Πρώτη Έκθεση της Ελλάδας

Φ092.22/739 Προαιρετικό Πρωτόκολλο στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού σχετικά με την εμπλοκή των παιδιών σε ένοπλες συρράξεις ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρώτη Έκθεση της Ελλάδας 1. Η Ελλάδα υπέγραψε το Προαιρετικό Πρωτόκολλο στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού σχετικά με την εμπλοκή των παιδιών σε ένοπλες συρράξεις (εφεξής "το Πρωτόκολλο"), στις 7 Σεπτεμβρίου 2000 και την επικύρωσε με το νόμο 3080/2002 (ΦΕΚ Α'312/10.12.2000). 2. Με την παρούσα αρχική έκθεση, η Ελλάδα παρουσιάζει στην Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού τα μέτρα που έχει λάβει για την εφαρμογή των διατάξεων του Πρωτοκόλλου. Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με αρχικές εκθέσεις που πρέπει να υποβληθούν από τα κράτη μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 8, παράγραφος 1 του Πρωτοκόλλου. Οποιεσδήποτε περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου θα περιλαμβάνονται στις περιοδικές εκθέσεις που πρέπει να υποβάλλονται ανά πενταετία σύμφωνα με το άρθρο 8, παράγραφος 2 του Πρωτοκόλλου. 3. Η παρούσα έκθεση βασίζεται σε στοιχεία που δόθηκαν από τα Υπουργεία Εθνικής Άμυνας, Δικαιοσύνης, Εσωτερικών και Εξωτερικών. Ι. ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 1

4. Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο επικυρώθηκε από τις διατάξεις του νόμου 3080/2002 (ΦΕΚ 312A) και τέθηκε σε ισχύ όσον αφορά την Ελλάδα στις 22 Νοεμβρίου 2003 (σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 2 του Πρωτοκόλλου). 5. Σύμφωνα με το άρθρο 28, παρ.1 του Συντάγματος, το Προαιρετικό Πρωτόκολλο, μετά την επικύρωσή του από το νόμο και την έναρξη ισχύος του όσον αφορά την Ελλάδα, έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού δικαίου και υπερισχύει κάθε αντίθετης διάταξης του νόμου. Μετά την ενσωμάτωσή τους στην ελληνική έννομη τάξη, οι διεθνείς συνθήκες είναι δυνατόν να επικληθούν άμεσα ενώπιον των δικαστηρίων και άλλων διοικητικών αρχών, στο βαθμό που διαθέτουν χαρακτήρα αυτό-εκτέλεσης. 6. Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο ισχύει σε ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια και για όλα τα πρόσωπα που υπάγονται στη δικαιοδοσία του Ελληνικού κράτους. 7. Οι βασικοί φορείς των Ενόπλων Δυνάμεων που είναι επιφορτισμένοι με την εφαρμογή του θεσμού της στράτευσης είναι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, η Διεύθυνση Στρατολογίας του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, η Διεύθυνση Στρατολογίας των Γενικών Επιτελείων των σωμάτων (Στρατός- Αεροπορία- Ναυτικό), οι Διοικήσεις Στρατολογίας και τα Στρατολογικά Γραφεία. Τα Στρατολογικά Γραφεία είναι οι βασικές μονάδες της Στρατολογίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Βρίσκονται στις πρωτεύουσες των νομών της χώρας, είναι κοινά και για τα τρία σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων και η αποστολή τους είναι να συλλέγουν τις απαραίτητες πληροφορίες για τις διαδικασίες της κατάταξης και την κατάταξη και την παρακολούθηση της εκπλήρωσης των στρατιωτικών υποχρεώσεων από όλους τους Έλληνες πολίτες. Αποτελούν τον κύριο σύνδεσμο μεταξύ των πολιτών και των Ενόπλων Δυνάμεων. Οι αρμοδιότητες των Στρατολογικών Γραφείων περιορίζονται σε όλους τους άνδρες (στρατεύσιμους) οι οποίοι έχουν εγγραφεί στο μητρώο αρρένων των δήμων και κοινοτήτων του νομού στην πρωτεύουσα του οποίου βρίσκονται. 8. Εθνικοί φορείς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και πολλές άλλες σημαντικές οργανώσεις (όπως το Εθνικό Παρατηρητήριο για τα Δικαιώματα του Παιδιού) και μη 2

κυβερνητικές οργανώσεις δραστηριοποιούνται σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία περιλαμβάνουν επίσης τα δικαιώματα που εγγυάται το Προαιρετικό Πρωτόκολλο. 9. Όσον αφορά τους εθνικούς φορείς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το Τμήμα Δικαιωμάτων του Παιδιού του Γραφείου του Συνηγόρου του Πολίτη θεσπίστηκε με το νόμο 3094/2003. Στο πλαίσιο εκπλήρωσης της αποστολής του, το Τμήμα μεσολαβεί σε ειδικές περιπτώσεις στις οποίες καταπατούνται τα δικαιώματα των παιδιών, κατόπιν καταγγελίας που υποβλήθηκε από πολίτη, με στόχο την προστασία του παιδιού και την αποκατάσταση των δικαιωμάτων του. Εάν είναι αναγκαίο, σε περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων, ο Συνήγορος του Πολίτη αναλαμβάνει πρωτοβουλία. Επιπλέον, το Τμήμα αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την παρακολούθηση και προώθηση της εφαρμογής των διεθνών συμβάσεων και της εθνικής νομοθεσίας για τα δικαιώματα του παιδιού, την ενημέρωση του κοινού, την ανταλλαγή απόψεων με τους εκπροσώπους των άλλων θεσμικών οργάνων και την επεξεργασία και την υποβολή προτάσεων προς την κυβέρνηση. 10. Η Ελληνική Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που ιδρύθηκε με το νόμο 2667/1998, παρέχει εκθέσεις και συστάσεις προς το ελληνικό κράτος με στόχο τη δημιουργία μιας σύγχρονης, βασισμένης σε αρχές, προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων στον τομέα των δικαιωμάτων του παιδιού. Οι εκθέσεις και συστάσεις της ΕΕΑΔ διαβιβάζονται σε όλα τα αρμόδια υπουργεία. Ορισμένες από τις συστάσεις που περιέχονται στις εκθέσεις της ΕΕΑΔ έχουν υιοθετηθεί από τις αρμόδιες αρχές. 11. Ένας σημαντικός αριθμός Μ.Κ.Ο. δραστηριοποιούνται στον τομέα της προστασίας των δικαιωμάτων των παιδιών, συμπεριλαμβανομένου του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, της ΑΡΣΙΣ-Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης των Νέων, του Ινστιτούτου για την Υγεία του Παιδιού, της «Σώστε τα Παιδιά», του Κέντρου για τη Φροντίδα της Οικογένειας και του Παιδιού, του Κέντρου για τη Στήριξη Παιδιών και Οικογένειας, του «Χαμόγελο του Παιδιού". 3

II. ΠΡΟΛΗΨΗ (άρθρα 1, 2, 4- παρ. 2, και άρθρο 6 παρ. 2) 12. Το νομικό καθεστώς που διέπει το θεσμό της στράτευσης στην Ελλάδα καθορίζεται από το Σύνταγμα της χώρας (άρθρο 4), τους νόμους της Βουλής των Ελλήνων και τα προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις που εκδίδονται κατ' εφαρμογή των ανωτέρω. 13. Στο πλαίσιο των ανωτέρω συνταγματικών επιταγών, ψηφίστηκε και τέθηκε σε ισχύ ο Ν. 3421/2005 "Στράτευση των Ελλήνων υπηκόων και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 302/13 Δεκ. 2005, τεύχος Α). Ο νόμος αυτός καθορίζει, μεταξύ άλλων, τις προϋποθέσεις της ηλικίας απαιτούμενες για την εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων των νέων στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, τόσο σε υποχρεωτικό όσο και σε εθελοντικό επίπεδο. Η νομοθεσία είναι απόλυτα εναρμονισμένη με τις γενικές αρχές των Ηνωμένων Εθνών για την προστασία των παιδιών, δεδομένου ότι δεν επιτρέπει τη στράτευση παιδιών. Συγκεκριμένα: (α) Μόνον οι στρατεύσιμοι που διανύουν το δέκατο ένατο (19) έτος της ηλικίας τους καλούνται κάθε χρόνο για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις (άρθρο 1 του νόμου). (β) Οι νέοι που επιθυμούν να εκπληρώσουν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις πριν από την υποχρεωτική κλήση τους, έχουν το δικαίωμα να κατατάσσονται σε εθελοντική βάση, μόνον μετά την ενηλικίωση, δηλαδή αφού γίνουν δεκαοκτώ ετών (άρθρο 38 του νόμου). (γ) Σε περιόδους γενικής επιστράτευσης ή πολέμου, Έλληνες υπήκοοι ή Έλληνες της ομογένειας, μπορούν να επιστρατευτούν εθελοντικά με τις ίδιες προϋποθέσεις (της ενηλικίωσης) (άρθρο 39 του νόμου). 14. Όσον αφορά τους νέους που επιθυμούν να ακολουθήσουν επαγγελματική σταδιοδρομία στις Ένοπλες Δυνάμεις ως επαγγελματίες οπλίτες, μία από τις απαιτήσεις του σχετικού νόμου (άρθρο 2 του νόμου 2936/2001, ΦΕΚ 166 A/25 Ιουλίου 2001), σε συνδυασμό με το Αστικό Δίκαιο και το Εργατικό Δίκαιο, για τη συμμετοχή των υποψηφίων στις εξετάσεις είναι η ενηλικίωσή τους (18 ετών). 4

15. Τα χρονολογικά στάδια των προπαρασκευαστικών διαδικασιών και την ίδια την κατάταξη είναι τα εξής: (α) Η πηγή πληροφοριών για τους Έλληνες πολίτες για την κατάταξή τους είναι τα μητρώα αρρένων, που καταρτίζονται και τηρούνται από όλους τους δήμους και τις κοινότητες της χώρας. Αντίγραφά τους φυλάσσονται επίσης από τις Νομαρχίες και τα Γραφεία Στρατολογίας. (β) Τα μητρώα αρρένων καταρτίζονται κατά τους δύο πρώτους μήνες κάθε έτους και περιλαμβάνουν άνδρες που έχουν γεννηθεί κατά το προηγούμενο έτος (ανεξάρτητα από το αν γεννήθηκαν και διαμένουν στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό), σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που διαβιβάζονται στους αρμόδιους δημάρχους και προέδρους κοινοτήτων από τα ληξιαρχεία ή τις προξενικές αρχές. (γ) Με βάση τα ετήσια μητρώα αρρένων, οι Δήμοι και Κοινότητες της χώρας ετοιμάζουν τους πίνακες κατάταξης κατά κλάση κάθε έτος για τα άτομα που είναι 17 ετών. (δ) Με βάση τους πίνακες κατάταξης, τα Γραφεία Στρατολογίας ετοιμάζουν τα αρχεία κατάταξης κατά κλάση κάθε έτος για τα άτομα που είναι 18 ετών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κλάση κατάταξης είναι ο αριθμός που προκύπτει από την προσθήκη του αριθμού 21 στο έτος γέννησης με το οποίο καταχωρήθηκε κάθε άτομο στα μητρώα αρρένων. Για παράδειγμα: το στρατιωτικό αρχείο της κλάσης 2012 περιλαμβάνει όλους τους άνδρες που έχουν γεννηθεί το 1991 (από 1 Ιανουαρίου έως 31 Δεκεμβρίου). (ε) Στην ουσία, η πρώτη επαφή των πολιτών που πρόκειται να καταταγούν στις ένοπλες δυνάμεις γίνεται τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του έτους κατά το οποίο γίνονται 19 ετών. (στ) Κατά τη διάρκεια αυτών των δύο μηνών, οι στρατεύσιμοι είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν Δελτίο Απογραφής στο Στρατολογικό Γραφείο τους ή το Στρατολογικό Γραφείο του τόπου διαμονής τους ή το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) του δήμου ή της κοινότητας στην οποία κατοικούν (για παράδειγμα, τα άτομα που γεννήθηκαν το 1991 υποβάλουν Δελτίο Απογραφής τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο του 2009). (ζ) Το Δελτίο Απογραφής είναι το ειδικό έντυπο που περιλαμβάνει προσωπικές πληροφορίες που απαιτούνται για την κατάταξη, όπως η θρησκεία (προαιρετικά), ακριβής ημερομηνία γέννησης, γνώσεις παιδείας-τεχνικές, σωματωμετρικά δεδομένα, εργασία / 5

επάγγελμα, ειδικές γνώσεις, αθλητικές επιδόσεις, διεύθυνση κατοικίας, τυχόν προβλήματα υγείας κλπ. (η) Η κλάση καλείται αρχικά για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις, στις αρχές του έτους που ακολουθεί το έτος κατά το οποίο έχει υποβληθεί το Δελτίο Απογραφής. (θ) Οι στρατεύσιμοι και στους τρεις κλάδους καλούνται σταδιακά, συνήθως ανά νομό, σε τέσσερις Εκπαιδευτικές Σειρές Στρατευσίμων Οπλιτών του Φεβρουαρίου, Μαΐου, Αυγούστου και Νοεμβρίου. (ι) Οι στρατεύσιμοι κατατάσσονται ανά εκπαιδευτική σειρά σε ειδικές μονάδες (Μονάδες Κατάταξης) για κάθε κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων (Στρατός- Ναυτικό- Αεροπορία), κατόπιν της σχετικής εντολής- πρόσκλησης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, με βάση τα Ατομικά Δελτία Απογραφής που έχουν διαβιβασθεί στους στρατεύσιμους από το Στρατολογικό Γραφείο του τόπου καταγωγής τους και έχουν παραδοθεί σε αυτούς από τις αστυνομικές αρχές του τόπου κατοικίας τους. 16. Η εθελοντική στράτευση των νέων καλύπτεται από τη νομοθεσία, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 8 (β) του παρόντος άρθρου, και υλοποιείται πάντοτε μετά από αίτηση του ενδιαφερομένου, μετά την ενηλικίωση του προσώπου. 17. Υπάρχει ένα ανώτατο όριο ηλικίας για την εισαγωγή των υποψηφίων στα Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τις Στρατιωτικές Σχολές Τριτοβάθμιας για τους Υπαξιωματικούς. Εάν ο υποψήφιος είναι ανήλικος κατά την ημερομηνία υποβολής των σχετικών εγγράφων, η αίτηση-υπεύθυνη δήλωση του υποψηφίου πρέπει να υπογραφεί και να πιστοποιηθεί από τους γονείς ή κηδεμόνες του. Η εκπαίδευση που παρέχεται, σύμφωνα με τη σχολική νομοθεσία, είναι ακαδημαϊκή και στρατιωτική και περιλαμβάνει μαθήματα στο Διεθνές Δίκαιο και τις Ανθρωπιστικές Σπουδές. III. ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (άρθρα 1, 2, 4, παρ. 1 και 2) 6

18. Η εθνική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει διατάξεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εμπόδια νομικής φύσεως για την εφαρμογή του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου. 19. Η ελληνική ποινική νομοθεσία δεν προβλέπει την ποινική ευθύνη των νομικών προσώπων. Αντ' αυτού, προβλέπει την αντίστοιχη διοικητική ευθύνη των νομικών προσώπων. 20. Όλα τα ποινικά αδικήματα (με εξαίρεση εκείνων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα), εκδικάζονται από τα συνήθη ποινικά δικαστήρια. 21. Η θέσπιση εξω-εδαφικής δικαιοδοσίας για τα ποινικά αδικήματα, προβλέπεται στα άρθρα 6,7,8 και 9 του Ποινικού Κώδικα 1. 22. Στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας στον τομέα της έκδοσης, το Ελληνικό Κράτος έχει υπογράψει όλες τις βασικές πολυμερείς διεθνείς συμβάσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Σύμβαση περί Εκδόσεως, η οποία εφαρμόζεται στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Επιπλέον, η Απόφαση - Πλαίσιο του Συμβουλίου της 13ης Ιουνίου 2002, σχετικά με το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και τις διαδικασίες παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών, ρυθμίζει τα ζητήματα της εκδόσεως προσώπων μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αντικαθιστά την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την έκδοση στις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. IV. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ (άρθρο 6, παρ. 3) 23. Η υφιστάμενη εθνική νομοθεσία δεν αφήνει περιθώρια για περιπτώσεις παραβιάσεων των μέτρων προστασίας για τα παιδιά, όπως αυτά προβλέπονται στα άρθρα 1 και 2 του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου. Σημειώνεται ότι το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας παρέχει ειδικές υπηρεσίες κοινωνικών λειτουργών οι οποίοι είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παιδιών που αντιμετωπίζουν κάθε είδους προβλήματα. 24. Είναι δυνατόν να διεξαχθεί εκδίκαση υποθέσεων κεκλεισμένων των θυρών, 7 1 Παράρτημα IV

προκειμένου να προστατευθεί η ταυτότητα του παιδιού (άρθρο 330 του Κώδικα Ποινικής Νομοθεσίας). Επίσης, η αρχή της προστασίας των προσωπικών δεδομένων δεν επιτρέπει την αναφορά των ονομάτων των διαδίκων στις αποφάσεις οι οποίες έχουν δημοσιοποιηθεί. 25. Για οποιαδήποτε παράνομη δράση των διοικητικών αρχών του κράτους, η οποία περιλαμβάνει επίσης τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων που προστατεύονται από το Προαιρετικό Πρωτόκολλο, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 105 του Εισαγωγικού Νόμου του αστικού κώδικα (Εισ.ΑΚ), πρέπει να καταβάλλεται πλήρης αποζημίωση (για τυχόν απώλειες ή ηθική βλάβη που προκλήθηκαν). 26. Το Σύνταγμα στο άρθρο 21 καθιερώνει την υποχρέωση του κράτους για την προστασία της παιδικής ηλικίας. Η διάταξη αυτή αποτελεί την κατάλληλη βάση για την υιοθέτηση και την εφαρμογή μέτρων για την προώθηση της προστασίας του παιδιού. V. ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (άρθρο 7, παρ. 1) 27. Τόσο σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) καθώς και σε διμερές επίπεδο, η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά τη βελτίωση της προστασίας των παιδιών σε ένοπλες συρράξεις, όπως και την εφαρμογή του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου, εάν είναι εφικτό σε παγκόσμια βάση. 28. Στις 8 Δεκεμβρίου 2003, μετά από διαβούλευση με τον ειδικό εισηγητή, τη UNICEF και διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις, το Συμβούλιο της Ε.Ε. εξέδωσε ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών για τα παιδιά και τις ένοπλες συρράξεις. Αυτό καταδεικνύει τη δέσμευση της Ε.Ε. να αποκτήσει ένα ευρύ φάσμα εργαλείων για την προώθηση της προστασίας των παιδιών: πολιτικά μέτρα, καθώς και την ένταξη του ζητήματος των παιδιών σε ένοπλες συρράξεις σε όλες τις εξωτερικές σχέσεις και τη διαχείριση κρίσεων, καθώς και σε επιχειρήσεις διατήρησης της ειρήνης. Το θέμα αυτό καλύπτεται επίσης στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών προγραμμάτων που διεξάγονται από την Υπηρεσία Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. 8

29. Στις 9 Δεκεμβρίου 2004, οι κατευθυντήριες γραμμές είχαν ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση Σχεδίου Δράσης για τα παιδιά σε ένοπλες συρράξεις, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να παρέχει πιο πρακτική εφαρμογή. 30. Το 2008, η Ε.Ε. προέβη σε αναθεώρηση των κατευθυντηρίων γραμμών του 2003 για τα παιδιά και τις ένοπλες συρράξεις. Ο αρχικός κατάλογος των χωρών για την ανάληψη δράσης κατά προτεραιότητα από την Ε.Ε. (το Αφγανιστάν, το Μπουρούντι, η Κολομβία, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Λιβερία, η Μυανμάρ, το Νεπάλ, οι Φιλιππίνες, η Σομαλία, η Σρι Λάνκα, το Σουδάν και η Ουγκάντα), επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει έξι νέες καταστάσεις ανησυχίας: το Ισραήλ, τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, την Αϊτή, το Λίβανο, το Τσαντ και το Ιράκ. 31. Για να προωθήσει την εφαρμογή αυτών των κατευθυντήριων γραμμών, η Ε.Ε. ανέθεσε σε Πρεσβευτές να καταρτίσουν δικές τους στρατηγικές όσον αφορά τις χώρες προτεραιότητας / καταστάσεις που προκαλούν ανησυχία για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα έξι θεματικά ζητήματα που προσδιορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές (στρατολόγηση, φόνοι και ακρωτηριασμοί, επιθέσεις σε σχολεία και νοσοκομεία, παρεμπόδιση της πρόσβασης στην ανθρωπιστική βοήθεια, σεξουαλική και σεξιστική βία, παραβιάσεις και καταπατήσεις). 32. Το 2008, η Ε.Ε. ενέκρινε επίσης έναν αναθεωρημένο κατάλογο ελέγχου, στόχος του οποίου είναι η ενσωμάτωση της προστασίας των παιδιών που πλήττονται από τις ένοπλες συρράξεις στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Αμυντικής Πολιτικής αποστολών και επιχειρήσεων. Η Σλοβενική Προεδρία της Ε.Ε. ανέθεσε την εκπόνηση μελέτης με τίτλο «Ενίσχυση της ανταπόκρισης της Ε.Ε. για τα παιδιά που πλήττονται από ένοπλες συρράξεις» με στόχο τη βελτίωση της ενσωμάτωσης των δικαιωμάτων των παιδιών που έχουν πληγεί από ένοπλες συρράξεις στην αναπτυξιακή πολιτική της Ε.Ε. και του προγραμματισμού της. 33. Στις 19 Ιουνίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τα συμπεράσματα σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού, ιδίως για τα παιδιά που πλήττονται από ένοπλες συρράξεις. Το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή και τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να εξακολουθήσουν να 9

εξασφαλίζουν συνοχή, συμπληρωματικότητα και συντονισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των πολιτικών και προγραμμάτων για την ασφάλεια και την ανάπτυξη με σκοπό την αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιπτώσεων των ένοπλων συρράξεων στα παιδιά με αποτελεσματικό, βιώσιμο και ολοκληρωμένο τρόπο. 34. Επιπλέον, η Ε.Ε. έχει ζητήσει την ενίσχυση της συνεργασίας με τα Ηνωμένα Έθνη, ιδίως με την Ειδική Εκπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για τα παιδιά και τις ένοπλες συρράξεις, κα Coomaraswamy, και την ομάδα εργασίας του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τα παιδιά και τις ένοπλες συρράξεις. Για παράδειγμα, η κα Coomaraswamy κλήθηκε τον Απρίλιο του 2008 να ενημερώσει το Συμβούλιο σχετικά με τις δραστηριότητές της και τις δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ Ηνωμένων Εθνών και Ευρωπαϊκής Ένωσης. 35. Τον Ιούλιο του 2006, η Ελλάδα εξέφρασε την υποστήριξή της - από κοινού με τους εταίρους της Ε.Ε. - προς τη δήλωση του Προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας για το θέμα "Παιδιά και Ένοπλες Συρράξεις», το οποίο, μεταξύ άλλων, περιέχει μια έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να κάνει μια κοινή προσπάθεια για σαφή βελτίωση της προστασίας των παιδιών σε καταστάσεις συρράξεων αυτού του είδους. 10

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι Νόμος 3421/2005 «ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ" (δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Νο. 302/13/ΔΕΚ 05/Α) ΜΕΡΟΣ Α ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ - ΟΡΙΣΜΟΙ Άρθρο 1 Υπόχρεοι για τη στρατιωτική θητεία 1. Όλοι οι Έλληνες, από την 1η Ιανουαρίου του έτους κατά το οποίο διανύουν το δέκατο ένατο (19 ο ) έτος μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους κατά το οποίο συμπληρώνουν το τεσσαρακοστό πέμπτο (45 ο ) έτος της ηλικίας τους, έχουν υποχρέωση στράτευσης στις Ένοπλες Δυνάμεις, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού. Άρθρο 38 Κατάταξη προτάκτων στις Ένοπλες Δυνάμεις 1. Με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να επιτρέπεται η κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις ως προτάκτων, για εκπλήρωση των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων, Ελλήνων που έχουν ενηλικιωθεί και δεν έχουν κληθεί για κατάταξη. 2. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται η διαδικασία της πρόσκλησης και κατάταξης και κάθε αναγκαία σχετική λεπτομέρεια. Άρθρο 39 Eθελοντική κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις 1. Σε περίοδο γενικής επιστράτευσης ή πολέμου μπορεί, με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας που δεν δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, να επιτρέπεται 11

η εθελοντική κατάταξη, ως εθελοντών, στρατευσίμων ή εφέδρων που ανήκουν σε κλάση ή κατηγορία που δεν έχει κληθεί για κατάταξη, καθώς και ομογενών που έχουν ενηλικιωθεί και δεν έχουν υπερβεί το τεσσαρακοστό πέμπτο έτος της ηλικίας τους. 2. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, η διαδικασία της κατάταξης, οι υποχρεώσεις των κατατασσόμενων, οι λόγοι προσωρινής και οριστικής απόλυσης, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια, αναγκαία για την εφαρμογή του άρθρου αυτού. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ "Επαγγελματίες Οπλίτες και άλλες διατάξεις», όπως ισχύει μετά την τροποποίηση δυνάμει του Νόμου 3036/02 (ΦΕΚ 171/23-7-02/A) Άρθρο 2 Προσόντα των Επαγγελματιών Οπλιτών 1. Οι επαγγελματίες οπλίτες πρέπει: α. να έχουν την Ελληνική Ιθαγένεια, β. να έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους και να μην έχουν υπερβεί το 28ο κατά το έτος κατάταξής τους στις Ένοπλες Δυνάμεις (άρθρο 7), γ. να έχουν ανάστημα τουλάχιστον 1,60 μ. (για άνδρες) και 1.55 μ. (για γυναίκες), δ. να έχουν γραμματειακές γνώσεις, αντίστοιχες με την ειδικότητα τους βάσει απόφασης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, και να κατέχουν τουλάχιστον πτυχίο Γυμνασίου, ε. να είναι ικανοί κατηγορίας πρώτης ή δεύτερης (Ι/1) και (Ι/2), σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν για την εξέταση της σωματικής ικανότητας των στρατευσίμων. στ. να μην έχουν καταδικασθεί αμετάκλητα για κακούργημα και σε οποιαδήποτε ποινή για κλοπή, απάτη, υπεξαίρεση (κοινή ή στην υπηρεσία), εκβίαση, πλαστογραφία, ψευδή βεβαίωση, ψευδορκία, ψευδή ανώμοτη κατάθεση, δωροδοκία, καταπίεση, απιστία περί την υπηρεσία, ψευδή καταμήνυση, συκοφαντική δυσφήμιση, παράβαση καθήκοντος, ανυποταξία, λιποταξία, καθώς και για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής ή της νομοθεσίας περί ναρκωτικών, λαθρεμπορίας όπλων, πυρομαχικών και τυχερών παιχνιδιών, ζ. να μην έχουν παραπεμφθεί αμετάκλητα για κακούργημα ή οποιοδήποτε πλημμέλημα της προηγούμενης υποπαραγράφου, έστω και αν το αδίκημα έχει παραγραφεί η. να μην έχουν στερηθεί τα πολιτικά τους δικαιώματα με αμετάκλητη απόφαση, 12

θ. να μην έχουν εκπέσει ή υποβιβασθεί του βαθμού τους οι εκπληρώσαντες τις νόμιμες στρατιωτικές τους υποχρεώσεις (άρθρο 7), ι. όσοι ήδη υπηρετούν να έχουν θετική εισήγηση για κατάταξη. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ Μεταχείριση των ασυνόδευτων παιδιών που αναζητούν άσυλο 1. Το Προεδρικό διάταγμα 220/2007 (άρθρο 19), σε συνδυασμό με το προεδρικό διάταγμα 90/2008 (άρθρο 12), καθορίζουν το καθεστώς που εφαρμόζεται για τη μεταχείριση των ασυνόδευτων παιδιών. Συγκεκριμένα: α) Στην περίπτωση των ασυνόδευτων παιδιών, οι αρμόδιες αρχές λαμβάνουν αμέσως τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλιστεί η αναγκαία εκπροσώπηση τους. Για το σκοπό αυτό, οι αρμόδιες αρχές κοινοποιούν στην Εισαγγελική Αρχή για Παιδιά και, αν δεν υπάρχει τέτοια εισαγγελική αρχή, στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών, ο οποίος ενεργεί ως προσωρινός κηδεμόνας και λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα για να ορίσει κηδεμόνα για το παιδί. β) Όταν οι αιτήσεις ασύλου υποβάλλονται από ασυνόδευτα παιδιά, οι αρχές που είναι αρμόδιες για την παραλαβή και την εξέταση της αίτησης ασύλου λαμβάνουν τα ακόλουθα μέτρα: - Εξασφαλίζουν ότι η κάλυψη των αναγκών στέγασης του παιδιού ικανοποιούνται από τη τοποθέτησή τους με ενήλικους συγγενείς, ανάδοχες οικογένειες, κέντρα φιλοξενίας με ειδικές υποδομές για παιδιά ή άλλα κατάλληλα καταλύματα για παιδιά και ότι η κατοικία του παιδιού, τον/την προστατεύει από τον κίνδυνο της εμπορίας ή εκμετάλλευσης, ενώ οι αλλαγές στη στέγαση των ασυνόδευτων παιδιών πρέπει να διατηρούνται στο ελάχιστο δυνατό. - Εξασφαλίζουν ότι τα αδέλφια παραμένουν μαζί, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, το βαθμό ωριμότητας και συνολικά τα συμφέροντα του κάθε παιδιού. - Προσπαθούν να εντοπίσουν τα μέλη των οικογενειών τους, το συντομότερο δυνατό. Αν υπάρχουν κίνδυνοι ή απειλή για τη ζωή ή την ακεραιότητα του παιδιού ή του / των στενών συγγενών του, ιδίως στην περίπτωση που κατοικούν στη χώρα καταγωγής, τότε οι 13

πληροφορίες σχετικά με τα πρόσωπα αυτά συλλέγονται, υφίστανται επεξεργασία και διαβιβάζονται εμπιστευτικά, έτσι ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλειά τους. 2. Επιπλέον, το άρθρο 30 του προεδρικού διατάγματος 96/2008 προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι: Οι αρχές που είναι αρμόδιες για την παραλαβή και την υποδοχή των ασυνόδευτων παιδιών εξασφαλίζουν ότι στεγάζονται: - με ενήλικους συγγενείς τους, ή - σε οικογένεια που θα έχει την επιμέλεια του τέκνου, ή - σε ειδικά κέντρα φιλοξενίας για τα παιδιά, ή - σε άλλα καταλύματα κατάλληλα για παιδιά. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, οι διαδικασίες για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου τους και διαμονής στη χώρα μας διέπονται από την αρχή της προστασίας των συμφερόντων του παιδιού. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρμόδιες αρχές εξασφαλίζουν επίσης ότι το προσωπικό που συμμετέχει στις περιπτώσεις των ασυνόδευτων παιδιών έχει ή αποκτά την κατάλληλη κατάρτιση σε σχέση με τις ανάγκες των παιδιών. Το εν λόγω προσωπικό υπόκειται στο καθήκον της εμπιστευτικότητας σε σχέση με τις προσωπικές πληροφορίες για τις οποίες έχουν ενημερωθεί ή λόγω απαλλαγής των καθηκόντων τους. 3. Όσον αφορά τα παιδιά αλλοδαπών που εμπλέκονται σε ένοπλες συρράξεις, από τα αρχεία του Υπουργείου Εσωτερικών δεν προκύπτει καμία σχετική αίτηση για άσυλο. =============================================================== ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV Άρθρα 6, 7, 8 & 9 του Ποινικού Κώδικα για τη θέσπιση εξωεδαφικής δικαιοδοσίας για ποινικά αδικήματα Άρθρο 6 - Εγκλήματα που διαπράττονται από Έλληνες υπηκόους σε ξένη χώρα 14

1. Η Ελληνική ποινική νομοθεσία εφαρμόζεται επίσης για πράξη που χαρακτηρίζεται ως κακούργημα ή πλημμέλημα και που τελέστηκε από Έλληνα πολίτη σε ξένη χώρα, σε περίπτωση που η πράξη τιμωρείται και σύμφωνα με τους νόμους της χώρας όπου έχει διαπραχθεί ή σε περίπτωση που η πράξη διαπράχθηκε σε χώρα που δεν έχει θεσπισμένο σύνταγμα. 2. Η Ποινική δίωξη ασκείται επίσης και κατά αλλοδαπού ο οποίος, ενώ διαπράττει αξιόποινη πράξη, κατείχε την ελληνική ιθαγένεια. Ασκείται επίσης κατά προσώπων που απέκτησαν την Ελληνική ιθαγένεια μετά την τέλεση τέτοιων ενεργειών. 3. Σε περίπτωση πλημμελήματος, προκειμένου για την εφαρμογή των διατάξεων των παραγράφων 1 και 2, το θύμα πρέπει να υποβάλει καταγγελία ή η χώρα, όπου διεπράχθη το πλημμέλημα, πρέπει να καταθέσει αντίστοιχη αίτηση. 4. Πταίσματα που διαπράττονται σε ξένη χώρα τιμωρούνται μόνο στις περιπτώσεις που ρητά ορίζονται από το νόμο. Άρθρο 7 - Αδικήματα που διαπράττονται από αλλοδαπούς σε ξένη χώρα 1. Η Ελληνική ποινική νομοθεσία ισχύει και για αλλοδαπούς για πράξη που διαπράχθηκε σε ξένη χώρα και χαρακτηρίζεται από τη νομοθεσία της ως κακούργημα ή πλημμέλημα, σε περίπτωση που η εν λόγω πράξη διαπράχθηκε εις βάρος Έλληνα πολίτη και τιμωρείται από τη νομοθεσία της χώρας στην οποία διεπράχθη, ή εάν η πράξη διαπράχθηκε σε χώρα που δεν έχει θεσπισμένο σύνταγμα. 2. Οι διατάξεις των παραγράφων 3 και 4 του προηγούμενου άρθρου ισχύουν και στην περίπτωση αυτή. Άρθρο 8 - Αδικήματα που διαπράττονται σε ξένη χώρα, πάντα τιμωρούνται σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία Η Ελληνική ποινική νομοθεσία ισχύει για Έλληνες και ξένους υπηκόους εξίσου, ανεξάρτητα από την ισχύουσα νομοθεσία της χώρας όπου διαπράχθηκε η πράξη, για τα ακόλουθα αδικήματα: α. Εσχάτη προδοσία, προδοσία κατά του Ελληνικού Δημοσίου και τρομοκρατικές ενέργειες (άρθρο 187A) 15

β. Εγκλήματα σχετικά με τη στρατιωτική θητεία και την υποχρέωση στράτευσης (ειδικό μέρος, τμήμα H) γ. Αξιόποινες πράξεις που διαπράττονται από πρόσωπα υπό την ιδιότητά τους ως δημόσιοι υπάλληλοι του ελληνικού κράτους δ. Πράξεις που διαπράχθηκαν κατά Έλληνα δημοσίου υπαλλήλου κατά την άσκηση των επίσημων καθηκόντων του ή σχετικά με τα καθήκοντά του/της ε. Ψευδορκία στο πλαίσιο διαφορών που εκκρεμούν ενώπιον των Ελληνικών αρχών στ. Πειρατεία ζ. Εγκλήματα κατά του νομίσματος (ειδικό μέρος, τμήμα Ι) η. Δουλεμπόριο, εμπορία ανθρώπων, καταναγκαστική πορνεία ή σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων με σκοπό το κέρδος, παιδικό σεξουαλικό τουρισμό ή παιδική πορνογραφία θ. Παράνομη διακίνηση ναρκωτικών ι. Παράνομη κυκλοφορία και διακίνηση άσεμνων δημοσιεύσεων κ. Κάθε άλλο έγκλημα για τα οποίο ισχύει η Ελληνική ποινική νομοθεσία, δυνάμει των ειδικών διατάξεων ή των διεθνών συμβάσεων που έχουν υπογραφεί και επικυρωθεί από το Ελληνικό Δημόσιο. Άρθρο 9 Μη δίωξη για αδικήματα που διαπράχθηκαν σε ξένη χώρα 1. Η Ποινική δίωξη για πράξη που διαπράχθηκε σε ξένη χώρα εξαιρείται: Α σε περίπτωση που ο δράστης έχει κριθεί για την εν λόγω αξιόποινη πράξη στην ξένη χώρα και αθωώθηκε ή, στην περίπτωση που αυτός / αυτή είχε καταδικαστεί και αυτός / αυτή έχει εκτίσει το σύνολο της ποινής που επιβλήθηκε. Β σε περίπτωση που, σύμφωνα με την ξένη νομοθεσία, η πράξη έχει παραγραφεί από τις διατάξεις περί παραγραφής και έχει χορηγηθεί χάρη. Γ σε περίπτωση που, σύμφωνα με την ξένη νομοθεσία, είναι απαραίτητη η καταγγελία για τη δίωξη της πράξης, και δεν έχει κατατεθεί ή έχει ανακληθεί η εν λόγω καταγγελία. 2. Οι διατάξεις αυτές δεν ισχύουν για τις πράξεις που προβλέπονται στο άρθρο 8. ----------------------------------------------------- Ακριβής μετάφραση από το συνημμένο πρωτότυπο στην αγγλική Αθήνα, 10/02/2010 - Η μεταφράστρια του ΥΠΕΞ, Έλενα Ασημάκη 16