Διδακτικοί στόχοι
Σκοποί και στόχοι Σκοποί: Γενικές και µη σαφώς καθορισµένες επιδιώξεις Όταν οι σκοποί αναλυθούν µε λεπτοµέρεια, και να αναφέρονται σε συγκεκριµένες συµπεριφορές που µπορούν να παρατηρηθούν ή να µετρηθούν, τότε έχουµε στόχους Στους εκπαιδευτικούς στόχους προτιµούµε να δηλώνεται η αναµενόµενη συµπεριφορά του µαθητή
Διδακτικοί στόχοι Ο διδακτικός στόχος δηλώνει τη συµπεριφορά που αναµένουµε να έχει ο µαθητής στο τέλος µιας διδακτικής ενότητας ως αποτέλεσµα της διδασκαλίας-µάθησης Συµφωνεί µε τους ευρύτερους στόχους που θέτει το αναλυτικό πρόγραµµα Περιέχει τα βασικά σηµεία της διδακτικής ενότητας Ανταποκρίνεται στις ικανότητες και εµπειρίες των µαθητών Βοηθά στην επιλογή της διδακτέας ύλης, στον προγραµµατισµό της διδασκαλίας, και στην αξιολόγηση του βαθµού επιτυχίας της διδασκαλίας
Στοιχεία ενός καλά διατυπωµένου στόχου (Mager, 1975) 1. Το υποκείµενο: να είναι ξεκάθαρο ποιο πρόσωπο αναµένεται να επιδείξει µια συµπεριφορά 2. Η ενέργεια: η απάντηση στην ερώτηση «τι θα κάνει το υποκείµενο για να επιδείξει την αναµενόµενη συµπεριφορά» Να χρησιµοποιούνται σαφή ρήµατα που δηλώνουν δράση/ ενέργεια, όχι αφηρηµένα και γενικά 3. Το αποτέλεσµα: το παράγωγο της ενέργειας 4. Οι συνθήκες: οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα εµφανιστεί η συµπεριφορά Π.χ. Ο χώρος, τα µέσα, ο τρόπος εργασίας κλπ. 5. Ο βαθµός επίτευξης: το κριτήριο για να θεωρηθεί το αποτέλεσµα ικανοποιητικό
διδακτικός στόχος Είναι κάτι που µπορεί να αξιολογηθεί στο τέλος
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Επικ. Καθηγήτρια Τµήµα Θεολογίας Α.Π.Θ
Ο καθορισµός των διδακτικών στόχων αποτελεί το επίκεντρο ενός αποτελεσµατικού σχεδιασµού της διδασκαλίας έχει ρόλο κατευθυντήριας γραµµής οργάνωσης της ύλης επιλογής της µεθόδου διδασκαλίας κριτήριο αξιολόγησης Προηγείται όλων των άλλων στοιχείων της διδασκαλίας
Πλεονεκτήµατα σαφώς καθορισµένων στόχων: Ο καθορισµός των σκοπών διδασκαλίας αποτελεί τη βάση για το σχεδιασµό και τη διεξαγωγή ενός αποτελεσµατικού µαθήµατος Οι σκοποί διδασκαλίας αποτελούν ασφαλές και αντικειµενικό κριτήριο ελέγχου (αξιολόγηση εκπαιδευτικού µαθητή) Η σαφής διατύπωση σκοπών διδασκαλίας συµβάλλει στη δραστηριοποίηση των µαθητών & στη ρύθµιση των προσπαθειών τους για να κατακτήσουν το στόχο.
Μια σαφής διατύπωση στόχου :
Τα βασικά στοιχεία που απαιτούνται να περιλαµβάνει µια σωστή διατύπωση σκοπών διδασκαλίας είναι :
Κατά τη διατύπωση του στόχου χρησιµοποιούµε ρήµατα που δηλώνουν δραστηριότητα (του µαθητή) : Ο µαθητής (να µπορεί) να γράφει να απαγγέλλει να εντοπίζει να αναφέρει να επιλέγει να επισηµαίνει να διηγείται να περιγράφει να κατασκευάζει να διακρίνει να συγκρίνει να αντιπαραθέτει να διαπιστώνει να κατονοµάζει να απαριθµεί να σχεδιάζει, να υπογραµµίζει].
Αμπαλάκης Στέλιος steamba@yahoo.com
Αντικειμενικοί διδακτικοί στόχοι Οι σκοποί του κάθε μαθήματος προσδιορίζουν απλώς τα πλαίσια μέσα στα οποία θα κινηθεί η εκπαιδευτική διαδικασία Θα πρέπει να οριστούν και στόχοι σαφείς και συγκεκριμένοι που θα μπορούν να γίνουν αντιληπτοί με τον ίδιο τρόπο από όλους τους μαθητές και που η πραγματοποίηση τους θα οδηγεί στην ολοκλήρωση των γενικών σκοπών Ο στόχος απαντάει στην ερώτηση: «Τι θέλετε να είναι ικανοί οι μαθητές να κάνουν αφού θα έχουν παρακολουθήσει ένα μάθημα;»
Αντικειμενικοί διδακτικοί στόχοι Ένας αντικειμενικός στόχος αποσαφηνίζει την αλλαγή που επιδιώκεται να επέλθει στο μαθητή μετά το τέλος του μαθήματος Ο όρος αλλαγή συμπεριφοράς χρησιμοποιείται γενικά στη θεωρία των αντικειμενικών στόχων καθώς έχει επηρεαστεί πολύ από τις θέσεις της ψυχολογίας της συμπεριφοράς Ο Mager διαπιστώνει πως οι μαθητές που γνωρίζουν από την αρχή τους στόχους του μαθήματος διαθέτουν λιγότερο 65 % χρόνο για διάβασμα από αυτούς που τους αγνοούν
Γιατί χρησιμοποιούμε αντικειμενικούς στόχους (1/2) 1. Καθοδηγούν τις προσπάθειες του μαθητή για μελέτη: ακριβής διατύπωση του τι περιμένουμε από τους μαθητές. Οι προσεκτικά διατυπωμένοι στόχοι βοηθούν τους μαθητές να μην σπαταλούν πολύτιμο χρόνο και ενέργεια μελετώντας λάθος πράγματα 2. Καθοδηγούν τις προσπάθειες του καθηγητή για διδασκαλία: εξασφαλίζουν έναν επαρκή τρόπο σχεδιασμού των δραστηριοτήτων της διδασκαλίας
Γιατί χρησιμοποιούμε αντικειμενικούς στόχους (2/2) 3. Καθοδήγηση των προσπαθειών του μαθητών και των καθηγητών για αξιολόγηση: τα τεστ που σκοπεύουν σε καθαρά εξειδικευμένους στόχους δίνουν στον μαθητή την ευκαιρία να αποδείξει πως έχει πετύχει ότι αναμενόταν από αυτόν Επίσης τα αποτελέσματα τους εξασφαλίζουν στον καθηγητή έναν εύχρηστο τρόπο για να εξακριβώσει αν οι διδακτικές του προσπάθειες είναι αποτελεσματικές ή όχι
Διατύπωση αντικειμενικών στόχων Παρά την χρησιμότητα των αντικειμενικών στόχων οι περισσότεροι καθηγητές δυσκολεύονται να διατυπώσουν αντικειμενικούς στόχους Κανόνες: Πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στα γνωστικά επιτεύγματα των μαθητών και όχι στην διαδικασία της μάθησης Πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στη συμπεριφορά του μαθητή και όχι του καθηγητή Πρέπει να διατυπώνουμε τους αντικειμενικούς στόχους με τρόπο σαφή και συγκεκριμένο.
Διατύπωση αντικειμενικών στόχων Συνίσταται η χρήση ρημάτων με ακριβές νόημα Τα ρήματα «ξέρω καλά», «γνωρίζω», «κατανοώ», είναι λιγότερο ακριβή από τα «εξακριβώνω», «διατυπώνω», «απαριθμώ» Η θεωρία προτείνει να χρησιμοποιούμε, όταν διατυπώνουμε αντικειμενικούς στόχους, ρήματα με το ακριβέστερο δυνατό νόημα Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να προσδιορίσουν με σαφή τρόπο την αλλαγή που επιθυμούν στη συμπεριφορά του μαθητή στο τέλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας
Διατύπωση αντικειμενικών στόχων Ο αντικειμενικός στόχος μιας επιμέρους διδακτικής ενότητας θα πρέπει να δηλώνει a) Ποιος θα εμφανίσει την επιδιωκόμενη συμπεριφορά b) Ποια παρατηρήσιμη συμπεριφορά δείχνει ότι ο επιδιωκόμενος στόχος επιτεύχθηκε c) Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς d) Μέσα σε ποιες συνθήκες θα εμφανισθεί αυτή η συμπεριφορά e) Με ποια κριτήρια θα θεωρηθεί ότι το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς αυτής θα είναι ικανοποιητικό
Παράδειγμα 1 a) Ποιος θα εμφανίσει την επιδιωκόμενη συμπεριφορά b) Ποια παρατηρήσιμη συμπεριφορά δείχνει ότι ο επιδιωκόμενος στόχος επιτεύχθηκε c) Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς d) Μέσα σε ποιες συνθήκες θα εμφανισθεί αυτή η συμπεριφορά e) Με ποια κριτήρια θα θεωρηθεί ότι το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς αυτής θα είναι ικανοποιητικό Ο μαθητής Πρέπει να είναι ικανός να εφαρμόζει Τις διαδικασίες σε γλώσσα Pascal Όταν του δοθεί μια άσκηση αμέσως μετά την αντίστοιχη διδασκαλία στην τάξη Και το 80% των μαθητών να απαντήσει χωρίς κανένα λάθος
Παράδειγμα 2 a) Ποιος θα εμφανίσει την επιδιωκόμενη συμπεριφορά b) Ποια παρατηρήσιμη συμπεριφορά δείχνει ότι ο επιδιωκόμενος στόχος επιτεύχθηκε c) Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς d) Μέσα σε ποιες συνθήκες θα εμφανισθεί αυτή η συμπεριφορά e) Με ποια κριτήρια θα θεωρηθεί ότι το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς αυτής θα είναι ικανοποιητικό Ο υποψήφιος εκπαιδευτικός Οφείλει να είναι σε θέση μετά την διδασκαλία περί αντικειμενικών σκοπών να διατυπώνει Αντικειμενικούς σκοπούς της διδασκαλίας του μαθήματος της ειδικότητας του Έχοντας υπόψη του τον γενικό σκοπό του μαθήματος, όπως ορίζεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, τη διδακτέα ύλη και γενικά τους συγκεκριμένους περιορισμούς του μαθήματος Και οι στόχοι αυτοί να είναι πλήρεις και σαφείς και να μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη
Μερικά ακόμη παραδείγματα Ο μαθητής, αφού θα έχει παρακολουθήσει το σχετικό μάθημα και αν του ζητηθεί, θα πρέπει να μπορεί να διατυπώσει τον όρο «διακοπή του λειτουργικού συστήματος» χωρίς κανένα λάθος Ο μαθητής, όταν του δοθεί μια δομή δεδομένων, θα πρέπει να είναι ικανός να βρίσκει ένα στοιχείο μέσα σε αυτήν, με την μέθοδο της δυαδικής ή σειριακής αναζήτησης και να αναλύει την πολυπλοκότητα του αλγορίθμου σωστά
Μερικά ακόμη παραδείγματα Ο μαθητής, αφού θα έχει ολοκληρώσει όλα τα μαθήματα της γλώσσας Java, θα έχει ολοκληρώσει όλες τις εργασίες και θα έχει μελετήσει για τις εξετάσεις, θα πρέπει να είναι ικανός να απαντήσει σωστά σε ερωτήσεις του παρακάτω τύπου μέσα σε 20 λεπτά(ακολουθούν τα ερωτήματα..) Να είναι ικανό το 80 % των μαθητών να περιγράφει και να ξεχωρίζει τα είδη των εκτυπωτών, όταν του ζητηθεί αμέσως μετά την διδασκαλία στην τάξη του σχετικού μαθήματος