ΠΡΟΣ: 1) Το Υ ουργείο Ανά τυξης και Ανταγωνιστικότητας, ου εδρεύει στην Αθήνα, ε ί της οδού Νίκης 5-7, εκ ροσω είται δε νόµιµα α ό τον κ. Κωνσταντίνο Χατζηδάκη ου κατοικοεδρεύει οµοίως ως άνω, 2) Το Υ ουργείο Πολιτισµού και Αθλητισµού, ου εδρεύει στην Αθήνα ε ί της οδού Μ ουµ ουλίνας 20-22, εκ ροσω είται δε νόµιµα α ό τον κ. Πάνο Παναγιωτό ουλο ου κατοικοεδρεύει οµοίως ως άνω. ΑΝΑΦΟΡΑ-ΑΙΤΗΣΗ Με την εισαγωγή το 1997 στην Ελλάδα του συστήµατος ενιαίας τιµής βιβλίου (ν. 2557/1997), ως συστήµατος διατίµησης και ροώθησης του βιβλίου στην αγορά, µε καθορισµό α ό τον εκδότη ορισµένης λιανικής τιµής ωλήσεων των βιβλίων ου εκδίδει και µε ισχύ της τιµής αυτής έναντι άντων, καθιερώνοντας ταυτοχρόνως δικαίωµα στους λιανο ωλητές να εφαρµόζουν, ε ί της ανωτέρω οριζόµενης υ ό του εκδότου λιανικής τιµής, εριορισµένο όριο έκ τωσης, αναγνωρίσαµε ότι για ρώτη φορά εκφράστηκε ρητά µέσω νοµοθετικού κειµένου η βούληση να εριοριστούν και να α οτρα ούν φαινόµενα αθέµιτου ανταγωνισµού στην ευαίσθητη αγορά του βιβλίου και ε ι λέον να υ άρξει ροστασία σε αυτόν τον φορέα νευµατικών αξιών ρος όφελος όλης της κοινωνίας. Η ψήφιση α ό το σώµα της Βουλής του Ν.4254/2014, ό ως δηµοσιεύθηκε στο τεύχος Α υ αριθµόν 85/7-4-2014 Φύλλο Εφηµερίδας της [1]
Κυβερνήσεως και ισχύει α ό 7/4/2014, σκο εύει, ό ως αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση ου συνοδεύει τον ανωτέρω Νόµο, να αναθεωρήσει την υ άρχουσα ολιτική ροστασίας της λιανικής τιµής, ου εφάρµοζε η Ελλάδα σε κάθε κατηγορία βιβλίου, η ο οία οδηγούσε σε ροστασία της λιανικής τιµής κάθε βιβλίου υ ό συγκεκριµένες ροϋ οθέσεις. Αν και η είσοδος του νέου ανωτέρω νόµου στο νοµοθετικό ρυθµιστικό λαίσιο για την ενιαία τιµή του βιβλίου, αρά τους εριορισµούς της ως άνω ροστασίας ου ε ιφέρει, αρουσιάστηκε ως αρωγός της ροσ άθειας διατήρησης του ροστατευτικού καθεστώτος έστω µόνο για τα λογοτεχνικά βιβλία, καθώς και της ενθάρρυνσης για αραγωγή και διάθεση νέων έργων έστω µόνο λογοτεχνίας, εκ του α οτελέσµατος ροκύ τει ότι η εφαρµογή των νέων διατάξεων ανακό τει ο οιαδή οτε αραγωγή νέων έργων ακόµη και λογοτεχνίας, αλώνοντας το ήδη υ άρχον νοµοθετικό καθεστώς µε αόριστες και υ έρµετρες δεσµεύσεις. Ενεργούντες υ ό την ιδιότητά µας ως εκδότες, υ ηρετούντες δε τον χώρο του βιβλίου εδώ και δεκαετίες, άντα θα χαιρετίζουµε ο οιαδή οτε ρύθµιση ροστατεύει το βιβλίο και ροάγει την οιοτική εκδοτική ολιτική, και άντα θα εκφράζουµε τη δυσαρέσκειά µας κάθε φορά ου θα γίνεται ροσ άθεια µείωσης αυτής της ροστασίας θεωρώντας ότι οφείλουµε α ό τη θέση του ο καθένας να ροασ ίζουµε το βιβλίο ως όχηµα ολιτισµού, ό ου συγκλίνουν διαφορο οιά στοιχεία, νευµατικά, υλικά, διανοητικά και συναισθηµατικά. Ωστόσο, α ό τη µελέτη του νέου νοµοθετικού ρυθµιστικού λαισίου ερί ενιαίας τιµής βιβλίου, έραν του ύφους των διατάξεων, α ό ό ου σαφώς συνάγεται ότι το ίδιο το βιβλίο αντιµετω ίζεται ως αµιγώς εµ ορικό και όχι ως ολιτιστικό ροϊόν, οι δε εκδοτικοί οίκοι ως ε ιχειρήσεις και όχι ως εστίες ολιτισµού, δια ιστώνουµε ότι ανακύ τουν δυσε ίλυτα θέµατα και καίρια ερωτήµατα σχετικά µε το ισχύον νοµοθετικό καθεστώς, τα ο οία δηµιουργούν σκιώδεις εριοχές στον χώρο δράσης των εκδοτών, κωλύοντας και ουχί διευκολύνοντας τον στόχο εισαγωγής του νέου νόµου, ου είναι η ίση ρόσβαση των ολιτών στα βιβλία και η α οφυγή φαινοµένων συγκεντρώσεως στην εν λόγω αγορά του βιβλίου, µε την [2]
α οτρο ή φαινοµένων αθέµιτου ανταγωνισµού. Ε ί αυτής της βάσεως, θέτουµε υ όψη σας τα κάτωθι ερωτήµατα και ροβληµατισµούς: Α. Ο όρος «βιβλίο» στο ισχύον νοµοθετικό λαίσιο και η διάκρισή του σε λογοτεχνικό και µη λογοτεχνικό βιβλίο. Ειδικότερα, µε την ψήφιση του Ν. 4254/2014, α ωλέσθη µία ακόµα ευκαιρία να α οσαφηνισθεί και ροσδιορισθεί σε ρητό, αυστηρό λαίσιο ο όρος «βιβλίο», ό ου ο όρος αυτός αναφέρεται στον νόµο. Συγκεκριµένα, ο όρος «βιβλίο» χρησιµο οιείται για να α οδώσει το βιβλίο ως είδος, διακρινόµενο σε σχετικές κατηγορίες, ως τίτλο, ροσδιοριζόµενο α ό την ταυτότητά του ου ορίζεται µε το ISBN, ως συγκεκριµένο αντίτυ ο έκδοσης ή ως εριεχόµενο; Ελλείψει δε σαφούς ροσδιορισµού του ανωτέρω όρου, καθίσταται ακόµα ιο δυσχερής η εραιτέρω διάκριση του βιβλίου σε λογοτεχνικό και µη λογοτεχνικό, καθώς η ανα αραγωγή της διατάξεως της αραγράφου 1 του άρθρου 33 του Ν. 2121/1993, αναφέρει συγκεκριµένες κατηγορίες βιβλίων εντάσσοντάς τες στην κατηγορία των λογοτεχνικών, δεν εξαντλεί ωστόσο όλες τις υ άρχουσες κατηγορίες βιβλίων, αράλληλα δε δεν οριοθετεί την κατηγορία των µη λογοτεχνικών βιβλίων, αφήνοντας, τελικώς, τον ροσδιορισµό στη νοµολογία. Μέσα, λοι όν, στο ασαφές αυτό λαίσιο, το ο οίο θεωρούµε ότι εσφαλµένα διατηρείται ακόµα και σήµερα, αρά τις συνεχείς νοµοθετικές αλλαγές και τρο ο οιήσεις, ιστεύουµε ότι υφίσταται και η νοµοθετική και η εκτελεστική βούληση α ό την λευρά σας, ώστε να ε ιλέξετε ως έγκυρη και ισχύουσα τη διασταλτική ερµηνεία κυρίως των όρων «δοκίµιο» και «αιδικό βιβλίο». Η ανωτέρω δε διάκριση σε λογοτεχνικά και µη λογοτεχνικά βιβλία είναι καθοριστική και ουσιώδης για την εφαρµογή του ανωτέρω νόµου, καθώς α ό το συνδυασµό των διατάξεων του Ν. 2557/1997 και των διατάξεων του Ν. 4254/2014 ου αφορούν την ενιαία τιµή βιβλίου ροκύ τει ότι διατηρείται το ροστατευτικό καθεστώς για τα λογοτεχνικά βιβλία, για τα ο οία η λιανική τιµή θα αραµένει εντός των ροδιαγεγραµµένων α ό τον [3]
εκδότη ορίων, ήτοι έως 10% έκ τωση ε ί της ορισµένης α ό τον εκδότη λιανικής τιµής ενώ, αντίθετα, αίρονται οι υφιστάµενοι εριορισµοί ως ρος τα µη λογοτεχνικά βιβλία. Β. Α ό τις διατάξεις του νέου νόµου, έραν των άλλων, δεν ορίζεται µε σαφήνεια αν και κατά όσο έχουµε τη δυνατότητα να µην ορίσουµε λιανική τιµή για βιβλία ου δεν εµ ί τουν στο ρυθµιστικό λαίσιο αυτού, ό ως για αράδειγµα, για σχολικά βιβλία ή γενικά για όσα χαρακτηρίζονται ως µη λογοτεχνικά. Ε ίσης, για όσα νέα βιβλία είναι ήδη ενταγµένα στην ενιαία τιµή βιβλίου, κατό ιν εξαντλήσεως της ρώτης έκδοσής τους, υ άρχει υ οχρέωση ορισµού λιανικής τιµής; Και βεβαίως το ίδιο ερώτηµα τίθεται και για τα αλαιά βιβλία ου έχουν ήδη εξέλθει του συστήµατος διατίµησης και βρίσκονται σε α όθεµα. Περαιτέρω, τι ισχύει µε όσα αλαιά βιβλία ανατυ ώνονται; Γ. Σχετικά µε την ερµηνεία του όρου «µεταφράσεις στην ελληνική γλώσσα». Α ό τη διατύ ωση του νόµου και συγκεκριµένα στο σηµείο ό ου αναφέρεται ότι «στο λογοτεχνικό βιβλίο ανήκει και η µετάφραση στην ελληνική γλώσσα αντίστοιχων έργων», δεν διασαφηνίζεται αν λογοτεχνικό βιβλίο θεωρείται µόνο η µετάφραση ξενόγλωσσου έργου στην ελληνική ή και η µετάφραση αρχαίου κειµένου στη νεοελληνική γλώσσα.. Σαφής ροσδιορισµός του χρονικού σηµείου α ό το ο οίο άρχεται η διετία, θέτοντας σε ισχύ τους εριορισµούς του ισχύοντος νόµου. υνάµει της αραγράφου 1 του άρθρου 3 του Ν. 2557/1997, εκδόθηκε η υ αριθµόν 7666/1998 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β 306/1998), ό ου στην αράγραφο 3 εριείχε, ως συµ ληρωµατική της ανωτέρω διατάξεως, ρύθµιση σύµφωνα µε την ο οία, ροκειµένου να καθορισθεί η διετία µετά την άροδο της ο οίας δεν ισχύουν οι εριορισµοί της αραγράφου 3 του άρθρου 1 του Ν. 2557/1997, λαµβάνεται υ όψη η ηµεροµηνία έκδοσης ή ε ανέκδοσης ή [4]
ανατύ ωσης ου αναφέρεται στην ταυτότητα του βιβλίου (µήνας και έτος). Αν δεν αναφέρεται ο µήνας, τότε η διετία θεωρείται ότι αρχίζει α ό 1/1 του ε οµένου έτους α ό αυτό ου αναγράφεται ως έτος έκδοσης. Με την έναρξη ισχύος του Ν. 4254/2014 σχετικά µε τις διατάξεις ου αφορούν την ενιαία τιµή βιβλίου, εύλογα τίθεται η α ορία αν η ροηγούµενη ως άνω αναφερθείσα ΚΥΑ εξακολουθεί να ισχύει και να δεσµεύει ως ρος τον ροσδιορισµό του χρονικού σηµείου ενάρξεως της διετίας. Σε ερί τωση δε ου η ανωτέρω ΚΥΑ έχει α ολέσει τη δεσµευτική της ισχύ, α ό ότε άρχεται, µετά την ισχύ του νέου νόµου η διετής ροθεσµία και δυνάµει οιου νοµοθετήµατος; Ε. Τέλος, οι διατάξεις του νέου νόµου ρητά ορίζουν ότι α αγορεύεται η διάθεση λογοτεχνικών βιβλίων στο κοινό α ό τον ίδιο τον εκδότη ή α ό τρίτο σε τιµή ου υ ερβαίνει την τιµή ου καθορίστηκε α ό τον εκδότη ή είναι µικρότερη του ενενήντα τοις εκατό της τιµής αυτής. Ωστόσο, σε κανένα σηµείο του νοµοθετήµατος δεν αναφέρεται ούτε συνάγεται µε σαφήνεια αν ισχύει αντίστοιχη α αγόρευση για όσους τίτλους βιβλίων δεν υ άγονται στο καθεστώς ροστασίας του νόµου, ό ως τα µη λογοτεχνικά βιβλία ή τα λογοτεχνικά βιβλία είτε µετά την αρέλευση διετίας α ό την έκδοσή τους είτε µετά την ρώτη έκδοση, τα ο οία µετα ωλούνται στο κοινό α ό τρίτο σε ίση ή µικρότερη α ό αυτή ου τα ροµηθεύθηκε τιµή. Η ανωτέρω αρατήρηση αναδεικνύει την αντιφατικότητα ου υφέρ ει στην εφαρµογή των κείµενων διατάξεων µε τον σκο ό και το νεύµα του νόµου, καθώς ε ιτρέ ει τα φαινόµενα συγκέντρωσης στην αγορά λιανικής ώλησης βιβλίων, δίνοντας τη δυνατότητα, για αράδειγµα, διενέργειας υ ερβολικών εκ τώσεων σε βιβλία, δυνατότητα ου ρακτικά έχουν µόνο µεγάλες ε ιχειρήσεις λιανικής ώλησης βιβλίων, καταστρατηγώντας ταυτοχρόνως κείµενες διατάξεις ερί αθεµίτου ανταγωνισµού, καθόσον δεν εξασφαλίζουν την ίση ρόσβαση των ολιτών στα βιβλία, τα ο οία δεν ωλούνται στην ίδια τιµή σε όλη την ελληνική ε ικράτεια. [5]
Μια άλλη σηµαντική ασάφεια: Ο νόµος ορίζει ότι, αν υ άρχει δεύτερη έκδοση, το λογοτεχνικό βιβλίο ο οιαδή οτε στιγµή εξέρχεται α ό το καθεστώς ροστασίας. Ερωτάται αν όλα τα αντίτυ α ενός βιβλίου εξέρχονται α ό το καθεστώς ροστασίας και αυτά της ρώτης έκδοσης ου αραµένουν α ούλητα είτε στα καταστήµατα είτε στις α οθήκες του εκδότη, ή µόνο τα αντίτυ α των υ όλοι ων µετά την ρώτη έκδοση εκτυ ώσεων. Εκ των ανωτέρω συνάγεται και η τραγικότητα ου δηµιούργησε η ως άνω νοµοθετική ρύθµιση. Συµβαίνει.χ α ό µη ε ιτυχή υ ολογισµό του εκδότη ένα βιβλίο να εξέλθει α ό το καθεστώς ροστασίας σε δέκα ηµέρες µετά την κυκλοφορία του, γιατί ο εκδότης δεν ροέβλεψε να τυ ώσει µεγάλο αριθµό αντιτύ ων, ράγµα ου οφείλεται στο γεγονός ότι ο τίτλος αυτός έκρυβε τη δυναµική του. Αντίθετα, κά οιος άλλος εκδότης τύ ωσε µεγάλο αριθµό αντιτύ ων ενός τίτλου, τα ο οία δεν εξαντλήθηκαν ούτε σε µία διετία. Η αιτία; Ο εκδότης υ ερεκτίµησε τη δυναµικότητα του τίτλου αυτού. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό δείγµα των ατελειών του νόµου αυτού. Νοµίζουµε ότι εσείς ως φορέας εξουσίας, αν µη τι άλλο, έχετε την ελάχιστη υ οχρέωση στον κόσµο του βιβλίου και κυρίως στον ολιτισµό αυτής της χώρας να ορίσετε τα δύο έτη ως ένα ελάχιστο όριο αραµονής των βιβλίων στο καθεστώς ροστασίας, χωρίς να λαµβάνεται υ όψη ο αριθµός των εκδόσεων / εκτυ ώσεων κάθε τίτλου. είξτε τουλάχιστον το ίδιο ενδιαφέρον και την ίδια σ ουδή ου δείξατε µε την υ οβολή της τελευταίας τρο ο οίησης του ροσφάτως ψηφισθέντος νόµου σας. Αλήθεια γιατί τόση βιασύνη ριν καν στεγνώσει η µελάνη στο κείµενο του νέου νόµου; Και τι εξυ ηρετεί αυτή η νέα τρο ολογία; Ε ειδή οι ανωτέρω αναδεικνυόµενες ασάφειες δηµιουργούν ροβλήµατα ως ρος την εφαρµογή των διατάξεων σύµφωνα µε το κείµενο νοµοθετικό καθεστώς, ρέ ει δε να αρθούν και να διευκρινιστούν το συντοµότερο δυνατόν ρος διασφάλιση των συµφερόντων τόσο των ε ιχειρούντων στον χώρο του βιβλίου όσο και του καταναλωτικού κοινού, [6]
Ε ειδή θέλουµε να ιστεύουµε ως βούλησή σας είναι η ροάσ ιση του βιβλίου και των ολιτιστικών αρχών µας και ως κοινωνούµε των ίδιων αγωνιών για τον ευαίσθητο αυτό χώρο στον ο οίο δραστηριο οιούµαστε και τον ο οίο υ ηρετούµε, µε την αρούσα αναφερόµαστε ενώ ιόν σας, ροκειµένου να µας γνωστο οιήσετε εγγράφως τις α αντήσεις σας στα ανωτέρω ερωτήµατά µας και ροτάσεις µας. Αθήνα, 14 Μαΐου 2014 ΤΟ.Σ. ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟ.Σ. ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ [7]