ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ & ΦΥΣΙΚΑ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑ

ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ & ΦΥΣΙΚΑ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑ Κεφάλαιο 8 Ε. Σαρτζετάκης 1

Λόγοι αποτυχίας της αγοράς Ατελής ανταγωνισμός Κόστος μονοπωλίου Μη αντισταθμιζόμενη απώλεια (περιοχή Α) Απορρόφηση κερδών (περιοχή Β) P P M P C Αναδιανομή από τους καταναλωτές στον μονοπωλητή Μη αντισταθμιζόμενη Πλεόνασμα απώλεια Καταναλωτών Β M Α C MC 1 MC Χ-απώλειες αποδοτικότητας (αύξηση κόστους) MR D Q M Q C Ε. Σαρτζετάκης 2

Λόγοι αποτυχίας της αγοράς Δημόσια αγαθά Τα δημόσια αγαθά είναι μη ανταγωνιστικά στην χρήση και κανείς δεν μπορεί να αποκλειστεί P Ως εκ τούτου η συνολική ζήτηση είναι το κάθετο άθροισμα των ατομικών καμπυλών ζήτησης Πώς θα γίνει η τιμολόγηση του δημόσιου αγαθού; Q * D 2 MC ΤD D 1 Ε. Σαρτζετάκης 3

Λόγοι αποτυχίας της αγοράς Εξωτερικότητες Οι ενέργειες ενός ατόμου επηρεάζουν άλλα άτομα (θετικά ή αρνητικά) Τα άτομα αποφασίζουν βασισμένα στο ιδιωτικό και όχι το κοινωνικό κόστος P SMC PMC D Q * Q p Ε. Σαρτζετάκης 4

Λόγοι αποτυχίας της αγοράς Ατελής πληροφόρηση Η έλλειψη ή ασυμμετρία στην πληροφόρηση μπορεί να οδηγήσει στις εξής δύο μορφές αποτυχίας της αγοράς Λάθη (τα άτομα παίρνουν λάθος αποφάσεις) Στρατηγική συμπεριφορά (τα άτομα αποδίδουν αναποτελεσματικά προσπαθώντας να επωφεληθούν από την ασυμμετρία στην πληροφόρηση) Η ασυμμετρία στην πληροφόρηση δημιουργεί Λάθος επιλογή (adverse selection) [απόκρυψη των χαρακτηριστικών ενός ατόμου] Ηθικούς κινδύνους (moral hazard) [απόκρυψη των δράσεων ενός ατόμου] Ε. Σαρτζετάκης 5

Ο ρόλος της κυβέρνησης Η κυβέρνηση, εκπροσωπώντας τα συμφέροντα της κοινωνίας, μπορεί να παρεμβαίνει και να επηρεάζει την λειτουργία των αγορών όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο για τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου Δυνάμεις οι οποίες επηρεάζουν την κυβερνητική πολιτική: 1.Ψηφοφορία 2.Συμφέροντα ομάδων 3.Προσωπικά συμφέροντα Ε. Σαρτζετάκης 6

Positive theory of government Ψηφοφορία Ποιοι ψηφίζουν και πώς μεταφράζονται οι ψήφοι σε επιλογή πολιτικών: άμεση μέσω δημοψηφισμάτων σε τοπικό και περιφερειακό κυρίως επίπεδο- και αντιπροσωπευτική δημοκρατία Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία περιορίζει κατά πολύ την επίδραση των πολιτών στην λήψη αποφάσεων Στην περίπτωση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας πολλές αποφάσεις λαμβάνονται σε επιτροπές Ε. Σαρτζετάκης 7

Positive theory of government Ψηφοφορία σε επίπεδο επιτροπών (committee voting) Ας υποθέσουμε ότι οι υπουργοί Ενέργειας, Ναυτιλίας και Αγροτικής Ανάπτυξης αποτελούν μια επιτροπή που επιλέγει ένα από τρία πιθανά έργα. Ο κάθε Υπουργός κάνει τις επιλογές του όπως παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα: Σταθμός ηλεκτροπαραγωγής 2η Επέκταση λιμανιού 1η Αρδευτικά έργα Αποτέλεσμα: 2-1 πρόεδρος Υπ. Ενέργειας Υπ. Ναυτιλίας 1 3 2 1 3 2 Αποτέλεσμα: 2-1 Υπ. Αγρ. Ανάπτυξης 2 3 1 Η επιλογή του έργου που θα εκτελεστεί εξαρτάται από την σειρά με την οποία τα έργα θα τεθούν σε ψηφοφορία. Δηλαδή ο πρόεδρος της Επιτροπής (agenda setter) έχει σημαντική επιρροή στη λήψη αποφάσεων Ερώτηση: Ποιο το αποτέλεσμα αν τεθούν σε 1η ψηφοφορία ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής και τα αρδευτικά έργα; Ε. Σαρτζετάκης 8

Positive theory of government Ψηφοφορία σε επίπεδο επιτροπών Η επιρροή του προέδρου εξαρτάται από τις επιλογές των μελών (αν όλοι οι υπουργοί είχαν τις ίδιες προτεραιότητες τότε δεν μπορεί να έχει καμία επιρροή) Ένας άλλος τρόπος είναι να αθροιστούν οι βαθμολογίες όλων των μελών της επιτροπής Μια άλλη μέθοδος είναι η πολυκριτηριακή (τίθενται κριτήρια και τα σταθμά κάθε κριτηρίου, τα μέλη της επιτροπής βαθμολογούν τις εναλλακτικές προτάσεις σε όλα τα κριτήρια, υπολογίζεται ο σταθμισμένος μέσος και επιλέγεται το έργο με τη μεγαλύτερη θετική βαθμολογία) Το σημαντικό είναι ότι ο τρόπος ψηφοφορίας επηρεάζει το αποτέλεσμα Ε. Σαρτζετάκης 9

Positive theory of government Ομάδες ειδικών συμφερόντων (special interest groups) Υπάρχουν ομάδες που προωθούν ιδιωτικά συμφέροντα (εταιρίες, βιομηχανικοί κλάδοι, κλπ) και αυτές που προωθούν συμφέροντα κοινωνικών ομάδων (περιβαλλοντικές οργανώσεις κλπ) Transfer / rent-seeking αναφέρεται στη διαδικασία και τους πόρους που δαπανούνται για να επηρεαστούν αποφάσεις έτσι ώστε να μεταφερθεί πλούτος σε μια ομάδα από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο (δεν υπάρχει δημιουργία νέου πλούτου) Επιπτώσεις: 1. Απώλεια πόρων 2. Άδικη διανομή πλούτου 3. Απώλειες πόρων από τη δημιουργία λάθος πολιτικών Ε. Σαρτζετάκης 10

Positive theory of government Άμεσα συμφέροντα (direct self-interest) Εκτός των εξωτερικών πιέσεων από ομάδες συμφερόντων και από τους ψηφοφόρους, οι αποφάσεις της κυβέρνησης επηρεάζονται και από τα συμφέροντα τόσο των ίδιων των πολιτικών όσο και της κυβερνητικής γραφειοκρατίας Η Θεωρία της γραφειοκρατίας: Η γραφειοκρατία έχει περισσότερη πληροφορία σχετικά με τα κόστη των προγραμμάτων που διαχειρίζεται από τους πολιτικούς την οποία εκμεταλλεύεται για να αυξήσει εμμέσως τις αμοιβές της (πιστωτικές κάρτες, έξοδα παράστασης, υπηρεσιακά αυτοκίνητα, κλπ) Conflict of interest and self-interest politicians: οι εκλεγμένοι πολιτικοί μπορεί να έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα με αυτά της κοινωνίας και να προωθούν το ίδιον συμφέρον Ε. Σαρτζετάκης 11

Πότε χρειάζεται παρέμβαση; Η αποτυχία της αγοράς καθιστά αναγκαία την πολιτική ανταγωνισμού Πότε όμως χρειάζεται παρέμβαση; Θα πρέπει να επισημανθεί ότι σε περιπτώσεις όπως οι παρακάτω δεν χρειάζεται παρέμβαση: Περιπτώσεις δυνητικού ανταγωνισμού και επομένως πολύ μικρού ΑΔΜ μ Περιπτώσεις Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) Πίεση από τον διεθνή ανταγωνισμό αν το εμπόριο είναι ελεύθερο (όμως κάποιες υπηρεσίες είναι χωρικά εξειδικευμένες, το μεταφορικό κόστος υψηλό και υπάρχουν ειδικοί κανόνες τυποποίησης) Ε. Σαρτζετάκης 12

Στόχοι παρέμβασης Στόχοι πολιτικής: 1. Διάχυση της οικονομικής δύναμης 2. Προστασία της οικονομικής ελευθερίας των ανταγωνιστών 3. Αύξηση της κοινωνικής ευημερίας (αποδοτικότητα και κατανομή). Ε. Σαρτζετάκης 13

Μέσα και κριτήρια πολιτικής Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις πρέπει να γίνονται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και ανάλογα να παίρνουν συγκεκριμένες μορφές 1. χαρακτηριστικά δομής αγοράς (μερίδιο αγοράς, βαθμός συγκέντρωσης, εμπόδια εισόδου, κ.λ.π.) διάσπαση υπερσυγκεντρωτικών αγορών ξέπλεγμα της δομής της επιχείρησης έλεγχος συγκεντρώσεων επιχειρήσεων αναγκαστικές άδειες Ε. Σαρτζετάκης 14

Μέσα και κριτήρια πολιτικής 2. θέματα συμπεριφοράς (δέσμευση πωλήσεων, διακρίσεις ως προς τους καταναλωτές και άλλους παραγωγούς) απαγόρευση τέτοιων συμπεριφορών 3. αποδοτικότητα Η παρέμβαση εξαρτάται από τα αποτελέσματα των αγορών (ανταγωνιστικότητα ή συνεργασία) Ε. Σαρτζετάκης 15

Α. Πολιτικές για συγκέντρωση επιχειρήσεων 1. Συγκέντρωση (merger) Αύξηση μονοπωλιακής δύναμης 2. Συμπαιγνία (conspiracy) Αύξηση των τιμών 3. Εναρμονισμένες πρακτικές (price fixing) Αύξηση τιμών 4. Διευκολυντικές πρακτικές (facilitating practices) Χωρίς ρητές συμφωνίες, υπάρχει συνεργασία Ε. Σαρτζετάκης 16

Α. Πολιτικές για συγκέντρωση επιχειρήσεων Σε αγορές με μικρό αριθμό επιχειρήσεων οι επιχειρήσεις αναγκαστικά λαμβάνουν υπόψη τιςκινήσειςτωνανταγωνιστώντους, και η στρατηγική αυτή συμπεριφορά μπορεί να εκληφθεί ως συνεργατική συμπεριφορά Συνεργασία σε επίπεδο έρευνας και τεχνολογίας επιτρέπεται και σε ποιο βαθμό; Ε. Σαρτζετάκης 17

1. Συγκεντρώσεις Πως εκτιμάται η μείωση κόστους και πως απομονώνονται μειώσεις που ούτως ή άλλως θα συνέβαιναν (π.χ. τεχνολογίας); Πως προσδιορίζεται το εύρος της υπό εξέταση αγοράς; Διότι ο βαθμός συγκέντρωσης εξαρτάται από το εύρος της αγοράς Είδη συγκεντρώσεων: Οριζόντιες συγκεντρώσεις (στην ίδια αγορά) Κάθετες συγκεντρώσεις (πωλητής/αγοραστής) Conglomerates (καμιά σύνδεση) Ε. Σαρτζετάκης 18

2. Συμπαιγνία / 3. εναρμονισμένες πρακτικές Παραδείγματα: Price fixing, bid rigging, market sharing Γιατί ενδιαφερόμαστε για τις περιπτώσεις αυτές; - κόστη μονοπωλίου - τα cartels είναι μη αποτελεσματικά μονοπώλια καθώς η παραγωγή δεν διανέμεται στις πλέον αποτελεσματικές επιχειρήσεις. Μια οριζόντια συμφωνία (με τη μορφή συμπαιγνίας ή εναρμονισμένων πρακτικών) οδηγεί σε συμπεριφορές οι οποίες δεν θα υπήρχαν χωρίς την συμφωνία [καθορισμός τιμών ή και παραγωγής] Ε. Σαρτζετάκης 19

2. Συμπαιγνία / 3. εναρμονισμένες πρακτικές ΕΙΔΗ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ 1. Ανοικτές συμφωνίες: ρητές συμφωνίες Υπάρχει δυσκολία διαχωρισμού 2. Tacit collusion: μη ρητές συμφωνίες, αλλά καθαρές συμφωνίες για συνεργατική δράση 3. Conscious parallelism (ολιγοπωλιακή αλληλεξάρτηση) ολιγοπωλιστές οι οποίοι δρουν αναγνωρίζοντας τις αλληλεξαρτήσεις τους. Ε. Σαρτζετάκης 20

4. Διευκολυντικές πρακτικές /αλληλεξάρτηση Συνεργασία χωρίς ρητές συμφωνίες Μορφές διευκολυντικών πρακτικών - Ανταλλαγή πληροφοριών - Incentive management Παραδείγματα: - Δημόσιες τοποθεσίες για να ξέρουν οι άλλες επιχειρήσεις τις θέσεις σου - Πρόωρη ανακοίνωση τιμών - Ανακοίνωση τιμολογιακών δομών Ε. Σαρτζετάκης 21

Β. Κυριαρχία αγοράς (Market dominance) 1. Επιθετική συμπεριφορά (predatory pricing) 2. Μέτρα για κατάχρηση μονοπωλιακής δύναμης (abuse of dominance) 3. Μέτρα για κάθετους περιορισμούς και συμφωνίες Ε. Σαρτζετάκης 22

1. Συγκεντρώσεις Όσον αφορά τις συγκεντρώσεις θα πρέπει να συγκρίνονται τα οφέλη από την μείωση κόστους με τα κόστη από την αύξηση των τιμών. Πριν την συγκέντρωση: P MON P c Α Β Ε C Q c MC o MC 1 q Κοινωνική ωφέλεια: Α+Β+C Μετά την συγκέντρωση: Κέρδη: Β+Ε Πλεόνασμα καταναλωτών: Α Κοινωνική ωφέλεια: Α+Β+Ε Επομένως συγκρίναμε τις περιοχές Ε και C Αν Ε>C, η συγκέντρωση αυξάνει την κοινωνική ωφέλεια Ε. Σαρτζετάκης 23

1. Επιθετική συμπεριφορά (predatory pricing) Λόγοι για τους οποίους οι επιχειρήσεις αναλαμβάνουν τέτοιες δράσεις: -Τιμολόγηση σε πολύ χαμηλές τιμές για να εκδιωχθεί ή να εμποδιστεί η είσοδος σε ανταγωνιστές - Για να «δοθεί ένα μάθημα» στους ανταγωνιστές Πώς διαχωρίζουμε μεταξύ απλά σκληρού ανταγωνισμού και επιθετικής συμπεριφοράς; Ορισμός: επιθετική συμπεριφορά έχουμε όταν μια δράση είναι κερδοφόρα μόνο με την εκδίωξη ανταγωνιστών Ε. Σαρτζετάκης 24

1. Επιθετική συμπεριφορά (predatory pricing) Πολιτική δύο βημάτων: 1ο βήμα: Έχει η επιχείρηση δύναμη αγοράς; i. Μερίδιο >35% 2ο βήμα: ii. Ποιο το μερίδιο άλλων επιχειρήσεων iii. Υπάρχουν εμπόδια εισόδου i. Αν P>ATC τότε επιθετική συμπεριφορά ii. Αν P<AVC εξετάζουμε iii. Αν AVC<P<ATC γκρίζα ζώνη Ε. Σαρτζετάκης 25

2. Κατάχρηση μονοπωλιακής δύναμης Χρήση δύναμης αγοράς για την προστασία ή επέκταση της δύναμης αυτής. Μορφές τις οποίες μπορεί να πάρει: 1. Αύξηση του κόστους του ανταγωνιστή (raising rival s costs) Πρακτικές που επιδιώκουν την αύξηση του κόστους ανταγωνιστή (όπως αυξήσεις μισθών) που επηρεάζουν περισσότερο τις μικρές επιχειρήσεις. Ε. Σαρτζετάκης 26

2.Μέτρα για κατάχρηση μονοπω- λιακής δύναμης 2. Διαφοροποίηση τιμών Κάποιες όμως φορές έχει οφέλη καθώς επιτρέπει σε ομάδες ατόμων να αγοράζουν το αγαθό 3. Επιθετική συμπεριφορά (predatory conduct) Χαμήλωμα των τιμών για να εκδιωχθούν ανταγωνιστές από την αγορά. Ε. Σαρτζετάκης 27

2. Κατάχρηση μονοπωλιακής δύναμης a. Αποκλειστική προμήθεια (Tied selling) b. Άρνηση προμήθειας (refusal to supply) c. Αποκλειστική αντιπροσώπευση (exclusive dealing) d. Franchising e. Διατήρηση της Τιμής Μεταπώλησης (resale price maintenance) Ε. Σαρτζετάκης 28

3. Κάθετοι περιορισμοί και συμφωνίες a. Αποκλειστική προμήθεια (Tied Sales) Είδη: i. Exclusive tying: ο αγοραστήςτουαγαθούχ από την επιχείρηση 1 πρέπει να αγοράσει και όλεςτιςπρομήθειεςαπότηνίδιαεπιχείρηση. ii. Bundling: ο αγοραστής μιας μονάδας του αγαθού Χ από την επιχείρηση 1 πρέπει να αγοράσει και μ μονάδες του αγαθού Ψ από την ίδια επιχείρηση. Ε. Σαρτζετάκης 29

3. Κάθετοι περιορισμοί και συμφωνίες Κίνητρα: i. Διατήρηση και μεταφορά μονοπωλιακής δύναμης ii. Διασφάλιση αποδοτικότητας - έλεγχος ποιότητας - Αποφυγή επιλογής (σακούλες με πορτοκάλια) iii. Διαφορισμός τιμών Ε. Σαρτζετάκης 30

3. Κάθετοι περιορισμοί και συμφωνίες b. Άρνηση προμήθειας (refusal to deal) Μπορεί να γίνεται για εκμετάλλευση μονοπωλιακής θέσης, είτε γιατί έτσι θεωρεί η επιχείρηση ότι είναι συμφέρον χωρίς μονοπωλιακές επιπτώσεις. Κυρίως με άρνηση προμήθειας προϊόντων σε καταστήματα λιανικής πώλησης (διαχωρισμός καταστημάτων Ε. Σαρτζετάκης 31

3. Κάθετοι περιορισμοί και συμφωνίες c. Διατήρηση της Τιμής μεταπώλησης και εκπτώσεις στους Ο πωλητής ελέγχει την τελική τιμή στην οποία πουλά ο έμπορος λιανικής (ρούχα, φάρμακα, είδη αθλητισμού κ.λπ.) Κίνητρα: i. Διατήρηση συγκεντρώσεων σε επίπεδο παραγωγών ii. Συγκέντρωση σε επίπεδο εμπόρων λιανικής iii. Αποδοτικότητα - διασφάλιση υπηρεσιών - Διασφάλιση ποιότητας Ε. Σαρτζετάκης 32

3. Κάθετοι περιορισμοί και συμφωνίες d. Αποκλειστική αντιπροσώπευση Μικρότερος ανταγωνισμός (εμπόδια εισόδου) - Καλύτερες υπηρεσίες e. Franchising O franchisor απαιτεί από τους franchisee να αγοράζει προϊόντα αποκλειστικά από αυτόν. Ε. Σαρτζετάκης 33

Φυσικά μονοπώλια: Εισαγωγή Στο προηγούμενο κεφάλαιο εξετάσαμε τις πολιτικές προστασίας ανταγωνισμού, δηλαδή παρεμβάσεις για την ενίσχυση ή προστασία του επιπέδου του ανταγωνισμού. Στο κεφάλαιο αυτό θα εξετάσουμε τις περιπτώσεις κυβερνητικών παρεμβάσεων για τον άμεσο καθορισμό των τιμών (έλεγχος της αγοράς) Περιπτώσεις 1. Πλήρης πληροφόρηση (δημόσιες επιχειρήσεις) 2. Ασύμμετρη πληροφόρηση A. Ένα αγαθό B. Περισσότερα αγαθά Ε. Σαρτζετάκης 34

Φυσικά μονοπώλια: Ορισμός Οι ρυθμίσεις αυτές αφορούν κυρίως φυσικά μονοπώλια: το μέσο κόστος φθίνει στο σημείο στο οποίο η καμπύλη ζήτησης τέμνει την καμπύλη του μέσου κόστους $ αύξουσες αποδόσεις κλίμακας AC D Παραδείγματα κλάδων υπό άμεσο κεντρικό έλεγχο: Επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, ηλεκτρισμός, υδροδότηση, τηλέφωνο, κ.λπ. Q Ε. Σαρτζετάκης 35

Φυσικά μονοπώλια: Προβλήματα Δύο προβλήματα: 1. Η ελεύθερη αγορά θα οδηγήσει σε μονοπώλιο 2. Στην περίπτωση που θα επιβληθεί η άριστη τιμολογιακή πολιτική P=MC (τιμολόγηση οριακού κόστους) το μονοπώλιο δεν καλύπτει τα έξοδά του. Ε. Σαρτζετάκης 36

Φυσικά μονοπώλια: Λύσεις 1. Πλήρης πληροφόρηση a. Δημόσιες επιχειρήσεις, ένα αγαθό b. Δημόσιες επιχειρήσεις, δύο ή περισσότερα αγαθά 2. Ελλιπής πληροφόρηση a. Ένα αγαθό, επιδοτήσεις b. Περισσότερα του ενός αγαθά c. Χωρίς επιδοτήσεις Ε. Σαρτζετάκης 37

1.α.ι. Τιμολόγηση μέσου κόστους (P=AC) Δημόσιες επιχειρήσεις i. Τιμολόγηση μέσου κόστους P=AC Στηνπερίπτωσηαυτήηεπιχείρησηέχεικέρδηαλλά δεν είναι η αποδοτική τιμολόγηση καθώς P>MC (έχουμε DWL) Ε. Σαρτζετάκης 38

1.α.ιι. Τιμολόγηση οριακού κόστους (P=MC + επιδότηση) ii. Τιμολόγηση οριακού κόστους με επιδοτήσεις P=ΜC + επιδότηση Στην περίπτωση αυτή έχουμε αποδοτική τιμολόγηση αλλά οι επιδοτήσεις δημιουργούν στρεβλώσεις σε άλλα σημεία της οικονομίας και μπορούν να δημιουργηθούν προβλήματα «ρυθμιστικής σύλληψης» [διαπλοκής ρυθμιστικού φορέαρυθμιζόμενης επιχείρησης] λόγω της δυνατότητας καθορισμού του ύψους της επιδότησης Ε. Σαρτζετάκης 39

1.α.ιιι. Μη γραμμική τιμολόγηση iii. Μη γραμμική τιμολόγηση (τιμολόγηση δύο μερών two-part pricing) Εάν το ρυθμιζόμενο μονοπώλιο έχει σταθερό κόστος F και Ν καταναλωτές τότε χρεώνει: ΤP: συνολική χρέωση TP (4) = F + Pq N P: P=MC=C (εάν το οριακό κόστος είναι σταθερό) Ε. Σαρτζετάκης 40

1.α.ιιι. Μη γραμμική τιμολόγηση $ P M Η μέθοδος αυτή είναι ουσιαστικά τιμολόγηση με εκπτώσεις επί της ποσότητας A P 2 B D MC Q M Q 2 MR Q C D Q Ε. Σαρτζετάκης 41

1.α.ιιι. Μη γραμμική τιμολόγηση Εάν ο μονοπωλητής κάνει εκπτώσεις (από P M σε P 2 ) για τις ποσότητες που είναι μεγαλύτερες του Q M, τότε το DWL περιορίζεται στο τρίγωνο D Η τιμολόγηση δύο μερών γίνεται προβληματική όταν οι καταναλωτές διαφέρουν ως προς τη ζήτησή τους καθώς αυτοί που αγοράζουν λίγες μονάδες επιβαρύνονται F Μια πιθανή λύση είναι η διαφοροποίηση του σταθερού μέρους ανάλογα με το αν είναι μεγάλοι ή μικροί καταναλωτές N Ε. Σαρτζετάκης 42

1.β. Δημόσιες επιχειρήσεις με δύο + αγαθά Τιμολόγηση Ramsey (χωρίς διαγώνια αποτελέσματα τιμών) Ητιμήεπιλέγεταιέτσιώστε P i MC P i i = λ n i λ: παράμετρος που επιλέγεται έτσι ώστε π(p)=0. n i : ελαστικότητα ζήτησης του i προϊόντος. ΌσοποιοελαστικήζήτησητόσοποιομικρότοP i -MC i Ε. Σαρτζετάκης 43

1.β. Δημόσιες επιχειρήσεις με δύο + αγαθά Ακόμη και αν το οριακό κόστος είναι ίδιο για όλα τα προϊόντα, οι τιμές θα διαφέρουν ανάλογα με την ελαστικότητα ζήτησης Γιανααποφευχθούνταπροβλήματα αναποτελεσματικότητας (P i >Mc i ) πολλές φορές χρησιμοποιείτε η τιμολόγηση δύο μερών ή τιμολόγηση σε ώρες αιχμής (peak-load pricing) όπουητιμήδιαφέρει ανάλογα με την ώρα της ημέρας (τηλέφωνο, ηλεκτρισμός) Η κατά Ramsey τιμολόγηση, αν και είναι θεωρητικά πολύ σωστή είναι δύσκολα εφαρμόσιμη λόγω του όγκου πληροφοριών που απαιτεί Ε. Σαρτζετάκης 44

2.α. Ελλιπής πληροφόρηση,, 1 αγαθό + επιδότηση Η ρυθμιστική αρχή έχει πολύ λιγότερη πληροφόρηση για το κόστος των ρυθμιζόμενων επιχειρήσεων. 2.α. Ένα αγαθό και επιδοτήσεις Loed-Magat επιδοτήσεις Στηνπερίπτωσηστηνοποίαηζήτησηείναιγνωστή, ο ρυθμιστής μεταβιβάζει το σύνολο του πλεονάσματος καταναλωτών το οποίο αντιστοιχεί στην τιμή που επιλέγει ο μονοπωλητής. Έτσι ο μονοπωλητής επιλέγει πάντα P=MC (γιατί?) και προσπαθεί να μειώσει όσο το δυνατόν το MC Ε. Σαρτζετάκης 45

2.α. Ελλιπής πληροφόρηση,, 1 αγαθό + επιδότηση Προβλήματα: εκτίμηση ζήτησης με βεβαιότητα αναδιανομή πλούτου Τοδεύτεροπρόβλημαμπορείναξεπεραστεί 1. Εάν δημοπρατηθεί το μονοπώλιο και έτσι όλα τα κέρδη περιέλθουν στο κράτος. 2. Εάν η επιδότηση είναι CS-Κ, όπου Κ κάποια σταθερά Ε. Σαρτζετάκης 46

2.α. Ελλιπής πληροφόρηση,, 1 αγαθό + επιδότηση Εάν η κυβέρνηση θεωρεί πιο σημαντικά τα διανεμητικά προβλήματα (δηλαδή δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στο CS) τότε μπορεί να επιλέξει πολιτικές οι οποίες οδηγούν σε P>MC (μη αποτελεσματικές) αλλά σε μικρότερες μεταβιβάσεις. Στην περίπτωση στην οποία ο ρυθμιστής γνωρίζει το κόστος αλλά όχι την ζήτηση τότε το βέλτιστο δεν μπορεί να επιτευχθεί όταν το μέσο κόστος είναι φθίνον. Στην περίπτωση αυτή ο ρυθμιστής ορίζει μια σταθερή τιμή και μια σταθερή επιδότηση. Ε. Σαρτζετάκης 47

2.β. Ελλιπής πληροφόρηση,, 1 + αγαθό 2.β. Με περισσότερα του ενός αγαθά Εάν η ζήτηση όλων των προϊόντων είναι γνωστή αλλά όχι το κόστος παραγωγής τότε και πάλι οι Loeb- Magat επιδοτήσεις είναι βέλτιστες. Γενικά η πλήρης πληροφόρηση είτε της ζήτησης είτε του κόστους είναι δύσκολη, και ως εκ τούτου τα παραπάνω αποτελούν απλώς κατευθυντήριες γραμμές. Στόχος είναι να βρεθούν καλύτερες πληροφορίες (έλεγχοςλογιστικώνβιβλίων). Ε. Σαρτζετάκης 48

2.γ. Χωρίς μεταβιβαστικές πληρωμές i. Ρυθμιστική πολιτική ποσοστού απόδοσης (Rate of Return Regulation) - επιτρέπεται ένα «δίκαιο» ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου P: τιμή Q: ποσότητα P Q = κόστη κεφαλαίου + S (RB) S: επιτρεπόμενο ποσοστό απόδοσης RB: βάση του ποσοστού απόδοσης Ο ρυθμιστής επιλέγει το S και καθορίζει το RB Ε. Σαρτζετάκης 49

2.γ. Χωρίς μεταβιβαστικές πληρωμές Προβλήματα: Οι επιχειρήσεις έχουν υπερβολική ποσότητα κεφαλαίου, παράγουν υπό συνθήκες έντασης κεφαλαίου πέραν του αποτελεσματικού Δεν υπάρχει πίεση για μείωση του κόστους αφού αυτό καλύπτεται ούτως ή άλλως. Averch Johnson (A-J) effect: Max Π = R(K,L) WL rk s.t. R(K,L) WL =SK max Π = (s-r)k Πολύ υψηλό K L Ε. Σαρτζετάκης 50

2.γ. Χωρίς μεταβιβαστικές πληρωμές ii. Ρυθμιστική πολιτική οροφής τιμής (price-cap regulation) Δημιουργείτε ένας δείκτης τιμών μιας πολύπαραγωγικής επιχείρησης και αυτός ο δείκτης δεν μπορεί να υπερβαίνει μια συγκεκριμένη τιμή max Π(P) I(P) Επιτρέπει κέρδη στην επιχείρηση εξασφαλίζοντας ένα επίπεδο πλεονάσματος καταναλωτών P Ε. Σαρτζετάκης 51