ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 2.7.2009 E(2009) 5238 τελικό ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 2.7.2009 για την κοινοποίηση, εκ µέρους της Ελλάδας, εξαίρεσης από την υποχρέωση εφαρµογής των οριακών τιµών για τα ΑΣ10
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 2.7.2009 για την κοινοποίηση, εκ µέρους της Ελλάδας, εξαίρεσης από την υποχρέωση εφαρµογής των οριακών τιµών για τα ΑΣ 10 (Μόνο το ελληνικό κείµενο είναι αυθεντικό) Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, την οδηγία 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 21ης Μαΐου 2008, για την ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα και καθαρότερου αέρα για την Ευρώπη 1 και ιδίως το άρθρο 22 παράγραφος 4, Εκτιµώντας τα ακόλουθα: (1) Με την επιστολή της της 12ης Νοεµβρίου 2008, η Ελλάδα κοινοποίησε στην Επιτροπή εξαίρεση, δυνάµει του άρθρου 22 παράγραφος 2 της οδηγίας 2008/50/ΕΚ, από την υποχρέωση εφαρµογής των ηµερήσιων και ετήσιων οριακών τιµών για τα ΑΣ 10, (η εξαίρεση για τα ΑΣ 10») στα φάσµατα ποιότητας του ατµοσφαιρικού αέρα που περιλαµβάνονται στο παράρτηµα της εν λόγω απόφασης. Οι οριακές τιµές ποιότητας του ατµοσφαιρικού αέρα για τα ΑΣ 10 έχουν γίνει νοµικώς δεσµευτικές από την 1η Ιανουαρίου 2005, σύµφωνα µε την οδηγία 1999/30/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 22ας Απριλίου 1999, σχετικά µε τις οριακές τιµές διοξειδίου του θείου, διοξειδίου του αζώτου και οξειδίων του αζώτου, σωµατιδίων και µολύβδου, στον αέρα του περιβάλλοντος 2. (2) Σύµφωνα µε το άρθρο 22 παράγραφος 2 της οδηγίας 2008/50/ΕΚ, ένα κράτος µέλος µπορεί να εξαιρεθεί από τις υποχρεώσεις εφαρµογής των οριακών τιµών για τα ΑΣ 10 εάν έχουν ληφθεί όλα τα κατάλληλα µέτρα µείωσης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, προκειµένου να τηρηθούν οι προθεσµίες που ορίζονται στην οδηγία 1999/30/ΕΚ, κυρίως λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών διασποράς που προσιδιάζουν στη συγκεκριµένη τοποθεσία, αντίξοων κλιµατικών συνθηκών ή διαµεθοριακών συµβολών, και έχει θεσπιστεί σχέδιο ποιότητας του ατµοσφαιρικού αέρα όπου καταδεικνύεται ότι η συµµόρφωση µε τις οριακές τιµές θα επιτευχθεί πριν την εκπνοή της νέας προθεσµίας. (3) Η κοινοποίηση εξετάστηκε βάσει των κατευθυντηρίων γραµµών που περιλαµβάνονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τις κοινοποιήσεις αναβολών της τήρησης των 1 2 ΕΕ L 152 της 11.6.2008, σ. 1. ΕΕ L 163 της 29.6.1999, σ. 41. 2
προθεσµιών και εξαιρέσεων από την υποχρέωση εφαρµογής ορισµένων οριακών τιµών σύµφωνα µε το άρθρο 22 της οδηγίας 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη (εν προκειµένω «η ανακοίνωση») 3. Η κοινοποίηση υποβλήθηκε µε τα έντυπα που ορίζονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής 4 που συνοδεύει την ανακοίνωση. (4) Η Επιτροπή διαπίστωσε την έλλειψη ορισµένων σηµαντικών στοιχείων από την αρχική κοινοποίηση και ζήτησε από τις ελληνικές αρχές, µε επιστολή της της 3ης Φεβρουαρίου 2009, να συµπληρώσει την κοινοποίηση. Οι ελληνικές αρχές απέστειλαν συµπληρωµατικά στοιχεία µε την επιστολή τους της 24ης Φεβρουαρίου 2009. (5) Η ελληνική κοινοποίηση συνοδευόταν από σχέδια για την ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα για όλες τις εµπλεκόµενες ζώνες. Η εξέταση επιβεβαιώνει το γεγονός ότι οι απαιτήσεις που προβλέπονται στο τµήµα A του παραρτήµατος XV της οδηγίας 2008/50/ΕΚ πληρούνται από όλα τα σχέδια. (6) Οι ελληνικές αρχές προσκόµισαν στοιχεία για το έτος 2007, ώστε να χρησιµεύσουν ως έτος αναφοράς και βάση για την εκτίµηση. Από σύγκριση των σχετικών µε την ποιότητα του αέρα στοιχείων που αναφέρθηκαν στην Επιτροπή από τις ελληνικές αρχές για τα έτη 2005, 2006 και 2007, προκύπτει ότι τα επίπεδα συγκέντρωσης ήταν αρκετά σταθερά κατά τα έτη αυτά. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή πιστεύει ότι το έτος αναφοράς είναι αντιπροσωπευτικό της κατάστασης της ποιότητας του ατµοσφαιρικού αέρα το 2005 και µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως βάση για την εξέταση. (7) Προκειµένου να εκτιµηθεί κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για την εξαίρεση των ΑΣ 10, είναι αναγκαίο να προσδιοριστούν οι κύριες πηγές ρύπανσης που συµβάλλουν στις παρατηρούµενες συγκεντρώσεις. Η εν λόγω κατανοµή ανά πηγές πρέπει να είναι ακριβής, προκειµένου να καταστεί δυνατή η ορθή επιλογή των ληπτέων µέτρων για την αντιµετώπιση των κύριων πηγών ρύπανσης. (8) Η κατανοµή ανά πηγή που περιέχεται στην κοινοποίηση υποδεικνύει την οδική κυκλοφορία ως κυριότερη πηγή σε όλες τις ζώνες και επιπλέον, ότι οι φυσικές συµβολές αποτελούν ένα σηµαντικό παράγοντα. Ωστόσο, σύµφωνα µε την εκτίµηση της Επιτροπής, η κατανοµή ανά πηγή δεν περιγράφει αρκετά λεπτοµερώς τη διαφορετικότητα της προέλευσης της ρύπανσης, δεδοµένου ότι δεν είναι σαφής η σχέση µεταξύ των συµβολών περιφερειακής προέλευσης, αστικής προέλευσης και τοπικών ΑΣ 10. Οι ελληνικές αρχές δεν διευκρίνισαν περαιτέρω το ζήτηµα αυτό στην απάντησή τους στο αίτηµα για συµπληρωµατικές πληροφορίες. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι η κατανοµή ανά πηγή δεν αρκεί για να επιτρέψει µία πλήρη εκτίµηση του κατά πόσον ελήφθησαν ή θα ληφθούν κατάλληλα µέτρα µείωσης. (9) Οι ελληνικές αρχές ισχυρίζονται ότι σε όλες τις ζώνες η κύρια αιτία των υπερβάσεων µπορεί να αποδοθεί στις αντίξοες κλιµατικές συνθήκες. Κατέδειξαν δε ότι τα επίπεδα συγκέντρωσης που υπερβαίνουν την ετήσια οριακή τιµή παρουσιάζονται, σε µεγάλο βαθµό, σε µέρες κατά τις οποίες πληρούνται τα κριτήρια χαµηλών ταχυτήτων του ανέµου που όρισε η Επιτροπή στην ανακοίνωση. Επιπλέον, η τοπογραφία των εν λόγω 3 4 COM(2008)403. SEC(2008)2132. 3
ζωνών είναι χαρακτηριστική υπό το πρίσµα της τάσης ύπαρξης αντίξοων κλιµατικών συνθηκών σύµφωνα µε τα κριτήρια που καθορίζονται στην ανακοίνωση. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι η σχέση µεταξύ των υψηλών συγκεντρώσεων ΑΣ 10 και των χαµηλών ταχυτήτων του ανέµου έχει αποδειχθεί και στις τέσσερις ζώνες. (10) Βάσει των ανωτέρω, η Επιτροπή πιστεύει ότι οι ελληνικές αρχές όντως απέδειξαν ότι οι καταστάσεις υπέρβασης µπορούν να αποδοθούν πρωτίστως στις αντίξοες κλιµατικές συνθήκες σε όλες τις ζώνες ποιότητας του αέρα που καλύπτονται από την κοινοποίηση. (11) Προκειµένου να διαπιστωθεί κατά πόσον όλα τα κατάλληλα µέτρα είχαν ληφθεί πριν από την λήξη της προθεσµίας του 2005 σχετικά µε τη µείωση, είναι αναγκαίο να ληφθεί υπόψη εαν µία υπέρβαση, η οποία δροµολόγησε µέτρα µείωσης σύµφωνα µε την οδηγία 1999/30/ΕΚ, σηµειώθηκε για πρώτη φορά στη ζώνη, όπως και η εµβέλεια των µέτρων που ελήφθησαν σε σχέση µε τις εντοπισθείσες πηγές και ο αντίκτυπος των εξωτερικών παραγόντων, όπως είναι οι αντίξοες κλιµατικές συνθήκες. (12) Σύµφωνα µε τα επισήµως ανακοινωθέντα από την Ελλάδα στοιχεία για την ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα, η ηµερήσια και ετήσια οριακή τιµή συν τα όρια ανοχής, ξεπεράστηκαν για πρώτη φορά το 2001 στις ζώνες ποιότητας του αέρα 2, 3 και 4, και το 2003 στη ζώνη ποιότητας του αέρα 1. Τα σχέδια ποιότητας του αέρα θεσπίστηκαν το 2001 για τις ζώνες 2, 3 και 4 και το 2006 για τη ζώνη 1. (13) Με την αρχική ηµεροµηνία συµµόρφωσης, οι ηµερήσιες οριακές τιµές παρουσίαζαν ακόµη σηµαντική υπέρβαση σε όλες τις ζώνες ακόµη και µετά από την αφαίρεση της συµβολής από φυσικές πηγές. Οι ετήσιες µέσες συγκεντρώσεις ήταν οριακά µεγαλύτερες της οριακής τιµής στις ζώνες 1 και 2, αλλά σηµαντικά µεγαλύτερες της οριακής τιµής στις ζώνες 3 και 4. Στην κοινοποίηση επισηµαίνεται ότι ορισµένα σηµαντικά µέτρα ρύθµισης της κυκλοφορίας ελήφθησαν πριν από την ηµεροµηνία µείωσης του 2005 σε όλες τις ζώνες. Οι ελληνικές αρχές ισχυρίζονται ότι τα µέτρα περιορισµού της κυκλοφορίας δεν είχαν ακόµη αποδώσει πλήρως το 2005. (14) Ως εκ τούτου, η Επιτροπή συµπεραίνει ότι η εφαρµογή µέτρων σχετικών µε την κυκλοφορία, καθώς και η θέσπιση των σχεδίων όσον αφορά την ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα υποδηλώνουν ότι οι αρµόδιες αρχές είχαν συνείδηση των προβληµάτων ποιότητας του αέρα και εντοπίσει τα κατάλληλα διορθωτικά µέτρα. Λαµβανοµένων υπόψη των σοβαρά αντίξοων κλιµατικών συνθηκών στις ζώνες, η Επιτροπή θεωρεί ότι, σε τελευταία ανάλυση, τα ληφθέντα µέτρα µείωσης ήταν τα κατάλληλα. (15) Προκειµένου να εκτιµηθεί κατά πόσον η συµµόρφωση µε τις οριακές τιµές για τα ΑΣ 10 µπορεί να επιτευχθεί κατά τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης, είναι αναγκαίο να εξεταστούν τα εκτιµώµενα επίπεδα συγκέντρωσης την ηµεροµηνία εκείνη από το κράτος µέλος, καθώς και ο εκτιµώµενος αντίκτυπος των πρόσθετων µέτρων που προτείνονται για τη συµµόρφωση µε το σχέδιο ποιότητας του αέρα που συνοδεύει την κοινοποίηση. (16) Η επίσηµη ετήσια έκθεση ποιότητας του αέρα επισηµαίνει ότι το 2007 σηµειώθηκε υπέρβαση τόσο της ηµερήσιας, όσο και της ετήσιας οριακής τιµής, και στις τέσσερις ζώνες ποιότητες του αέρα. Η κοινοποίηση των ελληνικών αρχών επισηµαίνει ότι η συµµόρφωση µε τις οριακές τιµές θα επιτευχθεί σε όλες τις ζώνες το 2011 και 4
προβλέπει ότι οι µέγιστες ετήσιες µέσες συγκεντρώσεις για τα ΑΣ 10 θα µειωθούν µεταξύ 10 και 20 µg/m 3 (ή περισσότερο) σε όλες τις ζώνες. (17) Προκειµένου να εκτιµηθεί ο ρεαλισµός των εν λόγω προβολών, η Επιτροπή απαιτεί ακριβείς και λεπτοµερείς αποδείξεις για τις κατανοµές ανά πηγή, για κάθε µία από τις καταστάσεις υπέρβασης, καθώς και της κλίµακας και του αντίκτυπου των µέτρων µείωσης που προβλέπονται, συµπεριλαµβανοµένου ενός σαφούς χρονοδιαγράµµατος εφαρµογής των εν λόγω µέτρων. εδοµένου ότι η κοινοποίηση δεν περιέχει τέτοιες αποδείξεις, η Επιτροπή δεν είναι σε θέση να εκτιµήσει κατά πόσον τα προβαλλόµενα µέτρα µείωσης αρκούν ώστε να επιτευχθεί συµµόρφωση µε τις οριακές τιµές κατά τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης. (18) Επιπλέον, σύµφωνα µε τις πληροφορίες που κατέθεσε η Ελλάδα, µεγάλος αριθµός βιοµηχανικών εγκαταστάσεων που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας 2008/1/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 15ης Ιανουαρίου 2008, σχετικά µε την ολοκληρωµένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης, 5 λειτουργεί χωρίς άδειες σύµφωνες µε την εν λόγω οδηγία. Μολονότι η κατανοµή ανά πηγή υποδηλώνει ότι η βιοµηχανική συνιστώσα δεν αποτελεί τον κυριότερο υπεύθυνο στις περισσότερες καταστάσεις υπέρβασης, σε πολλές από αυτές παρατηρούνται σηµαντικές συµβολές που προέρχονται από βιοµηχανικές εγκαταστάσεις που καλύπτονται από την εν λόγω οδηγία. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προσδοκά ότι θα αναληφθούν οι αναγκαίες προσπάθειες για την εφαρµογή της οδηγίας 2008/1/ΕΚ. (19) Η Επιτροπή σηµειώνει ότι πολλά µέτρα µείωσης της ρύπανσης που περιλαµβάνονται στο µέρος 3 του τµήµατος B του παραρτήµατος XV της οδηγίας 2008/50/ΕΚ δεν έχουν ληφθεί υπόψη από τις ελληνικές αρχές. Κατόπιν τούτων, παρακαλούνται ιδιαίτερα οι ελληνικές αρχές να λάβουν υπόψη τα εν λόγω µέτρα κατά την κατάρτιση ή την προσαρµογή των οικείων σχεδίων όσον αφορά την ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα. (20) Με βάση τα ως άνω, η Επιτροπή πιστεύει ότι πρέπει να εγερθούν αντιρρήσεις κατά της εκ µέρους της Ελλάδας κοινοποίησης, µε το σκεπτικό ότι είναι αδύνατο να γίνει πλήρης εκτίµηση του εφικτού της συµµόρφωσης µε την ηµερήσια και την ετήσια οριακή τιµή κατά τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης, στις 10 Ιουνίου 2011, ΕΞΕ ΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Εγείρονται αντιρρήσεις κατά της εκ µέρους της Ελλάδας κοινοποίησης εξαίρεσης από την υποχρέωση εφαρµογής των ηµερήσιων και ετήσιων οριακών τιµών για τις ΑΣ 10 που καθορίζονται στο παράρτηµα XI της οδηγίας 2008/50/ΕΚ σε όλες τις ζώνες ποιότητας του ατµοσφαιρικού αέρα όπως καθορίζονται στο παράρτηµα της παρούσας απόφασης. Άρθρο 2 Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στην Ελληνική ηµοκρατία. 5 ΕΕ L 24 της 29.1.2008, σ. 8. 5
Βρυξέλλες, 2.7.2009 Για την Επιτροπή Σταύρος ΗΜΑΣ Μέλος της Επιτροπής 6
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ζώνες και οικιστικά συγκροτήµατα που καλύπτονται από την κοινοποίηση σύµφωνα µε τον καθορισµό των ζωνών που υιοθετούνται στην ετήσια έκθεση ποιότητας του ατµοσφαιρικού αέρα για το ηµερολογιακό έτος 2007.. Αριθµός ζώνης Ζώνες και οικιστικά συγκροτήµατα Ονοµασία ζώνης 1. 0001 Βόλος, Λάρισα 2. 0002 Πάτρα 3. 0003 Αθήνα, Μαρούσι, Λυκόβρυση, Πειραιάς 4. 0004 Εχέδωρος, Ελευθέριο, Κορδελιό, Θεσσαλονίκη, Καλαµαριά. 7