ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ XIII ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΨΥΧΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ ΑΤΟΜΙΚΟ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ, ΔΙΑΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ 9-11 ΜΑΙ ΟΥ 2008, AΘΗΝΑ Divani Palace Acropolis Hotel ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Η Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής (Ε.Ε.Ψ.Ψ.) είναι επιστημονικό σωματείο που ιδρύθηκε την άνοιξη 1977 από τους κ. Α. Αλεξανδρή, Α. Γιαννακούλα, Π. Σακελλαρόπουλο, Μ. Γιωσαφάτ και Ι. Τσιάντη. Κύριος σκοπός της Εταιρείας είναι να παρέχει εκπαίδευση στην Ψυχανάλυση και Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία και να προσφέρει μια επαγγελματική οργάνωση για όσους ασχολούνται με την ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία. Τα όργανα της Εταιρείας είναι το Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ) που ασκεί την κύρια διοίκηση και η Εκπαιδευτική Επιτροπή (ΕΕ) που έχει την ευθύνη της οργάνωσης και διεκπεραίωσης της εκπαίδευσης. Η Εταιρεία μας το 1995 συνεισέφερε στην ίδρυση της European Federation for Psychoanalytic Psychotherapy in the Public Sector (E.F.P.P.). Από το 1998 επίσης είναι πλήρες μέλος της International Federation of Psychoanalytic Societies (I.F.P.S.). Από το 2000 στα πλαίσια της προαγωγής της συνεργασίας με άλλες επιστημονικούς, ακαδημαϊκούς και επαγγελματικούς οργανισμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό έχει εγκαταστήσει συνεργασία με την International Association for the History of Psychoanalysis (A.I.H.P). Επίσης η Εταιρεία μας κατέχει την προσωπική Βιβλιοθήκη του Masud Kahn η οποία αποτελείται από 3500 τόμους και η οποία εγκαινιάζεται επισήμως στο παρόν Συμπόσιο Από την ίδρυση της η Ε.Ε.Ψ.Ψ έχει οργανώσει επιστημονικές διαλέξεις, ημερίδες και συμπόσια επάνω σε διάφορα ψυχαναλυτικά θέματα: 1978 Ψυχιατρική της Οικογένειας 1980 Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία: Κλινικές Προσεγγίσεις 1981 Η Ψυχοσεξουαλική Ανάπτυξη του Ατόμου: Διαταραχές και αντιμετώπιση με Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία 1982 Κατάθλιψη: Θεωρητικές Ψυχαναλυτικές Απόψεις και Κλινική Πράξη 1983 Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία: Θεωρία και Πράξη 1984 Εκδραμάτιση και Αρνητική Θεραπευτική Αντίδραση: Κλινικές και Θεωρητικές προσεγγίσεις 1988 Θεραπευτικοί παράγοντες στην Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία 1989 Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία: Θεωρία και Τεχνική 1991 Ενοχή και Ψυχοπαθολογία 1993 Ψυχαναλυτική διαδικασία: Θεωρία και Πρακτική 1998 Ψυχανάλυση και Ψυχική Αλλαγή 2000 Ψυχανάλυση και Ιστορία 2000 Προς τον Δεύτερο Αιώνα της Ψυχανάλυσης: Θεωρία και τεχνική σε Μετάβαση; 2003 Ψυχανάλυση ή / και ίδρυμα 2003 Τέχνη, Τεχνική, Ταυτότητα στην Ψυχαναλυτική Κατάσταση Διάλογος Ψυχανάλυσης και Νευροβιολογίας Συνδιοργάνωση με το Ίδρυμα Θεόδωρου Θεοχάρη Κότσικα 2005 Ψυχανάλυση και Ιστορία: Μαρία Βοναπάρτη-Ψυχαναλύτρια και ιστορικό πρόσωπο 3
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 2006 Ιστορία και Λειτουργία των Μύθων στην Ψυχανάλυση Συνδέσεις Μυθολογίας, τραγωδίας και Κλινικής Συνδιοργάνωση με την Διεθνή Εταιρεία για την Ιστορία της Ψυχανάλυσης Επίσης η ΕΕΨΨ συμμετέχει στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των ειδικευομένων ψυχιάτρων στην Α Ψυχιατρική κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» και το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο της Αεροπορείας και επί σειρά ετών οργάνωσε ομιλίες ψυχαναλυτικής θεματολογίας στο ίδρυμα «Γουλανδρή-Χορν». Επίσης η ΕΕΨΨ οργανώνει κύκλους σεμιναρίων που απευθύνονται σε μη μέλη της ψυχίατρους - παιδοψυχίατρους, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς με σκοπό την ευαισθητοποίηση στην ψυχοδυναμική και την ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία. ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ Πρόεδρος: Δ. Ρήγας Γ. Γραμματέας: Ε. Σουμάκη Μέλη: Γρ. Βασλαματζής Ε. Βλαχάκη Ε. Καλλιτεράκη Χ. Καραμανωλάκη Κ. Ταλφανίδης Σ. Τουρνής Β. Φαλάρας Ν. Χαμπέρης Υπεύθυνη Τύπου: Α. Λαζαράτου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόεδρος: Β. Φαλάρας Α. Αλεξανδρή Ε. Ασλανίδης Α. Γιαννακούλας Μ. Γιωσαφάτ Δ. Κυριαζής Η. Λιακόπουλος Π. Σακελλαρόπουλος ΑΙΓΙΔΕΣ Το Συμπόσιο τίθεται υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Τίθεται επίσης υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας 4
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Αγαπητοί Συνάδελφοι, Το τραύμα, δάνειο της ψυχανάλυσης από την ιατρική, κυριαρχεί και διατρέχει το σύνολο του έργου του Sigmund Freud. Aπό την εποχή που η αιτιολογία της νεύρωσης αποδιδόταν στο παιδικό σεξουαλικό τραύμα έως την αναγνώριση της σημασίας της φαντασίωσης και της ψυχικής πραγματικότητας, και από την τραυματική ενδοψυχική διαδικασία έως την σημασία της απώλειας του αντικειμένου, η θεωρία για το τραύμα συμβαδίζει με την εξέλιξη της Φροϋδικής σκέψης. Οι Φροϋδικές απόψεις, καθώς και οι σημαίνουσες παρατηρήσεις των Ferenczi, Balint, Khan, Winnicott και Bion για το ρόλο του εξωτερικού αντικειμένου, οδήγησαν την σύγχρονη ψυχαναλυτική σκέψη προς διάφορες κατευθύνσεις, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα θεωριών για το τραύμα. Η κύρια, βέβαια, αιτία που το ψυχικό τραύμα παραμένει στην επικαιρότητα και συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο όλο και μεγαλύτερου ενδιαφέροντος για τους ψυχαναλυτές είναι η παθογένεια του, καθώς και οι επιπτώσεις του στην κλινική πρακτική. Η ύπαρξη μη αναπαραστάσιμων πρώιμων ναρκισσιστικών τραυμάτων, τα οποία συνιστούν πρωταρχικά ελλείμματα στην ψυχική δομή, απαιτούν επανεξετάσεις της τεχνικής και καινούργιους τρόπους θεραπευτικής προσέγγισης. Η κυριαρχία του τραύματος σε νέες παθολογίες, όπως η οριακή, δημιουργεί επιπλέον δυνατότητες προσέγγισης τους, καθώς και τόπο συνάντησης της ψυχανάλυσης με την ψυχιατρική και τις νευροεπιστήμες. Η εποχή μας, η οποία συχνά κυριαρχείται από μια τυφλή όσο και ακατανόητη βία, δημιουργεί την ζωτική ανάγκη για κατανόηση όσο και νοηματοδότηση του τραύματος, προκειμένου οι τραυματισμοί να μετεξελιχθούν σε ψυχική λειτουργία, ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν στην ατομική, οικογενειακή και συλλογική ιστορία. Οι συνέπειες των τραυμάτων που αφορούν την συλλογική ανθρώπινη εμπειρία συχνά μεταβιβάζονται και στις επόμενες γενεές, κάτι που τοποθετεί την έννοια του ψυχικού τραύματος πέραν της κλινικής και που δεν αφορά μόνον τους ψυχαναλυτές, αλλά παράλληλα κοινωνιολόγους όσο και ιστορικούς. Η σχέση του τραύματος με την πολιτική και κοινωνική βία δεν απασχόλησε αρκετά την ψυχανάλυση, μέχρι σήμερα, καθώς μεγαλύτερη ή και αποκλειστική σημασία αποδιδόταν στον εσωτερικό κόσμο, τις ασυνείδητες φαντασιώσεις και τις εσωτερικευμένες αντικειμενοτρόπους σχέσεις. Στον σύγχρονο κόσμο της παγκοσμιοποίησης, με τις ραγδαίες κοινωνικές και ιστορικές αλλαγές, η ψυχανάλυση καλείται σε μετεξέλιξη αν θέλει να είναι θεσμικά παρούσα στην διαχείριση του ανθρώπινου πόνου που προκαλείται από το ψυχικό τραύμα. Η Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής φιλοδοξεί με το συμπόσιο της να συμβάλλει σε αυτούς τους προβληματισμούς. O Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Δημήτρης Ρήγας 5
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 08:00-08:30 ΕΓΓΡΑΦΕΣ 09:00-09:30 Χαιρετισμοί ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΜΑΙ ΟΥ 2008 6 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΡΕΧΘΕΙΟ Γ.N. Παπαδημητρίου, Καθηγητής Ψυχιατρικής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών N. Τζαβάρας, Πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας 09:30-10:00 Εισαγωγή στο Συμπόσιο Δ. Ρήγας 10:00-10:45 ΔΙΑΛΕΞΗ Προεδρείο: Δ. Ρήγας 10:45-11:00 Συζήτηση Η χρήση και η εκμετάλλευση του παιδιού: Οξύ και συσσωρευτικό τραύμα και η οργάνωση του ψευδούς εαυτού 11:00-11:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ-ΚΑΦΕΣ A. Γιαννακούλας 11:30-12:15 ΔΙΑΛΕΞΗ Προεδρείο: Δ. Ρήγας 12:15-12:30 Συζήτηση Τραυματικές και αντι-τραυματικές διαστάσεις των νευρώσεων πεπρωμένου A. Ποταμιάνου 12:30-14:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Προεδρείο: Γρ. Βασλαματζής Τραυματικές καταστάσεις: Βαδίζοντας στο όριο (με βάση εμπειρίες από ένα κλινικό πλαίσιο) Προεδρείο: Γρ. Βασλαματζής Διαδικασίες παθολογικής εσωτερίκευσης Χ. Ζερβής Τραύμα της απώλειας και απώλεια του τραύματος Γρ. Μανιαδάκης Όψεις του τραυματικού στο διυποκειμενικό χώρο της θεραπείας Μ. Κοκκώση Δυϊκή θέαση του τραυματικού: Κρατώντας την αναλυτική εστία Γρ. Βασλαματζής 14:00-16:00 ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΗ ΔΙΑΚΟΠΗ 16:00-17:30 ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ Συντονιστής: Ε. Ασλανίδης The telescoping of generations: Συνάντηση με την συγγραφέα H. Faimberg (σε Αγγλική γλώσσα χωρίς παράλληλη μετάφραση) Συζητητές: Γρ. Μανιαδάκης, Α. Σπυροπούλου, Γ. Χαλκιά 17:30-18:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ-ΚΑΦΕΣ 18:00-19:00 Επιτροπή Βιβλιοθήκης: Παρουσίαση βιβλιοθήκης Μ. Κahn της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Προεδρείο: Α. Γιαννακούλας - Π. Σακελλαρόπουλος Εισηγητές: Ε. Καλλιτεράκη, Χ. Καραμανωλάκη, Κ. Ταλφανίδης, Ε. Σουμάκη 19:00-20:00 ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ Προεδρείο: H. Λιακόπουλος 19:00-19:30 Τραύμα και διαγενεαλογικοί δεσμοί Ε. Βλαχάκη 19:30-20:00 Το τραυματικό γεγονός ως φαντασιακή πραγματικότητα Α. Βασιλιάς 20:00-20:30 Συζήτηση
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΜΑΙ ΟΥ 2008 ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Α & Β 12:30-14:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Προεδρείο: Δ. Αναγνωστόπουλος - Δ. Αναστασόπουλος Αντιμετωπίζοντας το ψυχικό τραύμα σε παιδιά και εφήβους Κατανοώντας το ψυχικό τραύμα στην ψυχοθεραπεία εφήβων Δ. Αναστασόπουλος Η σημαντικότητα του τραύματος στην παιδική ηλικία Ειρ. Τσανίρα Η πολλαπλότητα των γονεϊκών προτύπων ως τραυματική εμπειρία στη διαμόρφωση της ταυτότητας Δ. Αναγνωστόπουλος Αναζητώντας τον μίτο της Αριάδνης Ε. Σουμάκη 14:00-16:00 ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΗ ΔΙΑΚΟΠΗ 16:00-17:30 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η απώλεια του σημαντικού άλλου: Τραυματικές επιπτώσεις σε δυο κλινικές περιπτώσεις Συντονιστής: Σ. Τουρνής Εισηγήτριες: Κ. Βασιλοπούλου, Μ. Σιδηροπούλου ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Α 16:00-17:30 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τραύμα παγωμένο στον χρόνο. Ευγένιος Ο Νηλ «Ταξίδι μακράς μέρας μέσα στη νύχτα» Συντονίστρια: Ε. Βλαχάκη Εισηγήτρια: Ε. Καλλιτεράκη 17:30-18:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ-ΚΑΦΕΣ ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Β ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Α & Β 19:00-20:30 ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Συντονίστρια: Ε. Σουμάκη Το ψυχοδυναμικό counselling: Συνάντηση με τους συγγραφείς: Α. Γιαννακούλα, S. Fizzarotti-Selvaggi Συζητητές: Μ. Κοκκώση, Α. Σταθόπουλος, Κ. Ταλφανίδης 7
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΜΑΙ ΟΥ 2008 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΡΕΧΘΕΙΟ 09:00-10:30 ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ Προεδρείο: Γρ. Βασλαματζής - Β. Φαλάρας 09:00-09:30 Το ψυχικό τραύμα με την ματιά ενός νευροεπιστήμονα H. Κούβελας 09:30-10:00 Όραση και ψυχικό τραύμα N. Χαμπέρης 10:00-10:30 Το ψυχικό τραύμα, η ορμή του θανάτου και το σώμα Δ. Κυριαζής 10:30-11:00 Συζήτηση 11:00-11:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ-ΚΑΦΕΣ 11:30-12:15 ΔΙΑΛΕΞΗ Προεδρείο: Π. Σακελλαρόπουλος 12:15-12:30 Συζήτηση Κατασκευάζοντας ιστορικές αλήθειες Η. Faimberg 12:30-14:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Προεδρείο: Χ. Καραμανωλάκη Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ... Προσεγγίζοντας το τραύμα του ελληνικού εμφυλίου Ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο. Το βίωμα του εμφυλίου και οι εξιστορήσεις του Το εκκρεμές του λόγου και της σιωπής. Λογοτεχνικές αφηγήσεις και μαρτυρίες για τον εμφύλιο Ψυχοτραυματικοί και προστατευτικοί παράγοντες σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου Κληρονομώντας την ενοχή και το ανεπίλυτο πένθος. Η επεξεργασία του τραύματος από τις επόμενες γενιές 14:00-16:00 ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΗ ΔΙΑΚΟΠΗ 16:00-17:30 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ιχνηλατώντας το τραύμα στους οριακούς: Δεσμοί μίσους και η ελπίδα της μεταβίβασης Συντονίστρια: Χ. Καραμανωλάκη Εισηγήτριες: Σ. Βονδικάκη, Ε. Ιωάννοβιτς 17:30-18:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ-ΚΑΦΕΣ Β. Καραμανωλάκης Γ. Παπαθεοδώρου Δ. Πλουμπίδης Χ. Καραμανωλάκη 18:00-20:00 ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ Προεδρείο: Α. Γιαννακούλας - Δ. Ρήγας 18:00-18:45 Ο τραυματικός ρόλος των ασυνείδητων γονεϊκών φαντασιώσεων ως παράγοντες ξένοι προς το εγώ 18:45-19:00 Συζήτηση V. Bonaminio 19:00-19:45 Τραύμα και ψυχικός πόνος P. Dreyfus 19:45-20:00 Συζήτηση 8
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΜΑΙ ΟΥ 2008 ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Α & Β 12:30-14:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Προεδρείο: Σ. Μπεράτη Eλληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία: Διεργασίες και απουσία διεργασιών επί του ψυχικού τραύματος Ψυχικό τραύμα και πράξη Η εργασία της ψυχικής μορφοποίησης από τη σκοπιά του αρνητικού του τραύματος Πεπρωμένα του τραύματος 14:00-16:00 ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΗ ΔΙΑΚΟΠΗ Φ. Μπόμπος Β. Δημόπουλος Σ. Σαββόπουλος 16:00-17:30 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Α Όψεις και διεργασίες του τραυματικού βιώματος. Ψυχαναλυτική προσέγγιση Συντονιστής: Δ. Κυριαζής Όψεις του τραυματικού: Η τραυματική εμπειρία ως άμυνα στη διαταραχή ταυτότητας φύλου Όψεις του τραυματικού: Η κρύπτη, το ψυχικό τραύμα και ο φόβος μπροστά στη ζωή Κ. Εμμανουηλίδης Ε. Κοράλλη 16:00-17:30 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ψυχικό τραύμα και διαταραχές του «περιέχοντος χώρου» Συντονιστής: Β. Φαλάρας Εισηγήτρια: Μ. Αριμπλιά 17:30-18:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ-ΚΑΦΕΣ ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Β 9
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 11 ΜΑΙ ΟΥ 2008 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΡΕΧΘΕΙΟ 09:00-10:30 ΔΙΑΛΕΞEIΣ Προεδρείο: Δ. Κυριαζής - Ν. Χαμπέρης 09:00-09:30 Το ψυχικό τραύμα της παιδικής ηλικίας και η σχέση του με τα τραύματα (βια-βασανισμοί) της ενήλικης ζωής 09:30-10:00 Η τραυματική επίδραση του ανεκπλήρωτου ερωτικού διαλόγου μεταξύ γονέα-παιδιού 10:00-10:30 Εξωτερικό τραύμα - εσωτερικό τραύμα: Μία αναπόφευκτη σύνδεση 10:30-11:00 Συζήτηση 11:00-11:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ-ΚΑΦΕΣ Π. Σακελλαρόπουλος Η. Λιακόπουλος Ι. Ιεροδιακόνου - Μπένου 11:30-12:15 ΔΙΑΛΕΞΗ Προεδρείο: Μ. Γιωσαφάτ 12:15-12:30 Συζήτηση «Ο 30ετής πόλεμος της Στεφανίας». Μερικές παρατηρήσεις για το ψυχικό τραύμα Β. Φαλάρας 12:30-14:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Συντονιστής: Ι. Τσιάντης «Αποφασίζοντας για τη ζωή ή το θάνατο αγέννητου μωρού: Ηθικά διλήμματα κατά την προγεννητική διάγνωση» Διακρατικό πρόγραμμα EDIG Παρουσίαση του διακρατικού ερευνητικού προγράμματος Β. Βασιλοπούλου Παθολογικό εύρημα στην προγεννετική διάγνωση: Τραυματικό γεγονός για την υποψήφια μητέρα και για το ζευγάρι Σ. Χριστογιώργος Προγγεννητική / γενετική διάγνωση και τρισωμία 21: Ιδιαιτερότητες και προβληματισμοί Γ. Κολαΐτης Ψυχαναλυτική κατανόηση των επιπτώσεων του προγεννητικού ελέγχου υπό το πρίσμα της θεραπευτικής διαδικασίας Ε. Σουμάκη Συζητητής: Ν. Τζαβάρας 14:00-14:30 ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ Α. Γιαννακούλας, Δ. Ρήγας, Β. Φαλάρας ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Α & B 12:30-14:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Προεδρείο: Θ. Κατριός Βορειοελλαδική Ψυχαναλυτική Εταιρεία: Το ψυχικό τραύμα μέσα και έξω από την συνεδρία Στιγμές (από ένα εργαστήριο για το «Ψυχικό Τραύμα») Μετανάστευση - το τραύμα του αποχωρισμού Αντιμετώπιση προσφάτου τραύματος και επίδραση στον χαρακτήρα Φ. Τριανταφύλλου Κ. Φελέκη Θ. Κατριός 10
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Bonaminio Vincenzo Διδάσκων Ψυχαναλυτής της Ιταλικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας ( S.P.I), Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης, Διευθυντής του Κέντρου Winnicott της Ρώμης, Διευθυντής του Training Course in Child and Adolescent Psychoanalytic Psychotherapy,τέως Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ψυχαναλυτικής Ένωσης (EPF) Dreyfus Peter MD, Ψυχαναλυτής, μέλος της Ελβετικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Faimberg Haydee ΜD, Διδάσκουσα Ψυχαναλύτρια της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Παρισίων (SPP), Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης 1993-(1997) Fizzarotti-Selvaggi S. Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια- Συγγραφέας Αλεξανδρή Αθηνά Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλύτρια, Ιδρυτικό Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Μέλος Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης Αναγνωστόπουλος Δημήτριος Παιδοψυχίατρος, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας Αναστασόπουλος Δημήτριος Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Παιδιού και Εφήβου Αριμπλιά Μαγδαληνή Ψυχολόγος, Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Νέας Σμύρνης του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Βασιλοπούλου Κωνσταντίνα Ψυχίατρος, Β Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Εκπαιδευόμενο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Βασλαματζής Γρηγόρης Ψυχίατρος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ψυχαναλυτής- Ψυχοθεραπευτής, Διδάσκων της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Βλαχάκη Ειρήνη Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλύτρια- Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστημονική Υποδιευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Βονδικάκη Σταματία Ψυχίατρος, Επιστημονική συνεργάτης Α Ψυχιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Εκπαιδευόμενο μέλος Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής και Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας Γιαννακούλας Ανδρέας Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής, Πρόεδρος της Ιταλικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, Μέλος της Βρετανικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ενώσεως, Επίτιμος Πρόεδρος και Καθηγητής Ψυχαναλυτικής στο Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης, Ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Γιωσαφάτ Ματθαίος Ψυχιάτρος-Παιδοψυχιάτρος, Διδάσκων Ψυχαναλυτής, Ιδρυτικό Μέλος και Τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Ιδρυτής και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας, τέως Διευθυντής του Κέντρου Οικογενειακής Ψυχιατρικής του Λονδίνου Ασλανίδης Επαμεινώνδας Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής-Ψυχοθεραπευτής, Μέλος και Διδάσκων της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Βασιλιάς Ανδρέας Κλινικός Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Ψυχολογίας Ψυχαναλυτής-Ψυχοθεραπευτής Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Βασιλοπούλου Βασιλική Ψυχολόγος MSc Δημόπουλος Βασίλης Διδάσκων Αναλυτής, Μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Εμανουηλίδης Κώστας Ψυχίατρος, Δρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόσεδρο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπειας Ζερβής Χρήστος Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλυτής, Μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Παρισιού 11
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Ιεροδιακόνου-Μπένου Ιωάννα Ψυχίατρος, ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, Επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής ΑΠΘ, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Ιδρυτικό Μέλος της Βορειοελλαδικής Ψυχαναλυτικής Εταιρίας, Μέλος της British Federation of Psychoanalytic Psychotherapy Ιωάννοβιτς Ειρήνη Ψυχιατρική Κοινωνική Λειτουργός, Α Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Ομαδική Aναλύτρια, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας Καλλιτεράκη Ευτυχία Ψυχαναλύτρια-Ψυχοθεραπεύτρια, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Μέλος και Διδάσκουσα της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας Καραμανωλάκη Χαρά Ψυχίατρος, Ψυχαναλύτρια-Ψυχοθεραπεύτρια, A Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Καραμανωλάκης Βασίλης Ιστορικός, Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας Κατριός Θεμιστοκλής Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής, Πρόεδρος της Βορειοελλαδικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Μέλος της British Association of Psychotherapists Κοκκώση Μαρία Λέκτορας Ψυχολογίας, Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής, Ψυχιατρικής και Νευρολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κολαΐτης Γεράσιμος Επίκουρος Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής, Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική Νοσοκομείου «Η Αγία Σοφία» Κοράλλη Ελένη Ψυχολόγος, Μονάδα Ψυχαναλυτικής Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας Καλλιθέας, Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Κυριαζής Δημήτρης Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλυτής- Ψυχοθεραπευτής, τ. Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Ιδρυτικό Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας Λαζαράτου Αναστασία Ψυχοθεραπεύτρια, Μονάδα Ψυχαναλυτικής Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας Καλλιθέας, Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Λιακόπουλος Ηλίας Δρ. Διπλ. Ψυχολόγος, Ψυχαναλυτής, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Μανιαδάκης Γρηγόρης Ψυχίατρος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, Πρόσεδρο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Μπεράτη Σταυρούλα Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Παιδοψυχιατρικής και Ψυχανάλυσης Πανεπιστημίου Πατρών, Πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και Μέλος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης Μπόμπος Φώτης Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής, Μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης Παπαδημητρίου Γεώργιος Καθηγητής Ψυχιατρικής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Α Ψυχιατρικής Κλινικής, Αιγινήτειο Νοσοκομείο Παπαθεοδώρου Γιάννης Επίκουρος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Πλουμπίδης Δημήτρης Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Ποταμιάνου Άννα Διδάσκουσα Ψυχαναλύτρια Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Παρισίων Κούβελας Ηλίας Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστήμιου Πατρών 12
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Ρήγας Δημήτρης Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής-Ψυχοθεραπευτής, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Ιδρυτικό Μέλος της Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενιακής Θεραπείας Σαββόπουλος Σάββας Ψυχίατρος, Διδάσκων Ψυχαναλυτής, Μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης Σακελλαρόπουλος Παναγιώτης Καθηγητής Ψυχιατρικής-Παιδοψυχιατρικής, Ιδρυτικό Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής και της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, Μελος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης Σιδηροπούλου Μαριάννα Ψυχολόγος, Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Σουμάκη Ευγενία Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλύτρια-Ψυχοθεραπεύτρια, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής, Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδοψυχιάτρων, Πρόεδρος Παιδοψυχιατρικού Κλάδου Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, Πρόεδρος Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου Σπυροπούλου Αρετή Ψυχίατρος, Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Σταθόπουλος Αντώνης Παιδοψυχίατρος, Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Ταλφανίδης Κωνσταντίνος Παιδοψυχιάτρος, Ψυχαναλυτής-Ψυχοθεραπευτής, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Τζαβάρας Νίκος Καθηγητής Ψυχιατρικής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Ψυχαναλυτής, Πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας Τριανταφύλλου Φανή Ψυχίατρος, Ιδρυτικό Μέλος της Βορειοελλαδικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, Μέλος της British Association of Psychotherapists Τσανίρα Ειρήνη Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Παιδιού και Εφήβου Τσιάντης Γιάννης MD, DPM, FRC PSYCH. Aν. Kαθηγητής Παιδοψυχιατρικής, Eπιστημονικός Yπεύθυνος ΕΨΥΠΕ, Πρόεδρος Ιατρικών Eιδικοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κλάδος Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής (UEMS) Φαλάρας Βασίλης Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής-Ψυχοθεραπευτής, Καθηγητής Ψυχιατρικής Τ.Ε.Ι.-Α, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος της Εκπαιδευτικής Επιτροπής και Διδάσκων της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Φελέκη Κασσιανή Ψυχίατρος, Μέλος Βορειοελλαδικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Χαλκιά Γεωργία Yπ. Διδάκτωρ Τμήματος Ψυχαναλυτικών Σπουδών Πανεπιστημίου Essex, Πρόσεδρο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Χαμπέρης Νικόλαος Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής-Ψυχοθεραπευτής, Μέλος και Διδάσκων της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Χριστογιώργος Στυλιανός Λέκτορας Παιδοψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική Νοσοκομείου «Η Αγία Σοφία», Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Παιδιού και Εφήβου Τουρνής Σταμάτης Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής-Ψυχοθεραπευτής, Αναπληρωτής Διευθυντής Ψ.Ν.Α.-Δαφνί, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής 13
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Οργάνωση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Ημερομηνία 9-11 Μαΐου 2008 Γλώσσα Συμποσίου Ελληνική και Αγγλική με παράλληλη μετάφραση Τόπος Διεξαγωγής Συμποσίου Ξενοδοχείο Divani Palace Acropolis Παρθενώνος 19-25, Τ.Κ. 117 42, Αθήνα Δικαίωμα Συμμετοχής ΤΥΠΟΣ ΕΓΓΡΑΦΗΣ Επαγγελματίες Κλάδου Υγείας ϐ 220 Ειδικευόμενοι ϐ 180 Εκπαιδευόμενοι Εταιρειών Ψυχ. ϐ 120 Φοιτητές ϐ 75 Day Ticket ϐ 100 Μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης (CME) Το συμπόσιο έχει αξιολογηθεί με μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης, αναγνωρίσιμα από τον Π.Ι.Σ. (C.M.E. Credits), σύμφωνα με το σύστημα της αμοιβαίας αναγνώρισης από την U.E.M.S. Γραμματεία Διοργάνωσης Συμποσίου Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούμε όπως επικοινωνήσετε με την γραμματεία του Συμποσίου: TRIAENA TOURS & CONGRESS A.E. Μεσογείων 15, Μέγαρο Άτσλεϋ, Αθήνα, 11526 Τηλ.: 210 7499300 / 374, Fax: 210 7705752 E-mail: congress@triaenatours.gr - www.triaenatours.gr ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής ευχαριστεί για τη συμβολή της στην επιτυχία του 13 ου Συμποσίου την εταιρεία ELPEN 14
15
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ HELLENIC SOCIETY OF PSYCHOANALYTIC PSYCHOTHERAPY Δημητρέσσα 8, 115 28 Αθήνα, Τηλ. & Fax: 210 7712 901 e-mail: hspp@otenet.gr 8 Dimitressa Str., 115 28 Athens, Greece, Tel. & Fax: +30 210 7712 901