Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας Και Επικοινωνίας Ψηφιακό Περιεχόμενο & Ηλεκτρονικό Εμπόριο (Δ εξάμηνο) Διάλεξη # 10η: Κινητό Εμπόριο (m Commerce) Χαρίκλεια Μαρκουλάκη 2009
Κινητό Εμπόριο (m Commerce) Το Κινητό Εμπόριο (Mobile Electronic Commerce ή m Commerce) ορίζεται ως η συνέχεια του ηλεκτρονικού εμπορίου που διεξάγεται μέσω του Διαδικτύου, με τη χρήση κινητών τερματικών συσκευών και του ασύρματου δικτύου που προσφέρεται από τον τηλεπικοινωνιακό φορέα. Μια φυσική επέκταση του κλασικού Η.Ε. Οι κινητές συσκευές δημιουργούν ευκαιρίες για την παροχή νέων υπηρεσιών στους χρήστες τους. Μεταφορά πολλών εφαρμογών «σταθερού» ηλεκτρονικού εμπορίου στο χώρο του m Commerce. Δημιουργία νέων εφαρμογών m Commerce που εκμεταλλεύονται τα ιδιοχαρακτηριστικά του.
Ηλεκτρονικό Εμπόριο & Κινητό Ηλεκτρονικό Εμπόριο Χρήστης Επικοινωνία μεταξύ Χρήστη Internet Internet Κινητή Συσκευή/ Χρήστη Τηλεπικοινωνιακός Φορέας (Mobile Operator) Πύλη Internet Επικοινωνία μεταξύ Κινητής Συσκευής Internet
Κινητές Συσκευές Συσκευές Τηλέφωνα Φορητοί Υπολογιστές PDAs (Personal Digital Assistant) Pagers Πλεονεκτήματα Κινητικότητα (mobility) Μεγάλος αριθμός συνδρομητών (μια προσωπική συσκευή για κάθε χρήστη). Χαμηλό κόστος συσκευών Δυνατότητα παροχής υπηρεσιών με βάση την τοποθεσία όπου βρίσκεται ο χρήστης (location based). Μειονεκτήματα Μικρή ποσότητα διαθέσιμης ενέργειας Μέγεθος (οθόνης, πλήκτρων) Περιορισμένες δυνατότητες επεξεργαστή/μνήμης Ταχύτητα/Κόστος μεταφοράς δεδομένων Με κινητά δίκτυα 2ης γενιάς (GSM) επιτυγχάνονται ταχύτητες ως 9,6Κbps (σχεδιάστηκαν για φωνή), με 3ης γενιάς (GPRS) ως 171,2Κbps.
Τεχνολογική υποδομή: τεχνολογίες ασύρματης επικοινωνίας Bluetooth: Τεχνολογία που επιτρέπει αμφίδρομη επικοινωνία φωνής και δεδομένων μεταξύ ασύρματων συσκευών μέσω χαμηλής ισχύος, μικρού βεληνεκούς, ψηφιακών ραδιο συχνοτήτων. Wireless LAN (WLAN): Τοπικό δίκτυο (LAN) που λειτουργεί ασύρματα: εκπομπή και λήψη δεδομένων μέσω ραδιο κυμάτων. Wireless access point: Μία κεραία που διασυνδέει μια κινητή συσκευή (π.χ. laptop ή PDA) σε ένα ενσύρματο LAN. 802.11b: Πρότυπο (standard) που αναπτύχθηκε από την IEEE, βάσει του οποίου λειτουργούν τα περισσότερα σημερινά WLANs (επιτυγχάνει ταχύτητες 11 Mbps). Wireless fidelity (Wi Fi): Ένα άλλο όνομα για το πρότυπο 802.11b.
Εφαρμογές Κινητού Εμπορίου
Εφαρμογές m-commerce: οικονομικές εφαρμογές Mobile banking Ένα μεγάλο ποσοστό τραπεζών προσφέρει ήδη πρόσβαση από κινητές συσκευές σε οικονομικές πληροφορίες, στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών, κλπ. Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση για τέτοιες υπηρεσίες που περιμένουν την αύξηση της ταχύτητας επικοινωνίας για να βελτιωθούν. Ασύρματα ηλεκτρονικά συστήματα πληρωμών (Wireless electronic payment systems) π.χ. πληρωμές λογαριασμών. Μετατρέπουν τις κινητές συσκευές σε ασφαλή, αυτάρκη εργαλεία αγορών για αγαθά και υπηρεσίες. Αγορές μέσω ασύρματων συσκευών Υπηρεσίες αντίστοιχες με αυτές που προσφέρονται σε «ενσύρματους» αγοραστές. Δυνατότητα συμμετοχής σε online δημοπρασίες μέσω κινητής συσκευής (π.χ. ebay, Amazon).
Εφαρμογές m-commerce: διαφήμιση και παροχή περιεχομένου Στοχευμένη διαφήμιση (Targeted advertising) Γνωρίζοντας την τρέχουσα θέση των κινητών χρηστών (με GPS) και τις (αγοραστικές) προτιμήσεις τους, οι διαφημιστές μπορούν να στείλουν στοχευμένα διαφημιστικά μηνύματα. Πληροφόρηση χρηστών για προσφορές σε καταστήματα, για κοντινά εμπορικά κέντρα, εστιατόρια, βενζινάδικα, κιόσκια πληροφοριών. Ακοή διαφημιστικών μηνυμάτων επί πληρωμή (π.χ. στη Σιγκαπούρη, χιλιάδες άνθρωποι κερδίζουν δωρεάν χρόνο / υπηρεσίες ακούγοντας διαφημιστικά μηνύματα. Mobile portal Ένα κανάλι αλληλεπίδρασης με συγκεντρωμένο περιεχόμενο και υπηρεσίες που απευθύνεται σε κινητούς χρήστες. Η θέση και το προφίλ του χρήστη είναι διαθέσιμα Διαφέρει από τις πύλες του Διαδικτύου (internet portals) καθώς προσφέρει μεγαλύτερο βαθμό εξατομίκευσης (personalization) και δεδομένα προσανατολισμένα προς τον τόπο του χρήστη.
Εφαρμογές m-commerce: διαφήμιση και παροχή περιεχομένου (ΙΙ) «Χρυσός Οδηγός» Πληροφορίες πλησιέστερης υπηρεσίας (εστιατόριο, βενζινάδικο, κτλ) Διαχείριση Προσωπικών Πληροφοριών Διευθύνσεις Σημειώσεις Υπενθυμίσεις, ημερολόγιο Email, fax «Κινητή ψυχαγωγία» Με μεγαλύτερο εύρος ζώνης, δισκογραφικές εταιρίες θα μπορούσαν να πωλήσουν παραδώσουν άμεσα μουσικά κομμάτια ή video clips που θα επιλέγονται από τεράστιες βιβλιοθήκες. Ξενοδοχεία, αεροπορικές εταιρίες. Έλεγχος διαθεσιμότητας, κράτηση δωματίων / θέσεων.
Απαιτήσεις εφαρμογών m Commerce Χρήση εφαρμογών Ευχρηστία, χωρίς απαίτηση για μεγάλη προσπάθεια από το χρήστη. Προσαρμοσμένο περιβάλλον χρήστη (user-interface) (για εκατομμύρια χρήστες). Οι νέες εφαρμογές και υπηρεσίες πρέπει να εκμεταλλεύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του m-commerce Υπηρεσίες εξαρτώμενες από την θέση (Location-based services). Απαιτήσεις ασφάλειας από Συσκευές και Τηλεπικοινωνιακούς Φορείς Αυθεντικοποίηση/Ψηφιακές Υπογραφές Εμπιστευτικότητα Ακεραιότητα δεδομένων
Απαιτήσεις εφαρμογών m Commerce (ΙΙ) Απαιτήσεις Ποιότητας Υπηρεσίας (QoS) Απαιτήσεις για γρήγορη απόκριση, και για μεγαλύτερο εύρος ζώνης λόγω υψηλού κόστους. Κοστολόγηση με βάση: τα γεγονότα (αριθμός συναλλαγών), τις υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται για κάποιο χρονικό διάστημα, τον τόπο χρήσης, την ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών, συνδυασμός των παραπάνω. Νομικά πλαίσια στήριξης του m-commerce (EU) Πιέσεις για προστασία του καταναλωτή Μετάβαση από χώρα σε χώρα: Συναλλαγές σε διάφορες χώρες Διαφορές υπηρεσιών Δικαιώματα του Τηλεπικοινωνιακού Φορέα
Εμπόριο βασισμένο στη θέση (Location-based commerce) Location based commerce (l commerce) Συναλλαγές M commerce που στοχεύουν άτομα σε συγκεκριμένες τοποθεσίες και χρονικές στιγμές. Βασικές L commerce υπηρεσίες: 1. Προσδιορισμός θέσης (positioning) 2. Κατευθυνσιοδότηση / πλοήγηση (navigation): σχεδιασμός διαδρομής από μια τοποθεσία σε μια άλλη. 3. Υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (emergency services): π.χ. καλείς ένα συγκεκριμένο αριθμό και μιλάς απευθείας με τις τοπικές αρχές ασφαλείας / διάσωσης. 4. Εντοπισμός (Tracking): π.χ. γνωρίζει ο χρήστης ανά πάσα στιγμή που ακριβώς βρίσκεται ένα λεωφορείο ή φορτηγό του στόλου του. 5. Mapping: σχεδιασμός χάρτη συγκεκριμένης γεωγραφικής ζώνης. 6. Timing: προσδιορισμός της ώρας σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία. 7. Online γλωσσική μετάφραση (στην τοπική γλώσσα).
Εμπόριο βασισμένο στη θέση (Location-based commerce) (ΙΙ) Απαραίτητες location based και δικτυακές τεχνολογίες: Position determining equipment (PDE): Εξοπλισμός που προσδιορίζει την ακριβή θέση της κινητής συσκευής. Mobile positioning center (MPC): Ένας a server που διαχειρίζεται τα δεδομένα τοποθεσίας που στέλνονται από το PDE. Location based technology: ομάδες από servers που συνδυάζουν πληροφορία θέσης με γεωγραφικό περιεχόμενο για να παρέχουν κάποια l commerce υπηρεσία. Geographic content: Το γεωγραφικό περιεχόμενο αποτελείται από διευθύνσεις, διαδρομές, οδικούς χάρτες, ταχυδρομικούς κώδικες κλπ. Location specific content: χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με το γεωγραφικό περιεχόμενο για να παρέχει την θέση συγκεκριμένων υπηρεσιών.
Εμπόριο βασισμένο στην θέση: GPSκαι GIS Global Positioning Systems (GPS) Ασύρματο σύστημα που χρησιμοποιεί δορυφόρους για να βοηθήσει χρήστες να προσδιορίσουν την ακριβή θέση τους στη γη. Οι GPS συσκευές μπορούν να είναι: Αυτόνομες μονάδες (stand alone units) Συνδεδεμένες ή ενσωματωμένες σε κινητές συσκευές Geographical Information System (GIS) Σύστημα που ενσωματώνει GPS δεδομένα σε ψηφιακούς χάρτες.
Εμπόδια στην εξάπλωση του m-commerce Οι κινητοί χρήστες πληρώνουν ακριβά την πρόσβαση σε web sites Τεχνικοί περιορισμοί: μικρό μέγεθος οθόνης, συνήθως αναζητούνται πληροφοριών για τις οποίες η αναπαράσταση βασισμένη σε κείμενο δεν αρκεί, τα γραφικά «κατεβαίνουν» αργά, περιορισμένες επεξεργαστικές δυνατότητες, μνήμη, ενέργεια, μικρό διαθέσιμο εύρος ζώνης στις ασύρματες επικοινωνίες, απουσία προτυποποιημένου πρωτοκόλλου ασφαλείας, Φόβος για πιθανά προβλήματα υγείας από τη χρήση κινητών συσκευών
Τεχνολογίες Κινητού Εμπορίου
WAP (Wireless Application Protocol) Ορισμός Το καθιερωμένο παγκόσμιο πρότυπο για την παροχή πληροφορίας μέσω Internet και υπηρεσιών τηλεφωνίας σε ψηφιακές κινητές συσκευές όπως κινητά τηλέφωνα, PDAs κ.α. Στόχος του είναι η παροχή ασύρματων υπηρεσιών παρόμοιων με αυτών του συμβατικού Internet μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας. To πρότυπο WAP δημοσιεύτηκε από το WAP Forum (http://www.wapforum.org/) που ιδρύθηκε το 1997 από τις Ericsson, Motorola, Nokia και Unwired Planet. Σήμερα, μέλη του WAP forum είναι >90% της διεθνούς αγοράς κινητών τερματικών συσκευών, παροχέων, software developers και άλλων οργανισμών.
Αρχιτεκτονική του WAP Βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο μοντέλο Διασύνδεσης Ανοικτών Συστημάτων (OSI) που προτυποποιεί τη διαδικτύωση υπολογιστικών συστημάτων στα παραδοσιακά ενσύρματα δίκτυα. Όπως και στο OSI, τα υψηλότερα επίπεδα καθορίζουν πως οι εφαρμογές προσπελαύνουν τις ασύρματες υπηρεσίες επικοινωνίας, ενώ τα χαμηλότερα επίπεδα καθορίζουν τις ενέργειες που έχουν σχέση με τη μεταφορά δεδομένων (μέσω του δικτύου κινητής επικοινωνίας).
Πως λειτουργεί το WAP Η κινητή συσκευή έχει ενσωματωμένο έναν micro browser συνδέεται σε μια πύλη WAP (WAP gateway) και κάνει αιτήσεις για λήψη πληροφοριών από ένα συνηθισμένο web server με τη μορφή ενός URL. Τα περιεχόμενα ενός WAP site είναι αποθηκευμένα σε ένα κοινό web server. Έχουν όμως κατάλληλη μορφή και μέγεθος ώστε να είναι δυνατή η εμφάνισή τους σε μικρές οθόνες και η μεταφορά τους με χαμηλές ταχύτητες μετάδοσης. Για τη συγγραφή τέτοιου περιεχομένου χρησιμοποιείται η γλώσσα WML (Wireless Markup Language) που είναι το αντίστοιχο της HTML (που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία ιστοσελίδων στο web).
Πως λειτουργεί το WAP (ΙΙ) Tα βήματα που ακολουθούνται είναι: Ο χρήστης ανοίγει τον browser μέσα από το μενού επιλογών του κινητού και επιλέγει να επισκεφτεί ένα συγκεκριμένο WAP site. Η συσκευή στέλνει (μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας) στην WAP gateway ένα σήμα με σκοπό την αναζήτηση του συγκεκριμένου WAP site. Η WAP gateway αναζητά το site, ανακτά τη ζητούμενη πληροφορία (π.χ. ιστοσελίδα), την κωδικοποιεί / μεταγλωττίζει και την αποστέλλει στη Συσκευή obrowser μεταφράζει τα δεδομένα και τα εμφανίζει στην οθόνη της συσκευής.
Περιορισμοί του WAP Ταχύτητα μεταφοράς: τα περισσότερα τηλέφωνα εξασφαλίζουν ταχύτητες ως 9,6 ΚBps. Για αυτό το λόγο τα περισσότερα WAP sites είναι βασισμένα σε απλό κείμενο και σε ασπρόμαυρα γραφικά χαμηλής ανάλυσης και ποιότητας. Μέγεθος και αναγνωσιμότητα: μικρές οθόνες (συνήθως ως 150 150 pixels) που περιορίζουν την ευκολία ανάγνωσης κειμένου και επισκόπησης γραφικών σε σχέση με τις οθόνες των PCs (συνήθως > 800 600 pixels). Πλοήγηση: η πλοήγηση και πληκτρολόγηση/εισαγωγή στοιχείων παρουσιάζουν δυσκολίες σε σχέση με την αντίστοιχη εμπειρία επισκεπτών web ιστοσελίδων. Υψηλό κόστος των υπηρεσιών WAP: η ασύρματη πρόσβαση στο Internet, ιδιαίτερα για απλό surfing, είναι ασύμφορη. Οι ρυθμίσεις για την ενεργοποίηση υπηρεσιών WAP απαιτούν μια αρκετά πολύπλοκη διαδικασία, κυρίως για άπειρους χρήστες. Στις εκδόσεις WAP 1x μπορούν να μεταφερθούν μέχρι 1.1 KB πληροφορίας σε κάθε αίτηση / απόκριση. Με την εισαγωγή ring tones μεγαλύτερης διάρκειας αλλά και χρώματος στα γραφικά οι απαιτήσεις για μέσο μέγεθος σελίδας αυξάνουν (μέσο μέγεθος 1.8 KB στις i-mode σελίδες).
Τυπικές υπηρεσίες του WAP Έλεγχος δρομολογίων τρένων Αγορά εισιτηρίων Πληροφορίες κίνησης (traffic) σε πόλεις Πληροφορίες καιρικών συνθηκών Έλεγχος τιμών χρηματιστηριακών μετοχών «Χρυσός οδηγός» (τηλέφωνα, διευθύνσεις) Πληροφορίες αθλητικού περιεχομένου
i Mode Ορισμός Προσφέρει πρόσβαση στο διαδίκτυο με χρήση ασύρματης συσκευής. εναλλακτική τεχνολογία σε σχέση με το WAP αντίστοιχα με το WAP, απαιτείται ειδική συσκευή (i-mode enabled device) για τη χρήση i-mode υπηρεσιών. Γεννήθηκε στην Ιαπωνία, από την εταιρία NTT DoCoMo (1999). Περισσότεροι από 45 εκ χρήστες παγκοσμίως. Ακολουθεί διαφορετική προσέγγιση από αυτή του WAP, καθώς βασίζεται σε τεχνολογία μετάδοσης πακέτων (packet data transmission technology), άρα η συσκευή είναι «συνεχώς online». χρέωση με βάση τον όγκο της μεταφερόμενης πληροφορίας και όχι της διάρκειας της σύνδεσης. Οι i-mode σελίδες γράφονται χρησιμοποιώντας ένα υποσύνολο της HTML (compact HTML, chtml).
WAP vs. i Mode To i Mode κυριαρχεί στην Ιαπωνία. Σε Ευρώπη & ΗΠΑ το WAP έχει ακόμα το προβάδισμα. Στο i Mode δεν υπάρχει ο αυστηρός περιορισμός στα μεγέθη σελίδων που ισχύει στο WAP: μπορούν να ενσωματωθούν πιο «βαριά» γραφικά τα οποία κατεβαίνουν γρηγορότερα σε κινητά δίκτυα 3ης γενιάς. WAP: WML (XML based), i Mode: chtml (HTML based) σε web περιβάλλοντα η XML φαίνεται να αντικαθιστά την HTML μακροπρόθεσμα. Διαφορά στη χρέωση και στις δυνατότητες αναπαράστασης γραφικών: το i Mode είναι φθηνότερο και υποστηρίζει ποιοτικότερα γραφικά (πολλοί όμως υποστηρίζουν ότι η χρήση γραφικών δεν είναι απαραίτητη στις περισσότερες υπηρεσίες). Στο i Mode δεν υπάρχει το αντίστοιχο της WAP gateway. Δεν έχει ακόμα κριθεί ποια τεχνολογία θα υπερισχύσει, ίσως κάποιο 3ο standard που θα συνδυάζει τα καλύτερα αυτών των δυο.
J2ME (Java 2 Mobile Edition) Μια Java βιβλιοθήκη που παρέχει ένα σετ κλάσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προγραμματιστούν υπηρεσίες που απευθύνονται σε ασύρματες συσκευές. Αποτελεί υποσύνολο των βιβλιοθηκών που παρέχονται για άλλου είδους εφαρμογές (J2ME < J2SE < J2EE) Έχει απαιτήσεις σε χώρο/επεξεργαστή/μνήμη αντίστοιχο με εκείνο των WAP 2.0 / imode 3.0 browser stacks. απαιτούνται 1-2MB min RAM 400k stack, χώρος για τα MIDlets Τα MIDlets πρέπει να εγκατασταθούν (installation) Μελλοντικά δυναμική εγκατάσταση Τα MIDlets προσφέρουν τη δυνατότητα για offline χρήση εφαρμογών (σμίκρυνση κόστους).
Τεχνολογίες για ασύρματο Internet CDPD, Mobitex, DataTAC, WAP USA EC Japan WAP i mode (PDC P) any PROTOCOL PRESENTATION HDML & WML Handheld Dynamic Markup Language WML Wireless Markup Language chtml Compact Hypertext Markup Language J2ME MIDlet GUI Components