Επιπτώσεις της αειφόρου διαχείρισης απορριμμάτων στα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας Αβραάμ Καραγιαννίδης
Σύνοψη Αειφόρος ανάπτυξη και Διαχείριση Απορριμμάτων Υπηρεσίες Διαχείρισης Απορριμμάτων Κοστολόγηση Υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων Στατιστική ανάλυση τελών καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού Χρονοσειρές χρηματοροών καθαριότητας ΟΤΑ Η ελληνική πραγματικότητα των ανταποδοτικών τελών Η ευρωπαϊκή εμπειρία των τελών πύλης.
Αειφόρος Ανάπτυξη Ανάπτυξη η οποία ικανοποιεί τις ανάγκες της παρούσας γενιάς χωρίς να διακυβεύεται η δυνατότητα των μελλοντικών γενιών να ικανοποιήσουν τις δικές τους. Εφόσον λαμβάνει υπόψη της: α) κοινωνικούς, οικολογικούς και οικονομικούς παράγοντες β)έμβιους και άβιους πόρους και γ) τα μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των εναλλακτικών δράσεων.
Η έννοια της αειφορίας στη ΔΑ Βασικός αναγκαίος μετασχηματισμός για επίτευξη αειφορίας: Διαχείριση Αποβλήτων Διαχείριση Πόρων
Η έννοια της αειφορίας στη ΔΑ Κύκλος ζωής υλικών (αριστερά) και ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων (δεξιά)
Υπηρεσίες Διαχείρισης Απορριμμάτων Ηαειφορίαενός συστήματος αυξάνεται όσο διευρύνεται ο μελετούμενος κύκλος ζωής των επί μέρους συστημάτων Επεξεργασία - Ενεργειακή αξιοποίηση Παραγωγή ΑΣΑ ΔσΠ και ΠρΑπ Συλλογή και μεταφορά Τελική διάθεση
Υπηρεσίες Διαχείρισης Απορριμμάτων Σε κάθε μηχανισμό παροχής υπηρεσιών διακρίνονται: Ο παροχέας ή Φορέας Διαχείρισης ΟαποδέκτηςήΧρήστης Ο χρηματοδότης Ο παραγωγός της υπηρεσίας
Υπηρεσίες Διαχείρισης Απορριμμάτων Πιθανές δομές ΥΔΑ α) Εσωτερική παραγωγή β) Σύμβαση γ) Παραχώρηση Φορέας Διαχείρισης (α) Χρήστης Υπηρεσίες Φορέας Διαχείρισης (β) Χρήστης Υπηρεσίες Παραγωγός Φορέας Διαχείρισης (γ) Χρήστης Υπηρεσίες Παραγωγός
Κοστολόγηση υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων Το μοντέλο κοστολόγησης που εφαρμόζεται στην Ελλάδα υπολογίζει τις επιβαρύνσεις ανάλογα με την επιφάνεια του ακινήτου που εξυπηρετείται. Η είσπραξη των επιβαρύνσεων γίνεται μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ. Η ΔΕΗ αφού αποσπάσει από τα έσοδα των ανταποδοτικών τελών τη χρέωση για τον ηλεκτροφωτισμό του δήμου επιστρέφει το ποσό που υπολείπεται.
Κοστολόγηση υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων Ο φορολογικός συντελεστής, ρυθμίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και όχι με τυπικό νόμο. Το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει και ορίζει ετησίως ένα τέλος ανταποδοτικού χαρακτήρα. Ο καθορισμός των ανταποδοτικών τελών λαμβάνει υπόψη του: Το δημοτικό προϋπολογισμό λειτουργίας και παροχής υπηρεσιών. Τις μελλοντικές ανάγκες και βλέψεις του δήμου. Την εκάστοτε πολιτική βούληση.
Κοστολόγηση υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων Θεωρητικά, ο υπολογισμός των ΤΚΗ (=W) γίνεται με τον τύπο : W=C*A όπου: C: ο συντελεστής υπολογισμού [ /τετρ.μέτρα*έτος], που αντιστοιχείσεκάθεακίνητο. A: Επιφάνεια του ακινήτου [τετρ.μέτρα]. Ο συντελεστής υπολογισμού προκύπτει από τη διαίρεση του προϋπολογισμένου κόστους για το επόμενο έτος για την καθαριότητα και τον ηλεκτροφωτισμό με το σύνολο των τετραγωνικών των ακινήτων εντός των ορίων του δήμου.
Στατιστική ανάλυση συντελεστών ανταποδοτικών τελών Συντελεστής ανταποδοτικού τέλους (κατοικιών) για 154 ΟΤΑ ανάλογα με τον πληθυσμό (2005).
Στατιστική ανάλυση συντελεστών ανταποδοτικών τελών Συντελεστής ανταποδοτικού τέλους (κατοικιών) για 250 ΟΤΑ ανάλογα με τον πληθυσμό (2005).
Στατιστική ανάλυση συντελεστών ανταποδοτικών τελών Μεταβλητότητα των συντελεστών ανταποδοτικών τελών ανάλογα με την ημερήσια παραγωγή απορριμμάτων. Δεν παρατηρείται σύζευξη τελώνπαραγωγής αποβλήτων!
Έσοδα ΟΤΑ από ανταποδοτικά τέλη Χρονοσειρά εσόδων ΟΤΑ από ανταποδοτικά τέλη μετά την αφαίρεση του αντίτιμου της ΔΕΗ 750000 700000 650000 600000 k 550000 500000 450000 400000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Έξοδα ΟΤΑ προς καθαριότητα Χρονοσειρά εξόδων ΟΤΑ προς καθαριότητα 28000 26000 24000 22000 k 20000 18000 16000 14000 12000 10000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Κόστος πύλης μονάδων διαχείρισης ΑΣΑ Η έννοια του τέλους πύλης (gate fee) μόλις πρόσφατα έχει εισαχθεί στην φρασεολογία των διαχειριστών ΑΣΑ στην Ελλάδα. Η έλλειψη πολυμορφίας εγκαταστάσεων διαχείρισης ΑΣΑ (εκτός των ΧΥΤΑ) περιορίζει το τέλος πύλης σε κόστος τελικής διάθεσης στην Ελλάδα.
Κόστος πύλης μονάδων διαχείρισης ΑΣΑ Ενδεικτικά τέλη πύλης για τελική διάθεση: 20 /t (ΧΥΤΑ Κατερίνης) 18 /t (XYTA Μαυροράχης) 20 /t (ΧΥΤΑ Τρικάλων) 37 /t (ΧΥΤΑ Αμαρίου - Κρήτη) 34 /t (ΧΥΤΑ Σητείας) 10 /t (ΧΥΤΑ Βόλου)
Η επίδραση της ανακύκλωσης στα ανταποδοτικά τέλη Συνολικό κόστος συστήματος Αναμενόμενη πορεία ανταποδοτικών τελών Συνολικό κόστος τελικής διάθεσης Συνολικό κόστος αποκομιδής Κόστος Κόστος σύμμεικτων (αποκομιδή) Κόστος ανακύκλωσης (αποκομιδή) Αύξηση ανακύκλωσης
Η περίπτωση της Αττικής Οι Δήμοι της Αττικής, για την τελική διάθεση, καταβάλλουν το 6% των τακτικών τους εσόδων, ανεξαρτήτως ποσότητας αποβλήτων. Ποσοστό 65% αυτούτουποσούοδεύειως αντισταθμιστικά στους Δήμους Άνω Λιοσίων και Φυλής Συνολικά: Συνολικό κόστος διαχείρισης 76,7 Μ Κόστος τελικής διάθεσης ~40 /t
Η περίπτωση της Αττικής Οι Δήμοι της Δυτικής Αττικής πληρώνουν: 35 /έτος και κάτοικο ή 66 μαζί με τους Δήμους Λιοσίων και Φυλής. Οι υπόλοιποι ΟΤΑ της Αττικής πληρώνουν 20 /έτος και κάτοικο
Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Έτος υπολογισμού: 2007 Σύνολο δαπανών Υπηρεσίας Καθαριότητας και Ηλεκτροφωτισμού: 11.643.697 Ανάλυση εσόδων από ανταποδοτικά τέλη: Κατοικίες Καταστήματα m 2 4.111.197 866.197 C r,s 1,88 4,52 Σύνολο [ ] 7.729.050 3.915.210 Σύνολο: 11.644.260
Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Η έως σήμερα κατάσταση: Τακτικά έσοδα έτους 2006 3% Εισφορά προς ΣΟΤΑΝΘ 695.899 Η ποσότητα των απορριμμάτων που οδηγείται προς διάθεση δεν λαμβάνεται υπόψη.
Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Παραγωγή ΑΣΑ Δήμου Καλαμαριάς: Έτος ΜΠΑ Πληθυσμός Παραγόμενη ποσότητα ΑΣΑ kg 2006 1,25 95.675 43.736.157 2007 1,26 96.078 44.271.970 2008 1,27 96.384 44.768.271 2009 1,28 96.596 45.225.427 2010 1,29 96.715 45.643.803
Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Μετά την χρέωση βάση τιμολογίου: Σήμερα: Παραγόμενα ΑΣΑ 44.271.970 kg Τέλος πύλης ΧΥΤΑ Μαυροράχης 18 /t Εισφορά προς ΣΟΤΑΝΘ 695.899 Αύξηση κόστους κατά 12,7% Κόστος διάθεσης 796.895 Αντίστοιχο τέλος πύλης 15,71 /t
Το παράδειγμα του Δ. Καλαμαριάς Απαιτούμενη αύξηση ανταποδοτικών: Κατοικίες Καταστήματα m 2 4.111.197 866.197 C r,s 2,11 5,09 Σύνολο [ ] 8.674.626 4.408.943 Σύνολο: 13.083.568 Η αύξηση στα ανταποδοτικά τέλη ανέρχεται στο 12,7%
Η ενεργειακή αξιοποίηση στην Ελλάδα /t MSW 170 150 130 110 90 70 50 30 Revenue from electricity sale ( /t) Treatment and dipsosal cost of ash and residues ( /t) Capital cost ( /t) Operating cost ( /t) Δυναμικότητα μονάδας: 200000 t/a Karagiannidis et al. (2009) 10-10 -30-50 Operating cost ( /t) Capital cost ( /t) Treatment and dipsosal cost of ash and residues ( /t) Revenue from electricity sale ( /t) Gate fee ( /t) Gate fee description ( /t) Ανάλυση κόστους πύλης για ενδεικτική μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης στην Ελλάδα. Ε Ενδεικτικό τέλος πύλης: 66,3 /t
Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα Μονάδα Χαρακτηριστικά Μέση τιμή [ ] Εύρος τιμών [ ] MRF - 30 26-110 Κομποστοποίηση Αναερόβια χώνευση Ανοιχτού τύπου Κλειστού τύπου 31 60 25-48 30-100 - 45-90 ΧΥΤΑ - 65 45-95 Καύση Σύνολο 110 45-190 (2000-σήμερα) 120 90-190 ΜΒΤ - 75 - www.wrap.org.uk/marketknowledge
Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα Τυπικά εύρη τέλους πύλης για μονάδες καύσης Olofsson et al. WMR 2005;23;3 Οι τιμές περιλαμβάνουν φόρο αλλά όχι ΦΠΑ.
Κόστος αποκομιδής
Τέλη πύλης μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης
Αντί επιλόγου Τα ανταποδοτικά τέλη προσφέρουν σταθερό έσοδο στους ΟΤΑ. Δεν υπάρχει σχέση μεταξύ παραγόμενων αποβλήτων και ύψους τελών. Εφαρμογή τιμολόγησης βάση ζυγολογίων θα εισάγει σημαντικές αυξήσεις στα ανταποδοτικά τέλη. Όσο τα τέλη πύλης για ΧΥΤΑ παραμένουν χαμηλά (10-37 /t) η ενεργειακή αξιοποίηση θα αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό Το τέλος πύλης για μονάδα WtE στην Ελλάδα θα μπορούσε να ανέρχεται στα 66,3 /t.