ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΦΥΛΑΞΗΣ ΕΤΟΥΣ 2013

ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΦΥΛΑΞΗΣ ΕΤΟΥΣ 2013 Προστατευόμενης Περιοχής Εθνικού Δρυμού Αίνου Συντάκτης: Δρ. Ξανθάκης Μιχαήλ Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος Υπεύθυνος Επόπτευσης / Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης Ε.Δ. Αίνου Δράση Επόπτευσης / Φύλαξης Μινέτος Παναγιώτης Σπανού Διονυσία Βολτέρας Κωνσταντίνος Ισμαήλος Γεώργιος Εγκρίθηκε με την υπ αριθμ.:8 η / 23.06.2014 απόφαση του Δ.Σ του Φορέα Διαχείρισης Ε.Δ. Αίνου Αργοστόλι, Ιανουάριος 2014

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ιδρύθηκε με το νόμο 3044/2002 (ΦΕΚ 197/27.8.2002) και έχει επιφορτιστεί με τη προστασία, διαχείριση, ανάδειξη και την εν γένει αειφόρο διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Ο Φορέας διοικείται από 9μελές Δ.Σ. που ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, έχει τριετή θητεία και αποτελείται από ειδικούς επιστήμονες, καθώς και εκπροσώπους υπουργείων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, τοπικών φορέων και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Πρόεδρος του Δ.Σ. του Φορέα είναι η Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Γεωργία Καμάρη, η οποία συμμετέχει στο Δ.Σ. του Φορέα από το 2003 ως Ειδικός Επιστήμονας και από το 2006 ως Πρόεδρος. 1.2 ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ Από την περιοχή του Εθνικού Δρυμού έχουν καταγραφεί περισσότερα από 400 είδη και υποείδη φυτών. Μερικά από αυτά είναι ενδημικά της Κεφαλονιάς, του Ιονίου ή της Ελλάδας ή σπάνια που χρήζουν προστασίας. H μεγαλύτερη έκταση του Εθνικού Δρυμού Αίνου καλύπτεται από το δάσος της Αbies cephalonica (κεφαλληνιακή Ελάτη), η οποία αποτελεί ελληνικό ενδημικό είδος. Στο όρος Ρούδι καταγράφονται, επίσης, μία σειρά άλλων δενδρωδών ειδών, όπως τα: Pyrus amygdaliformis (Γκορτσιά), Crataegus monogyna subsp. monogyna (Κράταιγος), Arbutus unedo (Κουμαριά) και Arbutus andrachne (Γλιστροκουμαριά), Quercus ilex (Αριά), Quercus coccifera (Πουρνάρι), Cotinus coggygria (Χρυσόξυλο), Phillyrea latifolia (Φιλλύκι), Pistacia lentiscus (Σχίνος) κ.ά. Σε ανοικτές, πετρώδεις περιοχές του Εθνικού Δρυμού κυριαρχούν οι πολυετείς θάμνοι, όπως τα Euphorbia rigida (Γαλατσίδα), Phlomis fruticosa (Ασφάκα), Erica arborea και Erica verticillata (Ρείκια) κ.ά. Στα σημαντικότερα ποώδη φυτά του Εθνικού Δρυμού ανήκουν τα στενότοπα ενδημικά των υψηλών κορυφών του Αίνου, Viola cephalonica (κεφαλληνιακή Βιολέτα ή Μενεξές) και Scutellaria rupestris subsp. cephalonica (κεφαλληνιακή Σκουτελλάρια), τα ενδημικά της Κεφαλονιάς, Saponaria aenesia (Σαπωνάρια του Αίνου) και Ajuga orientalis subsp. aenesia (Αγιούγκα του Αίνου), τα ενδημικά του Ιονίου, Centaurea subciliaris subsp. subciliaris και Cerastium illyricum subsp. illyricum κ.ά. Επιπλέον, απαντούν πολλά βολβώδη φυτά, όπως τα Fritillaria messanensis subsp. gracilis και F. mutabilis (Φριτιλλάριες), Cyclamen graecum και C. hederifolium (Κυκλάμινα), Crocus sp. (Κρόκοι), πολλά είδη Ορχιδεών κ.ά. Επίσης απαντούν εντυπωσιακά φυτά, όπως τα Campanula garganica subsp. cephallenica (Καμπανούλα κεφαλληνιακή) ενδημικό υποείδος των Ιονίων Νήσων, Paeonia mascula subsp. russi (Παιώνια), Lomelosia crenata subsp. dallaportae), καθώς και μερικά αρωματικά, όπως 1-1

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή το Thymus holosericeus, ενδημικό του Ιονίου και το Coridothymus capitatus (Θυμάρια), καθώς και το Origanum vulgare subsp. hirtum (Ρίγανη). 1.2.1 Η κεφαλληνιακή Ελάτη Εικόνα 1.2-1. Κεφαλληνιακή Ελάτη (Abies cephalonica) (Φωτ. Διονυσία Σπανού). Στην Ελλάδα απαντούν δύο είδη Ελάτης: η Abies cephalonica (κεφαλληνιακή Eλάτη), η Abies alba (λευκή Ελάτη), καθώς και το υβρίδιό τους Abies borisii-regis. Η Abies cephalonica είναι ελληνικό ενδημικό είδος, δηλαδή απαντά μόνο στον Ελλαδικό χώρο. Συγκεκριμένα, απαντά στην Κεφαλονιά, την Εύβοια και την ηπειρωτική Ελλάδα από την Πελοπόννησο έως τον Όλυμπο και φθάνει βόρεια μέχρι τον Άθωνα, σε περιοχές με υψόμετρο από 600-1.600 m. Η ανάγκη της προστασίας του δάσους Ελάτης στον Αίνο, από όπου περιγράφηκε ως νέο είδος (ο κλασσικός τόπος της), καθώς και η φυτογεωγραφική σημασία της παρουσίας της στην Κεφαλονιά, υπήρξαν οι κύριοι λόγοι για τους οποίους το όρος Αίνος κηρύχθηκε ως Εθνικός Δρυμός (το 1962). 1-2

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Το όνομα Abies cephalonica δόθηκε από τον Άγγλο Βοτανικό J.W. Loudon το 1838, όταν ταξινόμησε τα Έλατα της Κεφαλονιάς ως νέο είδος. Η έντονη υλοτομία στο δάσος του Αίνου κατά τους προηγούμενους αιώνες, κυρίως μετά το 14ο αιώνα και η απουσία μέσων κατάσβεσης για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών που ξεσπούσαν στην περιοχή, έθεσαν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του δάσους της Ελάτης. Αποτέλεσμα αυτών είναι να έχει περιοριστεί η έκτασή του, η οποία σήμερα αποτελεί μόλις το 25% της αρχικής. Μελλοντικά, τα δάση της Ελάτης ενδέχεται να απειληθούν από την αύξηση της θερμοκρασίας, στο πλαίσιο της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. H αύξηση της θερμοκρασίας που προβλέπεται ειδικότερα για τη Μεσογειακή λεκάνη θα έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς των περισσότερων ειδών κωνοφόρων, συμπεριλαμβανομένης και της Abies cephalonica. 1.2.2 Η κεφαλληνιακή Βιόλα Εικόνα 1.3-1. Κεφαλληνιακή Βιόλα (Viola cephalonica) (Φωτ. Παναγιώτης Μινέτος). Η Viola cephalonica είναι το πιο σπάνιο φυτό της Κεφαλονιάς, αφού απαντά μόνο στις υψηλότερες κορυφές του όρους Αίνος, σε πετρώδες υπόστρωμα και σχισμές βράχων Αποτελεί δηλαδή ένα στενότοπο ενδημικό είδος του όρους Αίνος που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. 1-3

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν τον πιο πυκνό υποπληθυσμό της στην θέση, η οποία φέρει το τοπωνύμιο «Χιονίστρα». Απαντάται επίσης στην υψηλότερη κορυφή του όρους Αίνος (Μέγας Σωρός), αλλά και στις μικρότερες κορυφές μεταξύ των δύο θέσεων. H Viola cephalonica πήρε το όνομά της από την Κεφαλονιά, όταν το 1927 ο Γερμανός Βοτανικός Bornmüller την κατέταξε ως νέο είδος. Είναι μικρό, πολυετές φυτό με χαρακτηριστικά κυανοϊώδη άνθη. Έχει ύψος λίγων εκατοστών και ανθίζει από την Άνοιξη έως τις αρχές του Καλοκαιριού. Στην περιοχή εξάπλωσης της Viola cephalonica, φύονται ακόμη μερικά ενδημικά και άλλα σημαντικά είδη και υποείδη της Ελληνικής Χλωρίδας, όπως τα: Ajuga orientalis subsp. aenesia, Arenaria guicciardii, Cerastium candidissimum, Corydalis solida subsp. incisa, Paronychia albanica subsp. graeca, Poa cephalonica, Saponaria aenesia, Scutellaria rupestris subsp. cephalonica, Veronica glauca subsp. peloponnesiaca. Η εγκατάσταση ραδιοτηλεοπτικών και τηλεπικοινωνιακών αναμεταδοτών στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των φυσικών χαρακτηριστικών του βιοτόπου και τον περιορισμό της περιοχής κάλυψης της Viola cephalonica. Σε μια προσπάθεια προστασίας της Viola cephalonica από τις ανθρώπινες επιδράσεις, κατασκευάστηκε το 2008 η σημερινή περίφραξη από το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου με τη συνδρομή της Δ/νσης Δασών Κεφαλληνίας. 1.3 ΠΑΝΙΔΑ Εικόνα 1.3-1. Νησιώτικη Πέρδικα (Alectoris chukar) (Φωτ. Διονυσία Σπανού). Εικόνα 1.3-2. Τσαλαπετεινός (Upupa epops) (Φωτ. Διονυσία Σπανού). Περισσότερα από 100 είδη πτηνών έχουν καταγραφεί, εκ των οποίων το 1/3 αποτελούν μόνιμους κατοίκους του Δρυμού. Τα σημαντικότερα αυτών, ως είδη προτεραιότητας, είναι τα αρπακτικά Circaetus gallicus (Φιδαετός), Falco biarmicus (Χρυσογέρακο) και Pernis apivorus (Σφηκιάρης), καθώς και τα είδη Alectoris graeca (Πετροπέρδικα-Εικ.1.3-1) και Emberiza caesia (Φρυγανοτσίχλονο). Άλλα πτηνά που θα απαντήσει κανείς στο Δρυμό είναι τα εξής: Buteo buteo (Γερακίνα), Falco tinnunculus (Βραχοκιρκίνεζο), Athene noctua (Κουκουβάγια), Garullus glandarius (Κίσσα), 1-4

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Caprimulgus europaeus (Γιδοβύζι), Upupa epops (Τσαλαπετεινός-Εικ. 1.3-2), Turdus sp. (είδη Τσιχλών), Periparus ater (Ελατοπαπαδίτσα) κ.ά. Αμφίβολη είναι σήμερα η παρουσία στον Δρυμό ειδών, όπως τα Gyps fulvus (Όρνιο) και Dryocopus martius (Μαύρος Δρυοκολάπτης). Αμφίβια δεν παρατηρούνται στον Εθνικό Δρυμό, λόγω των οικολογικών τους απαιτήσεων, με εξαίρεση το Bufo bufo (Φρύνος). Αντιθέτως, συχνή είναι η παρουσία ερπετών, όπως τα: Algyroides nigropunctatus subsp. kephallithacius, ενδημικό Κεφαλονιάς - Ιθάκης, Algyroides moreoticus (Μωραϊτόσαυρα), ενδημικό του Ιονίου και της Πελοποννήσου, Podarcis taurica subsp. ionica (Βαλκανόσαυρα), Βαλκανικό ενδημικό, Vipera ammodytes (Οχιά) κ.ά. Τα είδη θηλαστικών που διαβιούν στον Εθνικό Δρυμό είναι χαρακτηριστικά των δασικών οικοσυστημάτων: Erinaceus roumanicus (Σκαντζόχοιρος), Apodemus sp. (αγροδίαιτοι ποντικοί), Myoxus glis (Μυωξός), Rhinolophus sp. (Νυχτερίδες), Martes foina (Πετροκούναβο) κ.ά. Επίσης, είναι πιθανό να συναντήσει κανείς άτομα Lepus europaeus (Λαγός). Ένα από τα πιο ιδιαίτερα θηλαστικά του όρους Αίνος είναι το εντομοφάγο Talpa stankovici (Ασπάλακας), το οποίο ζει κάτω από τη γη, σχηματίζοντας πολύπλοκες στοές. Η παρουσία του αναγνωρίζεται από τους επιφανειακούς χωματοσωρούς που σχηματίζει. Εικόνα 1.3-3. Τα ημιάγρια άλογα του Εθνικού Δρυμού Αίνου. 1-5

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Ο Εθνικός Δρυμός στερείται μεγαλόσωμων θηλαστικών. Σημαντική εξαίρεση αποτελεί μια ολιγομελή ομάδα σχετικά μικρόσωμων αλόγων, Equus caballus, που διαβιεί ελεύθερα σε ημιάγρια κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή (Εικ. 1.3-3). 1.4 ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ο πυρήνας του Δρυμού αποτελείται από δύο τμήματα (Εικόνα 1.4-1), το τμήμα με την ονομασία Αίνος» ή «Μεγάλο Βουνό», που αποτελεί και το υψηλότερο βουνό της Κεφαλονιάς, έκτασης 23.160 στρεμμάτων και το τμήμα «Ρούδι», έκτασης 5.460 στρεμμάτων. Η οριογραμμή πυρήνα του κάθε τμήματος του Δρυμού έχει ως εξής: - Το τμήμα «Αίνος» ή «Μεγάλο Βουνό», που περιλαμβάνει το ελατοδάσος. Δυτικά, ξεκινάει από τη θέση «Επάνω Έζα» και ακολουθεί ΝΑ κατεύθυνση, διέρχεται από τις θέσεις «Μαζί-Χορτιά» και «Βαρούνη-Αυλάκι», στρέφεται προς Α διέρχεται διά των θέσεων «Χαλεπίδι», «Παπα-Ρόγγια» και «Απιδιά», κατέρχεται προς Ν μέχρι την «Ελατιά» (νοτιότερη θέση του δάσους) από εκεί στρέφεται προς ΒΑ μέχρι τη θέση Δενδράκι, από εκεί προς ΝΑ διέρχεται από τις θέσεις «Κοντοελάτι» και «Κουφόλογγος», στρέφεται προς ΒΑ διερχόμενη ΒΔ της Μονής Ζωοδόχου Πηγής, ανέρχεται προς Δ μέχρι τη θέση «Μουρτζόλακκος», οπότε στρέφεται προς ΒΑ μέχρι τη θέση «Λάκκος-Φτέρη» και από εκεί ακολουθεί προς Β το μονοπάτι από τον οικισμό Αργίνια προς τη θέση «Μουρτζιές». Από τη θέση αυτή στρέφεται λίγο προς Α μέχρι τη θέση «Μελανίτσα» και από κει ακολουθεί σταθερή ΒΔ κατεύθυνση διερχόμενη διαδοχικά από τις θέσεις «Πλάκα», «Πετεινάρι», «Μαύρη λαγκάδα», «Κόντρος», «Πλατειά ράχη», «Στουρνάρι», «Μελίσσι» και «Λεύκα», οπότε στρέφεται προς ΒΔ διερχόμενη από τις θέσεις «Τσάκη», «Λάκκος» και «Κακοδήμου-Φτέρη» και καταλήγει στην θέση «Επάνω Έζα» (σημείο αφετηρίας). - Το τμήμα «Ρούδι», που περιλαμβάνει ελατοδάσος και θαμνότοπους του Δρυμού. Δυτικά, ξεκινάει από τη θέση «Αλωνάκι» στρέφεται προς ΝΔ φθάνει στη θέση «Αγγλεγούρι», από εκεί στρέφεται προς δυτικά και από τις θέσεις «Σύρτα», «Ξυλόκαμπος», «Βαθειά Λάκκα» και «Πλακούλα» ακολουθεί τη νότια παρυφή του δάσους, στρέφεται προς Βόρεια στις θέσεις «Κούτσουπας», «Κρεββάτια» και «Κατουνιά», ακολουθεί την ανατολική παρυφή του δάσους, στρέφεται προς δυτικά, ακολουθεί τις θέσεις «Μάρκου Λαχτιά», «Τραπεζάκι» και «Ξυλόσπιτο», οπότε στρέφεται λίγο προς ΝΔ και καταλήγει στη θέση «Αλωνάκι» από την οποία ξεκίνησε. Η περιφερειακή ζώνη δεν είναι ουσιαστικά οριοθετημένη και ταυτίζεται με τα όρια των επαρχιών Σάμης και Κρανέας και υπάγεται στη Διεύθυνση Δασών Κεφαλληνίας. 1-6

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ Εικόνα 1.4-1: Χάρτης Προστατευόμενης Περιοχής. 1.5 ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ειδικότερα για την περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου ισχύουν κατά χρονολογική σειρά τα παρακάτω νομοθετήματα: Β.Δ. 776/1962, ΦΕΚ Α199 «Περί ανακήρυξης Εθνικού Δρυμού εν τη Νήσω Κεφαλληνία» Β.Δ. 86/1969 ΦΕΚ Α7 «Δασικός κώδικας», ο οποίος τροποποιήθηκε με το Ν.Δ. 996/1971 και το Ν.Δ. 177/1975. Σύμβαση της Ρώμης (Δεκέμβριος 1975) «Για την προστασία της παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής κληρονομιάς». Ν. 998/1979 ΦΕΚ Α298 «Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας». Οδηγία 79/409 του Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979 για την διατήρηση των άγριων πτηνών 1-7

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Π.Δ. 67/1981 ΦΕΚ Α23 «Περί προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδας και πανίδας και καθορισμού διαδικασίας συντονισμού και έλεγχου της ερεύνης επ αυτών». Π.Δ. 437/1981 Α120 «Περί μελέτης και εκτελέσεων δασοτεχνικών έργων». Απόφαση 82/461/ΕΟΚ του Συμβουλίου όπως ισχύει (ΕΕ L210 19.7.82) «Περί της συνάψεως συμβάσεως για την διατήρηση των αποδημητικών ειδών που ανήκουν στην άγρια πανίδα». Σύμβαση Βόννης (Νοέμβριος 1983) «Για τη διατήρηση μεταναστευτικών ειδών άγριων ζώων». Κανονισμός 3418/1983 της Επιτροπής (ΕΕ L344 7.12.1983 σ.1) «Διεθνές εμπόριο των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση». Ν.1335/1983 ΦΕΚ Α32 «Κύρωση διεθνούς σύμβασης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης» (Σύμβαση της Βέρνης). Ν.1650 (ΦΕΚ.160Α'/18.10.1986) - Βασικός νόμος για την προστασία του Περιβάλλοντος Κ.Υ.Α. 59388/3363/1988 ΦΕΚ Β638 «Περί του τρόπου, οργάνων και διαδικασίας επιβολής και είσπραξης των διοικητικών προστίμων του άρθρου 30 του Ν. 1650/86». Υ.Α. 71961/3670/1990 ΦΕΚ 541 «Όροι και διαδικασία ανακοίνωσης σχεδίων Π.Δ. για το χαρακτηρισμό προστατευόμενων περιοχών, στοιχείων κ.λπ.». Ν.2055/1992 ΦΕΚ Α105 «Διεθνές εμπόριο των απειλούμενων ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας». Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας Ν.2204/1994 ΦΕΚ Α59 «Προστασία της βιολογικής ποικιλότητας σε σχέση με τα ζητήματα που προκύπτουν από την ανάπτυξη και διάδοση της βιοτεχνολογίας». Ν.2742 (ΦΕΚ.207Α'/07.10.1999) Κεφάλαιο Ε - Διοίκηση και Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών Ν.3044 (ΦΕΚ.197Α'/27.08.2002) - Αρθρ13. Ίδρυση Φορέων Διαχείρισης (25) Ν.3937 (ΦΕΚ.60Α'/31.03.2011) - Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις ΗA 8353/276/Ε103 (ΦΕΚ 415Β'/23-02-2012) - Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός 1-8

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ...». 1.6 ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΕΡΙ ΘΗΡΑΣ Η διάρκεια της κυνηγητικής περιόδου είναι για το κυνηγητικό έτος 2013-2014 από 20 Αυγούστου 2013 μέχρι 28 Φεβρουαρίου 2014 (ΦΕΚ 1850/Β/29.07.2013). Η διάρκεια αυτή και οι ρυθμίσεις τις κάθε κυνηγητικής περιόδου καθορίζονται με απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος. Οι απαγορεύσεις υπάρχουν για την προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου: περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ/353/ΑΑΠ/6.9.2010). 1-9

Κεφάλαιο 2: Περιγραφή της Φύλαξης 2 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΛΑΞΗΣ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φύλαξη της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Δρυμού Αίνου αποτελεί βασική προτεραιότητα του Φορέα Διαχείρισης που σκοπό έχει τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία της περιοχής, για την καταπολέμηση των παράνομων δραστηριοτήτων καθ όλη τη διάρκεια του έτους και κυρίως για την πρόληψη και την αποτροπή τους. Λόγω της ανεπάρκειας του θεσμικού πλαισίου του Φορέα και του γεγονότος ότι δεν έχει εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα χαρακτηρισμού της προστατευόμενης περιοχής, το προσωπικό φύλαξης δεν έχει τη δυνατότητα να διενεργεί ελέγχους, και η φύλαξη ουσιαστικά περιορίζεται στην παρατήρηση, στην σύσταση και στην άμεση ειδοποίηση των αρμόδιων, για έλεγχο, υπηρεσιών. Ο Φορέας Διαχείρισης με τα μέσα που διαθέτει έφτασε γενικά το έτος 2013 σε ένα πάρα πολύ ικανοποιητικό επίπεδο φύλαξης/προστασίας (630 περιπολίες) λόγω του ότι σε αυτό συνέβαλε η συνεχής εποπτεία, ενημέρωση, καθοδήγηση και συνεργασία των φυλάκων με όλα τα θεσμοθετημένα όργανα φύλαξης της προστατευόμενης περιοχής, όπως η: Δασική Υπηρεσία Πυροσβεστική Υπηρεσία Περιφερειακή Ενότητα Κεφαλληνίας & Ιθάκης Αστυνομία Οι περιπολίες του προσωπικού Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης για το 2013 κατανεμήθηκαν ανά μήνα, όπως φαίνεται στο παρακάτω Γράφημα 2.1-1. Εικόνα 2.1-1. Αριθμός περιπολιών ανά μήνα, για το έτος 2013, από το προσωπικό Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης 2-1

Κεφάλαιο 2: Περιγραφή της Φύλαξης 2.2 ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΕΠΟΠΤΕΥΣΗΣ/ΦΥΛΑΞΗΣ Τα μέσα που χρησιμοποίησε η Δράση Επόπτευσης/Φύλαξης του Φορέα κατά την περίοδο του έτους 2013 ήταν: α) Ένα όχημα αγροτικού τύπου NISSAN NAVARA 4x4, όλο το χρόνο. β) Ένα όχημα SKODA YETI 4x4 από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο 2013. Στο παρακάτω Πίνακα 2.2-1 δίνονται τα συνολικά km που διανύθηκαν από κάθε όχημα ξεχωριστά το έτος 2013. Πίνακας 2.2-1. Διανυθέντα km ανά όχημα για το έτος 2012 ΟΧΗΜΑ Χλμ. YETI 23889 NAVARA 43022 Σύνολο διανυθέντων km. 66911 Κάθε όχημα και κάθε βάρδια περιλαμβάνει ένα οδηγό και ένα με δύο υπαλλήλους. Ακολουθείται πρόγραμμα διαδρομών που συντάσσει ο Υπεύθυνος της Δράσης Επόπτευσης/Φύλαξης, Δασολόγος του Φορέα. Η προμήθεια σύγχρονου και αξιόπιστου εξοπλισμού επέτρεψε να παρέχονται πλέον στο πεδίο αναβαθμισμένες υπηρεσίες. Ο εξοπλισμός κάθε οχήματος είναι: Κιάλια, φακό, εργαλειοθήκη, αλυσοπρίονα, φωτογραφική μηχανή, φορητό GPS, οδηγό αναγνώρισης πουλιών/ φυτών/ ερπετών, ένα βίντσι (εργάτης), αντιολισθητικές αλυσίδες κ.α. Ένα βυτίο πυρόσβεσης χωρητικότητας 500 λίτρων και μάνικες πυρόσβεσης Αναλυτικοί χάρτες της περιοχής. Κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας το προσωπικό Φύλαξης συμπληρώνει τα εξής έντυπα: Δελτίο Κίνησης Οχήματος: όπου καταγράφονται οι διαδρομές με τις χιλιομετρικές αποστάσεις, η ημέρα κίνησης και η αντιστοίχιση του τιμολογίου βενζίνης. Παραδίδεται στον υπεύθυνο φύλαξης και αποστέλλεται μαζί με τα Μηνιαία δελτία δήλωσης δαπανών και τα αντίστοιχα τιμολόγια βενζίνης. Σημειώνεται ότι το όχημα κίνησης είναι είτε του Φορέα Διαχείρισης είτε ιδιωτικό όχημα. Δελτίο Αναφοράς Συμβάντων Φύλαξης: όπου καταγράφονται οι διαδρομές με τα διανυθέντα χιλιόμετρα και τυχόν παρατηρήσεις του υπαλλήλου. Χρησιμοποιείται για την Ετήσια Έκθεση Πεπραγμένων Φύλαξης και αποτελεί παραδοτέο της Δράσης. Ο υπεύθυνος της Δράσης Επόπτευσης/Φύλαξης είναι συνοπτικά αρμόδιος για: 2-2

Κεφάλαιο 2: Περιγραφή της Φύλαξης Την κατάρτιση των Μηνιαίων Προγραμμάτων Φύλαξης, τα οποία αποτελούν το πρόγραμμα βαρδιών κάθε υπαλλήλου στη φύλαξη. Τα Μηνιαία Προγράμματα αποστέλλονται στην Επιθεώρηση Εργασίας προς έγκριση. Συμπληρώνει πριν από κάθε κίνηση οχήματος την Διαταγή Πορείας, όπου αναγράφονται η ημερομηνία κίνησης, η αιτιολογία της κίνησης, και οι επιβαίνοντες στο όχημα. Τη σύνταξη και αναθεώρηση του Σχεδίου Επόπτευσης/Φύλαξης. Την σύνταξη εγγράφων και καταγγελιών σχετικών με τα Δελτία Αναφοράς. Συγκεντρώνει μηνιαίως τα Δελτία Αναφοράς Συμβάντων Φύλαξης, τα οποία αρχειοθετούνται ανά μήνα και χρησιμοποιούνται στην σύνταξη της Ετήσιας Έκθεσης Πεπραγμένων Φύλαξης. Σύνταξη Ετήσιας Έκθεσης Πεπραγμένων Φύλαξης. Συνεργασία με όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες. Τήρηση του φωτογραφικού αρχείου φύλαξης. 2.3 ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΠΟΠΤΕΥΣΗΣ/ΦΥΛΑΞΗΣ Το προσωπικό φύλαξης της προστατευόμενης περιοχής για το 2013 απαρτίστηκε από δύο μέλη του επιστημονικού προσωπικού του Φορέα (2 ΠΕ Δασολόγοι), τέσσερις «μόνιμοι» (με σύμβαση μέχρι 31/12/2015) φύλακες (1 ΤΕ Δασοπόνος, 2 ΔΕ Ειδικοί Δασικής Προστασίας, 1 ΔΕ Επιμελητής-Ξεναγός Εθνικών Δρυμών και Χώρων Αναψυχής), εποχιακό προσωπικό (1 ΤΕ Δασοπόνος, 3 ΔΕ Ειδικοί Δασικής Προστασίας, 1 ΔΕ Επιμελητής-Ξεναγός Εθνικών Δρυμών και Χώρων Αναψυχής και 1 ΤΕ Γεωπόνος), 3 άτομα του εθελοντικού κινήματος European Volunteer System (EVS) και 1 γαλλίδα φοιτήτρια στα πλαίσια πρακτικής άσκησης. Το προσωπικό που συμμετείχε στη δράση της Φύλαξης για το 2013, ήταν 16 άτομα όπως φαίνεται στο παρακάτω Πίνακα 2.3-1. Πίνακας 2.3-1. Κατανομή του προσωπικού Φύλαξης για το έτος 2013 Τύπος προσωπικού Αριθμός ατόμων Μόνιμο 4 Εποχιακό 6 Εθελοντές 3 Επιστημονικό 2 Φοιτήτρια 1 Σύνολο 16 2-3

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2013 3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΝΟΜΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ 2013 3.1 ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Οι πυρκαγιές και κυρίως η επόπτευσή και πρόληψη τους, είναι ένα σημαντικό κομμάτι με το οποίο ασχολείται το προσωπικό Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης τόσο εντός του Εθνικού Δρυμού όσο και στις ημιορεινές και πεδινές γύρω από το Δρυμό περιοχές. Η περίοδος επικινδυνότητας για πυρκαγιά το 2013 ξεκίνησε από αρχές Μαΐου και έληξε τέλος Οκτωβρίου. Κατά το διάστημα αυτό έγιναν διπλές βάρδιες με την πρόσληψη του εποχικού προσωπικού του Φορέα Διαχείρισης. Το προσωπικό Φύλαξης συνεργάστηκε με την Πυροσβεστική Υπηρεσία Κεφαλληνίας, ώστε να βοηθήσει στο έργο της επόπτευσης περιστατικών έναρξης πυρκαγιών περιπολώντας στον πυρήνα και την περιμετρική ζώνη του Εθνικού Δρυμού. Την αντιπυρική περίοδο του έτους 2013, συνέβησαν δύο (2) περιστατικά πυρκαγιάς κοντά στους οικισμούς Καρούζα και Πάστρα το μήνα Αύγουστο και ένα (1) περιστατικό κοντά στον οικισμό Τζανάτα το μήνα Σεπτέμβριο. Τα περιστατικά ήταν μακριά από την περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης και το προσωπικό Φύλαξης τα επιτηρούσε από θέσεις θέας. Η άψογη συνεργασία με το Πυροσβεστικό Σώμα, επέφερε σημαντικότατα αποτελέσματα στην αποτροπή και άμεση επέμβαση στα περιστατικά πυρκαγιών που είχαμε κατά τη θερινή περίοδο του 2013. Τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο χρησιμοποιήθηκε στο όχημα NAVARA, το πυροσβεστικό βυτίο χωρητικότητας 500 λίτρων νερού, το οποίο αγοράστηκε με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο το έτος 2012. 3.2 ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑ Γράφημα 3.2-1. Αριθμός βαρδιών/μήνα που αναλώθηκαν για την παρακολούθηση περιστατικών λαθροθηρίας στην περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Ε.Δ. Αίνου για το έτος 2013. 3-1

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2013 Το έτος 2013 διαπιστώθηκε ένα κρούσμα λαθροθηρίας εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού, το οποίο καταγράφηκε από το προσωπικό Φύλαξης και προωθήθηκε στη Διεύθυνση Δασών Κεφαλληνίας με έγγραφο. Η πολύ καλή συνεργασία με τον κυνηγητικό σύλλογο Κεφαλονιάς, καθώς και οι συνεχείς περιπολίες βοήθησαν αρκετά στη πρόληψη και καταστολή της λαθροθηρίας. Ένα μειονέκτημα που έχει διαπιστωθεί στη αποτελεσματικότερη φύλαξη της προστατευόμενης περιοχής, πέραν της ελλιπέστατης νομοθεσίας περί αρμοδιοτήτων, είναι το ωράριο εργασίας, το οποίο δεν είναι δυνατόν να εκτελείται κατά τις νυχτερινές ώρες. Για το λόγο αυτό, σε συνεργασία με την Διεύθυνση Δασών Κεφαλληνίας το μήνα Δεκέμβριο αποφασίστηκε η από κοινού έναρξη νυχτεριών περιπολιών το 2014, στις οποίες στο όχημα φύλαξης επέβαιναν εκτός από το Προσωπικό Φύλαξης και ένας υπάλληλος της Διεύθυνσης Δασών, ώστε αν παρατηρείται κάποιο παράνομο συμβάν να υπήρχε άμεση επέμβαση από τον αρμόδιο υπάλληλο της Δασικής Υπηρεσίας. Οι έλεγχοι που πραγματοποιήθηκαν από το προσωπικό Φύλαξης κάθε μήνα για την πάταξη της λαθροθηρίας φαίνονται στο Γράφημα 3.2-1 3.3 ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΒΟΣΚΗΣΗ Γράφημα 3.3-1. Περιστατικά καταγραφής της βόσκησης στο πυρήνα του Ε.Δ. Αίνου. Το 2013, καθ όλη τη διάρκεια του έτους, εντός, αλλά και στα όρια του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου παρατηρούνται συχνά, περιστατικά παράνομης βόσκησης αιγοπροβάτων. Το Προσωπικό Φύλαξης έχει διαπιστώσει την επίδραση που έχει η παράνομη αυτή δραστηριότητα στην μείωση της βιοποικιλότητας του Εθνικού Δρυμού Αίνου και στην εμφάνιση τάσεων ερημοποίησης κατά θέσεις π.χ. στη περιοχή του Φαγιά παρατηρείται κυρίως κοντά σε βραχώδεις περιοχές έντονο το φαινόμενο της εδαφικής διάβρωσης. Κατά θέσεις, η βόσκηση έχει επίδραση στην βιοποικιλότητα με τη μείωση των πληθυσμών των επιθυμητών βοσκόντων λιβαδικών φυτών και τη κυριαρχία δύο κοινών μη επιθυμητών λιβαδικών φυτών, της γαλατσίδας και της 3-2

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2013 ασφάκας. Παρατήρησαν επίσης, μείωση της αναγέννησης της Ελάτης, που σε ορισμένες θέσεις είναι ανύπαρκτη, καθώς και Έλατα, πουρνάρια και κράταιγους μεγάλης ηλικίας που δεν ξεπερνούν σε ύψος το ένα μέτρο και παίρνουν χαρακτηριστικές νανώδεις μορφές. Το προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης το 2013 εντατικοποίησε τους ελέγχους για παράνομη βόσκηση εντός του πυρήνα και κατέγραψε 51 περιπτώσεις κοπαδιών αιγοπροβάτων να βόσκουν εντός του πυρήνα του Ε.Δ. Τα κοπάδια αιγοπροβάτων δεν είχαν ενώτια, ενώ σε πέντε (5) περιπτώσεις που αναγνωρίστηκε ο αριθμός ενωτίου έγινε καταγγελία προς την Δασική Υπηρεσία. Τα περισσότερα περιστατικά καταγραφής της παράνομης βόσκησης παρουσιάστηκαν το μήνα Ιούνιο με 14 καταγραφές κοπαδιών και ακολούθησαν οι μήνες Μάιος και Οκτώβριος με 12 και 6 καταγραφές αντίστοιχα (Γράφημα 3.3-1). Κατά τη διάρκεια του 2013 διαπιστώθηκε μείωση του αριθμού των κοπαδιών που έβοσκαν εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου ως αποτέλεσμα της συχνότερης παρουσίας των φυλάκων στο Δρυμό. 3.4 ΣΥΛΛΟΓΗ ΡΙΓΑΝΗΣ & ΕΙΔΩΝ ΧΛΩΡΙΔΑΣ Σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Αίνου, δεν επιτρέπεται η συλλογή φυτών εντός του πυρήνα του Δρυμού. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σε περιοχές του Εθνικού Δρυμού (Φαγιά, Μελανίτσα) παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον για συγκομιδή φυτών ρίγανης (Origanum hirtum). Το προσωπικό φύλαξης. προσπάθησε να αποτρέψουν την συλλογή του φυτού από τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού, καθώς και το ξερίζωμα του φυτού στις γύρω από το πυρήνα περιοχές, που έχει ως επακόλουθο την περιορισμό εξάπλωσης του και τη σταδιακή εξαφάνιση του είδους. Οι φύλακες με συστάσεις προς τους επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού προσπαθούν να δώσουν κατάλληλες οδηγίες για την ορθή συλλογή των φυτών της ρίγανης. Με την αλλαγή του ωραρίου των φυλάκων κατά τη περίοδο συγκομιδής της ρίγανης μήνες Ιούλιος και Αύγουστος αλλά και με συγκεκριμένα εβδομαδιαία δρομολόγια, στις περιοχές του Εθνικού Δρυμού, όπου φύεται, οι φύλακες κατάφεραν να αποτρέψουν τη μη ορθολογική κοπή (ξερίζωμα) του φυτού της ρίγανης. Επίσης, με το Σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε στις 15/07/2013 από το Προσωπικό Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης, και το οποίο συνόδευσε τους συμμετέχοντες στην περιοχή, τους έδωσε πληροφορίες για το φυτό και τους έδειξε τον ορθολογικό τρόπο συγκομιδής του. 3-3

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2013 Εικόνα 3.4-1. Κομμένο άτομο κεφαλληνιακής Ελάτης εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου το Δεκέμβριο του 2013. Τέλος, κατά τους χειμερινούς μήνες γίνονται περιπολίες για την ύπαρξη τυχόν κομμένων Ελάτων που ενδεχομένως να χρησιμοποιούνται ως Χριστουγεννιάτικα δέντρα και κομμένων πουρναριών που χρησιμοποιούνται κυρίως για καυσόξυλα. Το 2013 είχαμε το Δεκέμβριο μία περίπτωση τριών κομμένων Ελάτων στο πυρήνα του Ρουδίου του Εθνικού Δρυμού Αίνου (Εικ. 3.4-1), οπότε και στάλθηκε σχετικό έγγραφο προς τη Διεύθυνση Δασών. 3-4

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες 4 ΛΟΙΠΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 4.1 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ Μία από τις βασικές αρμοδιότητες της Δράσης Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης το 2013 αποτέλεσε η καταγραφή και παρακολούθηση ειδών πανίδας, στα πλαίσια της συμμετοχής της στη δράση: «Καταγραφή, παρακολούθηση και αειφορική διαχείριση της Πανίδας του Εθνικού Δρυμού Αίνου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του νομού Κεφαλονιάς-Ιθάκης». Συγκεκριμένα, τους μήνες Μάιο, Ιούνιο και Οκτώβριο αναλώθηκαν 15, 4 και 5 βάρδιες αντίστοιχα στην συγκεκριμένη δραστηριότητα του Φορέα Διαχείρισης (Γράφημα 4.1-1). Το προσωπικό φύλαξης είχε την ευκαιρία να εκπαιδευτεί στη μελέτη των νυχτερίδων με επισκέψεις σε διάφορα σπήλαια της Κεφαλονιάς και στο στήσιμο παγίδων και σύλληψη ειδών ερπετών/αμφιβίων και τρωκτικών (Εικόνα 4.1-1). Επιπρόσθετα, πλέον το προσωπικό με τη χρήση οδηγών για ερπετά/θηλαστικά, κιαλιών και φωτογραφικών μηχανών είναι σε θέση να αναγνωρίσει στο πεδίο τα είδη της πανίδας που μελετήθηκαν και, με τη χρήση GPS να καταγράφει το ακριβές σημείο και την περιοχή που εντοπίζονται. Εικόνα 4.1-1. Δασοποντικός (Apodemus sp.) σε κλαδί κεφαλληνιακής Ελάτης του Εθνικού Δρυμού. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν θα χρησιμοποιηθούν στην καταγραφή και χαρτογράφηση της ζωογεωγραφίας των ειδών της προστατευόμενης περιοχής. 4-1

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες Γράφημα 4.1-1. Αριθμός βαρδιών/μήνα που αναλώθηκαν για την παρακολούθηση της πανίδας στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Ε.Δ. Αίνου για το έτος 2013. 4.2 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΩΝ ΔΑΣΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ Εικόνα 4.2-1. Εξάπλωση του είδους Pinus nigra subsp. nigra στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Ε.Δ. Αίνου για το έτος 2013. 4-2

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες Στα πλαίσια της συστηματικής καταγραφής και παρακολούθησης της χλωρίδας και των ειδών δασικής βλάστησης της προστατευόμενης περιοχής, το προσωπικό κατά το έτος 2013, συνέλεξε ή/και αποτύπωσε χωρικά πολλά είδη χλωρίδας, είτε αυτοτελώς είτε σε συνεργασία με τον ανάδοχο της αντίστοιχης δράσης του Φορέα Διαχείρισης. Κατά τη διάρκεια των περιπολιών τους, οι φύλακες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν παρακολούθηση και συλλογή διαφόρων ειδών χλωρίδας και δασικής βλάστησης, καθώς και σπερμάτων για την τράπεζα γενετικού υλικού. Η προσωπική εμπειρία του προσωπικού των φυλάκων καθώς και η χρήση οδηγών για είδη χλωρίδας, συλλεκτήριων εργαλείων και φωτογραφικών μηχανών βοήθησαν στον να κάνουν την αναγνώριση και τη συλλογή των φυτών στο πεδίο, ενώ με τη χρήση GPS κατάφερναν να καταγράφουν το ακριβές σημείο και την περιοχή που βρίσκονταν. Συνολικά, 81 βάρδιες του προσωπικού Επόπτευσης/Φύλαξης το 2013 αναλώθηκαν για την παρακολούθηση της χλωρίδας της προστατευόμενης περιοχής (Γράφημα 4.2-1). Πίνακας 4.2-1. Καταγραφή χλωρίδας και ειδών δασικής βλάστησης στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Αίνου για το έτος 2013. ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ / ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Pinus nigra subsp. nigra Καταγραφή 68 ατόμων (σήμανση, μορφομετρικά χαρακτηριστικά) Ostrya carpinifolia Centaurea pumilio Silene cephallenia subsp. cephallenia Saponaria aenesia Thymus holosericeus Viola cephalonica Paeonia mascula subsp. russi Iris cretensis Fritillaria mutabilis Ajuga orientalis subsp. aenesia Crocus sp. Cistus palvifolius Scutelaria rupestris subsp. cephalonica Campanula garganica subsp. cephallenica Cerastium illyricum Καταγραφή ατόμων στο Φαγιά Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Καταγραφή ατόμων στο Εθνικό Δρυμό Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Μερικά άτομα Καταγραφή ατόμων στο Εθνικό Δρυμό Ρούδι Καταγραφή ατόμων στο Εθνικό Δρυμό Μερικά άτομα Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού 4-3

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν το έτος 2013 θα χρησιμοποιηθούν στην καταγραφή και χαρτογράφηση της χλωρίδας της προστατευόμενης περιοχής. Συλλέχθηκαν σπέρματα και άτομα από 16 είδη τα οποία παρουσιάζονται στον παρακάνω Πίνακα 4.2-1. Επίσης, οι καταγραφές των σημαντικών δασικών ειδών, όπως της Ostrya carpinifolia και της Pinus nigra subsp. nigra παρουσιάστηκαν προφορικά στο 16 ο Δασολογικό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη των Οκτώβριο του 2013 (Εικόνα 4.10-1). Γράφημα 4.2-1. Αριθμός βαρδιών/μήνα που αναλώθηκαν για την παρακολούθηση της χλωρίδας στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Ε.Δ. Αίνου για το έτος 2013. 4.3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑΣ Ε.Δ. ΑΙΝΟΥ Το προσωπικό φύλαξης κατά το έτος 2013 με τη χρήση οδηγών αναγνώρισης ορνιθοπανίδας και τη χρήση συσκευής GPS, κιαλιών, τηλεσκοπίων και φωτογραφικών μηχανών συστηματικά άρχισε να καταγράφει στο πεδίο, τα είδη (Πίνακας 4.3-1) της ορνιθοπανίδας του Εθνικού Δρυμού Αίνου καθώς και των σημαντικότερων υγροτόπων της Κεφαλονιάς, της Λιμνοθάλασσας του Κουτάβου και του υγροτόπου Λιβαδίου στη Χερσόνησο της Παλλικής. Πίνακας 4.3-1. Καταγραφή ειδών ορνιθοπανίδας στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Αίνου για το έτος 2013. ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ / ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ Νησιώτικη Πέρδικα/Alectoris chukar Ορεινή Πέρδικα/Alectoris graeca Γερακότσιχλα/Turdus viscivorus ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Κοινό είδος στον Εθνικό Δρυμό μαζί με την ορεινή Πέρδικα που μάλλον υβριδίζει. Χειμερινός επισκέπτης στον Εθνικό Δρυμό 4-4

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ / ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ Γαλαζοπαπαδίτσα/Cyanistes caeruleus Γερακίνα/Buteo buteo Γιδοβύζι/Caprimulgus europaeus Διπλοσάινο/Accipiter gentilis Ελατοπαπαδίτσα/Parus ater Θαμνοψάλτης/Prunella modularis Καλόγερος/Parus major Καρβουνιάρης/Phoenicurus ochruros Κίσσα/Garullus glandarius Κοκκινοκεφαλάς/Lanius senator Κοκκοθραύστης/Coccothraustes coccothraustes Μαυροσκούφης/Silvia atricapilla Σπίνος/Frigilla coelebs Σταχτοπετρόκλης/Oenanthe oenanthe Τσαλαπετεινός/Upupa epops Φιδαετός/Circaetus gallicus Βραχοκιρκινέζι/Falco tinnunculus Ξεφτέρι/Accipiter nisus ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Κοινό είδος στον Εθνικό Δρυμό Επιδημητικό στο Εθνικό Δρυμό Καλοκαιρινός επισκέπτης του Δρυμού Στην θέση Φαγιάς του Εθνικού Δρυμού Χαρακτηριστικό είδος του Εθνικού Δρυμού Στο ελατοδάσος αρκετά σπάνιο Πολυάριθμο είδος στον Εθνικό Δρυμό Χειμερινός επισκέπτης στον Εθνικό Δρυμό Πολυάριθμο είδος στον Εθνικό Δρυμό Πολυάριθμο είδος στον Εθνικό Δρυμό Η μεγαλύτερη σπίζα του Εθνικού Δρυμού Στη θέση Αγραπιδιές του Εθνικού Δρυμού Πολυάριθμο είδος στον Εθνικό Δρυμό Καλοκαιρινός επισκέπτης του Δρυμού Καλοκαιρινός επισκέπτης του Δρυμού Καλοκαιρινός επισκέπτης του Δρυμού Επιδημητικό στο Εθνικό Δρυμό Επιδημητικό στο Εθνικό Δρυμό Συνολικά, 23 βάρδιες (Γράφημα 4.3-1) του προσωπικού Επόπτευσης/Φύλαξης το 2013 αναλώθηκαν για την παρακολούθηση της ορνιθοπανίδας της προστατευόμενης περιοχής, καταγράφοντας 21 είδη του Εθνικού Δρυμού (Πίνακας 4.3-1). Παράλληλα, το προσωπικό συμμετείχε στην Γιορτή πουλιών 2013 που διοργάνωσε ο Φορέας Διαχείρισης τον Οκτώβριο με τη συνεργασία της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας. 4-5

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες 10 8 6 Αριθμός βαρδιών που αναλώθηκαν για παρακολούθηση της ορνιθοπανίδας 5 9 4 2 0 3 2 2 1 1 0 0 0 0 0 ΙΑΝ ΦΕΒΡ ΜΑΡΤ ΑΠΡ ΜΑΙΟΣ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠΤ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Γράφημα 4.3-1. Αριθμός βαρδιών/μήνα που αναλώθηκαν για την παρακολούθηση της ορνιθοπανίδας στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Ε.Δ. Αίνου για το έτος 2013. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν θα χρησιμοποιηθούν στην καταγραφή και χαρτογράφηση της ορνιθοπανίδας της προστατευόμενης περιοχής. Επιπρόσθετα, το προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης απέστειλε το έτος 2013 στην εταιρεία προστασίας Άγριας Φύσης ΑΝΙΜΑ πέντε είδη ορνιθοπανίδας (Τυτώ, Γερακίνα, Γιδοβύζι, Ξεφτέρι, Κουκουβάγια) που είχαν τραυματιστεί (Εικόνα 4.3-1). Εικόνα 4.3-1. Τραυματισμένο Ξεφτέρι (Accipiter nisus) από πυροβολισμό που το προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης απέστειλε στην ANIMA το Δεκέμβριο του 2013. 4-6

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες 4.4 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ & ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ Ε.Δ. ΑΙΝΟΥ Στα πλαίσια της συστηματικής καταγραφής και παρακολούθησης των τύπων Οικοτόπων του πυρήνα και της περιφερειακής ζώνης του Εθνικού Δρυμού Αίνου, το προσωπικό κατά το έτος 2013, συμμετείχε στην χαρτογράφηση και αναγνώριση των τύπων Οικοτόπων σε συνεργασία με τον ανάδοχο της αντίστοιχης δράσης του Φορέα Διαχείρισης με τίτλο «Υποβοήθηση στην αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των Τύπων Οικοτόπων του Εθνικού Δρυμού Αίνου». Κατά τη διάρκεια των περιπολιών τους, οι φύλακες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν παρακολούθηση και συλλογή διαφόρων ειδών χλωρίδας στους κυριότερους τύπους Οικοτόπων του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Συνολικά, 12 βάρδιες του προσωπικού Επόπτευσης/Φύλαξης το 2013 αναλώθηκαν για την παρακολούθηση των Οικοτόπων της προστατευόμενης περιοχής τους μήνες Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο. 4.5 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΑΚΡΟΜΥΚΗΤΩΝ Ε.Δ. ΑΙΝΟΥ Το προσωπικό της Δράσης Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης το 2013 βοήθησε σημαντικά στην καταγραφή και παρακολούθηση ειδών μακρομυκήτων του Εθνικού Δρυμού Αίνου, στα πλαίσια της συμμετοχής της στη δράση: «Καταγραφή, μακρομυκήτων του Εθνικού Δρυμού Αίνου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του νομού Κεφαλονιάς-Ιθάκης». Συγκεκριμένα, 8 βάρδιες του προσωπικού αναλώθηκαν στην συγκεκριμένη δράση του Φορέα Διαχείρισης. Το προσωπικό φύλαξης, με τη βοήθεια του Αναδόχου της δράσης είχε την ευκαιρία να εκπαιδευτεί στην αναγνώριση των μανιταριών με επισκέψεις σε διάφορα σημεία του Εθνικού Δρυμού όπου και φύονται τα μανιτάρια. Επίσης, κατά το μήνα Νοέμβριο το προσωπικό της Φύλαξης συμμετείχε στη διοργάνωση σεμιναρίου για τα μανιτάρια της Κεφαλονιάς που διοργάνωσε ο Φορέας Διαχείρισης. 4.6 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΓΡΙΩΝ ΑΛΟΓΩΝ Ε.Δ. ΑΙΝΟΥ Μία από τις βασικές αρμοδιότητες της Δράσης Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης το 2013 αποτέλεσε η καταγραφή και παρακολούθηση της ημιάγριας φυλής αλόγων του όρους Αίνος. Το προσωπικό ακολουθεί και καταγράφει συστηματικά την θέση των αλόγων του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Επίσης, το καλοκαίρι του 2013 βοήθησε γαλλίδα φοιτήτρια που στα πλαίσια πρακτικής άσκησης διεξήγαγε εργασία πεδίου για τα άλογα του Αίνου. Από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων, βγήκαν αρκετά σημαντικά συμπεράσματα σχετικά με τη δομή του πληθυσμού (μέγεθος, αναλογία φύλων και ηλικιών) την ηθολογία του (ενδοπληθυσμιακές αλληλεπιδράσεις, πρότυπα κίνησης) κ.λπ., τα οποία και παρουσίασε με την ολοκλήρωση της Άσκησής της. Τα αποτελέσματα της εργασίας της θα αξιοποιηθούν για τους σκοπούς της Παρακολούθησης, καθώς και στις Δράσεις Ενημέρωσης Ευαισθητοποίησης των επισκεπτών του Εθνικού Δρυμού. Συγκεκριμένα, 112 βάρδιες του προσωπικού το 4-7

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες 2013 αναλώθηκαν στην παρακολούθηση των αλόγων του Αίνου και κατανεμήθηκαν μέσα στο έτος όπως φαίνεται και στο παρακάτω Γράφημα 4.6-1. Γράφημα 4.6-1. Αριθμός βαρδιών/μήνα που αναλώθηκαν για την παρακολούθηση των Άγριων Αλόγων του Αίνου στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Ε.Δ. Αίνου για το έτος 2013. 4.7 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΤΟΥ Ε.Δ. ΑΙΝΟΥ Κάθε χρόνο και κάθε εποχή του έτους ο Εθνικός Δρυμός Αίνου δέχεται πλήθος πολιτών, άλλοτε οργανωμένων ομάδων τους οποίους ξεναγεί και ενημερώνει το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης και άλλοτε απλών επισκεπτών. Και στις δυο περιπτώσεις το προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης με την καθημερινή του παρουσία εντός της προστατευόμενης περιοχής, ελέγχει την κίνηση των επισκεπτών, ενημερώνοντάς τους για τις δυνατότητες αναψυχής και τις υποχρεώσεις τους εντός του Εθνικού Δρυμού. Επιπλέον όμως καταγράφει σχολαστικά όλα τα στοιχεία που αφορούν στην επισκεψιμότητα του Δρυμού (αριθμός επισκεπτών, εθνικότητα κ.λπ.), τα οποία αξιοποιούνται καταλλήλως στο πλαίσιο της χάραξης της στρατηγικής του Φορέα για την ανάδειξη του Εθνικού Δρυμού και την υλοποίηση δράσεων Ενημέρωσης/Ευαισθητοποίησης σε αυτόν. Με βάση τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί για το έτος 2013 (Γράφημα 4.7-1), ο αριθμός των επισκεπτών ανήλθε συνολικά σε τουλάχιστον 12.953, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για το έτος 2012 ήταν 12.614. Η μεγαλύτερη επισκεψιμότητα παρατηρήθηκε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ιδιαίτερα δε κατά τους μήνες Αύγουστο (3.008 επισκέπτες) και Ιούλιο (2.403 επισκέπτες). 4-8

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες Γράφημα 4.7-1. Αριθμός επισκεπτών ανά μήνα στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Ε.Δ. Αίνου για το έτος 2013. 4.8 ΑΥΤΟΨΙΑ ΤΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΑΣΙΚΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ Εικόνα 4.8-1. Κόψιμο πεσμένου δέντρου Ελάτης στο δασικό οδικό δίκτυο της Μελανίτσας από το προσωπικό Φύλαξης το Νοέμβριο του 2013. Η αυτοψία του δασικού οδικού δικτύου και των μονοπατιών του Εθνικού Δρυμού στην προστατευόμενη περιοχή ήταν μια από τις αρμοδιότητες του προσωπικού Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης. Κατά τη διάρκεια του 2013, πραγματοποιήθηκαν 25 αυτοψίες των πέντε μονοπατιών του Εθνικού Δρυμού Αίνου, στα οποία 4-9