100 ΧΡΟΝΙΑ. Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης

100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης

ΔΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΚΡΕΟΠΩΛΩΝ Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2011-2014 Πρόεδρος: Eμμανουηλίδης Νίκολαος Αντιπρόεδρος: Γκαρμπούνης Δημήτριος Γεν. Γραμματέας: Κεσίδης Σάββας Ταμίας: Χατζηαναστασίου Αναστάσιος Έφορος Δημοσίων Σχέσεων: Καλαμπάκας Ευλάμπιος Έφορος Περιφέρειας: Κάπάρας Γεώργιος Έφορος Γραφείου: Σκευαράκης Χρήστος Μέλη: Καλαθάς Κωνσταντίνος Καλοχριστιανάκης Γεώργιος Μαγδάκης Μιχάηλ Μπλούκος Δημήτριος 100 χρόνια - Κρεοπώλες του Νομού Θεσσαλονίκης Επιμέλεια κειμένων: Αναστασία Κυριακίδου Σχεδίαση έκδοσης - γραφιστική επιμέλεια: Κώστας Κεχαγιάς ISBN:978-618-80271-0-7 Σωματείο Κρεοπωλών Ν. Θεσσαλονίκης Β. Ηρακλείου 11, 54625 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310 540174

Περιεχόμενα Πρόλογος...7 Εισαγωγικό σημείωμα...9 Ιστορία του σωματείου...11 Εν έτει 1915...13 Άλλα σωματεία...27 Μέσα από δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων...35 Σε πρώτο πρόσωπο...61 Μια εικόνα χίλιες λέξεις...91 Σήμερα... 119 Ιστορία του επαγγέλματος... 135 Το κρέας στο τραπέζι: μια πανάρχαια ιστορία... 137 Κρεοπώλης ή χασάπης;... 147 Χασάπικος χορός... 148 Στο πεντάγραμμο... 149 Στην τέχνη... 153

6 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Από αριστερά προς τα δεξιά. Όρθιοι: Καλαμπάκας Ευλάμπιος, έφορος δημοσίων σχέσεων, Κεσίδης Σάββας, γ. γραμματέας, Μίσκος Δημήτριος πρόεδρος ελεγκτικής επιτροπής, Καλοχριστιανάκης Γεώργιος, μέλος, Σκευαράκης Χρήστος, έφορος γραφείου, Μαγδάκης Μιχαήλ, μέλος, Καπάρας Γεώργιος, έφορος περιφέρειας. Καθιστοί: Γκαρμπούνης Δημήτριος, αντιπρόεδρος, Κουκαρούδη Φανή-Μαρία, γραμματέας του σωματείου, Εμμανουηλίδης Νικόλαος, Πρόεδρος, Κιλιγκαρίδου Σοφία, μέλος ελεγκτικής επιτροπής, Χατζηαναστασίου Αναστάσιος, Ταμίας.

7 Πρόλογος Υπηρετώ το επάγγελμα του κρεοπώλη από το 1975. Και, πιστέψτε με, το «υπηρετώ» δεν είναι σχήμα λόγου. Γιατί οι κρεοπώλες δεν είμαστε απλώς έμποροι κρέατος. Ασκούμε ένα επάγγελμα κρίσιμο για την καλή διατροφή και την υγεία του πληθυσμού και κατά συνέπεια για την ποιότητα της ζωής του. Διακινούμε ένα ευαίσθητο διατροφικό είδος πρώτης ανάγκης και απαιτείται μεγάλη υπευθυνότητα, για να το φέρουμε στο τραπέζι του καταναλωτή σε καλή ποιότητα και σε προσιτή τιμή. Ασχολούμαι πολλά χρόνια με τα συνδικαλιστικά του κλάδου και είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι η πλειονότητα των συναδέλφων μου ασκεί το επάγγελμα αυτό με τον απαιτούμενο σεβασμό στις ανάγκες του καταναλωτή. Πρώτιστη φροντίδα όλων μας είναι η ποιότητα στα προϊόντα και η συνέπεια στην τιμή. Στο κρεοπωλείο της γειτονιάς, ακόμη και σε αυτό στις κεντρικές αγορές, αναπτύσσουμε προσωπική σχέση με τον πελάτη, γνωρίζουμε τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του καθενός ξεχωριστά και, με τις γνώσεις και την εμπειρία μας, γινόμαστε καθημερινά σύμβουλοι για τη διατροφή του. Και αυτό μας κάνει υπερήφανους για τη δουλειά μας. Έζησα όλη την εξέλιξη και τις ραγδαίες αλλαγές του επαγγέλματός μας. Από την εποχή κατά την οποία ο εξοπλισμός του κρεοπωλείου ήταν ένα κούτσουρο για την κοπή του κρέατος και ένας πάγκος με τη μηχανή του κιμά, ένα συρτάρι για ταμείο και τα χασαπόχαρτα μέχρι τα σημερινά σύγχρονα καταστήματα με τις γυάλινες προθήκες και τις ψυχόμενες μηχανές του κιμά. Από την οκά και τις καθιστές πλάστιγγες με τα δράμια μέχρι τις ηλεκτροκίνητες ζυγιστικές μηχανές. Από την εποχή του εμπειρικού κρεοπώλη, που μάθαινε τη δουλειά ως βοηθός, μέχρι τη σημερινή Σχολή Επαγγελμάτων Κρέατος, από την οποία αποφοιτούν επαγγελματίες καταρτισμένοι σε ό,τι αφορά την παραγωγή, τη συντήρηση και τους κανόνες υγιεινής αλλά και τη χρήση όλης της γκάμας των προϊόντων κρέατος. Η ουσία όμως της δουλειάς μας παραμένει η ίδια: η σχέση σεβασμού του κρεοπώλη προς τις ανάγκες του πελάτη. Έχοντας ως γνώμονα τις υπηρεσίες και τους αγώνες που προσέφεραν οι παλαιότερες γενιές, το διοικητικό μας συμβούλιο αποφάσισε την έκδοση του επετειακού αυτού τόμου (αφιερώματος) γνωρίζοντας οτι θα αποτελέσει ιστορική παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές κρεοπωλών. Νίκος Εμμανουηλίδης πρόεδρος του Σωματείου Κρεοπωλών Νομού Θεσσαλονίκης

8 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Συνεχιστής και εγώ της παράδοσης από τον παππού μου Δανδή Διονυσίου (κρεοπώλη - ζωέμπορα), αλλά και τον θείο μου Δανδή Βασίλειο (κρεοπώλη), μπήκα στο επάγγελμα το 1976. Την εποχή εκείνη που τα παρασκευάσματα δεν είχαν καμιά σχέση με τη σημερινή εποχή, τότε που ο εξοπλισμός του κρεοπώλη ήταν δυο μαχαίρια, μια σα τίρα, χειροκίνητη μηχανή του κιμά και ένα κούτσουρο. Η αναλογία κρέατος - κό καλου ήταν 22% (1 κ. κρέας 220 γρ. κόκκαλο). Όλα αυτά όμως άλλαξαν στα μέσα της δε καετίας του 80 υπό την προεδρία του Κ. Τζανούλη στην πανελλήνια ομοσπονδία, όταν καθορίστηκέ μία μέση ισοσταθμισμένη τιμή αγοράς (ΜΙΤΑ) κρέατος σε όλη την Ελλάδα. Επίσης θυμάμαι τη δεκαετία του 70, αλλά και μέχρι τα τέλη του 80, που συγκεντρωνό μασταν φίλοι συνάδελφοι σε ομάδες και πήγαίναμε στην επαρχία για να σφάξουμε στα μαντριά. Αυτή ήταν τότε η διαδικασία σφαγής. Η τομή σε αυτή τη διαδικασία ήρθε στις αρχές του 90 με την ίδρυση σύγχρονων βιομηχανικών σφαγείων και τη θέσπιση κανόνων ορθής υγιεινής. Φτάνοντας στο σήμερα, μέτα από 37 χρόνια που υπηρετώ το επάγγελμα του κρεοπώ λη, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ο κρεοπώλης, κυρίως ο συνοικιακός κρεοπώλης, αποτελεί ενα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας μας αλλά και της αγοράς. Είναι ο κρίκος που ενώνει την παράδοση του χθες με το σήμερα. Χατζηαναστασίου Αναστάσιος Ταμίας του Σωματείου Κρεοπωλών Νομού Θεσσαλονίκης

9 Εισαγωγικό σημείωμα Η ιστορία του κρεοπωλείου έχει πολλές πτυχές, κοινωνική, οικονομική και ιστορική. Είναι ένα επάγγελμα που είχε εξέχουσα θέση και αδιάλειπτη παρουσία στην οικονομική ζωή. Το Σωματείο Κρεοπωλών Ν. Θεσσαλονίκης είναι ένα από τα πρώτα που ιδρύθηκαν μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 και ήταν η συνέχεια του σιναφιού των κρεοπωλών, το οποίο αποτελούσε επαγγελματική κοινότητα από πολύ παλαιότερα. Αντίστοιχες επαγγελματικές ενώσεις λειτουργούσαν κατά καιρούς και στην περιφέρεια αλλά και μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, με διαφοροποιημένο τον πυρήνα των μελών τους, όπως θα φανεί παρακάτω στο κεφάλαιο που αναφέρεται στα άλλα σωματεία. Το σημερινό σωματείο εκπροσωπεί τους επαγγελματίες όλου του νομού και αποφάσισε την έκδοση του τόμου αυτού με σκοπό να καταγράψει ό,τι σώζεται από την ιστορία των κρεοπωλείων της πόλης και της γύρω περιοχής. Τα επίσημα στοιχεία παλαιότερων δεκαετιών είναι λιγοστά και πάντως δυσεύρετα, και για το λόγο αυτό οι προσωπικές μαρτυρίες παλαιών κρεοπωλών και η αποδελτίωση των τοπικών εφημερίδων υπήρξαν σημαντική πηγή για το βιβλίο. Ειδικότερα οι φωτογραφίες που ανέσυραν από το προσωπικό τους αρχείο πολλοί κρεοπώλες αποτελούν πολύτιμο υλικό, το οποίο δίνει ζωντανή την εικόνα του επαγγέλματος τις προηγούμενες δεκαετίες. Στο τέλος θεωρήσαμε χρήσιμο να προσθέσουμε ένα παράρτημα στο οποίο παρουσιάζεται συνοπτικά η ιστορία του επαγγέλματος από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή καθώς και ό,τι άλλο έχει εμπνεύσει το επάγγελμα αυτό: χορό, τραγούδια, έργα ζωγραφικής. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλους όσοι μας βοήθησαν να συγκεντρώσουμε τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην έκδοση του βιβλίου. Κυρίως τους πρωταγωνιστές του, που είναι οι ίδιοι οι κρεοπώλες της πόλης μας.

Ιστορία του σωματείου

12 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο της συντεχνίας κρεοπωλών το 1915. Εικονίζονται από αριστερά οι Μπαξεβάνογλου, Αθανάσιος Αθανασιάδης, Θεόδωρος Ζαγορίδης, Σωτήρης Κατσίκης (καθιστός), Κωνσταντίνος Διαμαντόπουλος, Κωνσταντίνος Λεμαντίνος και ο Χαράλαμπος Γκαλέτσης, υπάλληλος του γραφείου.

13 Εν έτει 1915 Το σημερινό «Σωματείο Κρεοπωλών Ν. Θεσσαλονίκης», το οποίο ιδρύθηκε το 1915 με την επωνυμία «Συντεχνία Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης», έχει τις ρίζες του στις επαγγελματικές κοινότητες που υπήρχαν στην πόλη από την εποχή της τουρκοκρατίας. Από την εποχή των σιναφιών (εσνάφι η τουρκική λέξη για τις συντεχνίες) το επάγγελμα του κρεοπώλη το ασκούσαν παραδοσιακά μουσουλμάνοι. Το 1792 δραστηριοποιούνται 16 χριστιανοί κρεοπώλες, ενώ οι εβραίοι κρεοπώλες έχουν συστήσει τη δική τους συντεχνία. Το 1865 οι χριστιανοί κρεοπώλες είναι μόνον τρεις, αργότερα όμως ο αριθμός τους αυξάνεται. Σε έναν κατάλογο εκπροσώπων της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας Θεσσαλονίκης του 1890, βρίσκουμε μεταξύ άλλων 17 επαγγελματικές συντεχνίες, μία από τις οποίες είναι αυτή των κρεοπωλών, με Πρωτομαΐστορα τον Γεώργιο Καλογρίδη. Είναι η εποχή κατά την οποία η Θεσσαλονίκη γνωρίζει εκρηκτική ανάπτυξη. Το σύγχρονο λιμάνι και ο σιδηρόδρομος την συνδέουν με την Ευρώπη και την υπόλοιπη οθωμανική αυτοκρατορία και η πόλη μετατρέπεται σε σημαντικό εμπορικό κέντρο των Βαλκανίων. Η αγορά της ανοίγει, το εμπόριο αναπτύσσεται, η ζωή των κατοίκων αλλάζει και οι διατροφικές τους συνήθειες το ίδιο. Δημιουργείται ζήτηση για προϊόντα καλύτερης ποιότητας. Στο τέλος της τουρκοκρατίας, γύρω στο 1912, ο πληθυσμός της πόλης ξεπερνά τις 150.000 και η σύνθεσή του είναι κυρίως Έλληνες (40.000), μουσουλμάνοι (46.000) και Ισραηλίτες (61.000). Οι τρεις αυτές εθνότητες μοιράζονται το μικρεμπόριο, το οποίο διατηρούν ζωντανό μέχρι τους βαλκανικούς πολέμους. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και τα γεγονότα που ακολουθούν (μεγάλη πυρκαγιά του 1917, έλευση προσφύγων μετά τη μικρασιατική καταστροφή, οικονομικό κραχ 1929), προκαλούνται συνεχείς διακυμάνσεις στην αγορά. Ωστόσο, ο πληθυσμός αυξάνεται και η θέση που καταλαμβάνει το εμπόριο του κρέατος στην αγορά φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: Έτος Αρ. ατόμων που απασχολούνται Αρ. ατόμων που απασχολούνται στο εμπόριο στο εμπόριο κρέατος 1915 13.501 494 1926 18.592 518 1936 26.808 638

14 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Επίσης, η σύνθεση του πληθυσμού αλλάζει δραματικά και έτσι οι διάφορες εμπορικές δραστηριότητες αλλάζουν χέρια. Εθνότητα απασχολούμενων 1915 1926 1936 στο εμπόριο Έλληνες 4.948 13.047 20.230 Ισραηλίτες 5.734 5.517 6.206 Μουσουλμάνοι 2.251 - - Ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης προμηθεύεται το κρέας από δικά του κρεοπωλεία, καθώς το κρέας που καταναλώνουν, το κασσέρ, προέρχεται από διαφορετικό τρόπο σφαγής.* Γνωρίζουμε ότι ήδη από το 1792 υπήρχε συντεχνία εβραίων κρεοπωλών. Στις 28 Μαΐου του 1919 οι εβραίοι κρεοπώλες της Θεσσαλονίκης ιδρύουν το δικό τους επαγγελματικό σωματείο με τίτλο Αδελφότης Ισραηλινών Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης. Το 1925 ιδρύεται το Επαγγελματικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, στα μητρώα του οποίου εγγράφονται οι επαγγελματίες της πόλης. Εκεί βρίσκουμε από το 1927 έως το 1931 να εγγράφονται 219 έλληνες που απασχολούνται στην πώληση του κρέατος, 88 εβραίοι και 6 αρμενικής καταγωγής. Η κατανομή τους στην πόλη φαίνεται στο Σχήμα 1 (µε µπλε τα κρεοπωλεία Ελλήνων, µε κόκκινο τα εβραϊκά). Οι εβραίοι κρεοπώλες εμφανίζουν μεγαλύτερη συγκέντρωση στις περιοχές της Θεσσαλονίκης που κατοικούνται από εβραίους, καθώς οι διαδικασίες σφαγής και παραγωγής προϊόντων κρέατος ασκούνται με διαφορετικό τρόπο για την εθνότητα αυτή. Το έτος 1936 ο αριθμός των Ελλήνων που δραστηριοποιείται στο εμπόριο αυξάνεται κατακόρυφα, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Έλληνες 76% Ισραηλίτες 24% * Τι είναι το κασσέρ: Σύμφωνα με την Τορά, πρέπει να τρώμε μόνο τα ζώα τα οποία έχουν χωριστές οπλές και είναι μηρυκαστικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται η αγελάδα, το πρόβατο και το ελάφι, ενώ εξαιρούνται ο χοίρος, το άλογο και το κουνέλι. Επιπλέον, το ζώο θα πρέπει να θανατώνεται με ειδικό τρόπο, που ονομάζεται Σσεχιτά, ο οποίος περιγράφεται στην Τορά. Η Σσεχιτά είναι η πιο γρήγορη και λιγότερο οδυνηρή μέθοδος θανάτωσης ενός ζώου. `Ενας ειδικευμένος Εβραίος, ο Σσοχέτ, που ξέρει όλους τους νόμους τηςσσεχιτά, πρέπει να θανατώσει το ζώο. `Ενα ζώο που έχει χωριστές οπλές, είναι μηρυκαστικό και θανατώνεται από τον σσοχέτ είναι κασσέρ. (http://www.chabad.gr/)

15 Από τα μητρώα της Συντεχνίας Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης προκύπτει ότι κατά το διάστημα 1940-1946 στην πώληση κρέατος απασχολούνται 154 έλληνες κρεοπώλες και 5 αρμενικής καταγωγής. Όπως είναι φυσικό, λόγω των γεγονότων του πολέμου, οι εβραίοι κρεοπώλες εκλείπουν πλέον. Η διασπορά των κρεοπωλείων στην πόλη την εποχή αυτή φαίνεται στο Σχήμα 2. Από τη δεκαετία του 1950 και ύστερα το βιοτικό επίπεδο στη χώρα ανεβαίνει και το επάγγελμα του κρεοπώλη σταδιακά αναπτύσσεται και εκσυγχρονίζεται και, ταυτόχρονα με τη μετακίνηση του πληθυσμού προς τις μεγάλες πόλεις, ο αριθμός των κρεοπωλείων αυξάνεται. Ήδη από το 1949 η αύξηση του αριθμού των κρεοπωλείων έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις, ώστε το Τ.Α.Σ.Κ. (Ταμείο Αλληλοβοηθείας και Συντάξεων Καταστηματαρχών Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης) απευθύνεται εγγράφως στη Συντεχνία Κρεοπωλών και ζητά να ληφθούν μέτρα, για να περιοριστεί το φαινόμενο της καθημερινής ίδρυσης νέων καταστημάτων. Τον Μάιο του 2010 το Σωματείο Κρεοπωλών Ν. Θεσσαλονίκης φιλοξενεί το 29ο πανελλήνιο συνέδριο της ΠΟΚΚ. Από αριστερά εικονίζονται οι: Γιάννης Παπαργύρης, γ.γ. της ΓΣΕΒΕΕ, Δημήτρης Παντόφλατζης, πρόεδρος του σωματείου Ν. Σερρών, Νίκος Εμμανουηλίδης, πρόεδρος του σωματείου Ν. Θεσσαλονίκης, Γιώργος Λαμπρόπουλος, πρόεδρος του σωματείου Αθήνας, Πέτρος Δημητρίου, πρόεδρος της ΠΟΚΚ, Σάββας Κεσίδης, γραμματέας του σωματείου Ν. Θεσσαλονίκης.

16 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Σχήμα 1 Σχήμα 2

17

100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης 18

19

100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης 20

21

22 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Πρώτη τηλεφωνική σύνδεση της Συντεχνίας Κρεοπωλών με έδρα τα σφαγεία, 1947.

Μισθωτήριο συμβόλαιο κρεοπωλείου, 1943. 23

100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης 24

25

26 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Ένωση Εργατών Σφαγέων Θεσσαλονίκης. ιακρίνονται οι Ζαχαράκης Λεοντάρης, Γιαννέλης, Καλαµπάκας Πέτρος, Μοσκούλας Άγγελος, Καλαµπάκας Αθανάσιος, Γκατζόλας ηµήτριος.

27 Άλλα σωματεία Παράλληλα με τη συντεχνία των κρεοπωλών στη Θεσσαλονίκη και τη γύρω περιοχή ιδρύονται ενώσεις με στόχους σχετικούς με το επάγγελμα του κρεοπώλη και την κατανάλωση του κρέατος, τις οποίες αξίζει να αναφέρουμε. Οι εβραίοι κρεοπώλες, που όπως είδαμε εμπορεύονται διαφορετικό είδος κρέατος, ιδρύουν το 1919 το δικό τους σωματείο, με τίτλο Αδελφότης Ισραηλιτών Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης. Μετά τον πόλεμο τα μέλη της αδελφότητας έχουν αποδεκατιστεί. Η χορτοφαγία δεν είναι μόνο σημερινή διατροφική τάση, όπως ίσως θα πίστευε κανείς. Οι Θεσσαλονικείς που αρνούνται τη διατροφή με κρέας οργανώνονται και το 1924 ιδρύουν το Σωματείο Ακρεοφάγων Θεσσαλονίκης «Ο Χρυσούς Αιών». Τα μέλη του απέχουν ολοκληρωτικά από την κατανάλωση ζωικής τροφής, αλλά στα πρωτόπειρα μέλη επιτρέπονται σε περιορισμένες ποσότητες τα αυγά, το μέλι(!) και τα γαλακτοκομικά, για να τους βοηθήσουν στη βαθμιαία αποκοπή από το κρέας. Οι υπάλληλοι των κρεοπωλείων της Θεσσαλονίκης δεν περιορίζονται στα επαγγελματικά και συνδικαλιστικά τους ζητήματα. Στις 23 Δεκεμβρίου του 1933 ιδρύουν σωματείο με τίτλο Εθνική Ένωσις Κρεοπωλοϋπαλλήλων Θεσσαλονίκης και στο πρακτικό ιδρύσεως διαβάζουμε: «Ἡ μαστίζουσα τήν ἀγοράν κρίσις, ἡ ἐξ αύτῆς δημιουργηθεῖσα ἀδιαφορία τῶν πολιτῶν προς τά Ἐθνικά Ίδεώδη και ἡ ἀνάγκη άφ έτέρου έξευρέσεως έργασίας τῆς εἰδικότητός μας εἰς ἅπαντα τά έν τῆ πόλει μας Κρεοπωλεῖα καθώς και ἡ ἀνἀπτυξις τῆς Ἐθνικῆς Ἰδέας εἰς την τάξιν μας, ἤγαγον ἡμᾶς εἰς την ἀπόφασιν τοῦ σχηματισμοῦ Σωματείου κατά τάς ἀνωτέρω έπιδιώξεις» με σκοπό μεταξύ άλλων «την ἐξύψωσιν τοῦ Ἐθνικοῦ φρονήματος τῶν Μελῶν καθώς καί παρακολούθησιν και διά νομίμων μέσων ἀντίδρασιν ἐναντίον παντός ὅστις θά ἤθελε ὁπωσδήποτε να προσβάλει την Ἑλληνικήν Πατρίδα». Το 1934 τα μέλη της συντεχνίας κρεοπωλών ιδρύουν το Ταμείον Αλληλοβοηθείας και Προνοίας Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης. Στόχος του ταμείου είναι η υποστήριξη στα μέλη και τις οικογένειές τους, όποτε παραστεί ανάγκη, με οικονομική ενίσχυση, παροχή ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης, κάλυψη εξόδων κηδείας και παροχή δανείων. Στο ίδιο πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση των δύσκολων οικονομικών συνθηκών τα μέλη της Συντεχνίας Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης ιδρύουν το 1937 το Ταμείο Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης «Η Οικονομία». Στόχος του Ταμείου είναι, όπως διαβάζουμε στο ιδρυτικό έγγραφο: «ἡ διά παντός προσφόρου τρόπου ἀνάπτυξις τοῦ ἀποταμιευτικοῦ πνεύματος παρά τοῖς ἀποτελοῦσιν μέλη αὐτοῦ κρεοπώλαις Θεσσαλονίκης και ἡ ἔμπρακτος ἐκδήλωσις αὐτοῦ διά τῆς παρ ἑκάστου τῶν μελῶν καταθέσεως μικρῶν διαδοχικῶν καταθέσεων, καθοριζομένων κατωτέρω, αἱ ὁποῖαι διαμοιραζόμεναι ἐπί χρόνον τινά ὡρισμένον θα ἀποτελοῦν αὐτομἀτως μικρόν κεφάλαιον, δι ἕκαστον τῶν

28 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης οὕτω συνεισφερόντων, αποδοτέων ἑκάστῳ κατά τα κατωτέρω ὁρισθησόμενα». Δύο χρόνια αργότερα, το 1939, οι αλλαντοπώλες, αλλαντοποιοί και αλλαντοχοιροκρεοπώλες της Θεσσαλονίκης ιδρύουν το δικό τους επαγγελματικό σωματείο με τον τίτλο Σωματείο Αλλαντοποιών και Αλλαντοχοιροπωλών «Ο Άγιος Δημήτριος». Ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη συναντάμε ονόματα γνωστά και σήμερα στο χώρο της αλλαντοβιομηχανίας, όπως των Γεώργιου Πασσιά και Δημήτρη Γανιώτη. Μολονότι ο μεγαλύτερος αριθμός των κρεοπωλών του νομού Θεσσαλονίκης δραστηριοποιείται, όπως είναι φυσικό, στην πρωτεύουσα του νομού, δεν είναι λίγοι οι κρεοπώλες στην περιφέρεια. Έτσι, στις 25 Οκτωβρίου του 1945 επαγγελματίες οι οποίοι ασκούν ταυτόχρονα το επάγγελμα του σφαγέα και του κρεοπώλη και δραστηριοποιούνται στην περιοχή του Λαγκαδά ιδρύουν επαγγελματικό σωματείο με τον τίτλο Σωματείον Κρεοπωλών και Σφαγέων Λαγκαδά, με στόχο «τήν ἐν γένει προαγωγήν και εξυπηρέτησιν τῶν ἠθικῶν και ὑλικῶν συμφερόντων τῆς τάξεως των Κρεοπωλῶν καί σφαγέων ἐν τῷ πλαισίῳ τῶν Νόμων και τῶν Εὐγενῶν ἰδεωδῶν τῆς Ἑλληνικῆς πατρίδος». Όπως δείξαμε και στους παραπάνω χάρτες, μεγάλος αριθμός κρεοπωλείων στεγάζεται στο κέντρο της πόλης, και ειδικότερα στην Κεντρική Αγορά. Τον Ιούλιο του 1956 ένας αριθμός από τους κρεοπώλες αυτούς αποφασίζει να οργανωθεί σε επαγγελματικό σωματείο ξεχωριστό από τη Συντεχνία Κρεοπωλών και ιδρύουν την Ένωση Κρεοπωλών Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης. Μέλη μπορούν να γίνουν κρεοπώλες των αγορών Βλάλη, Μοδιάνο και Κολόμβου κάθε φύλου και θρησκεύματος, ενώ απαγορεύεται ρητώς η εγγραφή κρεοπωλών που ασκούν το επάγγελμα σε άλλες περιοχές.

Τα ιδρυτικά μέλη του Σωματείου Κρεοπωλών και Σφαγέων Λαγκαδά. 29

30 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Τα ιδρυτικά μέλη του Σωματείου Αλλαντοποιών και Αλλαντοχοιροπωλών «Ο Άγιος Δημήτριος». Στον αριθμό 1 συναντάμε το όνομα του Γ. Πασσιά και στο 5 του Δ. Γανιώτη.

Το ιδρυτικό πρακτικό της Αδελφότητας Ισραηλιτών Κρεοπωλών Θεσσαλονίκης. 31

32 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Αποσπάσματα από το καταστατικό του χορτοφαγικού Σωματείου Ακρεοφάγων Θεσσαλονίκης.

Στις 26 Ιουλίου του 1956 δημοσιεύεται η ίδρυση της Ένωσης Κρεοπωλών Κεντρικών Αγορών Θεσσαλονίκης. 33

100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης 34

35 Μέσα από δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων Το εμπόριο του κρέατος, η επάρκειά του στην αγορά, η τιμή και η συντήρησή του είναι θέματα που απασχολούν έντονα την κοινή γνώμη. Σε περιόδους μεγάλης κατανάλωσης, κυρίως παραμονές των μεγάλων εορτών του Πάσχα και των Χριστουγέννων, τόσο η τιμή του κρέατος όσο και η επάρκειά του δεν έπαυσαν να απασχολούν μέχρι τις μέρες μας τον Τύπο. Μέσα από τα δημοσιεύματα τοπικών εφημερίδων θα παρακολουθήσουμε ακόμη τα κλαδικά προβλήματα που ταλανίζουν τους κρεοπώλες σε εποχές οικονομικής ύφεσης, τους συνδικαλιστικούς αγώνες τους αλλά και την κοινωνική τους προσφορά, όποτε το απαιτούσαν οι συνθήκες. Διάθεση κρέατος επάρκεια Επίταξη ζώων; 1 Ιουλίου 1921 - Επιτροπή από κρεοπώλες και ζωέμπορους, σε συνάντηση με τον νομάρχη Γ. Παρασκευόπουλο, του εκθέτει το πρόβλημα της έλλειψης κρέατος από την αγορά. Φαίνεται πως η αιτία βρίσκεται στην απόκρυψη των σφαγίων από τους κτηνοτρόφους και ο νομάρχης δηλώνει ότι, αν η κατάσταση συνεχιστεί, θα καταφύγει στο πιο αποτελεσματικό μέτρο, την επίταξη των ζώων προς σφαγή. Και χοιρινό 28 Φεβρουαρίου 1925 - Η διεύθυνση Κεντρικής Αγοράς δημοσιεύει διευκρινιστική δήλωση ότι επιτρέπεται στους κρεοπώλες να πωλούν χοιρομέρια και λοιπά είδη από χοιρινό. Προσοχή στις εξαγωγές 12 Απριλίου 1926 - Το ενδεχόμενο να απελευθερωθούν οι εξαγωγές κρέατος θορυβεί την τάξη των επαγγελματιών του κρέατος. Η συντεχνία των κρεοπωλών και η συντεχνία των εργατών σφαγίων - καλφάδων εκδίδουν ανακοίνωση, με την οποία προειδοποιούν τις αρχές και το καταναλωτικό κοινό της Θεσσαλονίκης ότι, αν συμβεί κάτι τέτοιο: 1. Οι τιμές θα είναι αδύνατο να παραμείνουν σε σημείο που να είναι προσιτές στα λαϊκά στρώματα, 2. Θα παρουσιασθεί σοβαρή ανεπάρκεια («τέλεια εξαφάνιση» λένε) κρέατος κατά τις γιορτές του Πάσχα, που πλησιάζουν, και 3. Θα καταδικαστούν σε αναγκαστική αργία 300 οικογένειες κρεοπωλών και 200 οικογένειες σφαγέων.

36 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Αγορά κρέατος με βεβαίωση ιατρού! 1932 - Το 1932 η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε κάμψη και η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει την πώληση κρέατος με στόχο να περιορίσει την εξαγωγή συναλλάγματος για την εισαγωγή κρεάτων από το εξωτερικό. Έτσι ψηφίζει νόμο σύμφωνα με τον οποίο η σφαγή και η πώληση κρέατος επιτρέπεται μόνο τρεις ημέρες την εβδομάδα. Καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα συντήρησης του κρέατος στα σπίτια, οι καταναλωτές δεν μπορούν να κάνουν προμήθειες για πολλές ημέρες και η αγοραστική κίνηση στα κρεοπωλεία πέφτει κατακόρυφα. Μάλιστα, για τις διατροφικές ανάγκες των ασθενών τις ημέρες κατά τις οποίες τα κρεοπωλεία παραμένουν κλειστά ορίζονται με αστυνομική διάταξη εφημερεύοντα κρεοπωλεία, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα φαρμακεία. Σύμφωνα με το νόμο, για να αγοράσει κανείς κρέας από εφημερεύον κρεοπωλείο, πρέπει να προσκομίσει συνταγή ιατρού! Ισραηλίτες και χριστιανοί κρεοπώλες 13 Mαρτίου 1932 - Οι επικεφαλής των δύο συντεχνιών κρεοπωλών της Θεσσαλονίκης, της Ισραηλιτικής και της Χριστιανικής, επισκέπτονται από κοινού κυβερνητικούς παράγοντες στην Αθήνα, για να ζητήσουν να αλλάξουν οι ημέρες απαγόρευσης της σφαγής και πώλησης κρέατος από Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή σε Τρίτη, Τετάρτη και Πέμπτη, ειδικά για τη Θεσσαλονίκη. Αυτό το μέτρο είναι απαραίτητο λόγω της αργίας του Σαββάτου που ισχύει για τον ισραηλιτικό πληθυσμό της πόλης, ο οποίος μπορεί να εξυπηρετηθεί μόνον αν η σφαγή επιτραπεί από το μεσημέρι της Πέμπτης. Στη μικτή αυτή επιτροπή συμμετέχουν οι Παράσχος Βεστάρχης, Ισαάκ Δάσα, Μιχαήλ Αθηνάκης και Αλβέρτος Ναχμία. Τιμές κρέατος Διακρίσεις των ζωεμπόρων στις τιμές 12 Απριλίου 1919 - Οι ζωέμποροι αποκομίζουν μεγαλύτερο κέρδος από τους Ισραηλίτες κρεοπώλες, διότι τους πωλούν σε μεγαλύτερες τιμές, καθώς το κασσέρ πουλιέται ακριβότερα από το κρέας που διακινούν τα υπόλοιπα κρεοπωλεία. Σε συνάντηση των προέδρων συντεχνιών με τον Γενικό Διοικητή, ο πρόεδρος των κρεοπωλών ζητά να παύσει η τακτική των ζωεμπόρων να προτιμούν να διοχετεύουν τα σφάγια στους Ισραηλίτες κρεοπώλες. Και φαίνεται πως δεν έχει καθόλου άδικο, καθώς, σύμφωνα με δημοσίευμα της 31ης Μαΐου 1919, τα ισραηλιτικά κρεοπωλεία είναι πάντοτε γεμάτα με κρέας, ενώ τα ελληνικά και τα τουρκικά δεν είναι σε θέση να εφοδιάσουν ούτε τους μισούς πελάτες τους. Υπερτιμήσεις από τους κτηνοτρόφους 21 Αυγούστου 1928 - Στην εφημερίδα «Μακεδονία» δημοσιεύεται σχόλιο που αποδίδει

37 την άνοδο της τιμής του κρέατος όχι σε απληστία των κρεοπωλών, αλλά στην υπερτίμηση από τους κτηνοτρόφους, οι οποίοι «θαμβωθέντες ἀπό τά άφάνταστα κέρδη των κατά τά τελευταῖα τρία ἔτη, ἐννοοῦν να γίνουν πολυεκατομμυριοῦχοι». Συγκρατήστε τις τιμές 4 Απριλίου 1929 - Για άλλη μια φορά, καθώς πλησιάζει το Πάσχα, η τιμή των κρεάτων παίρνει την ανηφόρα. Η Συντεχνία Κρεοπωλών εκδίδει ανακοίνωση με την οποία καταγγέλλει τους ζωέμπορους ότι πωλούν τα σφάγια σε πολύ υψηλή τιμή και με τον τρόπο αυτό τους εξωθούν εμμέσως στην αισχροκέρδεια. Οι κρεοπώλες αποφασίζουν, μπροστά στον κίνδυνο να αναγκαστούν ακόμη και να κλείσουν τα καταστήματά τους, να μηνύουν ανεξαιρέτως κάθε ζωέμπορο ο οποίος απαιτεί για τα σφάγια τιμή υψηλότερη από αυτή της διατίμησης, αλλά και κάθε κρεοπώλη που θα αγοράζει σε τέτοια τιμή. Υγειονομικά Πρώτα μέτρα υγιεινής 5 Μαρτίου 1919 - Από το 1919 ως το 1921 στην πόλη εξαπλώνεται εξανθηματικός τύφος και τα προϊόντα των κρεοπωλείων πρέπει να προφυλαχθούν διπλά. Έτσι εκδίδεται οδηγία να καλύπτονται τα κρέατα με λευκά υφάσματα. Πρώτοι υγιεονομικοί κανόνες από την πολιτεία 21 Ιουνίου 1921 - Οι συνθήκες υγιεινής στο χώρο της εμπορίας τροφίμων δεν διαφέρουν από τις επικρατούσες συνθήκες καθαριότητας της εποχής γενικότερα. Ωστόσο, μολονότι οι υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης είναι ελλιπέστατες, το ελληνικό κράτος κάνει τα πρώτα βήματα στον τομέα της δημόσιας υγείας. Στις 31 Μαΐου του 1921 ο αστυνομικός διευθυντής Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, διαπιστώνοντας ότι τα κρεοπωλεία, οι σφαγείς και τα οχήματα μεταφοράς κρέατος δεν τηρούν τους κανόνες καθαριότητας, εκδίδει διαταγή, σύμφωνα με την οποία: 1. Τα κρεοπωλεία πρέπει να καθαρίζονται με καθημερινή πλύση του δαπέδου με ζεστό νερό και ποτάσα και οι τοίχοι να ασβεστώνονται, 2. Όλοι οι εργαζόμενοι σε κρεοπωλεία πρέπει να φορούν λευκή μπλούζα και λευκή ποδιά, 3. Οι σφαγείς πρέπει να εφοδιασθούν με βιβλιάριο υγείας και να εξετάζονται από αστίατρο κάθε μήνα, 4. Οι σφαγείς πρέπει επίσης να φορούν ολόσωμη μουσαμαδιά και να πλένονται με σαπουνάδα, 5. Οι καταστηματάρχες πρέπει να πετούν κάθε κομμάτι κρέατος που αρχίζει να μυρίζει και να πλένουν τα εντόσθια, 6. Οι κρεοπώλες πρέπει από τις 10.00 π.μ. έως τις 5.00 μ.μ. να τοποθετούν το κρέας σε προθήκη με συρμάτινο πλέγμα και τις υπόλοιπες ώρες να το διατηρούν τυλιγμένο σε γάζα, 7. Κάθε σφάγιο πρέπει να έχει σφραγίδα του δημοτικού σφαγείου και του ιατρού που εκτελεί την κρεατοσκοπεία, 8. Τα οχήματα μεταφοράς σφαγίων πρέπει να

38 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης «Υπάρχει κρέας εντός του ψυγείου», για να το γνωρίζει ο καταναλωτής, αφού οι υγειονομικοί κανόνες επιβάλλουν νέα μέτρα συντήρησης.

39 έχουν εσωτερική επένδυση από ψευδάργυρο (τσίγκο) και να πλένονται καθημερινά με σαπουνάδα. Επίσης, τα σφάγια πρέπει, μόλις τοποθετηθούν στο όχημα, να καλύπτονται από λευκό ύφασμα και λευκό μουσαμά, 9. Η διαταγή αυτή πρέπει να βρίσκεται αναρτημένη σε εμφανές σημείο σε κάθε κρεοπωλείο. Δύσκολα τα μέτρα... 23 Μαΐου 1929 - Οι κρεοπώλες της αγοράς Μοδιάνο δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τις διατάξεις και τους κανόνες υγιεινής. Για το λόγο αυτό υποβάλλουν αίτημα στη διεύθυνση της αστυνομίας να τους επιτραπεί να έχουν ακάλυπτα τα κρέατα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Το αίτημα απορρίπτεται. «Παρουσία του πελάτη» 1 Απριλιου 1959 - Η συντήρηση του κρέατος δεν είναι εύκολη υπόθεση και η αγορανομία απαγορεύει στα κρεοπωλεία να διατηρούν πάνω από μισό κιλό κιμά, ενώ το κρέας πρέπει να κόβεται παρουσία του πελάτη. Μάχη για τα τσιγγέλια 4 Ιουνίου 1959 - Το υπουργείο Πρόνοιας καλεί τους κρεοπώλες Αθηνών και Πειραιώς σε σύσκεψη με θέμα την απαγόρευση της ανάρτησης των κρεάτων σε τσιγγέλια. Αυτά θα πρέπει να φυλάσσονται σε ψυγεία ή ψυχόμενες προθήκες και μόνο την ώρα της μεγάλης κίνησης επιτρέπεται να εκτίθεται μία μικρή ποσότητα. Το μέτρο δεν θα ισχύσει για τις κεντρικές αγορές, για τις οποίες θα ληφθούν ειδικά μέτρα. Ένα μήνα αργότερα, στις 7 Ιουλίου 1959, ο Οργανισμός Προλήψεως Ατυχημάτων ζητά με έγγραφό του την άμεση και αυστηρή εφαρμογή του μέτρου, όχι μόνο για λόγους υγιεινής αλλά και διότι «... πολλάκις τά τσιγγέλια ἔγιναν ἀφορμή ἐξορύξεως ὀφθαλμῶν πελατῶν ἤ βιαστικῶν διαβατῶν». Με την απειλή της δημοσιότητας Καλοκαίρι 1961 - Καθώς ο καύσωνας ψήνει τη χώρα, το υπουργείο Πρόνοιας αποφασίζει να πάρει πιο αυστηρά μέτρα για την εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν την υγιεινή και τη διατήρηση των κρεάτων σε ψυγεία. Έτσι αποφασίζει να δίνει στη δημοσιότητα τα ονόματα των καταστηματαρχών που συλλαμβάνονται συχνά να παραβιάζουν τις αγορανομικές διατάξεις.

100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης 40

41 Σφαγεία Επιτέλους ηλεκτρισμός! 4 Απριλίου 1923 - Μετά από αίτηση του Σωματείου Κρεοπωλών, ο δήμος εγκαθιστά ηλεκτροφωτισμό στο χώρο των σφαγείων, για να διευκολύνει τη νυκτερινή εργασία των σφαγέων πριν από το Πάσχα. Λογιστικά μεγειρέματα του δήμου 28 Φεβρουαρίου 1930 - Από δημοσίευμα της 28ης Φεβρουαρίου του 1930 μαθαίνουμε πώς έχει ξεσπάσει μεγάλο σκάνδαλο στο δήμο Θεσσαλονίκης, καθώς στο δημοτικό σφαγείο οι αμνοί μετατρέπονται σε πρόβατα. Η ιστορία έχει ως εξής: Οι κρεοπώλες πληρώνουν για τη σφαγή κάθε αμνού 10 δραχμές και κάθε προβάτου 7 δραχμές. Ο αρμόδιος υπάλληλος όμως εισέπραττε άλλοτε 7 και άλλοτε 8,5 δρχ., εκδίδοντας διπλότυπα μόνον για 7 δρχ. Ο δήμαρχος έδωσε την εξήγηση ότι διέταξε, για χάρη των κρεοπωλών, τη μείωση για τους αμνούς σε 7 δρχ. Όσο για τη 1,5 δρχ. που δεν αναγραφόταν στην απόδειξη, απέδωσε το λάθος σε παρανόηση της υπηρεσίας. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι στη Θεσσαλονίκη σφάζονταν την εποχή εκείνη πάνω από 100 αμνοί την ημέρα, η ημερήσια ζημία για τον δήμο έφθανε τις 3.000 δρχ. Και μάλιστα δίχως να ωφελούνται οι κρεοπώλες, καθώς η 1,5 δραχμή δεν αφαιρούνταν από τα έξοδά τους, αλλά εξαφανιζόταν μεταξύ σφαγείου και ταμείου του δήμου. Μετά την καταγγελία και τις εξηγήσεις του δημάρχου ο υπάλληλος άρχισε να εισπράττει μόνο 7 δρχ., αναγράφοντας αντί για αμνούς πρόβατα. Οι κρεοπώλες με δεύτερη παρέμβασή τους, αρνήθηκαν αυτή τη «λαθραία τακτοποίηση του ζητήματος» και εξανάγκασαν τον υπάλληλο να εισπράττει και πάλι 8,5 δρχ. Ανάγκη για νέα, σύγρονα σφαγεία 22 Ιουλίου 1931 - Η Συντεχνία Κρεοπωλών θέτει συχνά το αίτημα να κατασκευαστούν καινούργια σύγχρονα δημοτικά σφαγεία. Ένα εκτενές άρθρο στην εσημερίδα Μακεδονία αναφέρεται στα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάζονται στα παμπάλαια σφαγεία της Θεσσαλονίκης, τα οποία είχαν ανεγερθεί επί Τουρκοκρατίας. Οι συνθήκες είναι αφόρητες και επιβλαβείς για την υγεία όσων εργάζονται εκεί, κρεουργών, κρεοσκόπων, κτηνιάτρων και αστυνομικών οργάνων. Οι χώροι δεν έχουν τον απαραίτητο αερισμό ούτε καθαρίζονται επαρκώς και τις ημέρες της σφαγής είναι πλημμυρισμένοι με αίματα, νερά, κόπρο και άλλες ακαθαρσίες. Ακόμη, επειδή δεν υπάρχει κλίβανος αποτέφρωσης, τα περιττά κρέατα, τα έντερα και οι ακαθαρσίες καθώς και κρέατα σε αποσύνθεση πετιούνται στη θάλασσα, από όπου εκβράζονται πάλι στην ξηρά και δημιουργούν εστίες μόλυνσης. Μόνο τα κρέατα που κρίνονται ακατάλληλα για κατανάλωση θάβονται σε μικρή απόσταση από τα σφαγεία και καλύπτονται με ασβέστη, αλλά αυτή είναι μία λύση δαπανηρή και όχι και τόσο ασφαλής.

42 100 ΧΡΟΝΙΑ Κρεοπώλες του Ν. Θεσσαλονίκης Ο τότε νομοκτηνίατρος κ. Αλεβίζος δίνει μια περιγραφή των συνθηκών που θα πρέπει να επικρατούν στα νέα σφαγεία. 1. Θα πρέπει να βρίσκονται όσο το δυνατόν πιο μακριά από το κέντρο της πόλης, 2. Να είναι απομονωμένα από κάθε κατοικία και να ανεγερθούν σε πεδιάδα μεγάλης έκτασης ή επάνω σε ύψωμα, 3. Να περιβάλλονται από υψηλό περιτείχισμα και να γειτνιάζουν με δενδροφυτείες που θα απορροφούν τα μιάσματα, 4. Τα κτίσματα να είναι ευρύχωρα κατά πλάτος και κατά ύψος με μεγάλα παράθυρα, ώστε να αερίζεται καλά ο χώρος, 5. Να διαθέτουν άφθονο νερό, το οποίο μετά το πλύσιμο του αίματος και των ακαθαρσιών, θα διοχετεύεται σε υπόγειους αγωγούς και θα εκχύνεται κατευθείαν στη θάλασσα. 6, Όλοι οι χώροι, και ειδικότερα οι αίθουσες σφαγής, θα πρέπει να διατηρούνται σχολαστικά καθαροί. Για να διευκολύνεται το πλύσιμο των δαπέδων, αυτά θα πρέπει να είναι επικλινή και κατασκευασμένα από υλικό που θα μετριάζει την ολισθηρότητα. Συνδικαλιστικά Ένας κρεοπώλης εφ όλης της ύλης 22 Απριλίου 1925 - Στην εφημερίδα «Μακεδονία» δημοσιεύεται επιστολή την οποία υπογράφει ο κρεοπώλης Σ.Β., εκφράζοντας με γλαφυρό τρόπο όλη την αγανάκτηση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος. ΟΙ ΚΡΕΟΠΩΛΑΙ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ. ΜΙΑ ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Κύριε Διευθυντὰ τῆς ἀξιοτίμου ἐφημερίδος Μακεδονίας καταχωρίσατε, παρακαλῶ, τὰς δικαίας παρατηρήσεις μου. Πρὸ πολλοῦ σύμπας ὁ Τύπος τῆς πόλεώς μας ἤρχισεν συστηματικὴν δίωξιν ἑναντίον ἡμῶν τῶν κρεοπωλῶν, ὡς αἰσχροκερδούντων καὶ συντελούντων εἰς τὴν ὕψωσιν τῆς τιμῆς τοῦ κρέατος, χαρακτηρίζοντες συνάμα τοῦτο ὡς τροφὴν τῆς πρώτης ἀνάγκης, καὶ οὕτω παρασύρων τὰς τε δικαστικὰς καὶ διοικητικὰς Ἀρχὰς ὡς καὶ τὴν Κοινὴν Γνώμην ἐναντίον ἡμῶν τῶν κρεοπωλῶν, δημιουργεῖ μίαν ἄδικον ἐπίθεσιν καὶ κατηγορίαν ἐκ μέρους τοῦ τε Κοινοῦ καὶ τῶν Ἀρχῶν ἐναντίον ἡμῶν. Θὰ παρακαλέσω τὸν ἀξιότιμον Τύπον τῆς πόλεώς μας νὰ μοῦ ἐπιτρέψη τὸ τοιοῦτον νὰ ὀνομάσω ἀδικίαν, παραπλάνησιν. Α ) Διότι τὸ συμφέρον τοῦ κρεοπώλου εἶνε αἱ μικραί τιμαὶ τοῦ κρέατος, ἐν ὅσῳ τοῦτο εἶνε δυνατόν, ἵνα ὦσιν ἀνεκταὶ εἰς τὴν τσέπην ὅλων, καὶ οὐχὶ αἱ ὑψηλαὶ τιμαί, αἱ ὁποῖαι μᾶς περιορίζουν νὰ ἐργαζόμεθα μὲ μόνους τοὺς πλουτοκράτας, τοὺς πλέον μίζερους, καὶ θὰ παρακαλέσω τὸν ἀξιότιμον Τύπον τῆς πόλεώς μας νὰ μοῦ ὀνομάσῃ ἕναν κρεοπώλην, ὁ ὁποῖος ὠκοδόμησεν ἤ ἠγόρασεν οἰκόπεδόν τι οὐχί πρὸς ἀνέγερσιν οἰκήματος, ἀλλά δύο μέτρα μόνον διὰ τήν τελευταίαν του κατοικίαν. Ποῦ λοιπὸν ἡ αἰσχροκέρδεια; Καὶ διὰ τοῦ καλάμου του διέθεσε ἐναντίον ἡμῶν, πρῶτον, τὸ Ἀγορανομικόν, τὸ ὁποῖον ἐπεστράτευσεν τὸ Μέγα Σάββατον ὁλόκληρον λόχον χωροφυλακῆς μὲ πολιτικὴν ἐνδυμασίαν καὶ ἔθεσε