(8.3.2.β. Άρθρα από την εκλογή ως λέκτορα µέχρι την εκλογή στη βαθµίδα της Επίκουρης Καθηγήτριας)

8.3 ΑΡΘΡΑ 8.3.1 Άρθρα µετά τη µονιµοποίηση στη βαθµίδα της επίκουρης καθηγήτριας 2010 Tsolakidis, C., & Fokiali, P., (2010), Costs of Low-Scale Distance Learning Programs: A Case of Distance Learning Courses in the Aegean Islands, International Journal:Emerging Technologies in Learning, vol. 5, (1), pp.32-38. 2010 Vitsilaki, C., Fokiali, P., Arvaniti, E., (2010), University and Regional Development: The Case of the School of Humanities, University of the Aegean in Rhodes, International Journal of Interdisciplinary Social Sciences, Vol. 4. (11), pp. 175-186. 2010 Κουρουτσίδου, Μ., Φώκιαλη, Π., & Ράπτης, Ν., Ποιοτική Αξιολόγηση της Αποτελεµατικότητας και της Αναγκαιότητας του ΣΕΠ στο Ελληνικό Σχολείο, ιερεύνηση των Απόψεων των Εκπαιδευτικών και Συµβούλων, Κίνητρο, Τεύχος 10, σ. 85-98. 2009 Fokiali, P., Tatlidil, R., Moustakas, L., & Xanthakou, Y., Techno-Economic Approaches to Environmental Actions: A Case Study for the Establishment of a Center for Sustainable Development in the island of Rhodes, Journal of Economics, Administrative, International Relations and Political Sciences, Ege Academic Review, Vol., 9, Issue 1, Jan., pp. 1-28. 2009 Fokiali, P. & Pipinos G., An Assessment of the Attitudes of the Inhabitants of Northern Karpathos, Greece: Towards a Framework for Ecotourism Development in Environmentally Sensitive Areas, Environment, Development and Sustainability, vol. 11, pp. 655-675. 8.3.2 Άρθρα πριν τη µονιµοποίηση στη βαθµίδα της Επίκουρης Καθηγήτριας (8.3.2. α Άρθρα από την εκλογή στη βαθµίδα της επίκουρης καθηγήτριας µέχρι τη µονιµοποίηση) 2009 Ράπτης Ν., Φώκιαλη Π. & Κόνσολας, Ε., Η Επικοινωνία στις Μονάδες Προσχολικής Αγωγής. ιερεύνηση Απόψεων και Αντιλήψεων των Προϊσταµένων Νηπιαγωγείων, Κίνητρο, τεύχος 11. 2007 Φώκιαλη, Π., Πιπίνος, Γ., & Καράµπελας, Κ., Απόψεις των Εκπαιδευτικών 48

της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης για την Αλλαγή των Προγραµµάτων Σπουδών και των ιδακτικών Βιβλίων στο ηµοτικό Σχολείο, Επιστήµες της Αγωγής, τεύχος 4, σ. 79-98. 2007 Μουστάκας Λ., Φώκιαλη, Π., & Ανδρεαδάκης, Ν., «Πυρετός» στον Πλανήτη, Η Καθηµερινή, The Economist, Ειδικές Εκδόσεις, Τεύχος 46, εκ., σ. 44-45. 2006 Fokiali, P., Xanthakou, Y., Tatlidil, R., & Kaila, M., Tourism and Sustainable Development Strategies in Rhodes: The Awareness of the Local Societies, Ege Academic Review, Vol. 6, No 2, July 2006, P. 25-46. 2006 Kaila, M., Fokiali, P., Theodoropoulou H., & Xanthakou, Y. Unsustainable Representation of Women in the Academic World: the Case of Greece and Cyprus, Prelude, no 7, p. 228-247. (8.3.2.β. Άρθρα από την εκλογή ως λέκτορα µέχρι την εκλογή στη βαθµίδα της Επίκουρης Καθηγήτριας) 2003 Φώκιαλη Π., Η ιδακτική της Οικονοµίας µέσα από την Aλληγορία των Μύθων, Επιστήµες Αγωγής, Τεύχος 3, σ. 119-127. 2003 Theodoropoulou H., Fokiali P., & Kaila M., From Institution-centric to Student-centric Education; Students as Creators, Advocates and Propagators of University Culture, Letters from the Black Sea, May, p. 47-51. 2003 Fokiali, P., Theodoropoulou, H., Xanthakou, Y., & Kaila, M., Quality Assurance in Europe s Higher Education: the Case of Greek Universities, Letters from the Black Sea, May, p. 83-89. 2003 Fokiali P., Tourism and Sustainable Development in the Mediterranean: The Case οf Rhodes: Too Late For Research In Carrying Capacity? Bulletin Prelude, no 45, 2003. 2003 Φώκιαλη, Π., Καµπουροπούλου, Μ., & Κόνσολας Μ., Αειφόρος Ανάπτυξη, Τέχνη και Γλωσσική Επικοινωνία. Μαθαίνοντας στους µαθητές του ηµοτικού Σχολείου να Προγραµµατίζουν για το Μέλλον του Τόπου τους, Παιδαγωγικός Λόγος, τεύχος 2, 2003. 2003 Fokiali, P., & Kaila M., Economics of Education and Social Transformation: the Role of the University, Romanian Sociology, Vol. I, issue 4, winter, p. 46-55. Επίσης στη ρουµανική έκδοση του περιοδικού Sociologie Romaneasca, Vol. I, issue 4, /2003. 2003 Govaris, C., Xanthakou Y., & Fokiali, P., (2003), Inter-cultural Education, 49

Creating Relations of Recognition in the Multicultural School, International Journal of Humanities, Vol. 1, p. 1273-1279. 2001 Tatlidil R., Kaila M., Theodoropoulou H., & Fokiali P., Universities, Networks and Academic Cooperation (Trends and Perspectives), Ege Academic Review, Vol 1, N. 2, Dec., p. 1-10. (8.3.2.γ. Άρθρα πριν την εκλογή στη βαθµίδα του λέκτορα) 2000 Φώκιαλη Π., Ανθρώπινο Κεφάλαιο και Περιφερειακή Ανάπτυξη στα ωδεκάνησα: Προσέγγιση µέσα από τις Εξελίξεις του Μαθητικού Πληθυσµού, Οικονοµικά Χρονικά, Μάρτ.- Απρ. 2000, σ. 36-39. 1999 Φώκιαλη Π., ηµοκρατικός Προγραµµατισµός, ωδεκανησιακή Αυτοδιοίκηση, τεύχος 10, Ιαν. 1999, σ. 22-28. 1994 Φώκιαλη Π., ιεθνής Ανταγωνισµός στον Τουρισµό και ιεθνείς Τάσεις, Οικονοµικά Χρονικά, Αύγ.-Σεπτ. 1994, σ. 21-27. 1988 Φώκιαλη Π., Επιδράσεις του Τουρισµού στην Ανάπτυξη: Η Περίπτωση της ωδεκανήσου, Τουρισµός και Οικονοµία, εκ. 1988, σ. 108-117. 50

8.4 ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ 8.4.1 Κεφάλαια σε βιβλία µετά τη µονιµοποίηση 2010 Φώκιαλη Π., & Βασιλειάδης, Α., (2010), Επιλογή Επαγγέλµατος και Έµφυλες ιαφορές, στο: Βιτσιλάκη, Χ., Φώκιαλη Π., & Βασιλειάδης, Α., (επιµ.), Η Έµφυλη ιάσταση της Απασχόλησης, Εµπειρικές Έρευνες, Επιστηµονική Σειρά: Σπουδές Φύλου, 2, Αθήνα, Ατραπός (Βεβαίωση). 2010 Φώκιαλη, Π., & Τσολακίδης Κ., Η Οικονοµική Οπτική των Προγραµµάτων της από Απόσταση Εκπαίδευσης, στο: Η. Αθανασιάδης, (επιµ.), ιαστάσεις Έρευνας στο Χώρο της Εκπαίδευσης και της Παιδαγωγικής, Αθήνα, Εκδ. Νέων Τεχνολογιών (Βεβαίωση). 2010 Τσολακίδης Κ., & Φώκιαλη, Π., ιερεύνηση του Κόστους Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων Β Βαθµιας Εκπαίδευσης από Απόσταση, σε Αποµονωµένες Περιοχές και Μικρά Νησιά, στο: Η. Αθανασιάδης, (επιµ.), ιαστάσεις Έρευνας στο Χώρο της Εκπαίδευσης και της Παιδαγωγικής, Αθήνα, Εκδ. Νέων Τεχνολογιών (Βεβαίωση). 2010 Φώκιαλη, Π., & Τσολακίδης, Κ., Οι Νέες Τεχνολογίες, Σηµαντικός Παράγοντας στη ια Βίου Μάθηση, στο: Ε. Αυγερινός, (επιµ.), Η Συνεισφορά των Νέων Τεχνολογιών σε µια Ποιοτική Πανεπιστηµιακή Εκπαίδευση, Garamont Print- Γ. Σταυριανάκος (Βεβαίωση). 2010 Καµπουροπούλου, Μ., Φώκιαλη, Π., & Νικολάου, Α., Η Τέχνη ως Συνδετικός Κρίκος Ανέµεσα στην Πολιτιστική Κληρονοµιά και την Παραγωγή Προϊόντων της Πολιτισµικής Βιοµηχανίας. Η Περίπτωση της Καστελοριζιώτικης Φορεσιάς, ωδεκανησιακά Χρονικά, Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών, Τόµος ΚΓ, σ. 356-379. 2009 Φώκιαλη, Π., Οικονοµία και Περιβάλλον. Πορεία από την Κλασική Σύγκρουση στη Μεταµοντέρνα Σύγκλιση, στο: Μ. Καϊλα, Α. Κατσίκης, Π. Φώκιαλη, & Α. Ζαχαρίου, (επιµ.), Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη, Αθήνα, Ατραπός, σ. 71-98. 2009 Μουστάκας, Λ., Φώκιαλη, Π., Καίλα, Μ., & Ανδρεαδάκης, Ν., Νέοι θεσµοί για την Αειφόρο Ανάπτυξη: Το ηµοτικό Εργαστήρι της Αειφόρου Ανάπτυξης ως Μελέτη Περίτωσης, στο: Μ. Καϊλα, Α. Κατσίκης, Π. Φώκιαλη, & Α. Ζαχαρίου, (επιµ.), Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη, Αθήνα, Ατραπός, σ. 397-464. 2009 Φώκιαλη, Π., & Πιπίνος, Γ., Στάσεις της Τοπικής Κοινωνίας της Ολύµπου Καρπάθου για το Αειφορικό Μοντέλο του Οικοτουρισµού, στο: Μ. Καϊλα, Α. Κατσίκης, Π. Φώκιαλη, & Α. Ζαχαρίου, (επιµ.), Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη, Αθήνα, Ατραπός, σ. 544-573. 51

2009 Φώκιαλη, Π., Βιτσιλάκη, Χ., Ράπτης, Ν., & Κουρουτσίδου, Μ., Ο Ρόλος της Σχολικής Επιτροπής στη Λειτουργία των Μονάδων Προσχολικής Αγωγής, στο: Α. Κοντάκος & Φ. Καλαβάσης, (επιµ.), Θέµατα Εκπαιδευτικού Σχεδιασµού. Αλλαγή και ιακυβέρνηση Εκπαιδευτικών Συστηµάτων, σ. 277-292. 2009 Ράπτης, Ν., Φώκιαλη, Π., Κόνσολας, Μ., & Ψαράς, Χ., Η υναµική της οµάδας στους Συλλόγους ιδασκόντων των ηµοτικών Σχολείων, στο: Α. Κοντάκος & Φ. Καλαβάσης, (επιµ.), Θέµατα Εκπαιδευτικού Σχεδιασµού. Αλλαγή και ιακυβέρνηση Εκπαιδευτικών Συστηµάτων, σ. 232-250. 8.4.2 Κεφάλαια σε βιβλία πριν τη µονιµοποίηση στη βαθµίδα της επίκουρης καθηγήτριας (8.4.2.α Κεφάλαια από την εκλογή στη βαθµίδα της επίκουρης καθηγήτριας έως τη µονιµοποίηση) 2008 Μουστάκας, Λ., Τσακίρης, Ι., & Φώκιαλη, Π., Το Παιχνίδι Ρόλων ως Εργαλείο της Εκπαίδευσης στο Πλαίσιο της Επίλυσης Περιβαλλοντικών Προβληµάτων, στο: Κ. Κουτσόπουλος, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για µια Ολοκληρωµένη Ανάπτυξη, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αυτοέκδοση, σ. 414-423. 2008 Τσακίρης, Ι., Μουστάκας, Λ., & Φώκιαλη, Π., Η Τεχνική του Ηθικού ιλήµµατος ως Μέθοδος ΠΕ στο: Κ. Κουτσόπουλος, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για µια Ολοκληρωµένη Ανάπτυξη, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αυτοέκδοση, σ. 177-186. 2007 Φώκιαλη Π., Μορφωτικό Κεφάλαιο, Νέες Τεχνολογίες και Κίνητρα Επιµόρφωσης των Εκπαιδευτικών στην κοινωνία της Γνώσης και της Πληροφορίας, στο: Ε. Αυγερινός, Γ. Κόκκινος & Α. Σοφός, (επιµ.), Νέες Τεχνολογίες και Επιστήµες της Αγωγής, Αθήνα, Μεταίχµιο, σ. 231-248. 2007 Φώκιαλη Π., Φύλο και Σύγχρονες Οικονοµικές Προσεγγίσεις της Εργασίας στο: Χ. Βιτσιλάκη & Π. Φώκιαλη, (επιµ.), Φύλο και Απασχόληση, Σειρά: Σπουδές Φύλου, 1, Αθήνα, Ατραπός, σ. 101-128. 2006 Φώκιαλη, Π., Μουστάκας, Λ., Ανδρεαδάκης, Ν., & Αναστασάτος, Ν., Γνώσεις και Στάσεις των Μαθητών Λυκείου για τα Περιβαλλοντικά Ζητήµατα και την Αειφόρο Ανάπτυξη. Μελέτη Περίπτωσης στους ήµους Ρόδου και Πεταλούδων, στο: Ε. Συγκολλίτου, (επιµ.), Περιβαλλοντική Ψυχολογία. Σύγχρονες Τάσεις στον Ελλαδικό Χώρο, Θεσσαλονίκη, Εκδ. Αφών Κυριακίδη, Α.Ε., σ. 189-234. 52

2005 Φώκιαλη Π., Μουστάκας Λ., Παπαβασιλείου Β., Παπαδοµαρκάκης, Ι., Τσαγρής, Φ., Φιλιππάκη, Κ., & Χαντζιάρα, Θ., Εµπειρική Έρευνα για τη ιαµόρφωση Στάσεων και Αντιλήψεων σε Θέµατα Αειφόρου Ανάπτυξης. Η Περίπτωση των Μαθητών των Λυκείων της Ρόδου, στο: Μ. Καϊλα, E. Θεοδωροπούλου, Α. ηµητρίου, & Γ. Ξανθάκου, (επιµ.), Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Ερευνητικά εδοµένα και Εκπαιδευτικός Σχεδιασµός, Αθήνα, Ατραπός, σ. 99-113. (8.4.2.β Κεφάλαια σε βιβλία από την εκλογή ως λέκτορα έως την εκλογή στη βαθµίδα της επίκουρης καθηγήτριας) 2005 Φώκιαλη Π., & Καϊλα Μ., Ζήτηση και Προσφορά Επιµόρφωσης: Η Επαγγελµατική Ανάπτυξη ως Στόχος Επιµόρφωσης των Εκπαιδευτικών, στο: Κ. Βρατσάλης, (επιµ.), Κείµενα για την Επιµόρφωση των Εκπαιδευτικών, Αθήνα, Ατραπός. 2005 Φώκιαλη Π., Κουρουτσίδου Μ., & Λέφας Ε., Ζήτηση για Επιµόρφωση. Οι Συνιστώσες της Επαγγελµατικής Ανάπτυξης των Εκπαιδευτικών, στο: Γ. Μπαγάκης (επιµ.), Επιµόρφωση και Επαγγελµατική Ανάπτυξη του Εκπαιδευτικού, Μεταίχµιο, σ. 131-138. 2004 Φώκιαλη Π., ιεθνείς και Ευρωπαϊκές Τάσεις στο Κοινωνικο-οικονοµικό Προφίλ των Γυναικών στο: R. Tadlidil & Π. Φώκιαλη, (επιµ. τόµου), Ελληνο- Τουρκικές Προσεγγίσεις: Αποκαλύπτοντας τον κοινωνικο-οικονοµικό Ρόλο της Γυναίκας, Σειρά:Κείµενα Παιδείας, Μ. Καϊλα, G. Berger & Ε. Θεοδωροπούλου, (επιµ. σειράς), Αθήνα, Ατραπός, σ. 29-55. 2004 Fokiali P., Global and European Trends in the Socio- Economic Female Profile, in: R. Tadlidil & P. Fokiali, (vol. eds), Greek-Turkish Approaches: Revealing Women s Socio- Economic Role, Ser. Papers in Education, M. Kaila, G. Berger & H. Theodropoulou, (ser. eds), Athens, Aτραπός, p. 373-392. 2004 Tatlidil E., Φώκιαλη Π., Ξανθάκου Γ., Καϊλα Μ., & Tatlidil R., Οι Επιδράσεις των Παγκόσµιων Αλλαγών στους Ανθρώπινους Πόρους και στις Εργαζόµενες Γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Τουρκία, στο: R. Tadlidil & Π. Φώκιαλη, (επιµ. τόµου), Ελληνο-Τουρκικές Προσεγγίσεις: Αποκαλύπτοντας τον κοινωνικο-οικονοµικό Ρόλο της Γυναίκας, Σειρά:Κείµενα Παιδείας, Μ. Καϊλα, G. Berger & Ε. Θεοδωροπούλου, (επιµ. σειράς), Αθήνα, Ατραπός, σ. 55-80. 2004 Tatlidil E., Fokiali P., Xanthakou Y., Kaila M., & Tatlidil R., The Effects of Global Changes on Human Resources and Working Women in the European Union and Turkey, in: R. Tadlidil & P. Fokiali, (vol. eds), Greek-Turkish Approaches: Revealing Women s Socio- Economic Role, Ser. Papers in Education, M. Kaila, G. Berger & H. Theodropoulou, (ser. eds), Athens, Aτραπός, p. 393-416. 53

2004 Φώκιαλη Π., Tatlidil E., Θεοδωροπούλου Ε., & Ξανθάκου Γ., Χαµηλή Αντιπροσώπευση των Γυναικών στο Ακαδηµαϊκό Επάγγελµα: Η Περίπτωση της Ελλάδας και της Τουρκίας, στο: στο: R. Tadlidil & Π. Φώκιαλη, (επιµ. τόµου), Ελληνο-Τουρκικές Προσεγγίσεις: Αποκαλύπτοντας τον κοινωνικοοικονοµικό Ρόλο της Γυναίκας, Σειρά:Κείµενα Παιδείας,Μ. Καϊλα, G. Berger & Ε. Θεοδωροπούλου, (επιµ. σειράς), Αθήνα, Ατραπός, σ. 81-104. 2004 Fokiali P., Tatlidil R., Theodoropoulou H., & Xanthakou Y., Low Representation of Women in the Academic Profession: The Case of Greece and Turkey, in: R. Tadlidil & P. Fokiali, (vol. eds), Greek-Turkish Approaches: Revealing Women s Socio- Economic Role, Ser. Papers in Education, M. Kaila, G. Berger & H. Theodropoulou, (ser. eds), Athens, Aτραπός, p. 417-438. 2004 Φώκιαλη Π., Ξανθάκου Γ., Καµπουροπούλου- Σαββαϊδου Μ., Γκόβαρης Χ., & Καϊλα Μ., Η Αειφόρος Ανάπτυξη στην Εκπαίδευση. Προσέγγιση στα Πλαίσια ενός ιαθεµατικού Εκπαίδευτικού Προγράµµατος, στο: Χ. Γκόβαρης, Κ. Βρατσάλης & Μ. Καµπουροπούλου, (επιµ.), Επιστήµη και Τέχνη, Αθήνα,, Ατραπός, σ. 99-116. 2004 Καµπουροπούλου-Σαββαϊδου Μ., Χιονίδου-Μοσκοφόγλου Μ., & Φώκιαλη Π., Μαθηµατικά, Τέχνη και Οικονοµία. Μια ιαθεµατική ιδακτική Προσέγγιση, στο: Χ. Γκόβαρης, Κ. Βρατσάλης & Μ. Καµπουροπούλου, (επιµ.), Επιστήµη και Τέχνη, Αθήνα, Ατραπός, σ. 255-280. 2003 Φώκιαλη Π., Εµπειρίες που Κερδήθηκαν ή Ευκαιρίες που Χάθηκαν; Εισαγωγικό Σηµείωµα, στο: Π. Φώκιαλη, Β. Τριάρχη-Herrmann & Μ. Kαϊλα, (επιµ.), Θεµατικές Επιµόρφωσης και Μετεκπαίδευσης Εκπαιδευτικών, Ακαδηµία Dilingen, Μόναχο και Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Ρόδος, Ατραπός, σ. 27-38. 2003 Fokiali P., Teachers Training: Gained Experiences or Lost Opportunities? Introductory Note, in: P. Fokiali, V. Triarchi-Hermann & M. Kaila, (eds), Issues on Teachers Inservice Training and Professional Development, Ακαδηµία Dilingen-Μόναχο και Πανεπιστήµιο Αιγαίου-Ρόδος, Ατραπός, p. 541-551. 2003 Φώκιαλη Π., Θεοδωροπούλου Ε., & Ξανθάκου Γ., Η Γυναικεία Παρουσία στην Ακαδηµαϊκή Ιεραρχία των Ελληνικών Πανεπιστηµίων: Μικρή Αντιπροσώπευση σε Υψηλόβαθµες Θέσεις, στο: Π. Φώκιαλη, Β. Τριάρχη- Herrmann & Μ. Kαϊλα, (επιµ.), Θεµατικές Επιµόρφωσης και Μετεκπαίδευσης Εκπαιδευτικών, Ακαδηµία Dilingen, Μόναχο και Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Ρόδος, Ατραπός, σ. 384-399. 54

2003 Καµπουροπούλου Μ., Φώκιαλη Π., & Ξανθάκου Γ., Η ιαθεµατικότητα στην Εκπαίδευση: ένα Εκπαίδευτικό Project ως Γέφυρα Γνώσεων Περιβάλλοντος, Λογοτεχνίας και Εικαστικών Τεχνών, στο: Π. Φώκιαλη, Β. Τριάρχη- Herrmann & Μ. Kαϊλα, (επιµ.), Θεµατικές Επιµόρφωσης και Μετεκπαίδευσης Εκπαιδευτικών, Ακαδηµία Dilingen, Μόναχο και Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Ρόδος, Ατραπός, σ. 436-459. 2003 Kampouropoulou M., Fokiali P., & Xanthakou Y., Interdisciplinarity in Education: A Project for Bridging Environment, Literature and Visual Arts, in: P. Fokiali, V. Triarchi-Hermann & M. Kaila, (eds), Issues on Teachers Inservice Training and Professional Development, Ακαδηµία Dilingen- Μόναχο και Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Ρόδος, Ατραπός, σ. 929-944. 2003 Τσολακίδης, Κ., Σαρίδου, Χ., & Φώκιαλη, Π., Νέες Τεχνολογίες στην Υπηρεσία των Ευρωπαίκών Προγραµµάτων Comenius, στο: Γ. Μπαγάκης, (επιµ.), Ο Εκπαιδευτικός και η Ευρωπαϊκή ιάσταση στην Εκπαίδευση, Αθήνα, Μεταίχµιο, σ. 296-308. 2002 Φώκιαλη Π., Εντοπίζοντας στις Στατιστικές της Ε.Ε κάποιους Αδύναµους Κρίκους της Ελληνικής Εκπαίδευσης, στο: Ν. Πολεµικός, Μ. Καϊλα & Φ. Καλαβάσης, Εκπαιδευτική, Οικογενειακή και Πολιτική Ψυχοπαθολογία, Τόµος, ιαστάσεις Παθογένειας στο Κοινωνικοπολιτικό Πλαίσιο, Αθήνα, Ατραπός, σ. 129-156. 2002 Φώκιαλη Π., Ένας Μύθος και Τέσσερις Αλήθειες στην Οικονοµική Ανάλυση, στο: Μ. Καϊλα, Φ. Καλαβάσης & Ν. Πολεµικός (επιµ.), Μύθοι, Μαθηµατικά, Πολιτισµοί: Αποσιωπηµένες Σχέσεις στην Εκπαίδευση, Αθήνα, Ατραπός, σ. 233-261. 2002 Fokiali P., One Tale and Four Truths in Economic Analysis, in: M. Kaila, F. Kalavasis & N. Polemikos, (eds), Intercultural Approach of Myths, Mathematics and Learning Disabilities in the Information Society, (eds) Kaila University of the Aegean, Interreg II, Rhodes, σ. 165-174. 2002 Théodoropoulou H., Fokiali P., & Kaila M., Pour une gestion rationnelle des resources aquatiques du Dodécanèse. La contribution de l Education, in : G. Thill & J.P. Ezin, (eds), L eau, patrimoine mondial commun. Co-expertise scientifique, participative et gouvernance, Presses Universitaires de Namur, UNESCO, p. 245-261. 55

Υ.3 ΑΡΘΡΑ Άρθρα µετά τη µονιµοποίηση στη βαθµίδα της επίκουρης καθηγήτριας Tsolakidis, C., & Fokiali, P., (2009), Costs of Low-Scale Distance Learning Programs: A Case of Distance Learning Courses in the Aegean Islands, International Journal: Emerging Technologies in Learning, vol. 5, (1), pp.32-38. Η ανάπτυξη των τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και η µείωση του κόστους στις ψηφιακές εφαρµογές αποτελούν κίνητρα για την ανάπτυξη νέων εφαρµογή των προγραµµάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, που στοχεύουν να καλύψουν τις αυξανόµενες εκπαιδευτικές ανάγκες στην Κοινωνία της Γνώσης. Το ερώτηµα είναι αν αυτά τα προγράµµατα είναι αποδοτικά από άποψη κόστους, ειδικά όταν απευθύνονται σε µικρές οµάδες εκπαιδευοµένων και συγκεκριµένα σε µαθητές/ριες που κατοικούν σε µικρά και αποµακρυσµένα νησιά. Το κύριο θέµα της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί η συµπεριφορά του κόστους και εκτίµηση η αποδοτικότητα των προγραµµάτων αυτών µέσα από µια προσέγγιση εναλλακτικών σεναρίων. Το συµπέρασµα είναι ότι η από απόσταση εκπαίδευση είναι οικονοµικά συµφέρουσα ακόµα και σε περιπτώσεις όπου απουσιάζουν οι οικονοµιίες κλίµακας. Vitsilaki, C., Fokiali, P., Arvaniti, E., (2010), University and Regional Development: The Case of the School of Humanities, University of the Aegean in Rhodes, International Journal of Interdisciplinary Social Sciences, Vol. 4., (11), pp. 175-186. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να εξετάσει την επίδραση των περιφερειακών πανεπιστηµίων στην ανάπτυξη του τόπου εγκατάστασής τους. Ακολουθώντας τη µεθοδολογία που προτείνεται στη βιβλιογραφία, η προσέγγιση που υιοθετείται είναι αυτή της µελέτης περίπτωσης. Συγκεκριµένα εξετάζεται η επίδραση της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου Αιγαίου στην οιονοµική, κοινωνική και πολιτιστική ζωής. Η βασική υπόθεση που διερευνάται είναι ότι η παρουσία του Πανεπιστηµίου φέρνει αλλαγές στην τοπική οικονοµία, την κοινωνία και τον πολιτισµό, καθώς ο φορέας αυτός ενεργεί ως µοχλός που βελτιώνει την ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου. Η έκταση των επί µέρους επιδράσεων περιλαµβάνει: (α)την εκτίµηση ορισµένων δεικτών που αφορούν την πανεπιστηµιακή κοινότητα σε σχέση µε περιφερειακές µεταβλητές και (β) τον ποιοτικό προσδιορισµό της επίδρασης στην ανάπτυξη ορισµένων παραµέτρων που σχετίζονται µε τη λειτουργία του πανεπιστηµίου. 81

Κουρουτσίδου, Μ., Φώκιαλη, Π., & Ράπτης, Ν., (2009), Ποιοτική Αξιολόγηση της Αποτελεµατικότητας και της Αναγκαιότητας του ΣΕΠ στο Ελληνικό Σχολείο, ιερεύνηση των Απόψεων των Εκπαιδευτικών και Συµβούλων, Κίνητρο, Τεύχος 10, σ. 85-98. Η εργασία επιχειρεί µια διερεύνσηη της αποτελεσµατικότητας του Σχολικού Επαγγελµατικού Προσανατολισµού (ΣΕΠ), ένα θεσµό που ενσωµατώθηκε σχετικά πρόσφατα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα µε στόχο να βοηθήσει τους νέους ανθρώπους να αντιµετωπίσουν προβλήµατα που σχετίζονται µε την εκπαιδευτική τους πρόοδο και την επαγγελµατική τους σταδιοδροµία. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΕΠ λειτουργεί ως µεσάζων µεταξύ του ατόµου και της κοινωνίας καθώς και µεταξύ των εκπαιδευτικών φιλοδοξιών και των επαγγελµατικών προοπτικών Η αποτελεσµατικότητα του ΣΕΠ διερευνάται εµπειρικά, βάσει των απόψεων εκπαιδευτικών και συµβούλων ΣΕΠ, στα πλαίσια µιας ποιοτικής προσέγγισης. Τα αποτελέσµατα δείχνουν ότι ο ΣΕΠ, αν και θεωρητικά είναι ευρέως αποδεκτός ως θεσµός που βοηθά τους/τις µαθητές/ριες στις επιλογές τους, δεν υποστηρίζεται επαρκώς από τις υπάρχουσες δοµές στο σχολείο, ούτε τυγχάνει της απαιτούµενης προσοχής. Υπό αυτές τις συνθήκες, κρίνεται απαραίτητος ο επαναπροσδιορισµός του ρόλου του, όπως και η ενηµέρωση και κατάρτιση των στελεχών του ΣΕΠ ώστε αυτός ο θεσµός να εκπληρώσει την αποστολή του. Fokiali, P., Tatlidil, R., Moustakas, L., & Xanthakou, Y., (2009) Techno-Economic Approaches to Environmental Actions: A Case Study for the Establishment of a Center for Sustainable Development in the island of Rhodes, Journal of Economics, Administrative, International Relations and Political Sciences, Ege Academic Review, Vol., 9, Issue 1, Jan., pp. 1-28. Αντικείµενο της εργασίας αυτής είναι να διερευνησει αν ορισµένα εργαλεία και διαχειστικές προσεγγίσεις που είναι δοκιµασµένα στον προγραµµατισµό έργων και δράσεων κερδοσκοπικών µονάδων µπορούν να εφαρµοστούν εξ ίσου αποτελεσµατικά για τον προγραµµατισµό έργων και δράσεων µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στο πεδίο του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης. Στα πλαίσια αυτά η εργασία επιχειρεί να προσαρµόσει τους άξονες και τα επί µέρους διαχειριστικά εργαλεία µιας τεχνικοοικονοµικής µελέτης σε µια προτεινόµενη περιβαλλοντική δοµή, µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που προτείνεται να λειτουργήσει σε επίπεδο ήµου. Κύριο συµπέρασµα είναι ότι µια τέτοια προσέγγιση, µε κατάλληλες προσαρµογές, είναι εφικτή και µπορεί να αποτελέσει χρήσιµο εργαλείο στο πεδίο της διαχείρισης περιβαλλοντικών έργων και δράσεων µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Fokiali, P. & Pipinos G., (2009), An Assessment of the Attitudes of the Inhabitants of Northern Karpathos, Greece: Towards a Framework for Ecotourism Development in Environmentally Sensitive Areas, Environment, Development and Sustainability, vol. 11, pp. 655-675. Η εργασία αυτή αποτελεί µια µελέτη περίπτωσης που επιχειρεί να διερευνήσει σε ποιο βαθµό η τοπική κοινωνία της Βόρειας Καρπάθου έχουν θετικές στάσεις και 82

αντιλήψεις να δεχτούν οικοτουριστικές πρωτοβουλίες που προωθούν την αειφόρο ανάπτυξη. Η περιοχή ανήκει στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό ίκτυο Natura 2000 και επιλέχθηκε γιατί αποτελεί ιδεώδη τόπο για την προώθηση ήπιων και εναλλακτικών µορφών τουρισµού. Ως κύριο εργαλείο της έρευνας χρησιµοποιήθηκε ειδικό ερωτηµατολόγιο που κατασκευάτηκε για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας. Η προσπάθεια συστηµατικής µελέτης των στάσεων οδήγησε στη διαµόρφωση ενός υποδείγµατος που αναφέρεται στους βασικούς άξονες οικοτουριστικής ανάπτυξης που είναι (α) η προστασία των περιβαλλοντικών πόρων, (β) η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη και (γ) η ενδυνάµωση των κατοίκων µε δράσεις και µέτρα που βελτιώνουν το τοπικό εισόδηµα αλλά και την αυτοπεποίθηση των κατοίκων. Κύριο συµπέρασµα είναι ότι οι κάτοικοι δείχνουν θετικές στάσεις για την περιβαλλοντική προστασία, θεωρούν ότι υπάρχει ανάγκη για περιβαλλοντική εκπαίδευση και ότι ο οικοτουρισµός αποτελεί µια θετική προοπτική για το µέλλον του τόπου τους συνδεδεµένο µε τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης. Άρθρα πριν τη µονιµοποίηση (Άρθρα από την εκλογή στη βαθµίδα της επίκουρης καθηγήτριας έως τη µονιµοποίηση) Ράπτης Ν., Φώκιαλη Π. & Κόνσολας, Ε., (2009), Η Επικοινωνία στις Μονάδες Προσχολικής Αγωγής. ιερεύνηση Απόψεων και Αντιλήψεων των Προϊσταµένων Νηπιαγωγείων, Κίνητρο, τεύχος 11 (Βεβαίωση). Η εργασία διερευνά το ρόλο της επικοινωνίας στην αποτελεσµατικότητα της διοίκησης των µονάδων προσχολικής αγωγής. Η βασική υπόθεση είναι ότι στις µονάδες αυτές οι νηπιαγωγοί συνήθως νέες και συχνά µικρές σε ηλικία- έχουν µια ευρεία εµβέλεια επικοινωνιακών αρµοδιοτήτων και καθηκόντων άρα χρειάζεται να διαθέτουν χρόνο και δεξιότητες και να αντιµετωπίζουν ολιστικά και σφαιρικά το θέµα της επικοινωνίας. Μετά τη θεωρητική θεµελίωση του ρόλου της επικοινωνίας στη διοίκηση γενικά και στη διοίκηση στο νηπιαγωγείο ειδικότερα, διερευνάται εµπειρικά κατά πόσον οι νηπιαγωγοί ανταποκρίνονται στις επικοινωνιακές απαιτήσεις της εργασίας τους. Η έρευνα καταδεικνύει ότι οι νηπιαγωγοί σε γενικές γραµµές διαθέτουν επικοινωνιακές δεξιότητες και σε ελάχιστα θέµατα χρειάζονται βελτίωση, διαθέτουν τον απαιτούµενο χρόνο για επικοινωνία, και αισθάνονται ικανοποίηση από την επικοινωνία πράγµα που σηµαίνει ότι η επικοινωνία φέρνει αποτέλεσµα. Επίσης στη µελέτη καταγράφεται ότι η παράλληλη ενασχόληση των νηπιαγωγών µε διδακτικό και διοικητικό έργο δηµιουργεί συχνά τέτοιο φόρτο εργασίας ώστε αυτό που θεωρείται γι αυτούς/ές επαρκής επικοινωνία να είναι η ελάχιστη απαιτούµενη για τη διεκπεραίωση των θεµάτων που προκύπτουν. Με δεδοµένο ότι η επικοινωνία σήµερα απαιτεί τεχνικές γνώσεις και χρήση µηχανηµάτων, φαίνεται να υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης της επικοινωνιακής πολιτικής στα νηπιαγωγεία, µε επιµόρφωση και σε συνδυασµό µε την ενσωµάτωση ενός συστηµατικού και συνεπούς δικτύου επικοινωνιών στο σχεδιασµό του νηπιαγωγείου. 83

Φώκιαλη, Π., Πιπίνος, Γ., Καράµπελας, Κ., (2007), Απόψεις των Εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης για την Αλλαγή των Προγραµµάτων Σπουδών και των ιδακτικών Βιβλίων στο ηµοτικό Σχολείο, Επιστήµες της Αγωγής, τεύχος 4, σ.79-98. Η εργασία αυτή αναφέρεται στις στάσεις των δασκάλων σε σχέση µε την εκπαιδευτική αλλαγή. Μετά από µια µικρή θεωρητική ανάλυση, η εργασία εστιάζει στην περιγραφή των απόψεων και προσδοκιών 214 δασκάλων για την εκπαιδευτική αλλαγή που εφαρµόστηκε στα ελληνικά σχολεία τη σχολική χρονιά 2006-7 αναφορικά µε το αναλυτικό πρόγραµµα και τα βιβλία. Η µελέτη εξετάζει ορισµένες παραµέτρους όπως τις πηγές ενηµέρωσης, την επάρκεια της επιµόρφωσης για την αλλαγή και την ετοιµότητα τους να δεχθούν την αλλαγή. Επίσης εξετάζεται κατά πόσον οι παράγοντες φύλο, ηλικία, σπουδές και εµπειρία στην εφαρµογή µεταρρυθµίσεων και αλλαγών παίζουν σηµαντικό ρόλο στο ζήτηµα της αλλαγής. Κύριο συµπέρασµα είναι ότι οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης διαπιστώνουν ανεπάρκεια στην ενηµέρωσης και την επιµόρφωση για την αλλαγή και θεωρούν ότι οι υποδοµές που υπάρχουν δεν ευνοούν την αλλαγή. Βρίσκουν όµως απαραίτητη την εκπαιδευτική αλλαγή και, παρά τις αδυναµίες, θεωρούν ότι έχει βελτιωτικό χαρακτήρα. Μουστάκας Λ., Φώκιαλη, Π., & Ανδρεαδάκης, Ν., (2007), «Πυρετός» στον Πλανήτη, Η Καθηµερινή, The Economist, Ειδικές Εκδόσεις, Τεύχος 46, εκ., σ. 44-45. Η εργασία αυτή αναφέρεται σε µια ευρηµατική άσκηση προσοµοίωσης που προσπαθούσε να προβάλει τη σχέση του ανθρώπου µε το φυσικό περιβάλλον καθώς και τις επιπτώσεις από τη στάση και τις επιλογές του. Στο πλαίσιο της άσκησης αυτής ζητήθηκε από οµάδα φοιτητών του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος Σπουδών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Τµήµατος Επιστηµών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασµού του Πανεπιστηµίου Αιγαίου να φανταστούν τον πλανήτη µας σαν ένα οργανισµό, που ζούσε υγιής, αντιµετωπίζοντας αποτελεσµατικά τα διάφορα µικροπροβλήµατα που προέκυπταν. Κάποτε στον οργανισµό αυτό, εµφανίστηκε ένας ιός, ο οποίος άρχισε να εξαπλώνεται αργά στην αρχή, αλλά ανεξέλεγκτα στη συνέχεια, προσβάλλοντας τα περισσότερα συστήµατα και αναλαµβάνοντας τον έλεγχο πολλών λειτουργιών. Τότε άρχισαν να εκδηλώνονται αλυσιδωτές παρενέργειες στον οργανισµό, οι οποίες αποσταθεροποίησαν και κλόνισαν την υγεία του. Το ζητούµενο ήταν να εντοπιστούν επαγωγικά τα πραγµατικά προβλήµατα του πλανήτη και τα µέτρα αντιµετώπισης τους. Ο πυρετός για τον πλανήτη αποτέλεσε την απαρχή αλυσιδωτών «αµυντικών» αντιδράσεων στις περιβαλλοντικές πιέσεις αλλά ταυτόχρονα και την ανάγκη λήψης µέτρων «θεραπείας» µέσα από δράσεις και πρωτοβουλίες. 84

Fokiali, P., Xanthakou, Y., Tatlidil, R., Kaila, M., (2006), Tourism and Sustainable Development Strategies in Rhodes: The Awareness of the Local Societies, Ege Academic Review, Vol. 6, No 2, July 2006, P. 25-46. Ο τουρισµός αποτελεί µια ζωογόνο δραστηριότητα για πολλές µεσογειακές νησιωτικές περιοχές όπως η Ρόδος και η υιοθέτηση στα πλαίσια της τουριστικής πολιτικής µιας στρατηγικής αειφόρου ανάπτυξης αναµένεται ότι εξασφαλίζει τη µακροχρόνια βιωσιµότητα των περιοχών αυτών. Όµως οποιαδήποτε υιοθέτηση αρχών δεν µπορεί να είναι αποτελεσµατική, αν η τοπική κοινωνία δεν είναι αρκετά ευαισθητοποιηµένη ώστε να έχει κατανοήσει τη σηµασία της προστασίας των περιβαλλοντικών πόρων και την ανάγκη διατήρησης τους για τις επόµενες γενεές. Μάλιστα είναι απαραίτητο η ευαισθητοποίηση αυτή να αφορά όχι µόνο τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά, που είναι οι πολίτες του αύριο. Στα πλαίσια αυτά η εργασία διερευνά εµπειρικά το βαθµό ετοιµότητας των µαθητών των σχολείων Β βάθµιας εκπαίδευσης στη Ρόδο σε θέµατα αειφόρου ανάπτυξης. Το κύριο συµπέρασµα είναι ότι τα παιδιά της τοπικής κοινωνίας φαίνεται να αναγνωρίζουν τους όρους περιβάλλον, ανάπτυξη και αειφόρο ανάπτυξη αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να δώσουν ολοκληρωµένους ορισµούς και διερµηνείες των όρων. Fokiali, P., Theodoropoulou H., Kaila, M., (2006), Unsustainable Representaion of Women in the Academic World: the Case of Greece and Cyprus, Bulletin Prelude, no 47. Η εργασία εξετάζει τους κρίκους µεταξύ αειφορίας και του θέµατος του φύλου στον επαγγελµατικό χώρο της εκπαίδευσης, εστιάζοντας κυρίως στη σχέση µεταξύ αειφορίας και της ισόρροπης εκπροσώπησης των δυο φύλων στον επαγγελµατικό χώρο της πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης. Το θέµα είναι βασισµένο στον ορισµό της αειφόρου ανάπτυξης σύµφωνα µε τον οποίο, η επίτευξη µιας µακροπρόθεσµης, βιώσιµης κοινωνικοοικονοµικής ανάπτυξης, απαιτεί την ύπαρξη ισορροπιών στο ανθρώπινο κεφάλαιο σχεδόν τόσο επιτακτικά όσο και την ισορροπηµένη χρήση των φυσικών πόρων. Η εργασία έχει ένα θεωρητικό και εµπειρικό µέρος. Το θεωρητικό µέρος εξετάζει το ζήτηµα του φύλου ως µέρος ενός ολοκληρωµένου µοντέλου αειφόρου ανάπτυξης. Η άποψη που υποστηρίζεται είναι ότι σε ένα τέτοιο πρότυπο η ισορροπηµένη αντιπροσώπευση των δυο φύλων στους διάφορους επαγγελµατικούς τοµείς, αλλά κυρίως στους τοµείς όπου αναπτύσσονται, οι ιδέες και οι λογικές, είναι τόσο σηµαντική όσο η εναρµόνιση (α) του περιβάλλοντος και της οικονοµικής µεγέθυνσης, (β) της παράδοσης και του νεωτερισµού, (γ) της τοπικής και σφαιρικής θεώρησης της ανάπτυξης. Μια τέτοια εκτίµηση προσδίδει στις γυναίκες στον τοµέα της εκπαίδευσης έναν ιδιαίτερο ρόλο, και τις καθιστά όχι µόνο µεταδότες γνώσης και παραγωγούς περιβαλλοντικής ευαισθησίας, αλλά και κριτές, ερευνητές και υπεύθυνους για την ανάπτυξη µοντέλων που στηρίζουν τη θεωρία και την πρακτική της αειφόρου ανάπτυξης. Αυτή η πλευρά του ρόλου τους αναµένεται ότι αναλαµβάνεται από τις γυναίκες εκπαιδευτικούς σε οποιοδήποτε εκπαιδευτικό επίπεδο, αλλά κυρίως από αυτές στον ακαδηµαϊκό τοµέα. Με αυτό το συµπέρασµα, το θεωρητικό µέρος καταλήγει σηµειώνοντας ότι η αειφορία δεν υποστηρίζεται επαρκώς όταν απουσιάζει (ή υπο-εκπροσωπείται) η ισορροπία των φύλων στο πανεπιστηµιακό προσωπικό. Το εµπειρικό µέρος εξετάζει την κατάσταση όσον αφορά την αντιπροσώπευση των γυναικών στο διδακτικό προσωπικό της Ελλάδας και της Κύπρου, δηλ. δύο χωρών, 85

το µέλλον των οποίων εξαρτάται σηµαντικά από τη βιώσιµη ανάπτυξη. Η ανάλυση αρχίζει µακροσκοπικά, εξετάζοντας την παρουσία γυναικών εκπαιδευτικών στα διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης, όπου παρατηρείται υψηλή συµµετοχή γυναικών στην προ-σχολική, πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση και σχετικά µικρό ποσοστό στην ανώτατη εκπαίδευση, δηλ. στο εκπαιδευτικό πεδίο που είναι αρµόδιο για την ανάπτυξη και τη µετάδοση των ιδεών. Η ανάλυση προχωρά µε έναν µικροσκοπικό τρόπο, εξετάζοντας λεπτοµερέστερα τη συµµετοχή των γυναικών /πανεπιστηµιακών δασκάλων στα διαφορετικά ιεραρχικά επίπεδα, µε κύρια παρατήρηση το µειωµένο ποσοστό γυναικών όσο αυξάνεται το ιεραρχικό επίπεδο. Η µη αειφορική αντιπροσώπευση των γυναικών στα πανεπιστήµια είναι µια πρόκληση για να προταθούν µέτρα που θα µπορούσαν να λειτουργήσουν υπέρ µια ελαχιστοποίησης αυτού του φαινοµένου. Η εργασία ολοκληρώνεται µε παρουσίαση µερικών τέτοιων προτάσεων. Συγκεκριµένα η καθιέρωση διαδικασιών συνεχούς καταγραφής των στατιστικών στοιχείων όσον αφορά το φύλο, η λεπτοµερής ανάλυση του θέµατος µε την εφαρµογή ποσοτικών και ποιοτικών ερευνητικών µεθόδων και η εισαγωγή της διάστασης του φύλου στο πρόγραµµα σπουδών διαφόρων βαθµίδων αποτελούν θετικά και αποτελεσµατικά βήµατα. (Άρθρα από την εκλογή ως λέκτορα έως την εκλογή στη βαθµίδα της Επίκουρης Καθηγήτριας) Φώκιαλη Π., (2003), Η ιδακτική της Οικονοµίας µέσα από την Aλληγορία των Μύθων, Επιστήµες Αγωγής, Τεύχος 3, σ. 119-127. Η εργασία αυτή αποτελεί µια προσπάθεια ανακάλυψης δεσµών µεταξύ µύθων και οικονοµικών εννοιών, αρχών και νόµων µε στόχο την ανάπτυξη µέσω αυτών µιας καινοτόµου τεχνικής στη διδακτική της οικονοµικής ανάλυσης βασισµένης στην αλληγορία των µύθων. υο είναι οι βασικές υποθέσεις που διέπουν την προσέγγιση αυτή: Πρώτον ότι το ξάφνιασµα που δηµιουργεί η χρήση µύθων µε στοιχεία παραλόγου σε µια επιστήµη στην οποία επικρατεί ο θετικισµός και ο ορθολογισµός αυξάνει την ελκυστικότητα της διδασκαλίας και διευκολύνει τη µάθηση. εύτερον ότι συχνά στους µύθους αποτυπώνεται µε ακρίβεια και πιστότητα η οικονοµική ζωή ή περιγράφονται διαδικασίες οικονοµικής φύσεως ως µέρος έκφρασης της ανθρώπινης συµπεριφοράς. Στην εργασία γίνεται αναφορά σε τρεις µύθους το Μάγο του Οζ, τον Έµπορο της Βενετίας και το Μίδα και το Χρυσάφι- στα πλαίσια των οποίων αναλύεται µια σειρά οικονοµικών εννοιών. Συγκεκριµένα: Ο Μάγος του Οζ αποτελεί πηγή από την οποία µπορεί κανείς να αντλήσει υλικό για τη µελέτη θεµάτων που αναφέρονται στη νοµισµατική θεωρία. Η οικονοµική κρίση και ο στόχος της οικονοµικής πολιτικής για επιστροφή στην οµαλότητα, ο χρυσός κανόνας, η σηµασία των παραγωγικών τοµέων για την αποκατάσταση της οµαλότητας, η αναποτελεσµατικότητα της νοµισµατικής πολιτικής να συµβάλει από µόνη της στην αντιµετώπιση της κρίσης, η διάσταση των απόψεων κέντρου- περιφέρειας και η ανάγκη αποκέντρωσης για αντιµετώπιση των περιφερειακών προβληµάτων αποτελούν θεµατικές οι οποίες προσεγγίζονται εύκολα µέσα από αλληγορική ερµηνεία του µύθου. 86

Στον Έµπορο της Βενετίας βρίσκει κανείς εκπαιδευτικό υλικό προκειµένου (α) να ορίσει οικονοµικής φύσεως έννοιες όπως ο δανεισµός, η στέρηση ρευστότητας, ο τόκος και ο οικονοµικός κίνδυνος (β) να ερµηνεύσει συνέπειες από συγκεκριµένης µορφής οικονοµική συµπεριφορά, όπως οι συνέπειες από τον καθορισµό υπερβολικού τόκου (γ) να αναλύσει προσεγγίσεις αντιµετώπισης οικονοµικών προβληµάτων όπως π.χ. η ανάπτυξη ενός χρηµατοπιστωτικού συστήµατος που θα λειτουργεί µε συγκεκριµένα όρια νοµιµότητας. Ο Μίδας και το Χρυσάφι αποτελεί πηγή για άντληση υλικού που βοηθά να γίνουν κατανοητές οι λειτουργίες του χρήµατος ως µέσου συναλλαγών και καθορισµού αξιών και όχι ως αγαθό καθαυτό. Theodoropoulou H., Fokiali P., & Kaila M., (2003), From Institution-centric to Student-centric Education; Students as Creators, Advocates and Propagators of University Culture, Letters from the Black Sea, May, p. 47-51. Η εργασία αυτή στόχο έχει να παρουσιάσει την ταυτότητα του σύγχρονου πανεπιστηµίου και να εντοπίσει τη σηµασία τη δηµιουργίας ενώσεων και δικτύων πανεπιστηµίων όπως και άλλων θεσµών διαπανεπιστηµιακής συνεργασίας. Στην καρδιά της ανάλυσης βρίσκεται η βασική υπόθεση ότι η εκπαιδευτική δηµοκρατικοποίηση η οποία συνδέεται µε την προώθηση της ενεργού συµµετοχής της εκπαιδευτικής κοινότητας στα κοινωνικά δρώµενα σχετίζεται άµεσα µε την επιδιωκόµενη αναβάθµιση της ποιότητας στην εκπαίδευση. Στα πλαίσια αυτά οι υιοθετούµενες δράσεις και οι ενέργειες που συνδέονται µε τη δηµοκρατικοποίηση του πανεπιστηµίου και την ενεργό και αυτόνοµη συµµετοχή των φοιτητών/ριών (α) σε λειτουργικές διαδικασίες στο πανεπιστήµιο, (β) σε περιφερειακού εθνικού και υπερεθνικού επιπέδου οργανώσεις που προωθούν το status των φοιτητών και της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και (γ) σε διαδικασίες εκτός πανεπιστηµίου που προωθούν τη σύνδεση πανεπιστηµίου και κοινωνίας, δηµιουργούν το πλαίσιο µέσα στο οποίο διαµορφώνονται προϋποθέσεις ενεργοποίησης της διαδικασίας ανάπτυξης πολιτισµού -διαδικασία που αποτελεί κυρίαρχο ζητούµενο της αναβαθµισµένης σύγχρονης εκπαίδευσης. Ο κρίκος µεταξύ παραγωγής δηµοκρατίας και παραγωγής πολιτισµού µέσα στο θεσµικό πεδίο της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης οδηγεί σε αναβάθµιση της ποιότητας της γνώσης που αποκτούν οι φοιτητές/ριες κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους και συνδέει τις ακαδηµαϊκές σπουδές µε την αποτελεσµατικότητα και αποδοτικότητα της γνώσης. Με βάση τα παραπάνω η ιδεώδης ταυτότητα του σύγχρονου πανεπιστηµίου αναµένεται ότι περιλαµβάνει τις ιδιότητες ενός ανοικτού, δηµοκρατικού, δηµιουργικού, πολυδιάσταστου, φοιτητοκεντρικού θεσµού, µε φιλικές δοµές, µε θετική στάση απέναντι στην αλλαγή, µε δυναµική που προωθεί την δηµιουργική συνεργασία και συνέργια Το άνοιγµα αυτό βρίσκει έδαφος εφαρµογής στις ενώσεις πανεπιστηµίων και στα διεθνή πανεπιστηµιακά δίκτυα, όπως η European Universities Association (EUA) και το Black Sea Univerity Network (BSUN), τα οποία συνδέουν οριζόντια και παράλληλα τους παράγοντες πανεπιστήµιο- κοινωνία- νεότητα. 87

Fokiali, P., Theodoropoulou, H., Xanthakou, Y., Kaila, M., (2003), Quality Assurance in Europe s Higher Education: the Case of Greek Universities, Letters from the Black Sea, May, p. 83-89. Η εργασία αυτή ασχολείται µε το θέµα της ποιότητας των Ευρωπαϊκών Πανεπιστηµίων στα πλαίσια της προσπάθειας χάραξης κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης. Το πρώτο µέρος επισηµαίνει τις δυσκολίες ανάπτυξης ενός µοντέλου διασφάλισης ποιότητας κοινά αποδεκτού εντοπίζοντας ως κύριους λόγους των δυσκολιών Την αδυναµία ορισµού της έννοιας της ποιότητας Την ποικιλία που υπάρχει σχετικά µε τους θεσµούς προσέγγισης της ποιότητας των πανεπιστηµίων Την ποικιλία των µηχανισµών µέτρησης της ποιότητας Τους διαφορετικούς βαθµούς αυτονοµίας των πανεπιστηµίων. Λαµβάνοντας υπόψη ότι η χάραξη µιας κοινής πολιτικής διασφάλισης ποιότητας είναι απαραίτητη λόγω του χαρακτήρα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης ως δηµόσιου αγαθού και λόγω του συνεχώς αυξανόµενου βαθµού διεθνοποίησής της, το δεύτερο µέρος επιχειρεί να αναπτύξει ένα µοντέλο συνολικής προσέγγισης του θέµατος της ποιότητας των πανεπιστηµίων. Κεντρικό σηµείο στην ανάπτυξη του µοντέλου αυτού είναι ο συνδυασµός των στοιχείων της εξαιρετικότητας µε τα στοιχεία της αξίας. Ως στοιχεία εξαιρετικότητας θεωρούνται αυτά που αφορούν την «εσωτερική» ποιότητα των πανεπιστηµίων (τόσο από πλευράς ακαδηµαϊκής, όσο και από πλευράς διοικητικής/ λειτουργικής). Ως στοιχεία αξίας θεωρούνται αυτά που αφορούν την «εξωτερική» ποιότητα των πανεπιστηµίων, την ικανότητά τους να ανταποκριθούν στο πλέγµα των κοινωνικών τους ρόλων. Έχοντας ορίσει το µοντέλο ολικής ποιότητας ως ζητούµενο για τη διασφάλιση της ποιότητας των ευρωπαϊκών πανεπιστηµίων, το τελευταίο µέρος της εργασίας ασχολείται µε την περίπτωση των ελληνικών πανεπιστηµίων για τα οποία η εµπειρία από την εφαρµογή µοντέλων αξιολόγησης είναι πρόσφατη και πραγµατοποιείται σε θεσµικό πλαίσιο που δεν έχει ακόµα διαµορφωθεί. Για τα πανεπιστήµια αυτά επισηµαίνεται η ανάγκη (α) απόκτησης υψηλότερου βαθµού αυτονοµίας, στοιχείο απαραίτητο για να µπορεί κανείς να µιλήσει για ποιότητα, (β) ανάπτυξης των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων και του κοινωνικού τους ρόλου και (γ) η ανάγκη εφαρµογής µηχανισµών αξιολόγησης που θα βοηθήσουν υπό µορφή προ-τεστ να οριοθετηθεί το προφίλ και η ανταγωνιστικότητα των πανεπιστηµίων στον ευρωπαϊκό χώρο. Fokiali P., (2003), Tourism and Sustainable Development in the Mediterranean: The Case οf Rhodes: Too Late For Research In Carrying Capacity? Bulletin Prelude, no 45. Η εργασία αυτή στόχο έχει να διατυπώσει την ανάγκη (α) υιοθέτησης από τις χώρες της Μεσογείου µιας στρατηγικής αειφόρου ανάπτυξης και (β) εντατικοποίησης της επιστηµονικής έρευνας στο πεδίο αυτό έρευνας η οποία προς το παρόν αναπτύσσεται µε αργούς ρυθµούς, παρά το ότι αποτελεί απαραίτητη «εισροή» για τη λήψη ορθολογικών αποφάσεων και την εφαρµογή αποτελεσµατικών µέτρων και πολιτικών. Η εργασία επικεντρώνεται στη «φέρουσα ικανότητα για τουρισµό» (ή «τουριστική χωρητικότητα»), που θεωρείται έννοια- κλειδί για υιοθέτηση της αρχής της 88

αειφορίας στην τουριστική ανάπτυξη, ταυτόχρονα όµως και µέγεθος σύνθετο που έχει ανάγκη ορισµού, επιστηµονικής διερεύνησης και κυρίως ποσοτικής προσέγγισης. Η µεθοδολογία που ακολουθείται περιλαµβάνει (α) ένα θεωρητικό µέρος το οποίο αναφέρεται στην ανάγκη χρησιµοποίησης της φέρουσας ικανότητας ως παραµέτρου αλλαγής της οπτικής γωνίας υπό την οποία λαµβάνονται οι αποφάσεις πολιτικής για το περιβάλλον και την οικονοµική ανάπτυξη και (β) µια µελέτη περίπτωσης που αφορά την τουριστική χωρητικότητα της Νήσου Ρόδου και περιλαµβάνει µια προσπάθεια ποσοτικής προσέγγισης του κρίσιµου αυτού µεγέθους. Η εργασία χωρίζεται σε τρία µέρη: Το πρώτο µέρος αναφέρεται στις προσπάθειες που γίνονται διεθνώς για ορισµό και τυποποίηση των µεθόδων εκτίµησης της παραµέτρου αυτής καθώς και στην ανάγκη ποσοτικής προσέγγισης της τουριστικής χωρητικότητας για κάθε τουριστικό προορισµό. Το δεύτερο µέρος αποτελεί µια ειδικότερη εφαρµογή των παραπάνω στοιχείων στο χώρο της Μεσογείου και εξετάζεται η ανάγκη υιοθέτησης της αειφορίας ως αρχής που διέπει την οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη στη Μεσόγειο. Επισηµαίνεται ότι στην κλειστή αυτή λεκάνη µε τα µοναδικά -όσο και εύθραυστα- οικοσυστήµατα και τη µοναδική -αλλά και απειλούµενη- πολιτιστική κληρονοµιά ο καθορισµός των ορίων της τουριστικής χωρητικότητας είναι απαραίτητος. Η επιστηµονική έρευνα στο σηµείο αυτό είναι απαραίτητη έτσι ώστε να γίνει εκτίµηση της τουριστικής χωρητικότητας τόσο για τη Μεσόγειο ως σύνολο όσο και για γεωγραφικά µικρότερες περιοχές -και ιδιαίτερα για νησιά στα οποία τα όρια της φέρουσας ικανότητας αναµένεται ότι είναι στενότερα απ ό,τι στις ηπειρωτικές περιοχές. Το τρίτο µέρος περιλαµβάνει µια πιλοτική προσπάθεια ποσοτικής εκτίµησης της τουριστικής χωρητικότητας για το νησί της Ρόδου, βάσει δεικτών, όπου φαίνεται η εφικτότητα επίτευξης του στόχου µέτρησης της φέρουσας ικανότητας στα πλαίσια ενός θεωρητικού µοντέλου στο οποίο εντάσσονται οι περιβαλλοντικοί περιορισµοί. Φώκιαλη, Π., Καµπουροπούλου, Μ., Κόνσολας Μ., (2003), Αειφόρος Ανάπτυξη, Τέχνη και Γλωσσική Επικοινωνία. Μαθαίνοντας στους µαθητές του ηµοτικού Σχολείου να προγραµµατίζουν για το µέλλον του τόπου τους, Παιδαγωγικός Λόγος, τεύχος 2. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει πώς ένα διαθεµατικό µαθητικο-κεντρικό πρόγραµµα που αναπτύσσεται στα πλαίσια ενός ευρύτερου ερευνητικού σχεδίου και περιλαµβάνει θέµατα γλωσσικής επικοινωνίας, ιστορίας, περιβάλλοντος, τέχνης και κοινωνικο-/οικονοµικής ανάπτυξης µπορεί να αποτελέσει µέρος του αναλυτικού προγράµµατος του δηµοτικού σχολείου. Το πρόγραµµα σχεδιάστηκε, αναπτύχθηκε, εφαρµόστηκε πιλοτικά και αξιολογήθηκε µε κεντρικό άξονα την πολιτιστική κληρονοµιά στον παραδοσιακό οικισµό της Λίνδου στο νησί της Ρόδου, ενώ παράλληλα διερευνήθηκε η δυνατότητα ένταξής του στο αναλυτικό πρόγραµµα του δηµοτικού σχολείου, λαµβάνοντας υπόψη το θεσµό της ευέλικτης ζώνης. Το βασικό «ζητούµενο» του προγράµµατος είναι η διαπίστωση εκ µέρους των µαθητών των προβληµάτων που αφορούν τον παραδοσιακό οικισµό και η προσπάθεια δηµιουργικής επίλυσης (problem solving) τους. Η εκπαιδευτική διαδικασία που ακολουθήθηκε περιλαµβάνει µια σειρά δραστηριοτήτων οι οποίες έχουν ως κύριους εκπαιδευτικούς στόχους την ευαισθητοποίηση των µαθητών στο περιβάλλον (φυσικό 89

και δοµηµένο), την εισαγωγή στην έννοια της αειφόρου και συγχρόνως οικονοµικά βιώσιµης ανάπτυξης, την κατανόηση της τοπικής ιστορίας και την απόκτηση επικοινωνιακών δεξιοτήτων ως προς το γλωσσικό, τον νοητικό και τον αισθητικό τοµέα. Οι παραπάνω στάσεις βοηθούν στην ανάπτυξη της δηµιουργικής σκέψης ως προς τα χαρακτηριστικά της ευελιξίας και του µετασχηµατισµού -χαρακτηριστικά τα οποία αξιολογήθηκαν και µετρήθηκαν ποιοτικά και όπου ήταν δυνατόν και ποσοτικά. Τα αποτελέσµατα της εφαρµογής της εκπαιδευτικής αυτής προσέγγισης απέδειξαν ότι µια τέτοια εκπαιδευτική διαδικασία, εντασσόµενη στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης του δηµοτικού σχολείου, εξυπηρετεί εκτός από την ανάπτυξη των χαρακτηριστικών της δηµιουργικής σκέψης, και µια σειρά από άλλους σύγχρονους εκπαιδευτικούς στόχους. Κυρίως, εισάγει νέες σύγχρονες διαστάσεις στη µάθηση, όπως αυτή της αντιµετώπισης των προβληµάτων του περιβάλλοντος µε αναπτυξιακή, αισθητική, πολιτιστική, επικοινωνιακή διάσταση. Fokiali, P., Kaila M., (2003), Economics of Education and Social Transformation: the Role of the University, Romanian Sociology, Vol. I, issue 4, winter. Επίσης στη ρουµανική έκδοση του περιοδικού Sociologie Romaneasca, Vol. I, issue 4, /2003. Ο σκοπός της εργασίας αυτής είναι να παρουσιάσει τις προκλήσεις που έχουν σχέση µε τους κοινωνικούς µετασχηµατισµούς τους οποίους βιώνουν οι χώρες εκείνες που στη δεκαετία του 1990 έζησαν την εµπειρία ριζοσπαστικών αλλαγών στο πολιτικοοικονοµικό τους σύστηµα. Οι προκλήσεις αυτές σήµερα µπορούν να συνοψιστούν στα πλαίσια δυο εναλλακτικών στρατηγικών, αφενός της παγκοσµιοποίησης και αφετέρου της περιφερειοποίησης, τάσεων που κατά κανόνα βρίσκονται σε αντίθεση µεταξύ τους και επιβάλλουν στις χώρες είτε να επιλέξουν µια από τις δυο είτε να προσπαθήσουν να συµβιβάσουν τις δυο στην πορεία τους προς την ανάπτυξη. Η πρώτη ενότητα της εργασίας είναι αφιερωµένη στην ανάλυση της αντίθεσης αυτής. Η δεύτερη ενότητα διατυπώνει την ανάγκη ενσυνείδητης διαχείρισης από τα συλλογικά όργανα των χωρών αυτών του κοινωνικού και οικονοµικού µετασχηµατισµού τους. Η διαχείριση αυτή έχει δυο άξονες: Ο πρώτος αφορά στη συνεχή παρακολούθηση των παγκόσµιων αλλαγών που επηρεάζουν το οικονοµικό κυρίως περιβάλλον των χωρών µετά την ανάπτυξη ελεύθερων αγορών. Ο δεύτερος αναφέρεται στην ανάγκη προσαρµογής στο νέο παγκοσµιοποιηµένο περιβάλλον µε ταυτόχρονη διατήρηση των ιδιαιτεροτήτων των χωρών και του πολιτισµού τους. Αυτός ο συνδυασµός επιβάλλει τη χάραξη µιας µακροχρόνιας στρατηγικής που αφενός θα επιτρέπει στις δυνάµεις της αγοράς να αναπτύσσονται στα πλαίσια της παγκοσµιοποίησης και θα βοηθά στην αποφυγή της περιθωριοποίησης αφετέρου θα βοηθά να διατηρηθεί ο εθνικός πολιτισµός και δεν θα επιτρέπει να γίνουν τα κράτη παθητικοί θεατές των οικονοµικών και κοινωνικών µετασχηµατισµών. Η τρίτη ενότητα εντοπίζει ως κύριο πεδίο για την άσκηση µιας τέτοιας µακροχρόνιας στρατηγικής την εκπαίδευση. Η επίκληση της θεωρίας του ανθρώπινου κεφαλαίου, στα πλαίσια της οποίας η αποδοτικότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου άρα και της παραγωγής είναι µεγαλύτερη όσο µεγαλύτερο είναι το µέσο επίπεδο µόρφωσης και εξειδίκευσης, µπορεί να αποδειχθεί καταλυτική. Η επιδιωκόµενη ανταγωνιστικότητα των οικονοµικών αγορών των υπό εξέταση χωρών επιτυγχάνεται µε βελτίωση της ποιότητας του ανθρώπινου κεφαλαίου άρα µε µόρφωση και µάλιστα 90

προς τους τοµείς εκείνους που είχαν παραληφθεί στα εκπαιδευτικά συστήµατα πριν την πολιτικο-οικονοµική αλλαγή. Στην πορεία αυτή προς την κοινωνία της γνώσης το Πανεπιστήµιο είναι κεντρικός φορέας µέσα από τον οποίο το ανθρώπινο κεφάλαιο και ο πολιτισµός θα αναβαθµιστούν τόσο από οικονοµική ποσοτική οπτική αλλά και από κοινωνική-ποιοτική σκοπιά. Govaris, C., Xanthakou Y., & Fokiali, P., (2003), Inter-cultural Education, Creating Relations of Recognition in the Multicultural School, International Journal of Humanities, Vol. 1, p. 1273-1279. Η εργασία αυτή ασχολείται µε µια από τις κύριες αποστολές του σχολείου -την προσφορά στα µέλη της µαθητικής κοινότητας προϋποθέσεων για µελλοντική ενεργό συµµετοχή τους στην κοινωνία και ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας. Ο στόχος της αποστολής αυτής του σχολείου επιτυγχάνεται µεταξύ άλλων και µε την υιοθέτηση µιας διαδικασίας ένταξης και συνοχής η οποία περιλαµβάνεται αφενός στον ευρύτερο ρόλο του σχολείου ως φορέα κοινωνικοποίησης αφετέρου στο ρόλο του ως φορέα στήριξης της οικονοµικής ανάπτυξης ενός τόπου. Σχετικά µε τη προαναφερθείσα διαδικασία ένταξης και συνοχής παρατηρείται ότι, παρά την αύξηση του βαθµού πολυπολιτισµικότητας στα σύγχρονα κοινωνικά και εργασιακά περιβάλλοντα, στο εθνοκεντρικό σχολείο αυτή η διαδικασία αναπτύσσεται σε ένα πεδίο όπου κυριαρχεί η ιδεολογία ενός µοναδικού και οµοιογενούς πολιτισµού. Μια µατιά στην ιστορία της εκπαίδευσης είναι αρκετή για να διαπιστωθεί ότι η διατήρηση µιας τέτοιας διαδικασίας σε ένα πολυπολιτισµικό µαθητικό περιβάλλον οδηγεί σε περιθωριοποίηση των διαφορετικών µαθητών και στη διαµόρφωση ταυτοτήτων οι οποίες µοιραία οδηγούν αργότερα στη δηµιουργία διακρίσεων στην αγορά εργασίας ανεξάρτητων από την παραγωγικότητα των ατόµων. Με δεδοµένο ότι µια τέτοια εξέλιξη δεν είναι το ζητούµενο και δεν συµβιβάζεται µε τους στόχους της σύγχρονης παιδαγωγικής γεννιέται το ερώτηµα ποια είναι τα χαρακτηριστικά και οι αρχές της εκπαιδευτικής πρακτικής που θα βοηθήσουν την προώθηση της ένταξης και της συνοχής στα πλαίσια ενός πλουραλισµού πολιτισµικών πηγών που δηµιουργείται από τα πολιτισµικά πρότυπα που φέρνουν µαζί τους τα προερχόµενα από ποικίλα πολιτισµικά περιβάλλοντα µέλη του µαθητικού πληθυσµού. Στην εργασία αυτή αναλύονται οι διαστάσεις µιας εκπαίδευσης πολυπολιτισµικού χαρακτήρα η οποία δίνει έµφαση στις σύγχρονες αντιλήψεις της πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας και στην ανάγκη εξάλειψης στην αγορά εργασίας διακρίσεων που δεν οφείλονται στην παραγωγικότητα. Στα πλαίσια των αρχών αυτών το πολυπολιτισµικό σχολείο αναµένεται να λειτουργεί ως ένα πεδίο στο οποίο οι σχέσεις στηρίζονται στην αναγνώριση της ετερότητας, ο εθνοκεντρισµός δίνει τη θέση του στην αναγνώριση της πολυπολιτισµικότητας, ενώ οι συνθήκες λειτουργίας και διοίκησης προωθούν την αυτοεκτίµηση του ατόµου καθώς κάθε µέλος του µαθητικού πληθυσµού θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει όχι µια εθνική οµάδα αλλά ένα ηθικά αυτόνοµο σκεπτόµενο υποκείµενο. 91

Tatlidil R., Kaila M., Theodoropoulou H., & Fokiali P., (2001), Universities, Networks and Academic Cooperation (Trends and Perspectives), Ege Academic Review, Vol 1, N. 2, Dec., p. 1-10. Η εργασία αυτή ασχολείται µε την ταυτότητα του σύγχρονου πανεπιστηµίου έτσι όπως διαµορφώνεται µέσα από την ευρωπαϊκή εκπαιδευτική στρατηγική και την ανάγκη δηµιουργίας διαπανεπιστηµιακών δικτύων τα οποία έχουν τη δυνατότητα να αποτελέσουν αφενός θεσµούς προώθησης της ακαδηµαϊκής συνεργασίας και δηµοκρατικοποίησης των πανεπιστηµίων αφετέρου πεδία ανάπτυξης κοινού επιστηµονικού, ιδεολογικού και πολιτικού διαλόγου σε θέµατα που αφορούν την τριτοβάθµιας εκπαίδευση και την εκπαιδευτική πολιτική γενικά. Η εργασία αναπτύσσεται γύρω από τρεις άξονες: Πρώτος άξονας είναι η καταγραφή των εξελίξεων στο πεδίο της ευρωπαϊκής εκπαιδευτικής πολιτικής για την τριτοβάθµια εκπαίδευση µε ιδιαίτερη αναφορά σε ορισµένα σηµαντικά πολιτικά κείµενα (όπως η ιακήρυξη της Σορβόννης (1998) και η ιακήρυξη της Μπολόνια (1999)) και σε καθοριστικής σηµασίας διεθνείς συναντήσεις. Στην εργασία επισηµαίνεται ότι στα πλαίσια της καθιέρωσης και ανάπτυξης του λεγόµενου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, τα κείµενα και τα πορίσµατα των συναντήσεων δίνουν έµφαση στην ανάγκη καθολικής κατανόησης των πανεπιστηµιακών θεµάτων, κοινής στρατηγικής και συναίνεσης και έµµεσα δηµιουργούν την ανάγκη στα εθνικά εκπαιδευτικά συστήµατα να επανεξετάσουν και να κρίνουν εφ όλης της ύλης τη φιλοσοφία και τις πρακτικές τους και να επαναπροσδιορίσουν τους στρατηγικούς στόχους και τις πολιτικές τους. Αυτό δηµιουργεί ένα πλαίσιο προβληµατισµού για πολλά πανεπιστήµια µεταξύ των οποίων και τα ελληνικά τα οποία αντιµετωπίζουν ήδη µια σειρά προβληµάτων. Ο δεύτερος άξονας είναι η ανάδειξη του ζητούµενου σε ένα πανεπιστήµιο που εντοπίζεται στην ανταπόκρισή του στις ανάγκες, τόσο στις επιστηµονικές, ερευνητικές και εν γένει ακαδηµαϊκές όσο και σ αυτές που συνδέονται µε την πολλαπλή δυναµική του γεωπολιτικού χώρου στον οποίο το πανεπιστήµιο ανήκει. Ο τρίτος άξονας είναι η ανάλυση της αναγκαιότητας διαπανεπιστηµιακής συνεργασίας µέσα από τη συγκρότηση δικτύων και κοινών προγραµµάτων προκειµένου να επιτευχθεί ο στόχος της ανάπτυξης και αναβάθµισης τόσο των πανεπιστηµίων όσο και των περιοχών στις οποίες αυτά λειτουργούν. Τα δίκτυα αυτά -βασισµένα στη θεµελιώδη ιδέα της συνεργασίας- καθιστούν τα πανεπιστήµια µοχλούς ανάπτυξης και δηµιουργούν προϋποθέσεις για να αποκτήσουν ηγετικό ρόλο στην οικονοµική και πολιτισµική ζωή των περιοχών. (Άρθρα πριν την εκλογή στη βαθµίδα του λέκτορα) Φώκιαλη Π., (2000), Ανθρώπινο Κεφάλαιο και Περιφερειακή Ανάπτυξη στα ωδεκάνησα: Προσέγγιση µέσα από τις Εξελίξεις του Μαθητικού Πληθυσµού, Οικονοµικά Χρονικά, Μάρτιος- Απρίλιος, σ. 36-39. Η εργασία διερευνά τις προοπτικές για την εξέλιξη του ανθρώπινου κεφαλαίου στη ωδεκάνησο µέσα από ανάλυση της εξέλιξης των παραµέτρων που σχετίζονται µε την εκπαίδευση. Στο θεωρητικό µέρος διατυπώνονται δυο βασικές υποθέσεις: Η πρώτη αναφέρεται στη σχέση περιφερειακής ανάπτυξης και ανθρωπίνου κεφαλαίου η οποία 92