ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΚΑΙΛΗΘΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ (1941-1944) ΚΑΙΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1946-1947) ΣΤΟ ΝΕΟ ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΡΟΔΟΠΗΣ
ΤριμελήςΣυμβουλευτική Επιτροπή Επιβλέπωνκαθηγητής Μέλη ΣέργηςΜανόόλης Επίίκουροςκαθηγητής ΑκτσόόγλουΙάάκωβος Λέκτορας ΜπακιρτζήςΙωάάννης Λέκτορας Εικόόναεξωφύλλου: ΝέοΣιδηροχώρι1926. ΣυμπόόσιοΣαμμακοβιτών (ΦωτογραφικόόΑρχείίοΜορφωτικούΟμίίλουΝέουΣιδηροχωρίίου)
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣΚΑΙΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΩΝ ΧΩΡΩΝ ΝΕΚΤΑΡΙΑ Θ. ΔΡΙΝΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΚΑΙΛΗΘΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ (1941-1944) ΚΑΙΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1946-1947) ΣΤΟ ΝΕΟ ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΡΟΔΟΠΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Κομοτηνή 2009
ΠΕΡΙΕΧΟΜ ΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...9 ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ...21 1. Σύντομηιστορικήαναδρομή... 21 2. Η προφορικήιστορίίαστηνελλάάδα... 27 3. Λαογραφίίακαιπροφορικήιστορίία... 29 4. Χαρακτηριστικάάτηςπροφορικήςιστορίίας... 31 5. Προφορικήιστορίία: ησχέσητηςμετηντοπικήιστορίίακαιτημαθητική τάάξη... 37 ΑΠΟ ΤΟ ΣΑΜΜΑΚΟΒΟ ΤΗΣΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣΘΡΑΚΗΣ...43 1. Η ανθρωπογεωγραφίία... 43 2. Η οικονομίία... 44 3. Η ιστορίία: στηδίίνητωνιστορικώνεξελίίξεων, αρχές20 ου αιώνα... 47 4. Η Έξοδος... 53 ΣΤΟ ΝΕΟ ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΡΟΔΟΠΗΣ...57 1. Η οδύσσειατηςπροσφυγιάάςκαιοιδυσκολίίεςτηςεγκατάάστασης... 57 2. Σήμερα, 85 χρόόνιαμετάά... 60 Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙΤΗ ΘΡΑΚΗ...63 1. Η παραχώρησητηςανατ. ΜακεδονίίαςκαιΘράάκηςαπόότουςΓερμανούς στουςβουλγάάρους... 63 2. Η διοικητικήοργάάνωσητωνκατεχόόμενωναπόότουςβουλγάάρουςπεριοχών... 65 3. Η Βουλγαρικήπολιτικήέναντιτουελληνισμού... 67 3.1. Η στάάσητωνβουλγάάρωνέναντιτηςορθόόδοξηςεκκλησίίας... 67 3.2. Η εκπαιδευτικήκαιγλωσσικήπολιτικήτωνβουλγάάρωνστηνανατ. Μακεδονίία καιθράάκη... 69 4. ΟιεπιπτώσειςτηςΒουλγαρικήςΚατοχής... 70 4.1. Η οικονομικήζωήτηςανατ. ΜακεδονίίαςκαιΘράάκης... 70 4.2. Κακοποιήσειςκαικαταπιέσειςτουελληνικούπληθυσμού... 72 4.3. ΜετακινήσειςπληθυσμώνστηνΑνατολικήΜακεδονίίακαιΘράάκηκατάάτη διάάρκειατηςκατοχής... 75 4.4. Η στάάσητωνβουλγάάρωναπέναντισεμουσουλμάάνους, Εβραίίουςκαι Αρμένιους... 78 5. Η αντίίστασητουλαούστηνανατ. ΜακεδονίίακαιτηΘράάκηκατάάτης βουλγαρικήςκατοχής... 79 5.1. Η ΕπιτροπήΜακεδόόνωνκαιΘρακών... 79
5.2. Η αντιστασιακήδραστηριόότηταστηνπεριοχήτηςανατολικήςμακεδονίίας... 79 5.3. Η αντιστασιακήδραστηριόότηταστηνπεριοχήτηςροδόόπης... 82 6. Η απελευθέρωσητηςανατολικήςμακεδονίίαςκαιτηςθράάκης... 84 ΕΜΦΥΛΙΟΣΠΟΛΕΜΟΣ(1946 1949)...87 1. ΑπόότηνΑπελευθέρωσηστονΕμφύλιο... 87 2. Ο ΕμφύλιοςπόόλεμοςστηΘράάκη... 91 3. Ο απολογισμόόςτουεμφυλίίουπολέμου... 98 Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ...101 Μνήμηκαιχρόόνος... 102 Μνήμηκαιχώρος... 104 1. Η μνήμητουιταλοελληνικούπολέμου...106 2. Η μνήμητηςβουλγαρικήςκατοχής... 111 2.1. Η άάφιξητωνπολιτικώνκαιστρατιωτικώναρχώνστονέοσιδηροχώρι... 111 2.2. Η διοικητικήοργάάνωσηκαιοιφορείίςεξουσίίας... 112 2.3. Η λήψημέτρωνγιατηνοικονομικήαφαίίμαξητωνκατοίίκων... 115 2.4. Τρόόποιαντιμετώπισηςτωνπεριοριστικώνβουλγαρικώνμέτρων... 117 2.5. Η ανάάμνησητηςπείίνας... 120 2.6. Κακοποιήσεις μέτραεκφοβισμού αγγαρείίες... 124 2.7. Η λειτουργίίατουσχολείίουσταχρόόνιατηςβουλγαρικήςκατοχής... 131 2.8. Η λειτουργίίατηςεκκλησίίαςσταχρόόνιατηςβουλγαρικήςκατοχής... 133 2.9. Η άάφιξητωνεποίίκωνκαιησυμβίίωσητωννεοσιδηροχωριτώνμετους Βουλγάάρους... 135 2.10. Η καθημερινήζωήμετουςβούλγαρουςεποίίκους... 138 2.11. ΤοπολιτιστικόόεπίίπεδοτωνΒούλγαρωνεποίίκων... 141 2.12 ΟιαναμνήσειςτηςαντίίστασηςκατάάτωνΒουλγάάρων... 146 2.13. Η ανάάμνησητηςαποχώρησηςτωνβουλγάάρων... 147 Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ...151 Μνήμηκαιχρόόνος... 152 Μνήμηκαιχώρος... 153 ΜνήμηκαιΕμφύλιος... 154 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ...181 ΕΠΙΛΟΓΟΣ...193 ΠΙΝΑΚΑΣΑΦΗΓΗΤΩΝ...195 ΓΛΩΣΣΑΡΙ...197 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...199
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οιάάνθρωποιτουπαλιούκαιρούείίναισανεγκυκλοπαίίδειες, τους οποίίουςμπορείίςνα ξεφυλλίίσεις, αρκείίναδείίξειςενδιαφέρονκαισεβασμόόσεόόσαέχουνναπουν. Τοαποτέλεσμαπουπροκύπτειδικαιώνει τηνπροσπάάθεια, καθώςηενεργοποίίησητηςμνήμηςανασύρειαπόότο παρελθόόνπροσωπικάάβιώματαπουστηναντίίθετηπερίίπτωσηθαέμεναν στηναφάάνεια. Αυτάά αποκτούνμεγαλύτερηαξίία, όότανσχετίίζονταιμε σημαντικάάγεγονόότατηςνεόότερηςελληνικήςιστορίίας, όόπωςείίναιηκατοχήκαιοεμφύλιος. Η ανάάχείίραςεργασίίακαταγράάφειαναμνήσειςαπόότηνταραγμένη δεκαετίίατου 40, έτσιόόπωςαυτήβιώθηκεαπόότοσύνολοτωνκατοίίκων ενόόςχωριούτηςροδόόπης, τουνέουσιδηροχωρίίου. Η προσπάάθειααυτή αναδεικνύειτουςίίδιουςτουςπρωταγωνιστέςτωνγεγονόότωνδίίνοντάάς τουςτολόόγο, αποδεικνύειτηδιαχρονικήπαρουσίίατηςμικρήςαυτήςκοινόότηταςστηντοπικήιστορίίακαιστοχεύειναδιατηρήσεικαινακληροδοτήσειστιςεπόόμενεςγενιέςτουχωριούένακομμάάτιαπόότηνιστορίία τουτόόπουτους γιατίίόόλοιοιάάνθρωποικουβαλούνμέσατουςτηνιστορίία τους, αυτήδίίνειτοστίίγμακαιτηνταυτόότητάάτους. Γι αυτόότολόόγοοφείίλω ναευχαριστήσωόόλουςτουςαφηγητέςπου μεδέχτηκανστοχώροτους, επέτρεψανναμπω στηζωήτουςκαιναμελετήσω πτυχέςτουεαυτούτουςκαιτηςοικογενειακήςτουςζωής. Χωρίίς τησυμβολήςτουςηεργασίίααυτήδεθαυφίίστατο. Ολόόθερμες ευχαριστίίες οφείίλω στον επιβλέποντα καθηγητή κ. ΜανόόληΣέργη, σύμβουλοκαιβοηθόόσεκάάθεφάάσητηςπαρούσαςδιατριβήςαπόότηνεπιλογήτουθέματος, τηβιβλιογραφικήενημέρωσηέως τημέθοδοεπεξεργασίίαςτουυλικού. Εκφράάζω επίίσηςτιςευχαριστίίες μουκαισταυπόόλοιπαμέλητηςτριμελούςσυμβουλευτικήςεπιτροπήςκ. ΙάάκωβοΑκτσόόγλουκαιΙωάάννηΜπακιρτζήγιατιςπροτάάσειςκαιτιςπαρατηρήσειςτουςωςπροςτηβελτίίωσητουπεριεχομένουτηςεργασίίας. Τέλος, ευχαριστίίεςοφείίλονταιστοδήμαρχοτουνέουσιδηροχωρίίουκ. ΒαρβάάτοΚώστακαιστοσυνάάδελφοκ. ΜπάάκαΙωάάννη, πουβοήθησανστησυγκέντρωσητουυλικούπροσφέρονταςβιβλίίααπόότηνπροσωπικήτουςβιβλιοθήκηαλλάάκαισεόόλουςτουςφίίλουςσυναδέλφουςγια τησυμπαράάστασηπουμουέδειξανσεόόλοτοεπίίπονοδιάάστηματηςεπιτόόπιαςέρευναςκαιτηςσυγγραφής. 7