέ ν Ìην υπ Ú Ôυν. ÙÔυ Îώ ÈΠω B Î ıâ πèûùôπôèηùèîfi πù ÛÂω ÊέÚÂÈ ξôνù ÚÈıÌfi Î È Î ıâ ÂÎ Ùfi πâú πôυ Ê λλ η Ú ıìηûη Ú- ζâè πfi Ùην Ú. O ÙÚfiπÔ υùfi Î Ù ώúηûη Ùων πùèûùèîών Âν ÙηÚÂ Ù È ωú Âξ ÈÚέÛÂÈ. È π Ú ÂÈγÌ ÛÙÔν Îώ ÈÎ ÛÙην πúώùη ÂνfiÙηÙ Ùων πè- ÛÙÔπÔÈηÙÈÎών 1-108 π Ú λâ πôνù È πùèûùèî Ì ξ. ÚÈı. 18, 91-97 ÛÙη  ÙÂÚη ÂνfiÙηÙ 1-91 ÚÈıÌÔ νù È υô ÊÔÚέ Ù πùèûùèî πôυ ÊέÚÔυν ξ. ÚÈı. 84-89. ÙÔν Îώ ÈÎ έ ÔυÌ Ùην πúώùη ÂνfiÙηÙ Ùων πèûùôπôèηùèîών 1-100 Î È Ùη  ÙÂÚη 1-98 ÛÙην ÔπÔ υπ Ú ÂÈ Ô ÊÔÚέ ÙÔ πùèûùèîfi Ì ξ. ÚÈı. 8. ÙÔυ Îώ ÈΠυπ Ú Ôυν Ûυ ν γú Ê ÛÂλ Â È ÊÔÚ λλâ ÛηÌÂÈώ- ÛÂÈ. ÙÔν Îώ ÈÎ A π.. γú Ê  ν È ÔÈ ÛÂλ  192, 280, 399 Âνώ ÛÙη ÛÂλ. 437 υπ Ú ÂÈ ÂπÈÎÔλληÌένÔ ÛηÌ ωì πôυ έ ÂÈ ω Âξ : "EπÈ ÈÔÚıώıη πfi Kων- ÛÙ νù νôυ Iω ννôυ Î λè ν (;) ÙÔ 1928 IÔυν Ôυ 15 KÔζ νη". Ùη ÛÂλ. 203 υπ Ú- ÂÈ ÛÊÚ γ πfi ÎfiÎÎÈνÔ ÎÂÚ (ÈÛπ νèîfi), fiπôυ ν γú ÊÂÙ È: Ô ÂÚ ων Î È KÔζ νη ÂfiÊÈλÔ 1785 (;). ÙÔν Îώ ÈÎ B γú Ê  ν È ÔÈ ÛÂλ  194-203, 482, 483, 486, 487, 492, 493. OÈ Îώ ÈΠA Î È B ÛÙÈ ÛÂλ  1 Î È 2 πâúèέ Ôυν Ô ηγ  γè Ùην Î Ù ώ- ÚηÛη Ùων πù ÛÂων πfi ÙÔν ÂÎ ÛÙÔÙ ÈÂÚέ. ÙÔν Îώ ÈÎ 2 (A) È ζôυìâ... "1759 Mην IÔυν ω AÚ ÈÂÚ Ù ÔνÙÔ ÙÔυ ıâôêèλâûù ÙÔυ ÎυÚ Ôυ ÎυÚ Ôυ Iγν Ù Ôυ ÙÔυ ÂÎ ÂÛÛ - λôν Îη Î È ÂπÈÙÚÔπ ÔνÙÔ ÙÔυ ÂνÙÈÌÔÙ ÙÔυ ÎυÚ PÔ Ûη M ÛÈÔυ Kώ Èξ ÙÔυ Âν KÔζ νη ıâ Ôυ Î È π νûέπùôυ ν Ô ÙÔυ Âν γ ÔÈ π ÙÚfi ηìών NÈÎÔλ Ôυ ÙÔυ Âν M ÚÔÈ Âν ω ÛηÌÂÈÔ νù È Ù ÔνfiÌ Ù π νùων Ùων γâγâννηìένων νηπ ων Ùη πfiλâω KÔζ νη Î È Ùων Ù Ù ν  ÔÌένων ÂÎ Ùη ÈÂÚ ÎÔλυÌ - ıú ΌÛÙÈ Â Ùων ÈÂÚέων ÌÂλÂ, ÎλÔπ...ÈÂÚÔÛυλ ÚηÛ ÌÂνÔ Âν ıâλâν γú - η Âυı ÌÂÙ ÙÔ πùèûì ÙÔ πùèûıέν ÚέÊÔ, ν ıâì έûùω, Î È η π È Â υùô Úγ Î È ÙζÂÚÂÌέ έûùω O ÎÂλλ ÚÈÔ ÂώÚγÈÔ..." ÙÔν Îώ ÈÎ 3 (B) Ô ÌηÙÚÔπÔλ Ùη EυγένÈÔ ÊÔ ÂπÈÎυÚώνÂÈ ÙÔν "IÂÚfiν Kώ ÈÎ ÙÔυ ıâ Ôυ πù ÛÌ ÙÔ " (1759-1851) "ÂυÂÚγÂÙÔ ÌÂνÔν AÚ ÈÂÚ Ù ÙÂÛÛ Úων η πúô υù AÚ ÈÂÚ ÙÂυÛ νùων", "ÂπÈ Â ÈÔ ÙÔν η Âπ Ùη AÚ È - Ú Ù υù ÂπÈÙÚÔπ ÔνÙÔ ÙÔυ ÎυÚ Ôυ Ù ÌÎÔυ M νôυ Âν Ùω υùώ N ώ, Ú - fiìâνôν νέôν Kώ ÈÎ ". Ùη Ûυνέ ÂÈ "ÂνÙέλλÂÙ È Âυλ ÂÛÙ ÙÔÈ IÂÚ ÛÈ" ν Î - Ù ωúô ν ÛÙÔν Îώ ÈÎ ÌέÛω ÌÂÙ Ùη ÊÙÈÛη ÙÔ fiνôì "ÙÔυ πùèûıένùô, Î È ÙÔυ π ÙÚfi Î È ÙÔυ ν fi Ôυ ÌÂÙ ÙÔυ Âπων ÌÔυ υùών". ŒπÂÈÙ νâè Ô ηγ  γè ÙÔ È ωúèûìfi Ùων ÂÙών " Ú ÎÙ ÚÛÈ È Û ÌÔÈ ", ÌÂÙ Ùων Ìηνών Î È " ÎÔλÔ ıω Âν Ù ξâè Î Ù ÛÙÈ η fiν, ν Î Ù γú Êη Ù ÔνfiÌ Ù Ùων πùèζôìέ - νων, ωû Ùω Î È ÂÈ π Û ν Ùην πâú Ô Ôν Ùων ώ ÂÎ Ìηνών ÙÔυ ÚfiνÔυ". TέλÔ, ν Î πôèô ÈÂÚέ Ù ÂÈ ν ÊÙ ÛÂÈ πôλλ ÚέÊη Ì ζ, π Ú γγέλλâè ν Ìην Ù ÛυÌπÂÚÈλ Ì νâè Û ÌÈ ÛηÌ ωûη fiλ, λλ "έî ÛÙÔν È È ÈÙέÚω ω Î È Ù ÔνfiÌ Ù Ùων γôνέων Î È Ùων ν fi ων υùών". MÂÙ πfi ÙÈ Ô ηγ Â, πúôâè ÔπÔÈ fiùè ı ÙÈÌωÚÂ Ù È Î È ı ÂπÈÙÈÌ Ù È fiπôèô π Ú Â ÙÈ νωùέúω υπô ÚÂώ- ÛÂÈ ÙÔυ. Tην Î ıô γηûη υù υπôγú ÊÔυν 10 ÈÂÚ : "Ô ÎÂλλ ων M ÚÎÔ ÈÂÚ  ÈÔ Ô πúωùôπ π NÈÎfiλ Ô Â ÈÔ Ô ÈÂÚÔÌν Ìων Iω ννη ÈÂÚ  ÈÔ Ô ÂυÙÂÚ ων ÂώÚγÈÔ ÈÂÚ  ÈÔ Ô έξ Ú Ô KωνÛÙ νù νô ÈÂÚ  ÈÔ Ô ηì ÙÚÈÔ ÈÂÚÂ Ô ÙÔυ π π M ÚÎÔυ  ÈÔ Ô ηì ÙÚÈÔ ÂωÚγ Ôυ ÈÂÚ  ÈÔ Ô π π γè νν Îη  ÈÔ Ô ν ÛÙ ÛÈÔ ÈÂÚ  ÈÔ Eν έùâè ÛωÙηÚ ω ÈλÈÔÛÙώ ÔÎÙ ÎÔÛÈÔÛÙώ πâνùηîôûùώ ÂυÙέÚω Î Ù Ì ν I νôυ ÚÈÔν Ùη πúώùη".

38 KOZANITIKA E ønyma EI A ø H 39 0.3. Ú ÊÂ Î È γú Êέ Όπω  ν È ÊυÛÈÎfi λfiγω Ùη ÌÂγ λη ÚÔνÈÎ πâúèfi Ôυ πôυ È λ Ì νâè ÙÔ υ- λèîfi Ùων Îω Îων (1759-1916), È ÎÚ νôυìâ π Ú πôλλô γú Ê ÈÂÚÂ. ÕλλÔÈ π' υùô  ν È ÂγγÚ ÌÌ ÙÔÈ, fiπω Ê νâù È πfi Ùην ÔÚıÔγÚ ÊηÛη, Ùην Î λλèγú Ê, λλ Î È ÙÈ ÈÔÚıωÙÈÎέ π ÚÂÌ ÛÂÈ πôυ ÛÎÔ ν ÛÙ ÔνfiÌ Ù Î È Ù ÂπώνυÌ λλôè νù ıâù  ν È ÔλÈγÔγÚ ÌÌ ÙÔÈ Î È "ÔÚıÔγÚ ÊÔ ν" Ù Ô- νfiì Ù πôυ ÎÔ ν Û Â fiν ÊωνηÙÈÎ, π.. νîôπèù ÚÔ. M Πıâ ÂπÈÊ λ ξη γè Ùην ÔÚıfiÙηÙ Ùη πfi ÔÛη Ùη πúôêôú Î È Ùη νùèûùôè γú ÌÌ ÙÔ Î È ÊıfiγγÔυ ı ÌπÔÚÔ Û ν ÈÛ υúèûùâ Î νâ fiùè υùô ÔÈ ÙÂλÂυÙ ÔÈ Â ν È υıâνùè- ÎfiÙÂÚÔÈ Î È ÌπÔÚÔ ν ν Ôηı ÛÔυν Î È ÛÙη ÊωνηÙÈÎ πôî Ù ÛÙ Ûη Ùων Âπων Ìων. AÚÎÂÙέ Â ν È έ È ÔÈ πâúèπùώûâè Î ÎÔγÚ Ê Ùων ÈÂÚέων Ì πôùέλâûì ν  ν È λ ıâìένη Î È ÙÂλ ω ν Ùη η ν γνωûη Ùων ÔνÔÌ Ùων. Ú γì ÙÈ υπ Ú ÂÈ ÌÂÚÈÎέ ÊÔÚέ ÛηÌ νùèîfi πúfi ληì νùèûùôè γú Ì- Ì ÙÔ Î È ÊıfiγγÔυ. TÔ ζ ÙηÌ ÂÛÙÈ ζâù È ÎυÚ ω ÛÙÔ ÙÈ π ÚÈÛÙ νâè ÙÔ γú ÊηÌ Ùζ Î È ÛÙην πfi ÔÛη Ùων π Èών ÛυÚÈÛÙÈÎών. TÔ γú ÊηÌ Ùζ ÚηÛÈÌÔπÔÈÂ Ù È ÙÔυλ ÈÛÙÔ ω Ù 1870-80 γè ν πô ώûâè ÊωνηÙÈÎ ÙÔ [ts], ÙÔ [dz] Î È ÌÂÚÈ- Îέ ÊÔÚέ ÙÔ [ndz], Âνώ ÌÂÙ ÙÔ 1880 π νùô ν Î È ÙÔ γú ÊηÌ Ùζ Î È ÙÔ γú - ÊηÌ ÙÛ. H π Ú Ù ÚηÛη ÂπÈ Â ÈώνÂÙ È πfi ÙÔ γâγôνfi fiùè ÛÙÈ π Ú λλ γέ Ùων Âπων Ìων ÌπÔÚ ν È πèûùώûâè Î νâ ÌÈ πúôûπ ıâè γè πèûù πfi ÔÛη Ùη πúôêôú Ùων Âπων Ìων η ÔπÔ πôèî λλâè Î Ù γú Êέ, Ì πôùέλâûì Ùη Û γ υûη γú ÌÌ ÙÔ Î È ÊıfiγγÔυ, π..: K Ùζ νô ÈÙζέλη K ÙÛÈ Ô νη KÔυÙζÈÌ νη È νùζèô K ÙζÈών ÈÙζÎ Ú ÿùζô K Ú π Ùζ η KÔυÙζÈÔ Îη K Ú Ì ÙζÔ Î KÔ νùζôυλ Tζ Ùζ νη Tζ γè TζÈ Ú TζÈÙζÈλ Îη K ÙÛ νô ÈÙÛέλη K ÙζÈ Ô νη KÔυÙÛÈÌ νη È νùûèô K ÙÛÈών ÈÙÛÎ Ú ÿùûô K Ú π ÙÛ η KÔυÙÛÈÔ Îη K Ú Ì ÙÛÔ Î KÔ νùûôυλ TÛ ÙÛ νη TÛ γè TÛÈ Ú TÛÈÙÛÈλ Îη Î Ùζ έλ Î ÙζÔγÈ ννη Î ÙζfiÊλÈ K Ì ÙζÈÔ K Ú ÙζέÙζÔ M νùζèô Mπ ÚÙζfiÎ MπÔγÈ ÙζÔ λη TζÈÔυÙζÈÔ Úη Tζ Ú Tζ λè Tζ νùζèν Tζ ÙζÔ Î Tζ γè TζÈ ÙζÈÔ Tζ ÙζÈÊÔ Î νùζ έλ Î νùζôγè ννη Î νùζfiêλè K Ì νζèô K Ú ÙζένÙζÔ M νζèô Mπ ÚνζÈÔ Î MπÔυÈ νζô λη NÙζÔυÙζÔ Úη NÙζ Ú, Nζ Ú NÙζ λè Nζ νζ Èν NÙζ ÙζÔ Î NÙζ NζÈ νζèô Tζ νùζηêô MÂÙ πfi υùfi ÙÔν Î Ù λôγô πúôî πùâè η πôú : η γú Ê π.. ''K Ú Ùζέ - ÙζÔ '' γè ÙÔ ÚÔνÈÎfi È ÛÙηÌ πúèν ÙÔ 1870-80 πô ÂÈ ÊωνηÙÈÎ : [karatsçtsos, karadzçtsos, karatsçdzos, karadzçdzos, karandzçdzos, karandzç-ndzos, karadzçndzos, karandzçndzos, karatsçndzos, karandzçtsos, Îλπ.]; AÎfiÌ È Ê νâù È ÌÈ πúôûπ ıâè Ùων γú Êέων ν πô ώûôυν Ùην πúô- ÊÔÚ Ùων π Èών ÛυÚÈÛÙÈÎών. B νùζfiùη BÔλÙζÔ λη È νùζô Î ÙζfiÊλÈ Î ÙζÔ Ú Tζ ÌÙζ B νùζèώùη BÔλÙζÈÔ λη È νùζèô Î νùζèfiêλè Î ÙζÈÔ Ú TζÈ ÌÙζ Î νùô ÙÛÔ K Ú ν ÙζÔ Mπ Ùζ TζÔυλ Îη TζώÚ MÂÙ ÎÈ πfi υùfi ÙÔν Î Ù λôγô πúôî πùâè η πôú : η γú Ê π.. ''NÙζÔυ - ÙζÔ Úη '' γè Ùη ÚÔνÈÎ πâú Ô Ô πúèν ÙÔ 1870-80 πô ÂÈ ÊωνηÙÈÎ : [dzudzæris, tsutsæris, ndzutsæris, nd^ut&æris, t&ut&æris, ndzut&æris, nd^und^æris Îλπ]; H ÛηÌÂÚÈν Î Ù ÛÙ Ûη Ùων Âπων Ìων Ôηı ÂÈ ÌÂÚÈÎέ ÊÔÚέ ÛÙην Ù ÙÈÛη γú ÌÌ ÙÔ Î È ÊıfiγγÔυ. ÙÔυ Îώ ÈΠπ.. π νùô ν ÔÈ γú Êέ TζÂÌπέÚη, TÛÈÌπέÚη, TζÈÔυÌπέÚη, Î È Û ÌÂÚ ÙÔ E : TÛÈÌπέÚη, ÛηÌ. πúôêôú [TsimbÇris]. K πôèâ ÊÔÚέ fiìω ÙÔ πúfi ληì π ÚέÌÂÈν λυùô Î ıώ η ÛηÌÂ- ÚÈν πú γì ÙÈÎfiÙηÙ Â È ÊωÙ ζâè Ùην Î Ù ÛÙ Ûη. ÙÔυ Îώ ÈΠπ.. Ûυν νù Î νâ ÙÈ γú Êέ TζώÚ, TÛÈfiÚ, TÛÈώÚ, Âνώ Û ÌÂÚ π νùô ν Î È ÙÔ E TζÈώÚ, ÛηÌ. πúôêôú [D^òras] Î È ÙÔ E TÛÈώÚ, ÛηÌ. πúôêôú [T&òras]. MÈ Âξ γηûη γè Ùη ÊÔÚÂÙÈÎ υù Î Ù ÛÙ Ûη  ν È Ûω fiùè ÙÔ E TÛÈÌπέ - Úη  ν È È Ê νέ ÂÙυÌÔλÔγÈÎ (< ÙÛÂÌπέÚÈ), fi È fiìω Î È Ù E TζÈώÚ Î È TÛÈώÚ. È fiλôυ υùô ÙÔυ λfiγôυ ıâωú Û Ì ÛÎfiπÈÌÔ ν Ìην π Ú ıέûôυìâ - πλ Û Πıâ ÂπώνυÌÔ ( λ. MέÚÔ : TÔ υλèîfi) Ùη ÊωνηÙÈÎ ÙÔυ πfi ÔÛη Î ıώ υù ı Ù ν π Ú ÎÈν υνâυìένη Î È ı ÂπηÚ ζfiù ν Ûω πfi Ùη ÛηÌÂÚÈν ÙÔυ πúôêôú. 0.4. IÛÙÔÚÈÎ KÔζ νη Î νùô ÙÛÈÔ K Ú ν ÙÛÈÔ Mπ ÙÛÈ TÛÈÔυλ Îη TζÈώÚ, TÛÈώÚ H πúώùη πúôûπ ıâè γè Ùη Û νù ξη ÈÛÙÔÚ Ùη KÔζ νη γ νâù È ÙÔν πâú - ÛÌένÔ Èών πfi ÙÔν A.K. Ôυν ÚfiπÔυλÔ, KÔζ νèî, Aı ν, 1872, ν ώú KB (1872), Ô ÔπÔ Ô Û πôλλ ÛÙηÚ ζâù È ÛÙÈ πληúôêôú  πôυ νâè Ô X Ú - ÛÈÔ MÂγ νη ÛÙην "AγγÂλ [...]" ÙÔυ. ÚfiÛıÂÙ ÈÛÙÔÚÈÎέ πληúôêôú  γè

40 KOZANITIKA E ønyma EI A ø H 41 Ùη ηìèôυúγ Î È Ùην ν πùυξη Ùη πfiλη ÌπÔÚ ν ÚÂÈ Î νâ Î È ÛÙ π Ú - Î Ùω έúγ : K λèν έúη MÈ λ, ηìâèώì Ù ÈÛÙÔÚÈÎ ÂÎ Ùη υùèî M ÎÂ Ô - ν, ÙÔλÂÌ, 1939, K λèν έúη MÈ λ, Ú πù ÌνηÌ πfi Ùην υùèî ν M ΠÔν ν Úfiνων TÔυÚÎÔÎÚ Ù, ÙÔλÂÌ, 1940, K λèν έúη MÈ λ, AÈ ÛυνÙ ν È Ùη KÔζ νη Âπ TÔυÚÎÔÎÚ Ù, ÂÛÛ λôν Îη, 1958, ÈÔ Êη - ν γèώùη, IÛÙÔÚ Ùη KÔζ νη, Aı ν, 1924, π ÎωνÛÙ νù νôυ MÈ λη, MÈ ÔÚÂÈÔÂλληνÈÎ πfiλη ÛÙην TÔυÚÎÔÎÚ Ù, ÈÛÙÔÚ Ùη KÔζ νη (1400-1912), Aı ν, 1992, BÈ λèôπωλâ Ôν Ùη EÛÙ. ÌÂÚ η KÔζ νη  ν È Ì πfiλη 40000 Î ÙÔ Îων Î È πôùâλâ ÙÔ ÈÔÈÎηÙÈ- Îfi, ÔÈÎÔνÔÌÈÎfi Î È πνâυì ÙÈÎfi ÎένÙÚÔ Ùη υùèî M ΠÔν. EÌÊ ν ζâù È ÛÙην ÈÛÙÔÚ ω ÎÔÈνfiÙηÙ ÛÙ ÌέÛ πâú πôυ ÙÔυ 16Ôυ Èών. ÙÔν Îώ ÈÎ Ùη ÌÔν ÙÔυ γ Ôυ NÈÎ νôú ÛÙη Z ÌπÔÚνÙ ν ÊέÚÔνÙ È 54 ÊÈÂÚωÌ ÙÈÎέ ÂγγÚ Êέ ÚÈÛÙÈ νών ÙÔυ '' ÔÚ Ôυ KÔζ νη''. H ÚυÛ Ùη π νùω πúέπâè ν ÙÔπÔıÂÙÂ Ù È Ô Èών νωú ÙÂÚ πfi Î Ù ÈωÎfiÌÂνÔυ Î Ù π Û πèı νfiùηù HπÂÈÚώÙÂ. ÙÔν νέô ÔÈÎÈÛÌfi γú γôú Ú ÈÛ ν ν ÛυÚÚέÔυν Î ÙÔÈÎÔÈ πfi Ù γ - Úω ωúè. H πúώùη ÌÂγ λη ÔÌ ÈÎ ÌÂÙ Î νηûη πληıυûìô Ì ÚÙυÚÂ Ù È ÛÙ 1649, ÔπfiÙ 100 πâú πôυ ÔÈÎÔγένÂÈ Π٠Êı νôυν πfi ÙÔ ÎÔνÙÈνfi ωúèfi XÙένÈ ÌÂ Ú ηγfi ÙÔυ ÙÔν Ú ÈÙÛέλÈγÎ Iω ννη TÚ νù, Âνώ Ùην È ÂπÔ ÌÂÙ ν - ÛÙ Ôυν 50 ÔÈÎÔγένÂÈ πfi Ùη fiúâè ΉπÂÈÚÔ Ì ÂπÈÎÂÊ λ ÙÔν π π - Î Î. T E πôλλών πfi ÙÈ ÔÈÎÔγένÂÈ υùέ Ù Ûυν νùô Ì ÛÙη Ûυνέ ÂÈ ÛÙÔυ Îώ- ÈΠπù ÛÂων. O γèô ÙÔυ Iω ννη TÚ νù X Ú ÛÈÔ ÛÙ 1664 πôûπ ÛÔυλÙ νèîfi ÊÈÚÌ νè Ì ÙÔ ÔπÔ Ô η πfiλη πôîù Ùην πúôûù Û Ùη ÌηÙέÚ ÙÔυ ÛÔυλÙ νôυ. TÔ γâγôνfi υùfi Ô ıηûâ Ùην ÔÈÎÔνÔÌÈÎ ν πùυξη Ùη KÔζ νη, γè Ù η πfiλη Ú ÈÛ ν πôλ Ì νâè È È ÙÂÚ πúôνfiìè Î È Ù υùfi ÚÔν π γôúâ ÂÙ È ÛÙÔυ TÔ Ú- ÎÔυ ν ÂγÎ Ù ÛÙ ıô ν Û' υù ν. M ζ Ì Ùη γâωúγôîùηνôùúôê Ú ζâè ν - ν πù ÛÛÂÙ È η ÈÔÙ ν Î È ÙÔ ÂÌπfiÚÈÔ. T πúô fiνù Ùη πfiλη Î È Ùων γ Úω ωúèών ÌÂÙ ÊέÚÔνÙ È πfi ÙÔυ ÎÈÚ Ùζ  Ìέ ÚÈ Ùην ÎÂνÙÚÈÎ EυÚώπη (BÈέννη, έûùη, BÂλÈγÚ È). OÈ ÎÔζ ν Ù έìπôúôè ηìèôυúγô ν ÂΠÂÌπÔÚÈÎÔ Ô ÎÔυ Î È ÔÚγ νώνôνù È Û ÛυνÙ ν Â Î È ÂλÊfiÙηÙÂ. Όλη υù η ÂÌπÔÚÈÎ Î È ÂπÈ- ÂÈÚηÌ ÙÈÎ Ú ÛÙηÚÈfiÙηÙ Ùων KÔζ νèùών πâèîôν ζâù È ÛÙ Âπ γγâλì ÙÈÎ Â- πώνυì πôυ Ûυν νùô Ì ÛÙÔυ Îώ ÈΠ( λ. 2.1.4.). Tην ÔÈÎÔνÔÌÈÎ ν πùυξη ÎÔλÔ ıηûâ Û νùôì η πνâυì ÙÈÎ. Ù 1668 È- Ú ÂÙ È η BÈ λèôı Îη Î È ÛÙ 1745 η ÙÔ, η πâú ÊηÌη Û Ôλ Ùη KÔζ νη, ÛÙην ÔπÔ ξ ν ÔνÔÌ ÛÙÔ πνâυì ÙÈÎÔ νıúωπôè Ùη ÂπÔ fiπω Ô ÂώÚγÈÔ KÔνÙ Ú, Ô EυγένÈÔ BÔ λγ Úη, Ô AÌÊÈλfi ÈÔ Ú ÛÎÂυ, Ô ÙέÊ νô Ù ÌÎ η Î È λλôè. Tην È ÚÔνÈ ÌÂÙ ÊέÚÂÙ È η έ Ú Ùη ÂπÈÛÎÔπ πfi Ù έú È Î È ÌÂÙÔνÔÌ ζâù È Û ÂπÈÛÎÔπ ÂÚ ων Î È KÔζ νη. Aπfi Ùην KÔζ νη πúô λı ν πλ ıô πνâυì ÙÈÎÔ νıúωπôè πôυ ÊηÛ ν Ùην πúôûωπèî ÙÔυ ÛÊÚ γ ÛÙ ÙÔπÈÎ Î È ÂλληνÈÎ γâνèîfiùâú γú ÌÌ Ù : X Ú ÛÈÔ MÂγ νη, ÂώÚγÈÔ ÎÂλλ ÚÈÔ, MÈ λ ÂÚ ÈÎ Úη, ÂώÚγÈÔ PÔυÛÈ η, ÂώÚγÈÔ ÛÛ νη, ÈÔν ÛÈÔ Î È EυÊÚfiνÈÔ fiπô ÈÙ, MηÙÈώ ÎÂλλ Ú Ôυ Î È λλôè. TÔ γλωûûèîfi È ωì Ùη KÔζ νη ν ÎÂÈ ÛÙ fiúâè νâôâλληνèî È ÈώÌ Ù, Âν ÂυÙ ηûâ fiìω ν ÚÂÈ ÙÔν ÌÂλÂÙηÙ ÂΠνôν πôυ ı ÙÔ π ÚÔυÛÈ ÛÂÈ Ì υ- ÛÙηÚ ÂπÈÛÙηÌÔνÈÎ ÎÚÈÙ ÚÈ. OÈ Ìfiν ÂÚγ Û Â ''γλωûûôλôγèîô '' πâúèâ ÔÌένÔυ πôυ  ν È γú ÌÌέν ÛÙÔ ÙÔπÈÎfi È ωì ı ÌπÔÚÔ Û ν ν ıâωúηıô ν Ù έúγ : M'  πèν η Ì ν Ì' ÙÔυ N Ûη AλÂυÚ, TfiÙÈ ÎÈ ÙώÚ, H π λè KÔζ νη, Aπ' fi,ùè πfi - ÌνÈν, A ÔυÎ ıî ÙÔυ Âων π ÛÈώπη Î È KÔυζÈ νèώùèî ÌπένÙÈ ÙÔυ Z. ÈÙένη.