Προγράµµατα Σχολικών ραστηριοτήτων

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Προγράµµατα Σχολικών ραστηριοτήτων Αγωγής Υγείας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πολιτιστικών Θεµάτων Καστοριά 2012

«µόνο ό,τι δέχεσαι µε την ψυχή σου, αυτό µόνο µαθαίνεις και αυτό ενσωµατώνεις στη ζωή σου και το χαρακτήρα σου» J. Dewey ISBN 978-618-80289-0-6 Γραφείο Σχολικών Συµβούλων Π.Ε. Ν. Καστοριάς Χρηµατοδότηση: Ειδικός φορέας 181 Κ.Α.Ε. 5274 οικ. έτους 2012 για κάλυψη δαπανών σχολικών δραστηριοτήτων Επιµέλεια Έκδοσης: Ελένη Αναστασοπούλου Αλίκη Καζταρίδου Σάββας Παντζαρίδης Χρήστος Παστελάς Παναγιώτης Κώττας Σχεδίαση:

Γεώργιος Μασλάρης ιευθυντής Π.Ε. Ν. Καστοριάς ή ει µια συλλογ ος περιλαµβάν οί οπ ο υ, µο τό του παρόντος οτήτων. ού ικών δραστηρι ίζω την έκδοση ολ ετ ιρ σχ ν χα διαδικασία αφ τω ρά α χα σι υ στα πλαί εκπαιδευτική γή αν λα ηκ ην αλ Με µεγάλη µο στ ήθ ν οι τη ία οπ µε οµ καινοτ ν σχέση ατα που υλ ν ου µµ τη έχ ρά υ υν ογ ν πο ύο ω πρ κν νέ ό ση απ αδει χρήση παίδευ ατα αυτά αν εις για την εκ σεων και τη ψ γί λή εγ ή τι ικ οσ αν οµ πρ ες ατ Τα προγράµµ ν νέ ικώ ική νέων διδακτ και προωθούν αποµνηµονευτ γή ό µο ς απ αρ θο ία βά εφ εµπεριέχουν ασ ν σε ικ ι οντα ποιθήσεων, τη ο αυτό η µαθησιακή διαδ τικά, αναπτύσσ ισ αι ολ ντ ι ού τα αρχών και πε όπ ζε ργ τρ γί ιε ν σων. Με το γνώση προσεγ ριστό αντικείµενο και καλλ διδακτικών µέ κή οµαδοσυνεργατική, η κανένα ξεχω τι νη συνδέονται µε ν γίνεται διερευ δε διδακτικές, υ πο ες δεξιότητ θητές. παιδαγωγικές, µα ς ς νε ου ρο στ γχ ές θεµελιώδεις σύ ορ ι τεχνολογικές ς και συµπεριφ ίται να ανταποκριθεί στις κονοµικές κα οι κο νι ω ιν θετικές στάσει λε κο ι στις υνση αυτή. το σχολείο κα σεις καθώς κα µβάλλουν προς την κατεύθ τή αι οίοι ως απ Σήµερα που ές ικ ήτων συ σκάλων οι οπ ι πολιτισµ οτ δα κα ρι ν τη ές τω ικ ασ στ λο δρ τι ν πολι ικό ρό ολικώ τους (των ά στο σηµαντ ογράµµατα σχ ας το ρόλο ορ ντ πρ αφ ζο τα µί ς αν ει αθ ν ίξ τα αβ ελ εξ γινό ς αν γνώσης µε λειψη αν δεν στους µαθητέ αδικασία οικοδόµησης της άι πλ ν ου έκ Θα ήταν παρά δι στ η καθοδηγητές ικής οµάδας στ και διδακτικές καινοτοµίες. εµψυχωτές ς µιας συνεργατ κέ λη γι µέ ω αγ κά τι ιδ γη πα ενερ κιµάσουν δο να µαθητών) σε ον έρ τρο το ενδιαφ µοναδικό κίνη Νικόλαος Αλχ ασ Λίγα λόγια για την έκδοση ίδης Υπεύθυνος Σχολ ικών ραστηριο τήτων 2012-201 ν/σης Π.Ε. Ν. Κα 5 στοριάς Με την παρούσα έκδοση, µικρή µεν σε µέγεθος αλλά θέλουµε να ελπίζουµε καλαίσθητη και άρτια, στοχεύουµε να παρουσιάσουµε ένα µικρό δυστυχώς, λόγω περιορισµένων δυνατοτήτων, µέρος από τις πλούσιες σχολικές δράσεις που υλοποιήθηκαν στα Νηπιαγωγεία και τα ηµοτικά Σχολεία του νοµού Καστοριάς στο πλαίσιο των προγραµµάτων Α.Υ., Π.Ε. και Π.Θ. για τη χρονική περίοδο που αυτά εφαρµόζονται στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση. Επιθυµούµε κυρίως να αναδείξουµε την προσπάθεια που καταβάλλουν οι µαθητές και οι µαθήτριες που εµπλέκονται στα προγράµµατα µε την πολύτιµη συνδροµή των εκπαιδευτικών που τους καθοδηγούν, προσδοκώντας ότι το σχολείο µέσω αυτών των δραστηριοτήτων προετοιµάζει ενεργούς και υπεύθυνους πολίτες που θα οδηγήσουν την κοινωνία σε ένα καλύτερο αύριο. Εκτιµούµε ότι είναι σηµαντικό τέτοιου είδους δραστηριότητες να γίνονται γνωστές πέρα από τη σχολική µονάδα, στην ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και την τοπική κοινωνία. Ευελπιστούµε, λοιπόν, το ταπεινό έντυπο που κρατάτε στα χέρια σας να υπηρετεί αυτόν το σκοπό, να µπορεί να λειτουργήσει ενηµερωτικά και αλληλοτροφοδοτικά και να αποτελέσει ένα χρήσιµο εκπαιδευτικό υποστηρικτικό υλικό σε ανάλογες µελλοντικές σχολικές δράσεις. Με βάση τα παραπάνω και παρά το γεγονός ότι το έντυπο αυτό φιλοξενεί έναν πολύ µικρό αριθµό σχολικών προγραµµάτων θέλουµε να εκφράσουµε τα θερµά µας συγχαρητήρια σε όλους τους µαθητές και τις µαθήτριες που συµµετέχουν µε ενεργό ενδιαφέρον σε προγράµµατα σχολικών δραστηριοτήτων αλλά και τους/τις εκπαιδευτικούς που παρά τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν καθηµερινά στο σχολείο έχουν τη διάθεση και το µεράκι να υλοποιούν µε υπευθυνότητα τέτοια προγράµµατα. Να εκφράσουµε επίσης τις ευχαριστίες µας στους διευθυντές και τις διευθύντριες, τους προϊσταµένους και τις προϊσταµένες και σε όλους τους/τις εκπαιδευτικούς των σχολείων της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Καστοριάς για τη συνεργασία µας, τη στήριξη αυτής της προσπάθειας και τη συµβολή τους στη συλλογή και την επεξεργασία του υλικού. Θέλουµε να επισηµάνουµε ότι τα παρόντα προγράµµατα, όπως και πολλά άλλα που δεν συµπεριλαµβάνονται στον παρόντα τόµο υλοποιήθηκαν µε τη στήριξη όλων όσων χρηµάτισαν, Σχολικοί Σύµβουλοι, /ντές Εκπ/σης, υπεύθυνοι Π.Ε., Α.Υ. και Π.Θ., τα προηγούµενα χρόνια. Τέλος εκφράζουµε τις ευχαριστίες µας σε όλους τους φορείς του τόπου µας και όχι µόνο, οι οποίοι µε οποιονδήποτε τρόπο συνεργάστηκαν µε τα σχολεία και υποστήριξαν την υλοποίηση των προγραµµάτων. 3

Αλίκη Καζταρίδ ο υ Σχολική Σύµβουλο ς ηµοτικής Εκπα ης ίδευσης 1 Εκπαιδ. Περιφ. Ν. Καστοριάς Πρόεδρος Επιτροπ ής Σχολικών ρασ τηριοτήτων Σάββα ς Παντζαρ ίδης Σχολικός Σύµβου λο ς η µοτικής Εκπαίδευ 2 ης Εκπαιδ. Περιφ. σης Ν. Καστοριάς Χρήστος Παστε λά ς Σχολικός Σύµβου λος ηµοτικής Εκ ης παίδευσης 3 Εκπαιδ. Περιφ. Ν. Καστοριάς Οι σχολικές δραστηριότητες που υλοποιούνται στο πλαίσιο των προγραµµάτων Αγωγής Υγείας (Α.Υ.), Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε.) και Πολιτιστικών Θεµάτων (Π.Θ.) προωθούν την ενεργητική µάθηση αξιοποιώντας και εφαρµόζοντας καινοτόµες διδακτικές πρακτικές. Οι διδακτικές αυτές πρακτικές αναπτύσσουν στους µαθητές και τις µαθήτριες την έµφυτη τάση για διερεύνηση, προάγουν τη δηµιουργική διάθεση, ενισχύουν την ανάληψη πρωτοβουλιών, καλλιεργούν δεξιότητες, υποστηρίζουν τη συλλογική-οµαδική προσπάθεια, τη συνεργασία, την κριτική σκέψη και εποµένως συντελούν στην αναβάθµιση της ποιότητας του παρεχόµενου εκπαιδευτικού έργου. Στα παραπάνω προγράµµατα η προσέγγιση της γνώσης γίνεται διαθεµατικά. Με την υλοποίηση διαθεµατικών σχεδίων εργασίας και διαθεµατικών δραστηριοτήτων στο χρόνο της Ευέλικτης Ζώνης αλλά και στο «διαθεµατικό» χρόνο, που αποτελεί το 10% του διδακτικού χρόνου κάθε γνωστικού αντικειµένου, αναµορφώνεται και αξιοποιείται καλύτερα ο σχολικός χρόνος και το ωρολόγιο πρόγραµµα και προωθείται αποτελεσµατικότερα η ενιαία και ολιστική προσέγγιση της γνώσης. Τα προγράµµατα σχολικών δραστηριοτήτων µέσω της διαθεµατικής προσέγγιση της γνώσης και των βιωµατικών δράσεων συµβάλλουν στο άνοιγµα του σχολείου στο φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η σύνδεση της σχολικής γνώσης µε τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και τις εµπειρίες των παιδιών µε επακόλουθο την ενίσχυση των µαθησιακών τους κινήτρων. Επιπρόσθετα, τα προγράµµατα σχολικών δραστηριοτήτων στοχεύουν όχι µόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά κυρίως στην ευαισθητοποίηση και την υιοθέτηση θετικών στάσεων και προτύπων συµπεριφοράς, προς τον εαυτό, την κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον. Συµβάλλουν έτσι καθοριστικά στη διαµόρφωση µιας άλλης αντίληψης για το σχολείο και το παιδαγωγικό του περιβάλλον. Επιδιώκεται µε βάση την αντίληψη αυτή, ένα σχολείο διαφορετικό, ένα σχολείο, το οποίο από χώρος ξερής µετάδοσης και παθητικής αποδοχής αποσπασµατικών γνώσεων µπορεί και πρέπει να µετατραπεί σε χώρο ευχάριστο για τα παιδιά, χώρο χαράς, ζωής και δηµιουργίας. Στην προσπάθεια αυτή είναι επόµενο να διαφοροποιείται και να διευρύνεται και ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού. Στα προγράµµατα αυτά ο εκπαιδευτικός δεν περιορίζεται στα στενά όρια του διδακτικού ρόλου αλλά έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιείται δηµιουργικά, να αξιοποιεί την περισσότερη ελευθερία που του παρέχεται, να αναλαµβάνει πρωτοβουλίες, να έχει ρόλο καθοδηγητή, συντονιστή, εµψυχωτή. 4

Ελένη Αναστασοπούλου Σχoλική Συµβουλος 33ης Περιφέρειας Προσχολικής Αγωγής ελεύθερη του ορισµένες γνώσεις µέσα από την «Oταν ένας µαθητής αποκτά µόνος θεια, τις σπά κάλυψη και την αυθόρµητη προ έρευνα, τον πειραµατισµό, την ανα ίως µια κυρ κτά τον τρόπο αυτό ο µαθητής κατα συγκρατεί πάντοτε περισσότερο. Με ς την εχώ συν ι όλη του τη ζωή και που θα αυξάνε µέθοδο που θα του χρησιµεύσει σε. (J. Piaget, 1971) περιέργειά του χωρίς να την εξαντλεί ιδευτικής ίδευση αποτελούν εργαλείο εκπα Οι καινοτόµες δράσεις στην εκπα ότησης, φοδ τρο ανα αλληλεπίδρασης, διαλόγου, µεθοδολογίας. Αποτελούν διεργασία τικό εργα συν µε ης ης στόχων και επαναδιατύπωσ ν, επίλυσης συγκρούσεων, τροποποίησ ητώ µαθ τος: τήµα ών του εκπαιδευτικού συσ πνεύµα κι εµπλοκή όλων των µελ τητα τικό εργα συν και κοινωνιών. Η συλλογικότητα εκπαιδευτικών, γονέων και τοπικών τελούν τη ση των καινοτόµων δράσεων απο ποίη που αναπτύσσεται κατά την υλο σχολικής της ης πτυξ ανά εκπαιδευτικού και της γέφυρα µεταξύ της ανάπτυξης του s, 1994). µονάδας στο σύνολό της (Hargreave µαθαίνουν την ευκαιρία στους µαθητές να υν δίνο Τα καινοτόµα προγράµµατα ησιακό µαθ σε η νωσ επίγ αυτ, ηµατική νοηµοσύνη βιωµατικά και ν αποκτούν συναισθ του γκες ανά στις νται ρίζο Στη ησιακή αυτονοµία. και κοινωνικό επίπεδο καθώς και µαθ, να στεί εργα συν να πο, τρό του να µάθει µε το δικό παιδιού για παιχνίδι και το βοηθούν µατολογήσει, να προτείνει αναρωτηθεί, να δοκιµάσει, να επιχειρη ς µε βάση που θα µπορεί να κάνει επιλογές ζωή Προετοιµάζουν τον αυριανό ενήλικα σωπικότητα που τον ξεχωρίζει. τις αξίες, τις ανάγκες του και την προ λιτι σµι κή, ίτη σε µια σύγ χρο νη πολ υπο ηµ ιου ργο ύν τον ενε ργό πολ αύριο. ίσθητη περιβαλλοντικά κοινωνία του παγκοσµιοποιηµένη, δηµοκρατική, ευα µµάτων στο οδολογία των καινοτόµων προγρα Οι νηπιαγωγοί έχουν εντάξει τη µεθ σεις τους την τους και υποστηρίζουν µε τις δρά σύνολο της διδακτικής πρακτικής ητή και της της ολιστικής προσέγγισης του µαθ επικοινωνία και την παιδαγωγική «γνώσης». ν µαθησιακές γική τους συγκρότηση δηµιουργού Με την επιστηµονική και παιδαγω άλεια και ή, όπου τα νήπια νιώθουν αποδοχ ασφ διαδικασίες και σχολικό περιβάλλον σουν πτύσ ανα και νωση της ιδιαιτερότητάς τους µαθησιακό ενδιαφέρον. Αποκτούν επίγ α. ρκει σωπική και κοινωνική τους επά κριτική και δηµιουργική σκέψη, την προ 5

Παναγιώτης Κώττας Υπεύθυνος Σχολικών ρασ τηριοτήτων 2011-2012 ν/σης Π.Ε. Ν. Καστοριάς Για πάνω από 15 χρόνια η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, και περίπου για 10 χρόνια η Αγωγή Υγείας και τα Πολιτιστικά Προγράµµατα, αρχικά ως καινοτόµες δράσεις, και σήµερα ως σχολικές δραστηριότητες, έχουν σηµαντικότατο ρόλο στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση της χώρας µας. Οι σύγχρονες απαιτήσεις της ζωής θέλουν το σχολείο: α) Να κατανοεί και να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες του µαθητή, β) Να αντιµετωπίζει τις προκλήσεις (π.χ. µόλυνση περιβάλλοντος, εθισµό στο διαδίκτυο) να διαγιγνώσκει τις ανεπάρκειες (διαχείριση κρίσεων, απώλειες στη ζωή του παιδιού) να προετοιµάζει κατάλληλα και έγκαιρα το µαθητή για την ενήλικη ζωή του και παράλληλα γ) Να λειτουργεί σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο ανάπτυξης σχέσεων και επικοινωνίας µε την οικογένεια και την τοπική κοινωνία. Ως µέσα επίτευξης των στοχεύσεων αυτών, η Αγωγή Υγείας, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και τα Πολιτιστικά προγράµµατα στο σχολείο επιστρατεύουν εναλλακτικές, διαδραστικές µορφές µάθησης, επιµένουν στη συνεχή επιµόρφωση των εκπαιδευτικών και επενδύουν στις συνεργασίες και την αλληλεπίδραση µε κοινωνικούς φορείς, Πανεπιστήµια, Κ.Π.Ε. και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) σε κοινούς τοµείς ενδιαφέροντος. Υπηρετώντας την εκπαίδευση, όλα αυτά τα χρόνια, από τη θέση του υπευθύνου Αγωγής Υγείας, έως πέρυσι, και πλέον του Υπευθύνου Σχολικών ραστηριοτήτων τη σχολική χρονιά 2011-2012, θα ήθελα να συγχαρώ και να ευχαριστήσω όλο το διδακτικό προσωπικό της δ/νσης Π.Ε. Ν. Καστοριάς, τους Σχολικούς Συµβούλους, καθώς και όλους τους Φορείς, Συλλόγους, Μ.Κ.Ο., το Κέντρο Πρόληψης «ιέξοδος», το Κ.Π.Ε. Καστοριάς καθώς και όλα τα Κ.Π.Ε. της χώρας µας για την άψογη συνεργασία µας. 6

α ί ε γ ω γ α ι π Νη 7

/γείο 4ο Νηπ εστικού ς Ορ Άργου υμανίδου Το υ Αθηνά η Νακοπούλο ίν ρ ε τ Αικα -09 08 τος: 20 Σχ. Έ Τίτλος προγράμματος: «Τα παραμύθια του 4ου νηπ/γείου Αργους Ορεστικού» Αφορμή Ένα νήπιο, η Ελένη, µέσα σε τρεις ηµέρες, κατά τη διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων, έγραψε το πρώτο παραµύθι µε τίτλο «Τα µυρµηγκάκια στην άγρια φύση» και το παρουσίασε στους συµµαθητές της. Το παράδειγµά της ακολούθησαν τα υπόλοιπα νήπια µε αποτέλεσµα στο τέλος της χρονιάς να έχουµε µία συλλογή περισσοτέρων από σαράντα παραµυθιών. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Ιανουάριος έως Ιούνιο 2009 ραστηριότητες Βασικότερη δραστηριότητα για µας υπήρξε η συγγραφή των παραµυθιών. Μέσα από αυτή όµως γεννήθηκε η ανάγκη να κατανοήσουµε οτιδήποτε αφορά το χώρο του παραµυθιού, όπως το τι είναι: Συγγραφέας, Τυπογράφος τυπογραφείο, Εικονογράφος, Βιβλιοδεσία, Εκδόσεις, Εξώφυλλο, Οπισθόφυλλο, Σελιδοποίηση. Επισκεφθήκαµε τη δανειστική βιβλιοθήκη του Άργους. Γνωρίσαµε το βιβλιοθηκονόµο. ώσαµε στο βιβλιοθηκονόµο τα παραµύθια 8 που γράψαµε, ζητώντας του να τα βάλει σε µια γωνιά της βιβλιοθήκης ώστε να τα διαβάζουν τα παιδάκια που θα την επισκέπτονται. ιαβάσαµε στο χώρο της βιβλιοθήκης ένα παραµύθι της κ.βαρελλά, που µας κινητοποίησε να γράψουµε ένα ακόµη παραµύθι και να της το στείλουµε. Επισκεφθήκαµε το ταχυδροµείο, για να στείλουµε το παραµύθι µας στην κ. Βαρελλά. Φιλοξενήσαµε στο σχολείο µας τη συγγραφέα Λήδα Βαρβαρούση. Γνωρίσαµε το έργο της. Τα παραµύθια της, στάθηκαν η αφορµή για να ασχοληθούµε µε τα Μαθηµατικά: Ολοκληρώσαµε την αριθµοσειρά µε το παραµύθι (ένα σκουλήκι που δεν ήταν σκουλήκι). Γλώσσα: Παίξαµε παιχνίδια οµοιοκαταληξίας. Εικαστικά: Χρησιµοποιώντας υλικά όπως (φτερά, κορδέλες, πούλιες, υφάσµατα, οδοντογλυφίδες, κορδέλες, χαρτόνια) το κάθε παιδί έφτιαξε το «αγαπηµένο του σπιτάκι», αφού πρώτα διαβάσαµε το παραµύθι της κ. Βαρβαρούση µε τον οµώνυµο τίτλο. Παρακολουθήσαµε τη συγγραφέα Αθηνά Μπίνιου να αφηγείται παραµύθια της. Χρησιµοποιώντας υλικά όπως: ζάχαρη, κανέλα, γαρύφαλλα και πλαστελίνη, πλάσαµε µαζί της, τους ήρωες των παραµυθιών της. Τα δύο τµήµατα του νηπιαγωγείου µας συνεργάστηκαν και έγραψαν ένα παραµύθι µε τίτλο «Ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια» Επικοινωνήσαµε µε τη συγγραφέα Λιάνα ενεζάκη για να της ζητήσουµε να εικονογραφήσει το εξώφυλλο ενός παραµυθιού µας. Καλέσαµε στο σχολείο µας τον κ. Αβραµίδη, πρόεδρο του πολιτιστικού συλλόγου, «ΟΡΕΣΤΙ Α».

Αιτιολόγηση Ωφέλειες μαθητών Η καινοτοµία του προγράµµατος βρίσκεται στο ότι προτάθηκε από τα παιδιά, εξελίχθηκε µέσα από τα θέλω, τις επιθυµίες και τις ανάγκες τους και ολοκληρώθηκε όταν τα ίδια τα παιδιά το επέλεξαν. Ένα µεγάλο µέρος του ολοκληρώθηκε στο χρόνο των ελεύθερων δραστηριοτήτων, χωρίς να εµποδίσει την οµαλή ροή του προγράµµατος. Η υλοποίησή του έγινε τµηµατικά και κάθε φορά που υπήρχε λόγος να ασχοληθούµε ιδιαίτερα. Ευτυχής συγκυρία ο ερχοµός των συγγραφέων. Τα παιδιά χάρηκαν από τη επικοινωνία µαζί τους. Έγιναν γι αυτά οικεία και αγαπητά πρόσωπα. Κοινωνικοποιήθηκαν είτε φιλοξενώντας στο νηπ/γείο επαγγελµατίες και µαθαίνοντας από αυτούς είτε επισκεπτόµενα χώρους όπως η βιβλιοθήκη, το ταχυδροµείο κ.ά. και συνοµιλώντας µε τους επαγγελµατίες του κάθε χώρου. Καλλιεργήθηκε ο λόγος τους, αναπτύχθηκε η φαντασία τους και διασκέδασαν ερχόµενα σε επαφή µε το έργο πολλών ελλήνων λογοτεχνών «παραµυθάδων». Τονώθηκε η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίµησή τους όταν είδαν τυπωµένο στην τοπική εφηµερίδα το παραµύθι τους. Κοινωνικοποιήθηκαν. Τα νήπια επικοινώνησαν, εκφράστηκαν, συµφώνησαν, διαφώνησαν, αποφάσισαν. Ήταν ικανά να δεχθούν την απόρριψη της δικής τους πρότασης χειροκροτώντας την ιδέα κάποιου άλλου. Με αφορµή το παραµύθι τους επισκέφθηκαν τη δανειστική βιβλιοθήκη και επικοινώνησαν µε το βιβλιοθηκονόµο. Κάλεσαν στο νηπ/γείο τον πρόεδρο της «ΟΡΕΣΤΙ ΑΣ», ο οποίος µίλησε στα παιδιά για τη εφηµερίδα, την ιστορία της, το όνοµά της, καθώς και για την ιστορία του τόπου τους. Τέλος του ζήτησαν να συµπεριλάβει στην ύλη της εφηµερίδας και το δικό τους παραµύθι. Επισκέφθηκαν το ταχυδροµείο, για να στείλουν το παραµύθι στην κ. Βαρελλά. Έτσι γνώρισαν το ταχυδροµείο και τους υπαλλήλους του και τη διαδικασία αποστολής γραµµάτων. Καλλιεργήθηκε ο λόγος τους. Αναπτύχθηκε η φαντασία τους. Επικοινώνησαν µε την εικονογράφο κ. ενεζάκη, διεκδικώντας την εικονογράφηση του βιβλίου τους από επαγγελµατία εικονογράφο, µια και µέχρι τώρα εικονογραφούσαν τα βιβλία µόνα τους. Ένιωσαν περήφανα από το αποτέλεσµα της δουλειάς τους. Περιγραφή δραστηριότητας Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής µας στη δανειστική βιβλιοθήκη διαβάσαµε ένα παραµύθι της κ. Βαρελλά το οποίο στο τέλος µας προέτρεπε να γράψουµε ένα παραµύθι για ένα ζευγάρι παπούτσια και να της το στείλουµε. Αποφασίσαµε λοιπόν ότι θέλουµε να το κάνουµε, αλλά αυτή τη φορά όλοι µαζί. Μετά από ψηφοφορία καταλήξαµε ότι το παραµύθι µας θα αφορούσε ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια. Και ο τίτλος ήταν «Ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια». Το πρόγραµµα ολοκληρώθηκε στις αρχές Ιουνίου, γι αυτό δεν υπήρχε χρόνος να επαναληφθεί. Τέλος, εποπτικό υλικό για µας ήταν τα βιβλία όλων των συγγραφέων στους οποίους αναφερθήκαµε, η εφηµερίδες και η αναζήτηση στο internet. 9

ίο Νηπ/γε ού ι ισπηλτσακίρη α έσποινα Καλαφάτη ιν ο π λλα έσ τα Ντά Παναγιώ στά-κων/δου Ασβε 9 Ευσεβία Τίτλος προγράμματος: «Λιμναίος Οικισμός, σπίτια παλιά και νέα» -0 ς: 2008 Σχ. Έτο Οκτώβριος 2008 - Φεβρουάριος 2009 ηµιουργία αυτοσχέδιου χάρτη του ισπηλιού και παιχνίδι προσανατολισµού (οδηγώ το φίλο µου να βρεί το σπίτι µου στο χάρτη) Κατασκευή µακέτας του Λιµναίου Οικισµού ισπηλιού Κατασκευή εργαλείων και σκευών της εποχής του Λιµναίου Οικισµού (µε κόκκαλα, πέτρα, σχοινί, πηλό) Επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο Καστοριάς και σε έκθεση µακετών παλιών αρχοντικών της Καστοριάς ραστηριότητες Αιτιολόγηση Μιµητικά παιχνίδια αναπαράστασης της ζωής των κατοίκων του Λιµναίου Οικισµού (βοσκών, ψαράδων, γεωργών) Παιχνίδι µαντέµατος µε αντικείµενα καθηµερινής χρήσης µιας καλύβας Κατασκευή επιτραπέζιου παιχνιδιού ανάγνωσης µε αντικείµενα καθηµερινής χρήσης της καλύβας Σύνθεση λέξεων µε δεύτερο συνθετικό τη λέξη σπίτι π.χ. λουλουδόσπιτο, αραχνόσπιτο, µακαρονόσπιτο κ.λ.π. Το πρόγραµµα ήταν καινοτόµο γιατί τα νήπια ήρθαν σε επαφή µε ένα πολιτισµό µιας πολύ µακρινής, προϊστορικής εποχής, ένοιωσαν τη συνέχεια που υπάρχει στη ζωή των κατοίκων που έζησαν και ζουν δίπλα στη λίµνη και ιδιαίτερα στο χωριό τους. Μια δραστηριότητα που υλοποιήθηκε και την θεωρούµε καινοτόµα είναι η κατασκευή της µακέτας, των σκευών και των εργαλείων. Αυτή η δραστηριότητα θεωρήθηκε καινοτόµα γιατί τα νήπια προτίµησαν να προµηθευτούν τα υλικά κατασκευής από το χώρο του Λιµναίου Οικισµού και του χώρου γύρω από αυτόν. Επισκέφτηκαν µε τους γονείς τους το χώρο, παρατήρησαν, εντόπισαν τα κατάλληλα υλικά και τα συνέλεξαν. Επίσης δούλεψαν µε βάση τις αρχές τις οµοδοσυγκεντρωτικής διαδικασίας µάθησης. Αφορμή Το µεγάλο ενδιαφέρον και ο ενθουσιασµός των παιδιών µας όπως αυτός εκδηλώθηκε µέσα από τις ερωτήσεις τις παρατηρήσεις τους προς τους ξεναγούς, ύστερα από ένα περίπατο που κάναµε στον παλαιολιθικό Λιµναίο Οικισµό ισπηλιού, όπου εδρεύει και το σχολείο µας. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης 10

Περιγραφή μιας δραστηριότητας Ωφέλειες μαθητών Τα νήπια αφού συγκέντρωσαν τα απαραίτητα υλικά (πέτρες, λάσπη, καλάµια, χόρτα, ξύλα κ.λπ.), χωρίστηκαν σε οµάδες και η κάθε οµάδα ανέλαβε το έργο της κατασκευής. Κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας τα νήπια πολλές φορές βρέθηκαν σε καταστάσεις προβληµατισµού (π.χ. πώς να στερεώσουµε τις πέτρες και τα κόκκαλα στα ξύλα) και χρειάστηκε να δώσουν λύσεις. Ήταν µια δραστηριότητα που τα ενθουσίασε, ένιωσαν ικανοποίηση από το αποτέλεσµα και µε υπερηφάνεια επιδείκνυαν το έργο τους στους γονείς και σε όσους επισκέπτονταν το σχολείο. Μετά την έκθεση του προγράµµατος στους γονείς χρησιµοποιήθηκαν η µακέτα και τα εργαλεία για παιχνίδι ρόλων. Στο πρόγραµµα αρχικά ασχοληθήκαµε µε τον προϊστορικό Λιµναίο Οικισµό στη συνέχεια επεκταθήκαµε στις σύγχρονες κατοικίες καθώς και στις κατοικίες άλλων λαών όπως αυτές εξελίχθηκαν στο πέρασµα των χρόνων. Τα νήπια κατανόησαν τη διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου για κατοικία, συνειδητοποιώντας παράλληλα την επίδραση του περιβάλλοντος στην µορφή και τα υλικά αυτής. ιεύρυναν τις γνώσεις τους για το κοινωνικοϊστορικό περιβάλλον τους, συζήτησαν, έµαθαν να συνεργάζονται, να αυτοσχεδιάζουν, να παρατηρούν. 11

/γείο 6ο Νηπ άς ι Καστορ ου δ ασιλειά Αγνή Β ίνη Ναούμ Αικατερ Τίτλος προγράμματος: «Μαθαίνοντας σκάκι στο νηπ/γείο» 11 : 2010- ς Σχ. Έτο Αφορμή Τα παιδιά στο νηπιαγωγείο µας είναι εξοικειωµένα µε την παρουσία ζωγραφικών πινάκων µέσα στην τάξη. Οι πίνακες ζωγραφικής έχουν σταθερή παρουσία µέσα στο χώρο µας, καθ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Υπάρχουν πίνακες στο ηµερολόγιό µας, πίνακες για τους µήνες του χρόνου, για τις εποχές και για διάφορα θέµατα που διαπραγµατευόµαστε. Επίσης αρκετές φορές τα παιδιά φέρνουν από το σπίτι τους εικόνες από πίνακες ζωγραφικής. Έτσι λοιπόν, ένα πρωί στον πίνακα της τάξης παρατήρησαν τον παρακάτω πίνακα. Ο πίνακας ονοµάζεται «Μεγάλη σκακιέρα» τον έχει δηµιουργήσει ο ζωγράφος Πάουλ Κλεε (Paul Klee), το 1937, και σκεφτήκαµε ότι θα ήταν η κατάλληλη αφορµή για να κάνουµε τα παιδιά να ενδιαφερθούν για το σκάκι. Ο πίνακας περιέχεται στον τόµο 21 της σειράς «Μεγάλοι ζωγράφοι» της Βιβλιοθήκης Τέχνης της εφηµερίδας Καθηµερινή, 2006, από όπου και τον αναπαραγάγαµε. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Απρίλιος- Ιούνιος 2011 12 ραστηριότητες - ιεπιστημονική εξακτίνωση Παρουσίαση της σκακιέρας, των πεσσών και των θέσεών τους ηµιουργούµε σκακιστική γωνιά (µε σκακιέρες από το σπίτι, βιβλία, φωτογραφίες) Παίζουµε µε τους πεσσούς. (Βρες ποιος λείπει, βρες που τον έκρυψα, µάντεψε ποιόν πιάνεις, όταν κλείνεις τα µάτια σου, κ.λπ.) Μαθαίνουµε τις κινήσεις του κάθε πεσσού. (Βιωµατικά, τα παιδιά είναι οι πεσσοί πάνω στη σκακιέρα.) Φτιάχνουµε µια µεγάλη σκακιέρα στην αυλή ιαλέγω το πιόνι που προτιµώ και φτιάχνω ένα καπέλο. Το φορώ και παίζω σκάκι στην αυλή Ζωγραφίζουµε πολύχρωµες σκακιέρες, σαν τον PAUL KLEE, στο καβαλέτο Κατασκευάζω τη δική µου σκακιέρα (πλέκοντας χάρτινες λωρίδες) Γράφουµε και διαβάζουµε τα ονόµατα των πεσσών Κάνουµε µαθηµατικά µε το σκάκι (σειροθετούµε τους πεσσούς, τους µετράµε, τους οµαδοποιούµε, µετράµε τα κουτάκια της σκακιέρας) ιαβάζουµε παραµύθια για το σκάκι Γράφουµε το δικό µας παραµύθι Καλέσαµε τον κύριο Μέλλιο, µέλος του σκακιστικού συλλόγου Καστοριάς και µας µίλησε για το σκάκι Παίζουµε σκάκι στον υπολογιστή της τάξης Εκτυπώσαµε από τον υπολογιστή χάρτινα πιόνια για τις σκακιέρες µας Βρήκαµε εικόνες από το ζατρίκιο, το κυκλικό σκάκι των βυζαντινών ιαβάσαµε το βιβλίο ΟΙ ΡΑΠΕΤΕΣ ΤΗΣ ΣΚΑΚΙΕΡΑΣ, του Ευγένιου Τριβιζά Ακούσαµε όπερα, τις άριες από τους δραπέτες της σκακιέρας Η καλοκαιρινή µας γιορτή είχε θέµα τους δραπέτες της σκακιέρας

Πήγαµε εκδροµή στο δασάκι της Μεσοποταµίας και εκεί στη µεγάλη σκακιέρα, γίναµε εµείς πιόνια, παίξαµε σκάκι µε τους γονείς µας, και περάσαµε πολύ ωραία Aιτιολόγηση Το παραπάνω πρόγραµµα µε τον τρόπο που υλοποιήθηκε στο Νηπιαγωγείο µας, θεωρούµε ότι είναι καινοτόµο γιατί ξεκινώντας από την παρατήρηση ενός έργου τέχνης τα παιδιά κατάφεραν να έρθουν σε επαφή µε ένα εντελώς καινούργιο κόσµο για αυτά, σε ένα κόσµο που συνήθως έχουν θέση µόνο οι µεγάλοι, απέκτησαν γνώσεις και εµπειρίες µέσα από ένα πνευµατικό παιχνίδι, ανέπτυξαν τη φαντασία τους, καλλιέργησαν τη µνήµη τους, την αναλυτική τους σκέψη, την αυτοσυγκέντρωσή τους. Επίσης µπορέσαµε να αναπτύξουµε δραστηριότητες που εντάχθηκαν σε όλους τους τοµείς του αναλυτικού µας προγράµµατος, κάνοντας τα παιδιά να αποκτήσουν µια σφαιρική γνώση για το σκάκι που ελπίζουµε να γίνει ένας φίλος ζωής για αυτά. Ωφέλειες μαθητών Με βιωµατικό τρόπο έβαλαν κανόνες στους οποίους υπάκουσαν δίοτι αυτή η διαδικασία απέκτησε νόηµα γι' αυτούς. Αυτενέργησαν επαναλαµβάνοντας το παιχνίδι πολλές φορές και µάλιστα χωρίς τη δική µας συµµετοχή ή προτροπή. Τροποποίησαν τη στάση τους αποκτώντας συνήθειες συνεργατικής συµπεριφοράς. Εποπτικό υλικό - Βιβλιογραφία Π. Κλέε: Μεγάλοι ζωγράφοι, Βιβλιοθήκη τέχνης, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2006. Σκάκι για νεαρούς παίχτες: Στέφαν Κίντερµαν - Άννε Φράνκε, εκδόσεις Οιωνός, 2007. Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι, Κώστας Γιουβαντσιούδης - Ειρήνη Μουσιάδου, εκδόσεις Κλειδάριθµος, 2000. Οι δραπέτες της σκακιέρας: Ευγένιος Τριβιζάς, εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗΣ, 2009. Kidipedia: τόµοι 4 και 8 και διαδίκτυο. Περιγραφή μιας δραστηριότητας Μια από τις πιο αγαπηµένες δραστηριότητες των παιδιών ήταν αυτή που τα παιδιά έπαιρναν το ρόλο των πεσσών και συµµετείχαν σε µια παρτίδα σκάκι υπακούοντας στις εντολές των παιδιών παικτών. Από την πρώτη φορά που την πραγµατοποιήσαµε µέσα στην τάξη, µαθαίνοντας τις κινήσεις του κάθε πεσσού, έπειτα στο χώρο της αυλής, πάνω στη σκακιέρα που ζωγραφίσαµε, µέχρι και την τελευταία φορά στην εκδροµή µας, που την παρουσιάσαµε στους γονείς µας, τα παιδιά ήταν ενθουσιασµένα, ακολουθούσαν κατά γράµµα τις εντολές, διόρθωναν κάποιες λάθος κινήσεις των παικτών και φυσικά στο τέλος πανηγύριζαν µε τη νίκη χορεύοντας το τραγούδι του σκακιού Τετράγωνο - τετράγωνο - τετρα τετραγωνάκι 13

/γείο 7ο Νηπ ριάς Καστο ίου ντων Όλγα Α α ή Μαλέ Βασιλικ 0-11 Τίτλος προγράμματος: «Το πανηγύρι των παιδιών» ς: 201 Σχ. Έτο Αφορμή Το πανηγύρι του Άργους Ορεστικού. Κατά τη διάρκειά του, τα νήπια έφερναν στο Νηπιαγωγείο αντικείµενα και µιλούσαν για τις εµπειρίες τους. Το ενδιαφέρον όλων µονοπώλησε ένα παλιό αντικείµενο µέτρησης βάρους, το καντάρι. Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Σεπτέµβριος 2010 - Μάιος 2011 ραστηριότητες - ιαθεματική εξακτίνωση Ακολουθώντας τους βασικούς άξονες του Ενιαίου ιαθεµατικού Πλαισίου Προγραµµάτων Σπουδών ( ΕΠΠΣ) που περιλαµβάνουν σχεδιασµό και ανάπτυξη δραστηριοτήτων στη Γλώσσα, τα Μαθηµατικά, τη Μελέτη Περιβάλλοντος, ηµιουργία και έκφραση (µουσική, εικαστικά, πληροφορική, δραµατική τέχνη, φυσική αγωγή) Το ταξίδι των αισθήσεων (µε το βιβλίο συντροφιά γνωρίζω τις αισθήσεις) Το πιο νόστιµο φρουτάκι (παιχνίδια µε τις αισθήσεις) Το υγιεινό πρωινό κάνει το σώµα µου γερό! (εβδοµάδα υγιεινού πρωινού στο Νηπιαγωγείο) 14 Ο νικητής της διατροφής είναι... (Όποιο νήπιο καταφέρει να φτάσει στο τέρµα του επιδαπέδιου παιχνιδιού της διατροφής ακολουθώντας τις οδηγίες είναι νικητής) Ένα δώρο για σένα (Τα νήπια έκαναν σουπλά µε την τεχνική του κολάζ, έγραψαν συµβουλές και ρίµες για τη διατροφή και τα αντάλλαξαν µεταξύ τους) Πιο δοντάκι µου πονεί; Η οδοντίατρος επισκέπτεται το νηπιαγωγείο και µας δίνει συµβουλές. Τα νήπια ρωτούν και λύνουν τις απορίες τους Ο χορός του Κινέζικου δράκου Μάντεψε ποιο (ακούνε παραδοσιακά µουσικά όργανα και προσπαθούν να αναγνωρίσουν τις φωτογραφίες τους) Οι µικροί δηµιουργοί (κατασκευάζουν µουσικά όργανα µε διάφορα υλικά) Έλληνες, Κινέζοι, Αφρικάνοι, τσιγγάνοι, Ινδιάνοι (µουσικά ακούσµατα από διάφορες χώρες) Στα πολύ παλιά τα χρόνια σαν µικρό παιδί κι εγώ (Οι γιαγιάδες και οι παππούδες µας αφηγούνται τις εµπειρίες τους από τα πανηγύρια της παλιάς εποχής) Όταν θα πάω κυρά µου στο πανηγύρι (γνωριµία µε τα επαγγέλµατα που συναντώ) Ότι είναι πιο βαρύ, θα κοστίζει πιο πολύ (ζυγίζουµε µε καντάρι) Όταν µεγαλώσω θέλω να γίνω (Επαγγέλµατα καινούργια και παλιά) Ανοίξαµε και σας περιµένουµε. Το Σούπερ Μάρκετ στο Νηπιαγωγείο. Ψωνίζουµε πληρώνουµε Μετράω - πληρώνω. Παιχνίδια συναλλαγών Μάντεψε τη χώρα. Παρατηρούν εικόνες και βρίσκουν τις χώρες

Ταξίδια στον κόσµο. Γνωριµία µε τις χώρες µέσα από τις παρουσιάσεις Power point. Η µεγάλη υδρόγειος σφαίρα µας χωράει όλους. Τα νήπια κατασκευάζουν την υδρόγειο σφαίρα (σύνθετη τεχνική) Θεατρικά παιχνίδια Η γειτονιά µου το Ντολτσό. ηµιουργία τουριστικού οδηγού της περιοχής Ο πρώτος µου χάρτης Αιτιολόγηση To πρόγραµµα είναι καινοτόµο σε σχέση µε άλλα προγράµµατα γιατί: ήταν πρωτοποριακό ως ιδέα διεύρυνε τα όρια του νηπιαγωγείου έτσι ώστε να συµµετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία φορείς, γονείς, επιστήµονες, επαγγελµατίες τα νήπια µέσα από συνεργατικές δραστηριότητες έµαθαν να συνεργάζονται και να επιλύουν προβλήµατα σε δύσκολες συνθήκες Ανέπτυξαν δεξιότητες οργάνωσης, ανάλυσης, έκφρασης, επικοινωνίας των ιδεών τους Ωφέλειες μαθητών Οι µαθητές κέρδισαν µεγάλη ικανοποίηση γιατί υλοποιήθηκαν οι ιδέες τους και απόλαυσαν το αποτέλεσµα, έµαθαν να συνεργάζονται, να αντιµετωπίζουν µε σεβασµό τη διαφορετικότητα, έµαθαν τρόπους καλής συµπεριφοράς. Συνεργασίες Γονείς - Παππούδες - Γιαγιάδες, ΚΠΕ Καστοριάς, Επιχειρηµατία της περιοχής, Σύλλογος γονέων κηδεµόνων του Σχολείου, ιευθυντής και εκπαιδευτικοί του Σχολείου, Ξεναγό αρχαιολόγο, επιστήµονες. 15

ίο Νηπ/γε ζίου ρα Κωστα ύλου ο εωργοπ Όλγα Γ 1-02 Τίτλος προγράμματος: «Το παλιό χωριό Κωσταράζι Καστοριάς» 0 τος: 20 Σχ. Έ Αφορμή ραστηριότητες Οι αφηγήσεις των παππούδων για το παλιό χωριό (παλιό Κωσταράζι), η νοσταλγία που µεταδίδουν στα παιδιά καθώς αναπολούν τα περασµένα, τις ξένοιαστες στιγµές που έζησαν σαν παιδιά εκεί, αλλά και τις φοβερές στιγµές του πολέµου µια που ήταν αιτία να καεί δύο φορές το χωριό και να αναγκαστούν να το εγκαταλείψουν. Αυτές οι µνήµες διέγειραν το ενδιαφέρον των παιδιών και δηµιουργήθηκαν τα ερωτήµατα και η ανάγκη για διατήρηση της ιστορίας και την αναβίωση της παράδοσης του παλιού χωριού. Τα παιδιά ρωτήθηκαν τι θα θέλανε να µάθουν, καταγράφηκαν οι ερωτήσεις σε ιστόγραµµα, και χωρίστηκαν σε οµάδες για τη συγκέντρωση των πληροφοριών και την επεξεργασία τους. Επίσκεψη σε παλιές Κωσταραζινές κατοικίες Επίσκεψη στο Λαογραφικό µουσείο του Νεράντζη Αϊβάζη στην Καστοριά ηµιουργία γωνιάς λαϊκής παράδοσης Κατασκευή παραδοσιακών παιχνιδιών (κούκλες, αργαλειούς σε κεραµίδες, πάνινες µπάλες κ.ά.) Εικονογράφηση παραδοσιακού κλιµακωτού παραµυθιού «Η γιαγιά, ο παππούς και ο αετός» και δηµιουργία του πρώτου µας βιβλίου µε τη βοήθεια του ηλεκτρονικού υπολογιστή µας Αναβίωση εθίµων µε τη βοήθεια κατοίκων του χωριού (κόλιαντα, άναµµα κλαδαριάς, χάσκαρι κ.ά.) Εκτέλεση παραδοσιακών συνταγών όπως µποµπότα, κατσαµάκι, πιτλίδες, φουρνιτάρες, κρασόζουµο κ.ά. Εκµάθηση παραδοσιακών τραγουδιών, ποιηµάτων, χορών, παραµυθιών, λαχνισµάτων κ.ά. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Οκτώβριος 2001 έως Ιούνιο 2002 Αιτιολόγηση Το πρόγραµµα είναι καινοτόµο γιατί τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να αντλήσουν πληροφορίες δουλεύοντας οµαδοσυνεργατικά και οδηγήθηκαν στη γνώση βιωµατικά µέσα από µαθησιακές περιοχές (Ιστορία - Λαογραφία, Μελέτη Περιβάλλοντος, Γλώσσα, Μαθηµατικά, Εικαστικά). Πραγµατοποιήθηκαν πολλές επισκέψεις. Τα παιδιά ήρθαν σε επαφή µε την κοινωνία, αλλά και το σχολείο άνοιξε την πόρτα του να δεχτεί γονείς, παππούδες, γιαγιάδες και κατοίκους του χωριού οι οποίοι ήταν οι πολύτιµοι βοηθοί µας στην υλοποίηση του προγράµµατος. 16

Περιγραφή μιας δραστηριότητας Εποπτικό υλικό - Πηγές Η δηµιουργία γωνιάς λαϊκής παράδοσης θεωρώ ότι ήταν αγαπηµένη δραστηριότητα την οποία τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να τη «στήσουν» όλα µαζί ανοίγοντας παλιά µπαούλα και αναµνήσεις των οικογενειών τους. Εκεί λοιπόν γνώρισαν την ιστορία του χωριού, άκουσαν λαϊκά παραµύθια, έπαιξαν παραδοσιακά παιχνίδια (µπζιόχα, νταουσιάντς, κ.ά.) µέσα από παλιές φωτογραφίες γνώρισαν τον τρόπο ενδυµασίας, ετοίµασαν και γεύτηκαν παραδοσιακές υγιεινές συνταγές, ύφαιναν µικρά υφαντά, κατασκεύασαν µε διχαλωτά ξύλα κούκλες, µίλησαν για τα παλιά επαγγέλµατα, βίωσαν τον καθηµερινό τρόπο ζωής και κατανόησαν τις δυσκολίες που αντιµετώπιζαν, αλλά και τις χαρές που έπαιρναν από λιγοστά πράγµατα σε αντίθεση µε το σήµερα. Από τότε κάθε χρόνο µε την ευκαιρία της επετείου της 25ης Μαρτίου στήνουµε την γωνιά λαϊκής παράδοσης. Παλαιό Κωσταράζι Ιστορία - Λαογραφία Ιωάννη Θ. Τόλιου Κασέτες παραδοσιακών τραγουδιών από χορωδία γυναικών του Κωσταραζίου Παλιές φωτογραφίες Προβολή βιντεοταινίας µε θέµα: Οδοιπορικό στο παλιό χωριό Ωφέλειες μαθητών Τα παιδιά γνώρισαν τη γεωγραφική θέση του παλιού χωριού Την ιστορία του και την παράδοση Τον τρόπο ζωής των κατοίκων, τις ασχολίες, τις κατοικίες και τα οικιακά σκεύη τα ατοµικά και τα οµαδικά παιχνίδια τους Τους ιδιωµατισµούς της γλώσσας τους Έµαθαν να επικοινωνούν, να συνεργάζονται να εκφράζονται δηµιουργικά Εξασκήθηκαν στην περιγραφή και την παρατήρηση και βίωσαν το περιβάλλον µε όλες τους τις αισθήσεις 17

/γείο 2ο Νηπταμίας ο Μεσοπ ύλα Γιδά Χρυσο Καμάρη Ελένη ιου Μπούσ Μαρία ιμώτα Αγνή Σ Τίτλος προγράμματος: «Να πάω ή να μην πάω στο Δημοτικό Σχολείο;» -08 ς: 2007 Σχ. Έτο Αφορμή Η αφορµή δόθηκε ύστερα από τυχαίες επισκέψεις στο σχολείο παιδιών της Α ηµοτικού (που την προηγούµενη χρονιά φοιτούσαν στο Νηπιαγωγείο µας). Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Ιανουάριος - Ιούνιος 2008 ραστηριότητες Συζήτηση και καταγραφή σκέψεων, απόψεων και συναισθηµάτων των νηπίων για το ηµοτικό Σχολείο Αποτύπωση µε ιχνογράφηµα της εικόνας που έχουν για το ηµοτικό Καταγραφή του τι γνωρίζουν και του τι θέλουν να µάθουν για το ηµοτικό Προετοιµασία για την πρώτη επίσκεψη στο ηµοτικό Σχολείο, ζωγραφική των ερωτήσεων που θέλουν να θέσουν και κατασκευή του δώρου που επέλεξαν να προσφέρουν (οµαδικό αποκριάτικο παζλ) Επίσκεψη στο ηµοτικό, γνωριµία µε όλους τους χώρους του σχολείου, καθώς και µε τα παιδιά και τις δασκάλες της Α τάξης. Υποβολή ερωτήσεων στους µαθητές της πρώτης Επεξεργασία των δεδοµένων της επίσκεψης, συζήτηση και καταγραφή των εντυπώσεων µε ιχνογράφηµα Κατασκευή Αρλεκίνου από χαρτόνι ως δώρο για κάθε µαθητή της Α τάξης Επίσκεψη στο ταχυδροµείο Μεσοποταµίας, για αποστολή του δώρου στο ηµοτικό Σχολείο µαζί µε πρόσκληση να επισκεφθούν το Νηπιαγωγείο Επίσκεψη της Α τάξης στο Νηπιαγωγείο, οµαδική ζωγραφιά σε χαρτί του µέτρου από όλα τα παιδιά και παιχνίδι στις γωνιές των τάξεων Προετοιµασία για τη δεύτερη επίσκεψη στο ηµοτικό Σχολείο: µε αφορµή την Παγκόσµια ηµέρα παιδικού βιβλίου, έγινε κατασκευή 18 σελιδοδεικτών ως δώρο, καθώς και δηµιουργία παραµυθιών και από τα δύο τµήµατα του Νηπιαγωγείου εύτερη επίσκεψη στο ηµοτικό: παρουσίαση των δικών µας παραµυθιών, ανάγνωση παραµυθιού από τα παιδιά της Α τάξης, τραγούδι από τα «πρωτάκια» µε συνοδεία µουσικού οργάνου, αποδοχή βιβλίου δώρο για κάθε νήπιο ραµατοποίηση µε θέµα το ηµοτικό Σχολείο Προετοιµασία για τη δεύτερη επίσκεψη των παιδιών του ηµοτικού στο Νηπιαγωγείο: κατασκευή πασχαλινών καλαθιών και παρασκευή λαµπριάτικων κουλουριών εύτερη επίσκεψη των παιδιών της Α τάξης στο Νηπιαγωγείο: βάψιµο αυγών, «πασχαλινή γιορτή» µε τραγούδια πασχαλινά και κουλουράκια, παιχνίδι -το κυνήγι του σοκολατένιου αυγού- στην αυλή του Νηπιαγωγείου και προσφορά των δώρων στα παιδιά και τις δασκάλες της Α τάξης. Κατασκευή αφίσας από τα νήπια, ως πρόσκληση για σχετική ηµερίδα, που θα πραγµατο-ποιούνταν στο χώρο του Νηπιαγωγείου Ηµερίδα στο Νηπιαγωγείο µε θέµα: «Το νηπιαγωγείο γέφυρα για το ηµοτικό Σχολείο» µε εισηγήτριες τη Σχολική Σύµβουλο Προσχολικής αγωγής κα Φανούλη Καλλιόπη και την ψυχολόγο κα Κόλκα Αλεξάνδρα και

προσκεκληµένους -µεταξύ άλλων- τους γονείς των νηπίων αλλά και των µαθητών του ηµοτικού Κατασκευή µακέτας: «Το ηµοτικό Σχολείο» Πραγµατοποίηση τρίτης επίσκεψης στο ηµοτικό Σχολείο: παιχνίδια στην αυλή του ηµοτικού µε το γυµναστή του σχολείου Κατασκευή κονκάρδας από πηλό για τα νήπια και για τα παιδιά της πρώτης Κατασκευή σκηνικού καλοκαιρινής γιορτής (βασισµένο στο ποίηµα του Οδυσσέα Ελύτη «Το τρελοβάπορο» και επηρεασµένο από πίνακες του Γαΐτη ) Συζήτηση - αξιολόγηση: «Να πάω ή να µην πάω στο ηµοτικό Σχολείο;». Καταγραφή των απόψεων των παιδιών και σύγκριση µε τις αρχικές απόψεις Καλοκαιρινή γιορτή στην αυλή του Νηπιαγωγείου µε προσκεκληµένα τα παιδιά και τις δασκάλες της πρώτης: τραγούδια και παιχνίδια µε τη συµµετοχή και των γονέων Αιτιολόγηση Το πρόγραµµα είναι καινοτόµο διότι παρόλο που κρίνεται απαραίτητη η ισότιµη ενσωµάτωση της προσχολικής αγωγής στον ενιαίο σχεδιασµό της εκπαίδευσης, στην Ελλάδα υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που αφορούν τη µετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο ηµοτικό Σχολείο. Η συγκεκριµένη παρέµβαση εντάχθηκε σε χρηµατοδοτούµενο πρόγραµµα της Ε.Ε, διήρκησε µεγάλο χρονικό διάστηµα, ενέπλεξε ενεργά τους γονείς καθώς και τους εκπαιδευτικούς του ηµοτικού σχολείου. Η συνεργασία ανάµεσα στα δύο σχολεία ήταν εποικοδοµητική και συνεχίστηκε και στα επόµενα σχολικά έτη. περιλάµβανε κοινά παιχνίδια και τραγούδια µε τη συµµετοχή των γονέων. Τα παιχνίδια που επιλέχθηκαν ήταν: Ψάρεµα στη λιµνούλα Ποιος θα φέρει πιο γρήγορα το καράβι κοντά του; Ποιος θα µαζέψει τα περισσότερα λουλούδια; Μ ένα αερόστατο πετάµε τη µπάλα ψηλά Σκυταλοδροµία Τραγούδια : «Σας ευχαριστώ» (Στίχοι-Μουσική: Χαρούλα Αλεξίου) «Σ αγαπώ σ' αγαπώ» (Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος, Μουσική: Μάνος Λοΐζος) «Καλοκαίρι µου µυρίζει» (Στίχοι - Μουσική: Μαρίζα Κωχ) «Μαθαίνω ν' αγαπάω» (Στίχοι - Μουσική: Μαρίζα Κωχ) Το πρόβληµα που υπήρχε στην εφαρµογή της συγκεκριµένης δραστηριότητας ήταν ο µ ε γά λ ο ς α ρ ι θ µ ό ς τ ω ν π α ι δ ι ώ ν κ α ι αντιµετωπίστηκε µε τη βοήθεια και τη συνεργασία των γονέων. Ωφέλειες μαθητών Τα νήπια είχαν την ευκαιρία να προετοιµάσουν και να οργανώσουν τη γιορτή, να επιλέξουν τραγούδια και παιχνίδια και να δηµιουργήσουν τα απαραίτητα. Περιγραφή δραστηριότητας Προς το τέλος της σχολικής χρονιάς αποφασίστηκε από τα νήπια να καλέσουν τα παιδιά της Α τάξης του ηµοτικού στην καλοκαιρινή γιορτή του Νηπιαγωγείου, η οποία 19

20

ά κ ι τ ο μ Δη 21

χολείο ημ. Σ ριακής υ Αγίας Κ οριάς Καστ λένιος οκκα ιώτης Κ Παναγ Τίτλος προγράμματος: «Το διαστημικό τυρί» -10 ς: 2009 Σχ. Έτο Αφορμή Πρόκειται για µία δράση Παραγωγής έντυπης εικονογραφηµένης ιστορίας (κόµικς) από όλους τους µαθητές ενός ολιγοθέσιου σχολείου. Η δράση περιλαµβάνει όλα τα στάδια της διαδικασίας παραγωγής ενός εντύπου Κόµικς, από την αρχική σύλληψη της ιδέας της ιστορίας, το σχεδιασµό της υλοποίησής της, την υλοποίηση και την τελική µορφή. Η όλη διαδικασία περιλαµβάνει ποικίλες µορφές γνωστικών πεδίων και δεξιοτήτων που εφαρµόστηκαν από τους µαθητές µε την καθοδήγηση του δασκάλου. Αφορµή δόθηκε στη διάρκεια συνδιδασκαλίας µε τους µαθητές της Β τάξης και συγκεκριµένα το µάθηµα της Γλώσσας, Α τεύχος, Κεφάλαιο 3, σελίδες 28-30 «Ταξίδι στη Χωχαρούπα» το οποίο είναι ένα κόµικς. Χρόνος υλοποίησης εκέµβριος 2009 - Μάιος 2010 Αιτιολόγηση Έγινε ευρεία χρήση των νέων τεχνολογιών στη µαθησιακή διαδικασία Έγινε ανασχεδιασµός µιας καθιερωµένης διδακτικής προσέγγισης Έγινε διαθεµατική προσέγγιση (Γλώσσα, Μαθηµατικά, Μελέτη, Ιστορία, Ζωγραφική) Αναλυτική παρουσίαση Στάδιο 1ο: Θα σου πω μια ιστορία, (4 ώρες) Όλοι οι µαθητές συζητούν και καταθέτουν τις ιδέες τους. Μετά από ψηφοφορία επιλέγονται οι 2 δηµοφιλέστερες τις οποίες θα πρέπει να 22 αναπτύξουν οι εµπνευστές τους µπροστά σε όλους. Οι ιστορίες µας παίρνουν µορφή. Ψηφοφορία για την τελική κρίση. Στο δεύτερο δίωρο, µε τη βοήθεια του δασκάλου γίνεται προσαρµογή της ιστορίας στις απαιτήσεις των κόµικς, εντοπίζονται τα ακριβή σηµεία που θα εικονογραφηθούν. Στάδιο 2ο: Τι είναι επιτέλους αυτό το κόμικς; (4 ώρες) Οι µαθητές γνωρίζουν πολύ καλά τα καρτούν της τηλεόρασης αλλά αγνοούν σχεδόν στο σύνολό τους την έντυπη µορφή. Στο δίωρο τους µοιράζεται ποικιλία τευχών, διαφόρων τεχνοτροπιών και επιχειρείται µια επαφή µε την αισθητική και φιλοσοφία. ίνεται προσοχή στα επιµέρους στοιχεία (σελιδοποίηση, καρέ, πλάνο, συννεφάκια, γραµµατοσειρές κ.ά.). Στάδιο 3ο: Ας ζωγραφίσουμε, (2 ώρες) Οι µαθητές βγαίνουν στον προαύλιο χώρο όπου επιλέγονται οι 3 τοποθεσίες που θα χρησιµοποιηθούν ως φόντο. Γενικό σχολείου, το κιόσκι, το γήπεδο µπάσκετ. Όλοι σκιτσάρουν τους χώρους. Μέσα στην αίθουσα όλοι χρωµατίζουν τα σκίτσα. Γίνεται ψηφοφορία για την τελική επιλογή. Απορρίπτονται όλες οι ζωγραφιές, ακόµη και του δασκάλου. Στάδιο 4ο: Μα δεν είμαστε ζωγράφοι, Κύριε!!!, (4 ώρες) Μετά την αποτυχία των νεαρών ζωγράφων σειρά έχει η τεχνολογία. Οι µαθητές φωτογραφίζουν τις 3 τοποθεσίες που θα χρησιµοποιηθούν ως φόντο, µεταφέρουν στον υπολογιστή τις φωτογραφίες, µέσω του PHOTOSHOP (µε το φίλτρο που υποδεικνύει ο δάσκαλος), µετατρέπουν τις φωτογραφίες σε σκίτσα και εκτυπώνουν. Τα σκίτσα φωτοτυπούνται, αντιγράφονται από όλους τους µαθητές (πατιτούρα) και χρωµατίζονται. Γίνεται ψηφοφορία για την τελική επιλογή. Στάδιο 5ο: Ουάου! Εμεις θα είμαστε οι ήρωες του κόμικς!! (4 ώρες) ύο µήνες µετά την έναρξη του προγράµµατος και το ενδιαφέρον έχει αρχίσει να ατονεί, κυρίως από τους µικρότερους µαθητές. Έτσι ήρθε η ώρα

για την αποκάλυψη του µυστικού που θα αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον. Οι ήρωες του κόµικς δεν θα είναι σκίτσα αλλά οι ίδιοι οι µαθητές. Για ανατροφοδότηση το επόµενο δίωρο αφιερώνεται στη σχέση κόµικς µε τον κινηµατογράφο και τη λογοτεχνία, µε επίκεντρο το έργο του Ιουλίου Βερν «Από τη γη στη σελήνη» προβολή ταινιών, ανάγνωσης αποσπασµάτων, αναζητήσεις στη WIKIPEDIA, στο GOOGLE SKY και στο YOUTUBE. Τέλος προβολή ντοκιµαντέρ για τα ειδικά εφέ στον κινηµατογράφο (blue screen). Ακολουθεί το δίωρο της φωτογράφισης. Οι µαθητές σε ρόλο ηθοποιού. Φωτογράφιση σε εξωτερικό περιβάλλον, φωτογράφιση σε εσωτερικό περιβάλλον µε τη χρήση ουδέτερου φόντου. Στάδιο 6ο: Αχ! αυτό το Photoshop ΣΤΑ ΙΟ (8 ώρες) Μετά από ένα µίνι εργαστήριο για τα βασικά κλειδιά του PHOTOSHOP αρχίζει η επίπονη επεξεργασία των φωτογραφιών. Ο αρχικός ενθουσιασµός γρήγορα φεύγει µπροστά στον όγκο της δουλειάς, έτσι βρίσκεται η λύση ο κάθε µαθητής να επεξεργαστεί τις δικές του φωτογραφίες και ο δάσκαλος τα υπόλοιπα. Στάδιο 7ο: Λεζάντες - διάλογοι - τίτλος εξώφυλλα (6 ώρες) Σειρά είχαν οι λεζάντες και οι διάλογοι που µοιράστηκαν για συγγραφή σε δύο οµάδες και κατόπιν επεξεργάστηκαν από το σύνολο των µαθητών, ενώ οι παρεµβάσεις του δασκάλου ήταν αναφορικά µε τη χωροταξία και οικονοµία των λέξεων. Ακολούθησαν δοκιµές σε συννεφάκια του REVELATION NATURAL ART. Η ψηφοφορία επιλέχθηκε για µία ακόµη φορά για την ανάδειξη του τίτλου από τους 17 που πρότειναν οι µαθητές. Αναδροµή στα παλιά έντυπα, προσπάθειες αποµίµησης µερικών εξ αυτών, αλλά η επιλογή έγινε από γραµµατοσειρές του WORD. Για το οπισθόφυλλο η λύση δόθηκε από το GOOGLE EARTH. Στάδιο 8ο: Τελική επεξεργασία, (6 ώρες) Η τελική επεξεργασία έγινε από το δάσκαλο µε τους µαθητές να παρεµβαίνουν επικουρικά και δηµιουργικά στη διαδικασία. Χρειάστηκαν επιπλέον ώρες οι οποίες έγιναν εκτός ωραρίου του σχολείου. Στάδιο 9ο: Το ταξίδι ολοκληρώθηκε Η τελική µορφή προήρθε από φωτογραφείο της περιοχής µε τη µορφή φωτογραφιών Α4. Ακολούθησε η ανάρτησή τους σε ειδικό χώρο στη διάρκεια της γιορτής λήξης του σχολικού έτους. ραστηριότητες Ζωγραφική - Χειροτεχνία - Κολάζ, Νέες Τεχνολογίες, Θεατρική Αγωγή, Έρευνα Παρατήρηση, Παραγωγή γραπτού λόγου. Ωφέλειες μαθητών Μικροί και µεγάλοι µαθητές ανταποκρίθηκαν µε χαρά και ενθουσιασµό. Ευνοήθηκε η έννοια της διδακτικής διαπλοκής και η διασύνδεση πλήθους γνωστικών αντικειµένων και επιστηµονικών περιοχών. Παρακινήθηκαν να ασχοληθούν, να συνεργαστούν, να αναζητήσουν πληροφορίες, να δηµοσιεύσουν και να υποστηρίξουν τις απόψεις τους µέσω του υπολογιστή και άλλων νέων τεχνολογιών. Επίσης ενθαρρύνθηκαν να ανταλλάξουν υλικό, ιδέες, προβληµατισµούς, να παρουσιάσουν εργασίες ή να εκπονήσουν από κοινού δραστηριότητες και γενικά να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρει η Ευέλικτη Ζώνη. 23

o 2ο & 3 ο χολεί ού Σ. μ η κ Ορεστι ς υ ο γ ης Άρ ροπουλ ς Μπε ς Γιώργο ς Μπίζιο Γιώργο 10-11 Τίτλος προγράμματος: «Ονείρου Ελλάδα» ιαθεµατική γνωριµία µε την Ελλάδα και το περιβάλλον της ς: 20 Σχ. Έτο Σκοπός Στόχοι Να γνωρίσουν οι µαθητές µας γεωµορφολογικά στοιχεία, αλλά και να µπορούν να τα κατατάξουν σε αντίστοιχους τόπους Να συγκεντρώσουν πληροφορίες από διάφορες πηγές (διαδίκτυο, εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά κ.λπ.) σχετικές µε την ανθρωπογεωγραφία Να συσχετίσουν τις πληροφορίες ώστε να αναπτύξουν κριτική ικανότητα Να ερευνήσουν για σχετικό φωτογραφικό υλικό Να αναπτύξουν δεξιότητες σχετικές µε τη συλλογή πληροφοριών, την ταξινόµηση, την αξιολόγηση και τη συσχέτιση, ώστε να µπορούν να γενικεύουν Απόρροια των παραπάνω στόχων είναι και η ανάπτυξη θετικών στάσεων για την πατρίδα µας, ώστε να κατανοήσουν την ανάγκη προστασίας, προβολής και αξιοποίησης του φυσικού και πολιτισµικού περιβάλλοντος της χώρας µας. εν πρέπει επίσης να διαφεύγει πως η εργασία απευθύνεται σε όλα τα µέλη της οικογένειας για την ανάπτυξη γνωστικών και συναισθηµατικών σχέσεων, αφού δίνει τη δυνατότητα µε ευχάριστο, διαδραστικό και παιγνιώδη τρόπο, το κάθε µέλος της οικογένειας, χωριστά ή οµαδικά, να έρθει σε επαφή µε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και µε τις διάφορες θεµατικές ενότητες που η εργασία περιλαµβάνει. Σε ότι αφορά τους στόχους κοινωνικής αλληλεπίδρασης, τέθηκαν από την αρχή στόχοι για συνεργασία, συλλογικότητα, οµαδικό πνεύµα, αλληλεγγύη, τόνωση της αυτοεκτίµησης και διαχείριση των προβληµάτων που θα προέκυπταν στις οµάδες. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης εκαπενθήµερη παρουσίαση υλικού οµάδων Έναρξη, 3 δεκαήµερο Οκτώβρη Παρουσίαση προγράµµατος µε τη λήξη σχολικής χρονιάς στις υπόλοιπες τάξεις του σχολείου Επισκέψεις ειδικών επιστηµόνων Μέθοδος εργασίας Μαθητοκεντρική - Οµαδοσυνεργατική ομή 24 Ανάδειξη θέµατος µε συζήτηση Επιλογή επιµέρους θεµάτων Οργάνωση οµάδων έρευνας Παρουσίαση υλικού οµάδων Βιωµατικές δραστηριότητες Αξιολόγηση προγράµµατος Παρουσίαση-διάχυση προγράµµατος

Προγραμματισμός δραστηριοτήτων Αξιολόγηση του προγράμματος Η αξιολόγηση των γνωστικών στόχων επιτυγχάνεται από τη χρήση ειδικών φύλλων εργασίας και ειδικών τεστ, που είναι ενσωµατωµένα και οδηγούν ανάλογα µε το ποσοστό επιτυχίας, σε διαφορετικές ηχητικές και οπτικές επιβραβεύσεις, συµβάλλοντας στην αυτογνωσία. Έρευνα από οµάδες σε βιβλία, διαδίκτυο Παρουσίαση υλικών έρευνας Ελεύθερη έκφραση παιδιών (ζωγραφική, παιχνίδι ρόλων) Παρουσίαση προγράµµατος Ότι αναδυόµενο προκύψει από το πρόγραµµα Πιθανά πεδία σύνδεσης με αναλυτικό πρόγραμμα Βάση αποτέλεσε το γνωστικό αντικείµενο της Γεωγραφίας, µε προεκτάσεις: Στη Γλώσσα, µέσα από την παραγωγή κειµένων ύστερα από αξιολόγηση των διάφορων πληροφοριών, αλλά και την παραγωγή ελεύθερων κειµένων Στα Εικαστικά, µέσα από τη συλλογή και ανάδειξη φωτογραφικού υλικού και τη δηµιουργία αντικειµένων ελεύθερης έκφρασης Στην Ιστορία, µέσα από την επαφή µε τις πληροφορίες που συνέλεξαν Στη Μουσική, µέσα από την αναζήτηση, ταξινόµηση και ανάδειξη της προσωπικής µουσικής επιλογής, για την αντίστοιχη µουσική επένδυση Στις νέες τεχνολογίες, αφού τόσο η καταγραφή του υλικού, όσο και η ανάδειξη, αλλά και η όλη διαχείριση στηρίζονται στη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, του διαδικτύου, του βιντεοπροβολέα και την αποστολή ηλεκτρονικών µηνυµάτων Συνεργασίες 3ο ηµοτικό Σχολείο Άργους Ορεστικού 2ο ηµοτικό Σχολείο Άργους Ορεστικού 25

χολείο Σ. μ η 3ο Ορεστικού ς Άργου ς Ξανθόπουλος σιο Αναστά. Έτος: 2005-06 Σχ Τίτλος προγράμματος: «Μνημεία και προτομές της πόλης του Άργους Ορεστικού» Εισαγωγή Τη σχολική χρονιά 2005 - '06 η τάξη του 3ου ηµοτικού Σχολείου Άργους Ορεστικού επέλεξε στα πλαίσια του Προγράµµατος της Ευέλικτης Ζώνης να ασχοληθεί µε το θέµα: «Μνηµεία και προτοµές της πόλης του Άργους Ορεστικού». Παράλληλα, συµµετείχε µε το ίδιο θέµα στα Πολιτιστικά - Καλλιτεχνικά προγράµµατα της ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας Καστοριάς των οποίων προΐσταται ο κ. Νικόλαος Αλχασίδης. Στόχοι Α. Γνωστικοί Να γνωρίσουν οι µαθητές το βιογραφικό των ηρώων της τοπικής και της εθνικής µας ιστορίας που αναπαριστώνται στις προτοµές Να ενηµερωθούν για τα γεγονότα που οδήγησαν στη δηµιουργία των µνηµείων και το τι αυτά µνηµονεύουν Να µάθουν πτυχές της τοπικής ιστορίας που σχετίζονται µε τα υπό µελέτη µνηµεία καθώς και της ευρύτερης εθνικής ιστορίας Να αποκτήσουν εποπτεία της πόλης και να προσανατολίζονται σε αυτή µε βάση τα µνηµεία Β. Συναισθηματικοί Να εκτιµήσουν την ιστορική και αξία των µνηµείων και να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στην προστασία και την ανάδειξή τους Να εξοικειωθούν µε τις διάφορες τεχνοτροπίες των εικαστικών τεχνών που σχετίζονται µε την κατασκευή των µνηµείων και των προτοµών Να µάθουν να εργάζονται ως µέλη µιας οµάδας Να εξασκηθούν στην ερευνητική - ανακαλυπτική επιστηµονική µεθοδολογία Γ. Ψυχοκινητικοί Να εξασκηθούν στη µέτρηση µηκών και επιφανειών 26 Να ασκηθούν στη γλυπτική και σε άλλες σχετικές τεχνοτροπίες Να εξοικειωθούν µε τη χρήση ψηφιακών µέσων (π.χ. φωτογραφικών µηχανών, Η/Υ) Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Το πρόγραµµα υλοποιήθηκε τη σχολική χρονιά 2005-2006. Το πρόγραµµα παρουσιάστηκε δηµόσια στις 15/6/2011 στην αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου και µέρος της εργασίας έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα http://axanth.blogspot.com/ ραστηριότητες Οι µαθητές επισκέφτηκαν όλα τα µνηµεία και τις προτοµές της πόλης µας µε σκοπό να τα φωτογραφίσουν, να µετρήσουν τις επιφάνειες πάνω στις οποίες εδράζονται, να καταγράψουν ό,τι γραπτό υπήρχε πάνω στην προτοµή, να καθαρίσουν τον περιβάλλοντα χώρο, να ζωγραφίσουν το µνηµείο, και να γνωρίσουν µε βιωµατικό τρόπο το που βρίσκεται το κάθε µνηµείο. Ακόµη κατασκεύασαν ερωτηµατολόγια, συγκέντρωσαν και επεξεργάστηκαν τα αποτελέσµατα και τα παρουσίασαν δηµόσια ηλεκτρονικά µε πρόγραµµα παρουσίασης (PowerPoint). Πού συνίσταται η καινοτομία Με το πρόγραµµα αυτό η τάξη συµµετείχε στα Πολιτιστικά - Καλλιτεχνικά προγράµµατα της ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας Καστοριάς. Η καινοτοµία συνίσταται στο διαθεµατικό διεπιστηµονικό χαρακτήρα της δραστηριότητας, στο ότι υλοποιήθηκε µε τη µέθοδο της συνθετικής εργασίας (project) και στο ότι οι µαθητές εργάστηκαν πολλές ώρες εκτός της σχολικής τάξης και επισκέφτηκαν για ερευνητικούς και ενηµερωτικούς λόγους όλα τα δηµοτικά σχολεία

της πόλης. Παράλληλα, έγινε εκτεταµένη χρήση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι Νέες Τεχνολογίες, καθώς χρησιµοποιήσαµε τόσο γενικά όσο και εκπαιδευτικά λογισµικά προκειµένου να επεξεργαστούµε και να παρουσιάσουµε στο σχολείο και την τοπική κοινωνία τα αποτελέσµατα της δράσης µας. Περίληψη του προγράμματος Οι µαθητές εργάστηκαν µε τη µέθοδο της συνθετικής εργασίας (project). Αναλυτικότερα, επέλεξαν το θέµα, συγκρότησαν οµάδες, συγκέντρωσαν υλικό, επισκέφτηκαν επιτόπου όλα τα µνηµεία και τις προτοµές της πόλης και παρουσίασαν τα αποτελέσµατα των ερευνών τους (powerpoint, blog). Το πρόγραµµα πρόσφερε ποικίλες ευκαιρίες διασύνδεσης µε άλλα µαθήµατα του Αναλυτικού Προγράµµατος, όπως η Γλώσσα, αφού προϋπέθετε τη συγγραφή και ανάγνωση ποικίλων κειµενικών ειδών (π.χ. βιογραφικά, σύνταξη ερωτηµατολογίου, πρόσκλησης), η Ιστορία (βιογραφίες ηρώων), η Μελέτη του Περιβάλλοντος (σχέδιο πόλης), τα Μαθηµατικά (υπολογ ι σ µ ο ί π ε ρ ι µ έ τ ρ ω ν, επιφανειών και απλές στατιστικές αναλύσεις), η Αισθητική Αγωγή (τεχνοτροπία και σχέδιο µνηµείων) και εξασκήθηκαν στη χρήση των νέων τεχνολογιών. προγράµµατος) αναφέρουµε πώς αξιολόγησαν οι ίδιοι οι µαθητές το πρόγραµµα παραθέτωντας κάποιες απόψεις τους παρακάτω: Tώρα γνωρίζουµε πως ό,τι φαίνεται ασήµαντο γύρω µας, τελικά, είναι πολύ σηµαντικό Ιωάννα Γιαννοπούλου Mου άρεσε πολύ, γιατί έµαθα πολλά πράγµατα Στέργιος Κανδύλης Θέλω να το ξανακάνουµε Βασίλης Κοντόπουλος Από όλες αυτές τις επισκέψεις µάθαµε τους ήρωες του Άργους Ορεστικού Αριστοτέλης Ζίας Εµένα, γενικά, µου άρεσε το θέµα γιατί ήταν διασκεδαστικό και εκπαιδευτικό Ευθύµης Σαχινίδης Μάθαµε να ξεχωρίζουµε τα αγάλµατα, να συνεργαζόµαστε και πολλά άλλα. Θα θέλαµε και του χρόνου να έχουµε κάτι τόσο ενδιαφέρον να κάνουµε Μαρία Μουτζίκη Ωφέλειες μαθητών Αντί να αναφέρουµε τι κέρδισαν (γνωριµία τοπικής και ευρύτερης ιστορίας, καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων κτλ. βλ. και στόχους του 27