ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ ΕυάγγελοςΒουδριάς Καθηγητής Τµήµα Μηχανικών Περιβάλλοντος ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο 671 00 Ξάνθη
ΤΙΕΙΝΑΙΤΑΙΑΤΡΙΚΑΑΠΟΒΛΗΤΑ Ιατρικά απόβλητα είναι τα απόβλητα, τα οποία παράγονται από τις υγειονοµικές µονάδες.
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣΜΟΝΑ ΕΣ ηµόσια θεραπευτήρια ηµοτικοί υγειονοµικοί σταθµοί ΝΠΙ παροχής υπηρεσιών υγείας Ιδιωτικά θεραπευτήρια Στρατιωτικά νοσοκοµεία Κέντρα υγείας Κέντρα αιµοδοσίας ιαγνωστικάκαιερευνητικάεργαστήριαεµβαδούάνωτων 200 m 2 ήµεαπασχολούµενοπροσωπικόάνωτων 5 ατόµων Μικροβιολογικά εργαστήρια Κτηνιατρικές κλινικές µικρών και µεγάλων ζώων Κτηνιατρικά διαγνωστικά και ερευνητικά εργαστήρια εµβαδού άνωτων 200 m 2 ήµεαπασχολούµενοπροσωπικόάνωτων 5 ατόµων Οικιοθελώς όσοι παράγουν ιατρικά απόβλητα ανεξαρτήτως ποσότητοςκαιδενυπάγονταιστιςανωτέρωµονάδες (π.χ., οδοντιατρεία)
ΕΛΛΗΝΙΚΗΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Κοινή Υπουργική Απόφαση Η.Π. 37591/2031/ ΦΕΚ B 1419 (2003): Μέτρα και όροι για τη διαχείριση ιατρικών αποβλήτων από υγειονοµικές µονάδες. Κοινή Υπουργική Απόφαση 8668/ΦΕΚ B 287 (2007): Έγκριση Εθνικού Σχεδιασµού διαχείρισης επικινδύνωναποβλήτων.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Απόφαση 2000/532/EΚ της Επιτροπής και τροποποιήσεις του 2001 18 ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ Ή ΖΩΩΝ Ή/ΚΑΙ ΑΠΟ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ (Εξαιρούνται απόβλητα κουζίνας και εστιατορίων, που δεν προκύπτουν άµεσα από το σύστηµα υγείας) 18 01 απόβλητα από την περιγεννητική φροντίδα, τη διάγνωση, τη θεραπεία ή την πρόληψη ασθενειών σε ανθρώπους 18 01 01 κοπτεράεργαλεία (εκτόςαυτώνστοσηµείο 18 01 03) 18 01 02 µέρη και όργανα του σώµατος, περιλαµβανοµένων σάκων αίµατος και διατηρηµένοαίµα (εκτόςαπότοσηµείο 18 01 03) 18 01 03* απόβλητα των οποίων η συλλογή και η διάθεση υπόκεινται σε ειδικές απαιτήσεις, σε σχέση µε την πρόληψη µόλυνσης 18 01 04 απόβλητατωνοποίωνησυλλογήκαιηδιάθεσηδενυπόκεινταισεειδικές απαιτήσεις, σε σχέση µε την πρόληψη µόλυνσης (π.χ., επίδεσµοι, γύψινα εκµαγεία, σεντόνια πετσέτες, ρουχισµός µίας χρήσεως, απορροφητικές πάνες) 18 01 06* χηµικά που αποτελούνται από, ή περιέχουν επικίνδυνες ουσίες 18 01 07 χηµικάάλλααπότααναφερόµεναστοσηµείο 18 01 06 18 01 08* κυτταροτοξικές και κυτταροστατικές φαρµακευτικές ουσίες 18 01 09 φαρµακευτικές ουσίες άλλες από τις αναφερόµενες στο σηµείο 18 01 08 18 01 10* αµάλγαµα οδοντιατρικής 18 02 απόβλητα από την έρευνα, διάγνωση, θεραπεία ή πρόληψη των ασθενειών, που εµφανίζονται σε ζώα 18 02 01. κ.λπ.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΙΑΤΡΙΚΩΝΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΜΕΒΑΣΗΤΗΝΕΛΛΗΝΙΚΗΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΑΜΙΓΩΣ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΜΙΓΩΣ ΤΟΞΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΑΛΛΑ (ΡΑ ΙΕΝΕΡΓΑ, ΜΠΑΤΑΡΙΕΣ) ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΞΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
ΙΕΘΝΕΣΣΗΜΑ ΣΗΜΑΓΙΑ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΕΣΟΥΣΙΕΣ ΟΥΣΙΕΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝΣΤΗΝΕΛΛΑ Α Ελλάδα: 15000 tn/y Αττική: 54% Θεσσαλονίκη: 14% Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης: 4% Ρυθµόςπαραγωγής: 2 kg/κλίνη/ηµέρα (εκτίµηση)
ΑΛΛΕΣΧΩΡΕΣ. Κροατία: 0,16 kg/bed/day. Ιορδανία: 0,5~2,2 kg/bed/day. Μ. Βρετανία: 3,0 kg/bed/day. ΗΠΑ: 1,4~2 kg/bed/day. Νορβηγία: 1,02 kg/bed/day. Ισπανία: 1,2 kg/bed/day. Ιαπωνία: 1,1 kg/bed/day.
ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝΣΤΗΝΕΛΛΑ Α 40% υποβάλλεται σε επεξεργασία. Το 1/3 των υγειονοµικών µονάδων χρησιµοποιούν αποστείρωση για επεξεργασία. Μία εγκατάσταση αποτέφρωσης στην Αττική. Αποτέφρωση σε κάποιες υγειονοµικές µονάδες. Ανεξέλεγκτη διάθεση, ειδικά από µικρούς παραγωγούς.
ΑΠΟΤΕΦΡΩΤΗΡΑΣ, ΑΕ Εγκατάσταση αποτέφρωσης υψηλής τεχνολογίας. Κόστος κατασκευής: 9.000.000 ευρώ. υναµικότητα: 30 tn/d. Προσωρινή αποθήκευση: 25 tn σε ψυχρό θάλαµο. Μόνον 53 απότις 127 υγειονοµικέςµονάδεςτης Αττικής στέλνουν τα απόβλητά τους για αποτέφρωση. Κόστος επεξεργασίας: 2 ευρώ/kg.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΑΠΟΕΠΙΚΙΝ ΥΝΑ ΙΑΤΡΙΚΑΑΠΟΒΛΗΤΑ Έκθεση σε επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα δύναται να προκαλέσει ασθένεια ή τραυµατισµό. Προβλήµατα δηµόσιας υγείας, σχετιζόµενα µε µετάδοση µολυσµατικών ασθενειών, όπως ηπατιτις και HIV. Προβλήµατα υγείας και ασφάλειας για τους εργαζοµένους σε υγειονοµικές µονάδες. Οι παραγωγοί ιατρικών αποβλήτων πρέπει να αναπτύξουν σχέδια διαχείρισης αποβλήτων για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου και του συνολικού κόστους διαχείρισης.
ΕΘΝΙΚΟΣΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΩΝΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (2007) Αποτέφρωση των επικινδύνων ιατρικών αποβλήτων σε κατάλληλες εγκαταστάσεις εκτός των υγειονοµικών µονάδων και στη συνέχεια διάθεσητωνυπολειµµάτωνσεχυταήχυτεα, ανάλογαµετηνεπικινδυνότητάτους. Αποστείρωση εντός ή εκτός των υγειονοµικών µονάδων µόνο στην περίπτωση που τα ιατρικά απόβλητα είναι αµιγώς µολυσµατικού χαρακτήρα και στη συνέχεια η διάθεσή τους σε ΧΥΤΑ.
ΤΟΠΡΟΒΛΗΜΑΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΗ Ελεγχόµενη περιφερειακή διαχείριση Κεντρική εγκατάσταση επεξεργασίας Καλή λειτουργία Επάρκεια για όλη την Περιφέρεια ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ Μεµονωµένη διαχείριση Ανεπαρκής διαχείριση Καθόλου διαχείριση για µικρούς παραγωγούς
ΣΚΟΠΟΣ Σχεδιασµός ενός συστήµατος διαχείρισης επικινδύνων ιατρικών αποβλήτων σε περιφερειακό επίπεδο. Εφαρµογή του συστήµατος αυτού στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΑΜΘ). 15
ΗΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΑΜΘ Βορειοανατολική Ελλάδα 5 Νοµοί 611.067 κάτοικοι Σύνδεσηµετην Εγνατία Οδό Σύνδεσηµε σιδηρόδροµο (εκτός Καβάλας) 16
ΤΟΣΥΣΤΗΜΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ I. Το σύστηµα παραγωγής επικινδύνων ιατρικών αποβλήτων. II. Το σύστηµα επεξεργασίας και προσωρινής αποθήκευσης στην πηγή. III. Το σύστηµα συλλογής και µεταφοράς. IV. Τοσύστηµαεπεξεργασίας. V. Το σύστηµα διάθεσης.
ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΙΑΤΡΙΚΩΝΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΗΓΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ Εκτροπή Εκτροπή Εκτροπή ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΧΩΡΟΣ Ε ΑΦΙΚΗΣ ΙΑΘΕΣΗΣ (ΧΥΤ) Αέρια ιασταλάγµατα
ΠΡΟΤΑΣΗΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Κέντρα υγείας Επεξεργασία Ιδιώτες ιατροί Ιδιωτικές κλινικές ιαγνωστικά κέντρα IKA 19
ΠΗΓΕΣΕΠΙΚΙΝ ΥΝΩΝΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 20
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΩΝΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Μετρήσεις Βιβλιογραφία Υπολογισµοί 970 tn/yαπό όλεςτιςπηγές 21
ΠΑΡΑΓΩΓΗΑΝΑΝΟΜΟ Έβρος 32,1% ράµα 12,5% Καβάλα 28,3% Ροδόπη 13,3% Ξάνθη 13,8%
ΠΑΡΑΓΩΓΗΑΝΑΠΗΓΗ Πολυδ/κά Κέντρα 0,2% Ιδιώτες Ιατροί 23,4% Ιδιωτικές Κλινικές 11,1% Πολιτικά Νοσοκοµεία 60,5% Περιφερειακά Ιατρεία 0,6% Κέντρα Υγείας 2,4% Ιατρεία ΙΚΑ 1,8%
ΠΑΡΑΓΩΓΗΕΙΑ-ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ 172 ±70 kg/d 0,76 ±0,31kg/bed/d ~70% µαλακά ~8% οξύαιχµα Μέτρηση: Φεβρουάριος-Απρίλιος 2006 ΞΑΝΘΗΣ
ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΙΚΑ ΞΑΝΘΗΣ Κατηγορία αποβλήτου Μολυσµατικά Τοξικά Μολυσµατικά και τοξικά Επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα % Βάρος 75.6 9.4 15 100 Ρυθµός παραγωγής g/ασθενή/ηµέρα 48 (6.4)* 5.9 (4.6) 10 (9.8) 64 (15) Μικροβιολογικό εργαστήριο µε 50 ασθενείς/ηµέρα παράγει περίπου 1 ton/έτος ΕΙΑ
ΠΑΡΑΓΩΓΗΟ ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΙ ΟΣ ΑΠΟΒΛΗΤΟΥ Μολυσµατικά και εν δυνάµει µολυσµατικά Μολυσµατικά και τοξικά Αµιγώς τοξικά Οικιακού τύπου Ο ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Ρυθµός, g/οδοντιατρείο/d 467±269 17,9±8,9 0,74±0,64 27±34 513±282 % w/w 91,1 3,5 0,1 5,3 100
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΚΑΙΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣΤΗΝΠΗΓΗ ιαχωρισµόςστις 4 κατηγορίες. Αποθήκευση σε έγχρωµες σακούλες ή κουτιά (κίτρινα, κόκκινα, πράσινα). Προσωρινή αποθήκευση σε ψυγείο ή κατάλληλους θαλάµους ( 5 o Cγια 5 ηµέρες). 27
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Νοσοκοµείο: Κεντρικός χώρος αποθήκευσης ανά νοµό. Πυκνότητα αποβλήτων: 120 kg/ m 3. ύοφορέςο µέγιστος όγκος αποβλήτων. Νοσοκοµείο Χώρος (m 3 ) 1. Καβάλα 22,2 2. ράµα 12,6 3. Ξάνθη 12,3 4. Κοµοτηνή 11,9 5. Αλεξανδρούπολη 21,7 6. ιδυµότειχον 2,9 28
ΕΝ ΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ- ΜΕΤΑΦΟΡΑ
TEMPORARY STORAGE
ΣΥΛΛΟΓΗΚΑΙΜΕΤΑΦΟΡΑ Συλλογή των αποβλήτων. Μεταφορά µε απορριµµατοφόραψυγεία ( 8 o C), στεγανά και χωρίς συµπίεση. Οδός µεταφοράς. 32
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Κέντρα υγείας Επεξεργασία Ιδιώτες ιατροί Ιδιωτικές κλινικές ιαγνωστικά κέντρα IKA 33
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΜΕΤΑΦΟΡΑ 34
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΕΙΑ Αποτέφρωση Όλα τα επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα 1600 kg/d Θερµοκρασία 850-1100 ο C Εφεδρικός καυστήρας Αντιρρυπαντική τεχνολογία Αποστείρωση Μόνον µολυσµατικά απόβλητα Τεµαχισµός στα 2 εκατοστά πριν την αποστείρωση Έλεγχος µικροβιακού φορτίου
ΣΥΣΤΗΜΑΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣΕΙΑ Στόχος: αποµάκρυνση ή ελαχιστοποίηση της επικινδυνότητος. 8 διαφορετικά εµπορικά συστήµατα. Τεχνικά, περιβαλλοντικά, οικονοµικά και κοινωνικά κριτήρια. GIS για χωροθέτηση. 36
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Σύστηµα A B Γ E Ζ Η Θ Μέθοδος επεξεργασίας Αποτέφρωση Αποστείρωση µε ατµό Αντίστροφος πολυµερισµός Αποστείρωση µε ατµό Αποστείρωση µε ατµό Χηµική απολύµανση Αποτέφρωση Αποστείρωση µε ατµό
ΚΑΤΟΨΗΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣΜΕΑΤΜΟ
SELECTION CRITERIA Criteria Groups Criteria 1. Environmental Αir emissions, Energy recovery, Noise, Water-Electric Power-Fuel consumption, Volume reduction, Microbiological inactivation, Solid residues, Liquid residues, Toxicity reduction 2. Economic 3. Technical Construction cost, Remediation cost, Operation-Maintenance cost, Social briefing cost Management of HMW s quality, Management of HMW s quantity, Long term effectiveness, Short term effectiveness, Automation, International tendencies 4. Social Technology acceptance, Cost acceptance, Employment. 39
ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣΚΑΙΕΠΙΛΟΓΗ i n A = B k= 1 ik w k Όνοµα Σύστηµα A i Σειρά επεξεργασίας Α Αποτέφρωση 2,78 7 B Αποστείρωση µε ατµό 3,74 1 0 w 1 and k w k k= 1 n = 1 Γ Αντίστροφος πολυµερισµός Αποστείρωση µε ατµό 3,08 6 3,43 5 ik m B = x 0 w 1 j= 1 and ijk m w jk w jk j= 1 jk = 1 E Αποστείρωση µε ατµό Ζ Χηµική απολύµανση 3,66 2 3,45 4 Η Αποτέφρωση 2,68 8 Θ Αποστείρωση µε ατµό 3,52 3 40
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ 41
ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΑΘΕΣΗΣ Εξαρτάται από το σύστηµα επεξεργασίας. A. ΧΥΤΑ B. ΧΥΤΕΑ 42
ΚΟΣΤΟΣΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣΚΑΙΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ 43
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 3,1 tn/d επικινδύνων ιατρικών αποβλήτων προς επεξεργασία. Κεντρική εγκατάσταση αποστείρωσης µε ατµό. Χωροθέτηση µε GIS: Κοντά στην Κοµοτηνή. Κόστος κατασκευής: 1.136.600 Κόστος συντήρησης: 314.900/year Κόστος επεξεργασίας: 0,50/kg (χωρίς κέρδος). Το έργο αυτό κατέδειξε την σηµαντική έλλειψη πρωτογενών δεδοµένων. 44