Ενότητα τεσσαρακοστή δεύτερη Το Τέταρτο Τετράδιο αναφέρεται στην συνοδεία τραγουδιών, έναν τομέα που τον είχαμε μάλλον παραμελήσει μέχρι τώρα. Στην συνοδεία τραγουδιών, η κιθάρα συνοδεύει την μελωδία (φωνή, άλλη κιθάρα, άλλο όργανο) όπως σε ένα ντουέτο. Στην συνοδεία χρησιμοποιούμε κυρίως συγχορδίες, με τρεις βασικές μορφές εκτέλεσης: 1. Αρπέζ (Strumming) 2. Συνδυασμός μπάσας χορδής και συγχορδίας 3. Αρπίσματα Είναι ξεκάθαρο πως για να μπορούμε να συνοδεύουμε αποτελεσματικά ένα τραγούδι θα πρέπει να είμαστε εξοικειωμένοι με τις συγχορδίες. Γι αυτό σε κάθε ενότητα θα αναφέρω πρώτα τις συγχορδίες που θα χρησιμοποιήσουμε ώστε να κάνεις εξάσκηση και στην συνέχεια θα δίνω την θεωρία και τις ασκήσεις/τραγούδια που θα πρέπει να μελετήσεις. Στην συνοδεία έχουμε το λεγόμενο ρυθμικό σχήμα. Το ρυθμικό σχήμα είναι το βασικό μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε κάθε μέτρο. Περιλαμβάνει πληροφορίες για τις χρονικές αξίες των νοτών που θα παίζουμε σε κάθε μέτρο. Για παράδειγμα αν το μέτρο για ένα τραγούδι είναι 2/4, ένα ρυθμικό σχήμα θα μπορούσε να είναι το εξής: Πρόσεξε τις κάθετες γραμμές στην αρχή και στο τέλος. Δηλώνουν την αρχή και το τέλος του μέτρου. Πρόσεξε ακόμα πως δηλώνεται μόνο πως θα έχουμε δύο ακούσματα της συγχορδίας αλλά γνωρίζουμε μόνο πως θα το καθένα θα έχει χρονική διάρκεια ενός τετάρτου. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για το ποιες νότες ακριβώς θα ακουστούν από την συγχορδία. Ο τρόπος γραφής του ρυθμικού σχήματος αλλάζει ανάλογα με ποια από τις τρεις βασικές μορφές εκτέλεσης χρησιμοποιούμε. Σήμερα θα ασχοληθούμε με το Αρπέζ (Strumming) και όσα σύμβολα δώσουμε θα ισχύουν μόνο γι αυτό. 1
Αρπέζ (Strumming) Εισαγωγικά Εδώ έχουμε downstroke και upstroke που είχαμε γνωρίσει στην ενότητα 31. Είναι ο πιο δημοφιλής τρόπος συνοδείας, ιδιαίτερα στα Ροκ και Έντεχνα τραγούδια. Τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται για τις χρονικές αξίες καθώς και μερικά άλλα σύμβολα είναι τα εξής: Χρονικές αξίες Ολόκληρο Μισό Τέταρτο Όγδοο Δέκατο έκτο Άλλα σύμβολα Αρχή ή τέλος κομματιού Αλλαγή μέτρου Downstroke Upstroke 2
Το σχήμα που είδαμε παραπάνω θα γραφόταν για αρπέζ ως εξής: Το σχήμα μας λέει πως θα έχουμε δύο χτυπήματα της συγχορδίας σε κάθε μέτρο και το καθένα θα έχει χρονική διάρκεια ενός τετάρτου. Πρόσεξε πως δεν υπάρχει καμία πληροφορία για το αν θα παίξουμε downstroke ή upstroke σε κάθε χτύπημα. Ας την προσθέσουμε λοιπόν: Τώρα το σχήμα είναι πλήρες. Μας λέει πως σε κάθε μέτρο θα έχουμε δύο χτυπήματα downstroke και το καθένα θα διαρκεί ένα τέταρτο. Ας δούμε και ένα παράδειγμα ενός υποθετικού τραγουδιού: Στο πρώτο μέτρο θα έχουμε δύο χτυπήματα της συγχορδίας C (Ντο μείζονα), στο δεύτερο δύο της G (Σολ μείζονα) και στο τρίτο πάλι την C. Πρόσεξε πως δεν γράφουμε στα υπόλοιπα μέτρα αν θα έχουμε downstroke ή upstroke γιατί αυτό δείχνεται στο πρώτο μέτρο. Πρόσεξε ακόμα πως πάνω από το δεύτερο χτύπημα του πρώτου μέτρου δεν γράφουμε το όνομα της συγχορδίας. Αυτό σημαίνει πως θα παίξουμε πάλι την C μέχρι να γραφτεί κάπου το όνομα άλλης συγχορδίας. Δηλαδή το σχήμα ισοδυναμεί με το 3
Θα μπορούσαμε να έχουμε και το εξής: που ισοδυναμεί με το: Extra ενότητα-οδηγός ρυθμικών σχημάτων Έχει προστεθεί μια extra ενότητα-οδηγός που περιέχει όλα τα σύμβολα και τα ρυθμικά σχήματα που θα δούμε ή έχουμε δει. Βέβαια, όποτε θα ανανεώνεται θα σας ενημερώνω. Η ενότητα περιέχει προς το παρόν το Ά μέρος, το οποίο αναφέρεται στο Αρπέζ (Strumming) και το Β για το «Συνδυασμό μπάσας χορδής και συγχορδίας». Το Γ μέρος για τα αρπίσματα θα προστεθεί αργότερα. Η έκδοση αναφέρεται σαν 1 η γιατί η ενότητα θα ανανεώνεται τακτικά. Κάθε ρυθμικό σχήμα θα αντιπροσωπεύεται από ένα κωδικό όνομα που θα δείχνει το μέτρο του ρυθμού, την βασική μορφή εκτέλεσης και τον αριθμό του σχήματος. Για παράδειγμα το σχήμα που είδαμε παραπάνω είναι το 2/4Α1. Πράγματι, αν πάμε στο Ά μέρος, στα σχήματα 2/4 και βρούμε το Σχήμα 1, θα δούμε ότι είναι το εξής: 2/4 Σχήμα 1 4
Πρόσεξε πως στον οδηγό γράφω τρία μέτρα από το ρυθμικό σχήμα: Αυτό γίνεται για να φανεί καθαρότερα η χρήση του σχήματος. Μπορείς όμως να αγνοήσεις τα υπόλοιπα μέτρα και τις συγχορδίες και να κρατήσεις μόνο το πρώτο μέτρο. Δεν παίζουν κανένα άλλο ρόλο και δεν θα πρέπει να σε δεσμεύουν στην χρήση του σχήματος. Happy Birthday 5
Παρατηρήσεις! Θυμίζω εδώ τις συγχορδίες C και G: Συγχορδία Θέση Δάχτυλα Στο πεντάγραμο C το δάχτυλο 1 στην 2η χορδή το δάχτυλο 2 στην 4η χορδή το δάχτυλο 3 στην 5η χορδή G το δάχτυλο 2 στην 5η χορδή το δάχτυλο 3 στην 6η χορδή το δάχτυλο 4 στην 1η χορδή Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή των δύο αυτών συγχορδιών! Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 3/4. Το ρυθμικό σχήμα που θα ακολουθήσουμε είναι το 3/4Α1: Πρόσεξε πως στο 7 ο μέτρο υπάρχει παύση για τις συγχορδίες. Παρόλο που η παύση είναι παύση τετάρτου, μας αναγκάζει να σιωπήσουμε μέχρι την στιγμή που θα δούμε την επόμενη συγχορδία. Αυτό βέβαια είναι μια σύμβαση που ακολουθούμε εδώ. Δεν υποστηρίζω πως είναι απόλυτα ορθή και ούτε θα πρέπει να σε μπερδέψει σχετικά με την λειτουργία της παύσης. Απλώς έπρεπε να βρεθεί κάποιο σύμβολο για την παύση και επέλεξα αυτό. 6
Πως θα διαβάσεις! Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες C και G. Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού. Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο. Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία. Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο. Τα midi της ενότητας Όνομα αρχείου Περιγραφή Μετρονόμος HappyBirthday HappyBirthday_sinodeia HappyBirthday_melodia_ metronomos HappyBirthday_melodia Το πλήρες τραγούδι με συνοδεία και μελωδία 80 Μόνο η συνοδεία με χτυπήματα μετρονόμου για βοήθεια 80 Μόνο η μελωδία με χτυπήματα μετρονόμου για βοήθεια 80 Μόνο η μελωδία χωρίς χτυπήματα μετρονόμου (είναι το πιο δύσκολο σημείο αλλά και το πιο χρήσιμο στην πράξη) 80 Ευγένιος Αστέρις 7