Π Α Ρ Α Σ Κ Η Ν 1 0
Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΚΑΙΣΑΡΩΝ 1. Ιούλιος Καίσαρ
Εκ8όσεις ιιπαρασκηνιο)), Σπύρος Μαρίνη ς Σόλωνο ς 116, τ7)λ. 36.08.348-36.19.724 ΑΘΗΝΑ 106.81, ΝοέμβΡΥΙς 1990
Γάιος Σουητώνιος Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΚΑΙΣΑΡΩΝ 1. Ιούλιος Καίσαρ ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Περικλής Ροδάκης ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Λ. Μ. Τ Ρ ο μ ά Ρ α ς ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΑΘΗΝΑ 1990
ΕΙΣΑΓΩΓΉ Ο Σουητώνιος Ο Γάιος Σου'ητώνιος, του οποίου το πλήρες όνομα είναι Γάιος Σουητώνιος Τραγκύλλος (Gaius SuefoniuS TranquiIIus) είναι ένας από τους σημαντικότερους Ρωμαίους ιστορικούς, των οποίων έργα σώ8ηκαν ως τις ημέρες μας. Ελάχιστα είναι γνωστά για τη ζωή του. Ο ίδιος επίμονα αποφεύγει να δώσει στοιχεία για τον εαυτό του, βιογραφίες άλλων προσώπων. παρόλο που το έργο του αφορά Ήταν γιος του Σουητώνιου Λαίτου (Suelonitls Laelus) που ανήκε στην τάξη των ιππέων. Το.69 μ.χ. ο πατέρας του, όπως αναφέρει ο ίδιος (Ό8ων 10), ήταν χιλίαρχος (f1'ibunus miiitum) της 13ης λεγεώνας και με την ιδιότητά του αυτή πήρε μέρος στη μάχη του Βητρίακου (BedI'iacum) εναντίον του Βιτέλλιου. Η οικογένειά του πρέπει να καταγόταν από το Ηίρρο Re,fξius της Β. Α φρικής, κάπου εκατόν πενήντα μίλια δυτικά της Καρχηδόνας. Ο παππούς του είχε σχέση με την αυλή του Καλιγούλα (Καλιγ. 19). Για τον ίδιο το συγγραφέα δεν ξέρουμε ούτε πού ακριβώς γεννή8ηκε ούτε και πότε. Οι νεότεροι ερευνητές 8εωρούν γενέτειρά του το Ηίρρο Regius. το οποίο όμως εγκατέλειψε πολύ νέος (aduiescenfuius) για να έρ8ει στη Ρώμη, αφού το έτος 80 μ.χ. τον βρίσκουμε εκεί (Δ ομιτ. 12). Η πι8ανότερη χρονολογία γέννησης είναι τα έτη μεταξύ 65-72, όπως προκύmει από κάποιες αναφορές (Νέρων 57.2, Δομιτ. 12.2). Τα
8 ΓΑ ' Ι-ΟΣ ΣΟ.ΗΤΩΝΙΟΣ ελάχιστα που γνωρίζουμε για τη ζωή του βασικά τα οφ ε ίλουμ ε στις Επιστολές του Πλίνιου του Νεότερου και στο Σπαρτιανό (SpaI'fianuS), που έγραψε την βιογραφία του αυτοκράτορα Αδριανού. Από τον Πλίνιο το Νεότερο μα8αίνουμε πως ο Σουητώνιος άσκησε για λίγο το επάγγελμα του δικηγόρου (Επιστ. άσκησε και το 1.18 ). Παρόλο που είχε γραφεί πως επάγγελμα του δασκάλου αυτό δεν επιβεβαιώνεται από καμιά επίσημη πηγή. Δεν φαίνεται να ασχολή8ηκε ιδιαίτερα με την πολιτική. Και όταν κάποτε με μεσολάβηση του φίλου του Πλίνιου του Νεότερου του έδωσε ο Τραϊανός, το 101, το αξίωμα του fi'ibunus miiitum. ο Σουητώνιος παρακάλεσε να μεταβιβαστεί στον συγγενή του Caesennius SiIvanus μια και τα στρατιωτικά αξιώματα δεν ταιριάζουν σε αν8ρώπους των γραμμάτων (επιστ. 3.8.). Ο Τραϊανός (βασίλεψε από το 98 ως το 117), ύστερα από πρόταση του Πλίνιου περί το 112 περίπου, του έδωσε το ius frium IibaoI um. δικαίωμα που δινόταν σε πολύτεκνους και σήμαινε απαλλαγή από ορισμένη. κατηγορία φόρων και προτίμηση στα αξιώματα (Επιστ. δεν είχε παιδιά. 10.94 και 95), παρόλο που ο Σουητώνιος Στις Επιστολές του ο Πλίνιος τον χαρακτηρίζει ως ήσυχο και λόγιο άν8ρωπο που, αφού ασχολή- 8ηκε για λίγο με τα δικαστικά πράγματα, αφοσιώ- 8ηκε στη μελέτη και τη συγγραφή. Γύρω στο 109-111 πρέπει να συνόδεψε τον Πλίνιο τον Νεότερο στη Βι8υνία, όπου είχε σταλεί ως κυβερνήτης, γιατί από τη Βι8υνία γράφει ο Πλίνιος στον Τραϊανό ζητώντας να του παραχωρήσει το δικαίωμα του ius fi'ium Iibaorum. Με το 8άνατο του Πλίνιου (περ. 113) ο Σουητώνιος έχασε έναν καλό φίλο και προστάτη. Σταματούν όμως και για μας οι πληροφορίες που αντλού-
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9 σαμε από το έργο του. 'Ετσι για το υπόλοιπο της ζωής του πηγές μας είναι. πλέον ο Σπαρτιανός από τη Ηί. ι /οl'ία Aιι.~ι/. \Iα και μια τιμητική επιγραφή που 6ρέ8ηκε στο Ηίρρο R( '.~iul της Αλγερίας. Γύρω στο 111 ο Σουητώνιος τοπο8ετή8ηκε στην αυλή του Τραϊανού ως ol/llrti,,,,. Χωρίς να γνωρίζουμε τι ακρι6ώς σήμαινε αυτός ο τίτλος, αναμφί- 60λα 8α πρέπει να περιλάμ6ανε κάποια κα8ήκοντα υπευ8ύνου για 8έματα γραμματικά - νομικά. Με το νέο αυτοκράτορα Αδριανό (117-138) ο Σουητώνιος. έχοντας αποκτήσει. έναν νέο προστάτη. τον C.. ) CΙ)/;l'iI/. 1 Παπ/. ι. παίρνει προαγωγή στην αυλή του αυτοκράτορα, που του ανα8έτει τη 8έση του προσωπι.κού γραμματέα (α/) ( ' ρί\'/ι//ί.ι) και του υπεύ8υνου της ανακτορι. κής 6ι6λιο8ήκης (α 1);lιΙίο/lι('('/I). μια 8έση που του εξασφάλιζε ελεύ8ερη πρόσ6αση στα αυτοκρατορι.κά αρχεία. Το έτος 122 αποπέμφ8ηκε από τη 8έση που κατείχε. Λόγος ήταν η παρα6ίαση του αυστηρού αυλικού πρωτοκόλλου κατά τη διάρκεια της απουσίας του αυτοκράτορα στη Βρετανία και μια κάποια φανερή οικει.ότητά του προς την αυτοκράτειρα Σ α6ίνα. Το υπόλοιπο μέρος της ζωής του το πέραdε γράφοντας - εξάλλου ε ίχε συγκεντρώσει άφ80νο ιστορικό υλικό από τα αυτοκρατορικά αρχεία - ώσπου το'\! 6ρήκε ο 8άνατος πε ρί το 130. Το έργο του Στους κατοπι. νούς συγγραφείς υπάρχουν πάρα πολλές αναφορές στο έργο του Σουητώνιου, πράγμα που τονίζει τη μεγάλη σημασία που έδ/1lαν σ' αυτό. Τον πληρέστερο κατάλογο με τα έργα του τον έχουμε από το λεξικό της ΣΟΙJδας στο λήμμα Τράγκυλλος, όπου αναφέρει τα εξής:
10 ΓΑ'Ι ' ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ Τράγκυλλος ο Σευητόνιος χρηματίσας, γραμματικός Ρωμαίος, έγραιjιε Π ερί των παρ ' 'Ελλησι παιδι(;)ν βιβλίον α', Π ερί των παρcι Ρωμαίοις t1εωριci)ν και (ιγι;)νων βιβλία β '. Π ερί του xatct Ρωμαίους ενιαυτοίl α '. Περί των εν βιβλίοις σημείων α ', Π ερί της Κικέρωνος πολιτείας α ', αντιλέγει δε τω ΔιδίΨύ)" Περί ονομάτων κυρίων και ιδέας εσθημάτων και υποδ ημ άτων και των άλλων οις τις αμφιέννυται, Π ερί δυσφήμων λέξεων ήτοι βλασφημι(~ν, και πό1'jεν εκάστη ' Περί Ρciψης και των εν αυτή νομίμων και ηt1 ci)ν βιβλία β ', Συγγενι κόν. Καισάρων (περιέχει δε βίους και διαδοχcις αυηδν από Ι ουλίου έως Δομετιανοί l ) βιβλία η ', Στέμμα Ρωμαίων ανδρ(δν επισήμων. Με βάση πρόσ()ετα στοιχεία από άλλες πηγές τα έργα του ΣουηΤύJνιου (~ιακρίνoνται σε: α) βιογραφικά - ιστορικά. β) αρχαιογνωστικά. γ) έργα φυσική ς ιστορίας και ό) έργα γραμματικά - φιλολογικά. Στα βιογραφικά-ιστορικά περιλαμβάνονται: 1) Βιογραφίε ς Καισάρων. (De vita caesarum), όπου βιογραφούνται δώδεκα Καίσαρες. από τον Ιούλιο Κ αίσαρα ως το Δ ομιτιανr5. Το έργο αυτό σώ()ηκε ολr5κληρο, ε κτ<5ς anr5 το ΠΡύJΤΟ κ εφάλαιο του Ι ουλίου Καίσαρα. που φαίνεται να χά()ηκε μεταξύ 60υ και.90υ αι. 2) Επιφανείς άνδρες(de viris illustribus) Το έργο γράφτηκ ε στα χρ<5νια της βασιλείας του Τραϊανού. Πρr5κειται για βιογραφίες Ρωμαίων. αν()ρ(δπων τωι' γραμμάτων. ταξινομημενες κατ ά κατηγορίες. Από το έργο aljtr5 σύj()ηκαv μr5vοv αποσπασματικά οι βιογραφίες των γραμματικci)ν και των ρητόρων (De grammaticis et rhetoribus). Anr5 το υπr5λοιπο έργο μr5νοv αποσπάσματα σ(δ()ηκαν σε διάφορους συγγραφ ε ίς.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 11 Το έργο αυτό χωριζόταν σε πέντε μέρη περιλαμβάνοντας: ποιητές. ρήτορες. ιστορικούς. φιλοσόφους και γραμματικούς. Από τη 8αυμαστή πλη8ώρα των ε κπροσώπων ;(ά8ε είδους σώζονται σήμερα οι βιογραφίες για τους Τερέντι.ο. Οράτιο. Β εργίλι.ο. Λουκανό και Π έρσιο κα8ώς και το τμήμα De grammaticis et rhetoribus. Το συνολικό έργο των βι.ογραφιών χρησιμοποίησε ευρύτατα ο Α γ. Ι ερώνυμος για τη συγγραφή του Χρονικοί) του. απ' όπου και γνωρίζουμε τις περισσότερες πληροφορίες γι. α την ιστορία της λατινικής γραμματείας. Είχαν επεξεργαστεί από το Σουητώνι.ο σύμφωνα με το εξής σχήμα: όνομα. καταγωγή. εκπαίδευση. ταλέντο - χαρακτήρας. γ εγονότα της ζωής του. συγγραφικο εργοδιδακτικό, έτος 8ανάτου και οικογενειακές σχέσεις. 3) Οι Περιφημότ ερες Πόρν ες. για το οποίο τίποτα σχεδόν δεν γνωρίζουμε πέρα από τον τίτλο που μας παραόίνει ο Ιωάννης ο Λυδός. 4) Βασιλεί ς (De regibus), που αφορυύσε διάφορους βασιλιάδες. ταξινομημένους κατά ήπειρο: ΕυΡύJπη. Ασία. Αφρική. Στα αρχαι.ογνωστικά περιλαμβάνονται τα εξής έργα: 1) Ρ<ι'ψη (Roma), που υποδιαιρείτο σε: α) Ή8η και Έ8ιμα. β) Το ρωμαϊκό έτος. γ) Θεάματα και αγώνες και δ) Ενδυμασία. 2) Τα ελλην ικά παιχνίδια. 3) Τα δημόσι. α αξι.ώματα (De institutione officiorum). 4) Σχετικά με την «Πολιτεία» του Κικ έρωνα. που γράφτηκε στα ελλ ηνικά. Στην κατηγορία της φυσικής ιστορίας περιλαμβάνονται τρία έργα:
12 ΓΑ ' Ι ' ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ 1) IXfTlX C( με την αν'θρωπότητα ή π ερ ί σωμαtlκ(,)ν ε λαττωμάτων (De vitiis corporaiibtis). 2 ) Το ρω μ αϊκό έτος. 3) Περί φί)σεως. Και στην κατηγ()ρ(α των φιλολογικύυν - γραμματι - κών περιλα(ι6άνονται τρία έργα: 1) Υβριστικές λέξει ς. 2) Γραμματικc( προβλήματα (De RebtIs variis). 3) Για τα κριτικά σημc1f>ια που χρησιμοποιοί l νται στ α βιβλία. 0[, Βιογραφίες των Καισάρων Οι 6ιογραφίες που περ ιλαμ6άνονται σ' αυτό το έργο του Σουητώνιου παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρ()ν, τόσ() ως προς το πε ριεχ6μ ε νο όσο κ α ι ως πρ()ς τη μορφή. Το πρώτο που πρ Επ ε/' να τονιστεί είναι 6τι ο σύγχρονος αναγνώστης (~ εν πρέπει να περιμένε ι 6τ ι 8α δια6άσει μια 6ιογραφία, με τη σύγχρονη έννο ι α του όρου, ούτε 6μω ς και μια ιστορική μ()ν()γραφία. Ο Σoυητcι)νιoς ακολου8 ε ί μια (~ιαφoρ ε τική μ έ 80δο που είχε εφαρμοστεί παλαιότερα στις λογοτεχνικές 6ιογραφίες. Καταν έμει το υλικ6 του σε 8εματικές εν6τητες (καταγωγή της οικογ έ νειας, γέννηση, εκπαίδευση, νεανικά χρόνια, στρατιωτική κ αι πολιτική ()ραστηρi6τητα, ι()ιωτική ζωή, οιωνοί κατά τη γέννηση κ α ι το 8άνατο, 8άνατος, δια8ήκη) και δεν ακολου8εί χρονολογική διάταξη. Οι. πηγές που χρησιμοποίησε ε ίναι πολλές, και αν υπάρχει ένα κοιν6 σημείο μ ε τον Τάκιτο, τον Πλούταρχο ή τον μεταγ ε νε: στερό του Δίωνα ΚάσσlO, είναι ακρl6(ιυς αυτές ()Ι πηγες. Στη διά8 ε σή του ε ιχ ε άφ80νο αρχειακό υλ lκ 6, όταν 6ρισκόταν στην αυλ 17 του Τραϊανού και τουαδρlανού ' επίσης τα έρ γα των ίδιων των αυτο κρατόρων, άλλες 6ιογραφίε ς και σύγ-
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13 χρονα ιστορικά έργα, απομνημονεύματα, συλλογές επιστολών (όπως αυτή του Αυγούστου) και γενεαλογικά έρ γα. Η αξία αυτού του πολύτιμου ιστορικού υλικού που χρησιμοποίησε είναι ακρι6ής και αναμφί60λη. Όμως η ελεύ8ερη και άκριτη επιλογή του και ο τρόπος που το παρουσίασε, χωρίς να διαφοροποιεί το σπουδαίο από το ασήμαντο, το τεκμηριωμένο γεγονός από τη φημολογία αδυνατίζουν σημαντικά την τελική ιστορική αποτίμηση. Είναι, με άλλα λόγια, σαν να έφτιαξε ένα μωσαϊκό πολύχρωμο με χίλιες δύο επιλεκτικές πληροφορίες, χωρίς τελικά να μας δώσει μια αξιόπιστη προσωπογραφία του συγκεκριμένου προσώπου και της προσωπικότητάς του. Ο τρόπος γραφής του είναι σαφής, διάφανος και απλός, χωρίς ωστόσο να κινδυνεύει να γίν ει κοινότυπος και απλοϊκός. Δεν είναι ούτε το στυλ του λογοτέχνη, που στολίζει, και ραφινάρει το λόγο του. ούτε όμως και του ιστορικού που επιδιώ κ ει τη μέγιστη ακρι60λογία και ιστορικότητα. Εάν λά60υμε υπόψη την πλη8ώρα των μεταγενέστερων συγγραφέων που τον μιμή8ηκαν ή τον επαίνεσαν (όπως π-χ. ο Μάριος Μάξιμος που συνέχισε το έργο του, οι συγγραφείς τη ς Historia Augusta, ο Αυρήλιος Βίκτωρ, ο Ευτρόπιος, ο Ορόσιος, ο Αυσώνιος), πρέπει να ομολογήσουμε ότι οι 6ιογραφίες του είχαν την αποδοχή του κοινού και ότι δια6άστηκαν πολύ ' πρέπει όμως να ομολογήσουμε επίσης την παρακμή της ιστοριογραφίας, που αδυνατεί πλέον να συλλά6ει το ιστορικό γίγνεσ8αι ως ένα συνολικό, σφαιρικό φαινόμενο που προσδιορίζεται από ποικιλία γεγονότων, ροπών, πράξεων και προσώπων. Κά8ε εποχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Γεγονός παραμένει ότι ο Σουητώνιος και το
14 ΓΑ Ι ΟΣ ΣΟ1ΉΤΩΝΙΟΣ 6ΙΟΥραφικό σχήμα που εφάρμοσε στάljηκαν υποδειγματικά ως τα τέλη της αρχαιότητας και μετά από αυτήν στη Vita Caroli Magni από τον Ein/1aI'd περί το 800 μ.χ
Η χεφόγραφη παράδοση /.i' / καε οε πρωτες εκσοσεες Η αρχαιότερη μαρτυρ{α που έχουμε για την ιστορ{α της χεφόγραφης πι:χράδοσης του Σουητων{ου ανήκει στον Ιωάννη Λυδό (60ς αι.), ο οπο{ος αναφέρει ότι χρησψοπο{ησε μ{α έκδοση του συγγραφέα αφιερωμένη στον Septicius Clarus. Ο κώδικας αυτός ε{ναι ο αρχαιότερος που γνωρ{ζουμε, αν και έχει χαθε{ σήμερα, και, σύμφωνα με τον Preud'homme, ανήκει στον 50 αι. και ε{ναι ο αρχέτυπος (Ω). Η εξαφάνισή του, σύμφωνα και πάλι με τον {δω φιλόλογο, πρέπει να συνέβη μεταξύ 60υ και 90υ αι., ωστόσο, 'Υ,' '.!1 1 'δι πρεπει να σχετι,",εται αμεσα με εναν ι:.uvιoν κω f.x(χ, τον codex FuJdensis, που μας έγινε γνωστός από μια επιστολή του έτους 884 και η οπο{α ανήκει στον αβά της πόλης Ferrieres, Servatus Lupus. Με την επιστολή αυτή ο Lupus ζητούσε από τον αποδέκτη του να του στε{λει τον 'δι ι ι Ι ι κω f.x(χ αυτον, που σημειωτεον ηταν γραμμενος σε κεφαλαωγράμματη γραφή, καθώς και ένα αντ{γραφό του, επιθυμ{α που πραγματοποιήθηκε. Από τους δύο αυτούς κώδικες του αβά προήλθαν διάφο-,,,, 'λ Υ./ ρα αvτιγpαφα, απο τα οποια πpoεpχovται ο οι οι σω,",ομε- νοι σημερα, κω 'δι ικες: Μ codex Memmianus: ε{ναι του 90υ αι., βρέθηκε στο μοναστήρι του St. Martin στην Tours και σήμερα βρ{σχεται στην Εθνική Βιβλωθήκη του Παρισωύ (codex PaΉSinus 6115). Ε{ναι το αρχαιότερο και πω αξιόπιστο χεφόγραφο που διαθέτουμε.
16 ΓΑ Ι ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ G codex Gudianus 268: ε!ναι του 11 ου αι. χιχι παρουσιάζει στενή συπένεια με το προηγούμενο, ιχλλά ε!ναι λιγ6τερο αξι6πιστο. V codex Vaticanus 1904: αν χιχι ε!ναι της!διιχς 'χρονολο- / Ι / t'1 Ι γιιχς με το προηγουμενο, ει ναι πιο αr.,ιοπιστο απο / αυτο. D codex Paήsunus 5804: ε!ναι του 140υ ή 150υ αι. Οι υπ6λοιποι κώδικες -που ε!ναι χιχι πολλο!- ταξι- / / ~ / ~ /.L, / l' Η νομουνται απο τους ειοιχους σε ουο μεγc.υιες ομαοες. πρώτη (Χ) παρουσιάζει μεγάλη συί(ένεια με τον αρχέτυπο του V, ενώ η δεύτερη χαραχτηρ!ζεται απ6 πολλά λάθη χιχι interpolationes. Σημαντική αξ!α παρουσιάζουν τέλος δύο συλλογές-εκλογές που έγιναν απ6 τον Heiric Αuxeπe μεταξύ 871 )'ΎΙ 876, γιατ! βασ!ζονται στο αντ!γριχφο του κώδt.xιx της Fulda, που ε/χε στην χιχτοχή του ο Servatus Ευραι. Οι δύο πρώτες έντυπες εχδ6σεις (editiones pnncipes) των ΒLογραφLών των ΚαLσocρων έγιναν το 1470 στη Ρώμη, με διαφορά ολ!γων μηνών μεταξύ τους, απ6 τους J. Campanus χιχι J. Aleriensis. Απ6 τ6τε χιχι μέχρι το 1830 / / / ~ /... ~ / ξι / / / εγιναν πανω απο οιαχοσιες εχοοσεις, μετα υ αυτων εχεινες του Εράσμου (Βασιλε!α 1518), του Ε Στεφάνου (Παρ!σι 1543), του Casaubonus (Γενεύη 1595, Παρ!σι 1610) χιχι των Baumgarten-Crusius (Λειψ!α 1816) με πλούσια οχ6- λια χιχι π!ναχες. Απ6 τις πιο αξι6λογες νε6τερες εχδ6σεις αξ!ζει να α ναφερθούν η έκδοση του L. Preud'homme (Groningen
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 17 1906), του Μ Ihm (Λε.ιΨία 1907) xtxt του Η AiDoud (ΠαΡίσι 1931). Η ε)).ηvαή μετάφραση βασίστηκε στο κείμενο των εχδ6σεων Loeb xtxt Bude.
ΓΑ Ι ΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ
1. Ο Γάιος Ιούλιος ΚocίσocρocςΙ ήτocν δεκocέξι χρονών, ότocν έχocσε τον πocτέρoc του. 2 ΣΤ"Υ)ν επόμεν"υ) υπoc-,, ξι, " τειoc κocι ocφου στο μετoc υ ειχε ονομocστει ιερεocς του Δίoc,3 διέλυσε τον ocρρocβώνoc του με Τ"Υ)ν Κοσσουτιoc '( μιoc κοπε 'λ' oc ocπο π λ' ουσιoc οικογενειoc,, ocλλά Τ"Υ)ς τάξ"υ)ς των ιππέων), ocρρocβώνoc που είχε γίνει στ"υ)ν πocιδική του "Υ)λικίoc, κocι νυμφεύτ"υ)κε Τ"Υ)ν Κορν"Υ)λίoc, Τ"Υ)ν κόρ"υ) του Κίννoc,4 που είχε εκλεγεί τέσσερις φορές ύπocτος. Από το γάμο ocυτό θoc ocποκτήσει ocργότερoc μιoc κόρ"υ) που θoc Τ"Υ)ν ονομάσει Ιουλίoc. Ο δικτάτορocς Σύλλocς5 προσπάθ"υ)σε τότε νoc εξocνocγκάσει τον Κocίσocρoc νoc χωρίσει Τ"Υ)ν Κορν"Υ)λίoc, ocλλά δεν το κocτόρθωσε. Γι' ocυτό τον τιμώρ"υ)σε ocφocιρώντocς του το ιερocτικό ocξίωμoc κocι δ"υ)μεύοντocς τόσο τ-ην προίκoc Τ"Υ)ς συζύγου του όσο κocι Τ"Υ) δική του κλ"υ)ρονομική περιουσίoc κocι xocpoc- ΚΤ"Υ)ΡΙ 'ζ' οντocς τον με 'λ ος του ocντιπoc 'λ' ου κομμocτος. Ο Κocίσocρocς εξocφocνίστ"υ)κε ocπό Τ"Υ) δ"υ)μόσιoc ζωή κocι πocρόλο που προσβλήθ"υ)κε ocπό δυνocτό τετocρτocίο πυρετό, ήτocν υποχρεωμένος νoc ocλλάζει, ~"θ' λ ' κocτocφυγιο σχεοον κoc ε νυχτoc κocι νoc π "Υ)ρωνει γερά εκείνους που τον έκρυβocν, γιoc νoc μ-ην τον πocρocδώσουν στoc χέριoc των διωκτών του. 6 Τελικά όμως κocτόρθωσε νoc εξocσφocλίσει χάρ"υ) ocπό το Σύλλoc με Τ"Υ)ν πocρέμβocσ"υ) των Εστιάδων κocι των
22 ΓΆΙΟΣ ΣΟ ί ΗΤΩΝΙΟΣ Ι Ι Μ Ι Α λ Ι στενων του συγγενων, ιχμερκου LμΙ ιου ΚΙΧΙ ΑυΡ'Υ)λΙου Κόττιχ. 7 ΕΙνιχι γνωστό πως ότιχν οι πιστοι κιχι ιχφοσιωμένοι στο ΣύλλΙΧ εκπρόσωποι Ι Ι λ Ι Τ'Υ) ς ιχριστοκριχηιχς επεμενιχν κιχι τον πιχριχκιχ ουσιχν νιχ του δώσει χάρύ) κι εκεινο ς ιχρνιότιχν γιιχ Ι Ι λ Ι Ι Ι ιχρκετον κιχφο, τε ικιχ ομως υποχωρωντιχς ιχνιχ - φών'υ)σε σιχν ιχπό κάποιιχ θειιχ έμπνευσ'υ) -ή ιχπό κάποιιχ φιχειν-ή ιδέιχ σπρωγμένος: «Πολύ ωριχιιχ λοιπόν, κερδισιχτε! Ncx τον χιχιρεστε! Αλλά νιχ θυμάστε πάντιχ πως ο άνθρωπος που με τόσο φιχνιχησμό θέλετε νιχ σώσετε, μιιχ μέριχ θιχ ιχποδειχθει 'Υ) κιχτιχστροφ-ή Τ'Υ)ς ιχριστοκριχηκ-ής πιχράτιχξ'υ)ς, Τ'Υ)ν οποιιχ μιχζί μου κιχι σεις υποστ'υ)ριζετε. Μ ι Ι Κ Ι Ι λλ Ι εσιχ σ ιχυτον τον ιχισιχριχ υπιχρχουν πο οι Μάριοι». 8 2. Τ'Υ)ν πρώτ'υ) του στριχηωηκ-ή θ'υ)τειιχ στ'υ)ν ΑσΙιχ, ο ΚιχΙσιχριχς Τ'Υ)ν υπ'υ)ρέτ'υ)σε στο επιτελειο του Μάρ- Θ 9 κου Μ ερμου ι, που ειχε Ι οριστει Ι γενικος Ι ΟΙΟΙΚ'Υ)Τ'Υ)ς ~ Ι Τ'Υ)ς επιχρχιιχ ς. Ότιχν ο Θέρμο ς τον έστειλε στ'υ)ν ΒιθυνΙιχ lo γιιχ νιχ φέρει στόλο, εκεινος έμεινε πολύ κιχιρό στιχ ιχνάκτοριχ του βιχσιλιά Ν ικομ -ήδ'υ), 11 πράγμιχ που δ'υ)μιούργ'υ)σε υποψιιχ γιιχ ομοφυλοφιλικέ ς σχέσεις ιχνάμεσιχ στους δύο άντρες. Κιχι ιχυτ-ή 'Υ) υποψιιχ έγινε σκάνδιχλο, ότιχν λιγο μετά Τ'Υ)ν Ι Ι ~ ΘΙ επιστροφ'υ) του στο στριχτοπεοο του Μ ερμου, ξιχνιχγύρισε πισω στ'υ) ΒιθυνΙιχ, με ΤΎ)V επισ'υ)μ'υ) δικιχιολογιιχ νιχ εισπράξει μιιχ οφειλ-ή γιιχ κάποιον δικό του ιχπελεύθερο. Κι όμως 'Υ) φ-ήμύ) του KCXLσιχριχ βεληώθ'υ)κε στο υπόλοιπο διάστ'υ)μιχ Τ'Υ)ς θ Ι ΘΙ Ι ~ Ι 'Υ)τειιχς του κιχι ο Μ ερμος τον ΤLμ'Y)σε με το ορυινο στεφάνι στ'υ)ν εκπόρθ'υ)σ'υ) Τ'Υ)ς Μυηλ-ήν'Υ)ς. 3. Ο ΚιχΙσιχριχς π-ήρε επισύ) ς μέρος στ'υ)ν εκστριχτειιχ Τ'Υ)ς ΚιλικΙιχ ς υπό ης. διιχτιχγές του ΣερβΙλιου
ΙΟΥ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 23 lσαuριχού, αλλά δεν έμεινε εκεί για πολύ, επειδ~ στο μεταξύ έμαθε για το θάνατο του Σύλλα. 12 Τ Ι Ι Ι Ρ Ι λ 'ζ οτε εσπευσε να γυρισει στύ) ωμύ), ε πι οντας πολλά από ΤΎ)ν εξέγερσύ) που είχε εκδύ)λωθεί με επικεφαλ~ς το Μάρκο Λέπιδο. 13 Κι όμως, παρά ης ευνο 'ίκές προτάσεις του Λέπιδου, ο Καίσαρας αρν~θύ)κε να σuνεργαστεί μαζί του, γιατί δεν είχε 'λ Ι Ι Λ Ι μεγα Ύ), εμπιστoσuνύ) σης ικανοτύ)τες του επιδου και ~πoλιηκ~ ατμόσφαφα του φάνύ)κε λιγό-.. ι,ι ι τερο ευνοικύ) απ Ο,η περψενε. 4. Αφού Ύ)ρέμΎ)σε Ύ) κατάστασύ) με ΤΎ)ν καταστoλ~ ΤΎ)ς εξέγερσύ)ς, ο Καίσαρας απ~γγειλε κατύ)γορία για παράνομύ) είσπραξύ) φόρων κατά του Koρν~λLOυ Δολαβέλλα,14 ενός πρώψ υπάτου που είχε ΤΨΎ)θεί με θρίαμβο, αλλά δεν πέτυχε ΤΎ)ν καταlηκύ) του. Τότε ιχποφάσισε να επισκεφθεί ΤΎ) Ρόδο, για να αποφύγει το φθόνο που προκάλεσε και ταυτόχρονα να παρακoλoυθ~σει με ΤΎ)ν Ύ)συχία του μαθ~ματα ΡΎ)τoρικ~ς στον Απολλώνιο το Μόλωνα,1 5 τον πιο φύ)μισμένο δάσκαλο ΡΎ)τoρικ~ς εκείνύ)ς ΤΎ)ς επoχ~ς. Ι Οταν ξεκίνύ)σε για ΤΎ) Ρόδο είχε Ι Ι Κ Ι ξ/~ Ι αρχισει ο χεψωνας. ατα το τα ΙοΙ του τον επια- Ι Ι Ι Φ Ι σαν πεφατες κοντα στο νύ)σακι αρμακουσα και τον κράτύ)σαν αιχμάλωτο κοντά σαράντα Ύ)μέρες, Ι Ι β Ι Ι Ι κατα ης οποιες ρισκοταν σε εντονο εκνευρισμο. Μαζί του είχε κρατ~σει ένα γιατρό και δύο υπύ)ρέτες τους υπόλοιπους από τους ακολούθους του 'λλ 'λ Ι ' λ Ι και τους α ους φ~ ους τους ειχε στει ει να φερουν τα χρ~ματα που απαιτούνταν για λύτρα. Ι Οταν καταβλ~θύ)κε το ποσό των πεν~ντα ταλάντων και οι πεφατέ ς τον άφύ)σαν ελεύθερο στύ)ν ακτ~, χωρίς Ι Ι 'λ ~I ξ αργοπορια ετοψασε στο ο και τους καταοιω ε. Και όταν κατόρθωσε να τους βάλει στο χέρι, τους
24 ΓΑ ' Ι ' ΟΣ ΣΟ1'ΗΤΩΝΙΟΣ ιβ λ Ι Ι Ι επε α ε ΤΎ)ν ημωρια με ΤΎ)ν οποια συχνα αστειευόμενος τους απειλούσε, όταν τον είχαν κρατούμενο (τους θανocτωσε στο σταυρό). Ι Υ στερα προχώρύ)σε προς ΤΎ) Pό~o και επει~ύ) ο Mιθρι~oc ΤΎ) ς 16 λεύ)λατούσε ης απένανη ακτές, για να μύ)ν κατύ)γορύ)θεί για ολιγωρία και α~ρocνεια, ΤΎ) σηγμύ) που οι σύμμαχοι ΤΎ)ς ΡώμΎ)ς κιν~ύνευαν, Ι Μ Α", Ι, περασε στύ). σια, οπου οργανωσε ενα τμύ)μα,, "θ ατακτου στρατου και με αυτο απω Ύ)σε τον τοπο- ΤΎ)ΡΎ)τΎ) του MιθΡΙ~OCΤΎ) από ΤΎ)ν επαρχία αυτύ), Ι Ι Ι λ κρατωντας ετσι ης αναποφασιστες και τα α- Ι λ Ι Ι Ι ντευομενες πο ιτειες πιστες στύ) συμμαχια. 5. Όταν επέστρεψε στύ) ΡώμΎ), το κοινό με ΤΎ)ν ψύ)φο του τον ανακύ)ρυξε χιλίαρχο.17 Από ΤΎ) θέσύ) αυτύ) βού)θύ)σε τους αρχύ)γούς των πλύ)βείων στύ)ν Ιθ Ι Ι Ι προσπα εια τους να αποκαταστύ)σουν το κυρος ~ Ι Ι ξ Ι Ι των ΟΎ)μαρχων, των οποιων ΤΎ)ν ε ουσια ειχε Ι ΣΙλλ Κ Ι. Ι Ι Ι περιορισει ο υ ας. οντα σ αυτα, με ενα σχε- ~ Ι Ι Ι ΠλΙ Ι οιο νομου που προτεινε καποιος οηος, πετυχε ν' ανακλύ)θεί από ΤΎjV εξορία ο α~ελφός ΤΎ)ς συζύγου του Λεύκιος Κίννας και οι OCλλοι που είχαν πocρει μέρος στο κίνύ)μα του Λέπι~oυ και μετoc το θ ι Ι Ι Ι Σ Ι ανατο του υπατου ειχαν καταφυγει στο ερτωριο, στύ)ν Ισπανία. ΣΤΎ) συζύ)τύ)σύ) του νόμου μίλύ)σε υπέρ και ο ί~ιoς ο Καίσαρας. 6. Ι Οταν Ύ)ταν ταμίας (quaestor) έβγαλε τους καθιερωμένους επικύ)~ειoυς λόγους από το βύ)μα του Φόρουμ,19 για να ημύ)σει ΤΎ) θεία του Ιουλία και ΤΎ) σύζυγό του ΚορνΎ)λία, που είχαν πεθocνει σ' το ~ιocστύ)μα. αυτό Στο εγκώμιο ΤΎ)ς θείας του lουλίας μίλύ)σε με τα ακόλουθα λόγια για τους προγόνους του πατέρα και ΤΎ)ς μύ)τέρας ΤΎ)ς καθώς και για Ι ~ Ι Ι Η Ι τους προγονους του οικου του πατερα: «οικογε-
(ΟΥ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 25 νεια Τ'Υ)ς θείας μου Ιουλίας, από Τ'Υ) μεριoc Τ'Υ)ς μ'υ)τέρας Τ'Υ)ς, προέρχεται από βασιλιocοες, και από τψ πλευρoc του πατέρα Τ'Υ)ς από συγγενείς των αθocνατων θεών. Γιατί 'Υ) βασιλικ~ γενιoc των Μαρκίων προέρχεται από το βασιλιoc Τ'Υ)ς Ρώμ'Υ)ς 'Ανκο ΜOCρκιο. Και 'Υ) θεί:κ~ γενιά. του πατέρα Τ'Υ)ς, Ι λ ', 'Υ) ου ια γενια, Τ'Υ)ς οποιας 'λ'~ κ αοος ειμαστε ι και μεις, κρατocει Τ'Υ)ν καταγωγ~ Τ'Υ)ς από Τ'Υ) θεoc ΑφροΟίτ'Υ). ιερότ'υ)τα θν'υ)τούς Έτσι 1) Ιουλία γενιoc οιεκοικεί και Τ'Υ)ν των βασιλιocοων που βασιλεύουν στους και το σέβας των θεών που εξουσιocζουν και αυτούς τους βασιλιocοες».20 'Τστερα, στ'υ) θέσ'υ) Τ'Υ)ς Κορν'Υ)λίας π~pε γυναίκα του Τ'Υ)ν Π ομπ'υ)ια, ι Τ'Υ)ν ΚΟΡ'Υ), του Κ' οιντου Π ομπ'υ)- ' ιου 21 και εγγoν~ του Λεύκιου Σύλλα. Τ'Υ) χώρισε όμως σύντομα, επειo~ τψ υποψιαζόταν πως τον απατούσε με τον Πόπλιο ΚλώΟιο. 22 Και πραγμαηκoc κυκλοφορούσε ευρεία 'Υ) φ~μ'y) πως ο Κλώοιος είχε πετύχει να οιεισούσει σε μια Ο'Υ)μόσια θρ'υ) σκευηκ~ γιopτ~, ντυμένος γυναικεία, και πως ι λ' Κ' ι, εκει Τ'Υ)ν αποπ αν'υ)σε. αι 'Υ)ταν τοσο εντονες οι φ~μες, που 'Υ) Σύγκλ'Υ)τος οιέταξε oικασηκ~,, 'λ' ερευνα για το μιασμα των ιερων τε ετουργιων. 7. Ως ταμίας ο Καίσαρας στocλθ'υ)κε στ'υ)ν Ισπανία Τ'Υ)ν ΕσχOCΤ'Υ).23 Εκεί ο κυβεpν~τ'y)ς, που είχε το βαθμό του πραίτορα, τον έστειλε να επιθεωp~σει,~ "Ο ι τα επαρχιακα οικαστ'υ)ρια. ταν επισκεφτ'υ)κε Τ'Υ) ΓOCΟ'Υ),24 είοε εκεί το OCγαλμα του ΜεγOCλου Αλεξά.νΟρου στο ιερό του Hpακλ~. Στ'Υ) θέα του OCφ'Υ)σε, β θ',, ενα α υ αναστεναγμο και απογο'υ)τευμενος που στ'υ)ν 'Υ)λικία του ο Αλέξανορος είχε κατακτ~σει,,ι ~ Ι Ι ι t: ι τον κοσμο, ενω αυτος οεν ειχε κανει ηποτε α~ιoλ ' θ ', ογο, αποφασισε να παραιτ'υ) ει, με σκοπο να
26 Γ Α" Ι "ΟΣ ΣΟ1ΉΤΩΝΙΟΣΣ 'ξ, 'Ρ' Ε' ιχρπιχ tl ΤΎJν πpωτύj euxιxlplιx στη ωμύj. ΠLσΎjς ΤΎJν t8lιx νύχτιχ ει8ε ένιχ πιxprλξενo όνεφο: ει8ε νιχ xrλvel έρωτιχ με ΤΎJν t8lιx ΤΎJ μύjτέpιx του. TΎJν rλλλύj ", ~ 'θ μεριχ ΠΎJγε στους μιχντεlς XΙXL τους olύjyύj ΎJκε το, "ξ, λ' Ε ' ονεφο που τον tlxe τιχριχ tl τοσο πο υ. xelvol του έ8ωσιχν μεγrλλες ελπι8ες με ΤΎJν ερμύjνειιx του ονειρου. Του εξ-ήyύjσιxν πως -ήτιχν ΠΡΟΟΡLσμένος νιχ β, λ' λ ',, κυ ερνύjσεl ο οκ ΎJΡO τον κοσμο, ιχφου ΎJ μύjτεριx που ειχε υποτrλξεl στο όνεφό του -ήτιχν ΎJ t8lιx ΎJ ΓΎJ, που θ εωρεlτιχl ' XOLVΎJ "'λ μύjτεριx ο ων των ιχν θ ρωπων. ' 8. ΈτσL πιxρrλτύjσε ΤΎJν ιχποστολ-ή του, ΠΡLν νιχ λ-ήξεl ΎJ θύjτειιx του XΙXL -ήρθε σης (Πέριχν του Πrλ80υ) ρωμιχ"ι:κές ΙΧΠΟLκΙες,25 που βρισκοντιχν σε ιχνιχτιχριχχ-ή ΙΧΠΙΧLτώντιχς νιχ ιχνιχυνωρlστούν XΙXL σ' ιχυτές ~, 'λ" τιχ ΟLΚΙΧLωμιχτιχ του ρωμιχlου πο LΤΎJ που tlxιxv ιχνιχυνωρlστε( XΙXL σης rλλλες πόλεlς ΤΎJς IΤΙΧλΙιχς. KΙXL θιχ ης ωθούσε σε κrλποlιχ β(ιχlύj ενέργεlιχ, ιχν OL ύπιχτοl 8εν πρόβλεπιχν ΤΎJν ΚΙXτrλσΤΙXσΎj XΙXL 8εν κριχτούσιχν στύjν IΤΙΧλΙΙΧ ης λεγεώνες που ειχιχν στριxτoλoyύjθει νιχ στιχλούν στύjν ΚLλLΚ(ΙΧ. 9. Αμέσως μετrλ επlχε(ρύjσε μlιχ ιχκόμιχ τoλμύjρότερύj πρrλξύj μέσιχ στύjν t8lιx ΤΎJ PώμΎJ. ΛΙγες μέρες ΠΡLν νιχ ιχνιχλrλβεl το ιχξιωμιχ του ιχγοριχνόμου, τον υπο- Ψ ι ι, ι LιχσΤΎJκιχν ύπιχτο πως tlxe συνωμοτύjσεl με τον πρωύjν Mrλpκo Kρrλσσo,26 τον ΠόπλLΟ ΣύλλΙΧ XΙXL το ΛεύΚLΟ ΑυτρώνLΟ. OL 8ύο τελευτιχιοl ειχιχν εκλεγεί ύπιχτοl, ιxλλrλ βρέθύjκιxν ένοχοl 8ωρο80-, ~ θ ' Ο ',, ΚLων XΙXL οlιχφ οριχς. L τεσσερlς ιχυτοl tlxιxv συμ-, ι ι, φωνύjσεl νιχ περlμενουν ΤΎJ γlορτύj του XΙXLVOUPYLOU χρόνου XΙXL τότε νιχ χτυπ-ήσουν ΤΎJ ΣύγκλΎJΤo XΙXL νιχ,, 'θ λ ' Σ λ ' σκοτωσουν οσους ΎJ ε ιχν ιχπο τους υγκ ΎJηκoυς. 'ίστεριχ θιχ ιxνιxκύjρυσσότιxν ο Kρrλσσoς 8Lκτrλτοριχς XΙXL θιχ έπιχφνε ως Ιππιχρχο27 τον Κιχ(σιχριχ, XΙXL
ΙΟΥ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 27 ι ~ ι θ ι Ρ ι ιχφου ιχνιχοιοργιχνωνιχν το κιχ εστως Τ"f)ς ωμ"f)ς, θα. ιχποκιχθιστούσιχν ως ύπιχτους το ΣύλλΙΧ ΚΙΧι τον Αυτρώνιο. Η ι ι ι ι Τ ι συνωμοσια. ιχυτ"f) ιχνιχφερετιχι ιχπο τον ιχνουσιο Δ(8υμο στ"f)ν lστορ(ιχ του, ιχπό το ΜOCρκο Β(βουλο στα. έ8ικτιχ κιχι στους λόγους του ΓOCιου Κούριου του Πρεσβύτερου. Γιιχ το (8ιο θέμιχ φιχ(νετιχι νιχ κocνει υπιχινιγμό κιχι ο Κικέρωνιχς σ' ένιχ γρocμμιχ του στον ι Αξιο, όπου ιχνέφερε όη ο Κιχ(σιχριχς κιχτoc Τ"f)ν υπιχτε(ιχ του κιχθιέρωσε το 8εσποησμό, ι ι λ ι,ι, τον οποιο ειχε στο μυιχ ο του ιχπο τοτε που "f)τιχν ιχγοριχνόμος. Ο Τιχνούσιος προσθέτει πως ο ΚρOCσι ι Ιλ ι ι ιβ ~ σος, ειτε ιχπο μετιχμε εια. ειτε ιχπο φο ο, οεν ι θ ι ι πιχρουσιιχστ"f)κε Τ"f)ν κιχ ορισμεν"f) μεριχ Τ"f)ς σφιχι ιγ> - ι ι Κ ι ~ Ι~ Y"f)ς. 1 στεριχ α.πο ιχυτο ο ιχισιχριχς οεν εοωσε το σήμιχ που ε(χιχν συμφων~σει όη έπρεπε νιχ 8ώσει. Ο Κ Κ ι λέ ι ι ι ι ουριωνιχς ει οη "f) συμφωνιιχ "f)τιχν νιχ ιχφ"f)νε ο ι ιβ ι ι ό ι ιχισιχριχς Τ"f)ν Τ"f) εννο του νιχ πεσει ιχπ τον ωμο του. Τ οσο Ι ο Κ ουριωνιχς ι οσο ι κιχι ο ΜΙ ιχρκος Α κτω- Ι ριος Ν OCσωνιχς μιχς λένε πως ο Κιχ(σιχριχς έκιχνε κα.ι Ιλλ ι Γ ι Π ι ι μιιχ ιχ "f) συνωμοσιιχ με το νιχιο εισωνιχ, ενιχ νειχρό ιχριστοκρocτ"f), τον οπο(ο έστειλε κυβερν~τ"f) ι ι ζ ι Ι~ στ"f)ν Ι σπιχνιιχ, χωρις νιχ το "f)τ"f)σει ο ιοιος κιχι. χωρ(ς νιχ ιχκολουθ"f)θε( "f) κιxνoνικ~ 8ιιχ8ικιχσ(ιχ εκλο ~ς, επει8~ ~τιxν ύποπτος πoλιηκ~ς συνωμοσ(ιχς στ"f) Ρώμ"f). Σύμφωνιχ με τιχ σχέ8ιιχ ιχυτoc, ο κιχισιχριχς θα. οργocνωνε εξέγερσ'υ) στ'υ) Ρώμ'Υ), πα.ρocλλ'υ)λιχ Π ι Ι ι ι Ι θ ο εισωνιχς στ'υ)ν σπιχνιιχ, ενω τιχυτοχ.ρονιχ ιχ ξεσ"f)κώνoντα.ν οι ΑμβριχνοΙ κιχι οι Περιχπιχ8ιιχνοΙ (Transpadani). Ο θocνιχτος του ΠεΙσωνιχ όμως, ι Ι~ μιχτιχιωσε κιχι ιχυτιχ τιχ σχεοιιχ. 10. Ότιχν ~τιxν ιχγοριχνόμος ο ΚιχΙσιχριχς, στόλισε τον.τόπο που γ(νοντιχν οι Συνελεύσεις (comitium),28
28 ΓΑ Ι ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ Τ'Υ)ν Αγορά, τις βασιλικές και ακόμ'υ) το Καπιτώλ ι ι θ Ι ιο με προσωρινες στοες, για να εκ εσει εκει ι ενα ι μέρος των συλλογών έργων τέχν'υ)ς που είχε. Οργάνωσε αγώνες κυν'υ)γιού άγριων θ'υ)ρίων και θ ι ι Ιλλ ι εατρικους αγωνες, α α σε συνεργασια με το συνάοελφό του Μάρκο Βίβουλο και άλλα μόνος Γ Ιλ ι ι ~ ι ι του. ια ο ες ομως αυτες τις οαπανες, ακομα και για εκείνες που έκανε μαζί με το Βίβουλο, Τ'Υ)ν αίγλ'υ) Τ'Υ)ν κέροισε μόνον ο ίοιος. Ο Βίβουλος έλεγε ανοιχτά πως 'Υ) oικ~ του τύχ'υ) έμοιαζε με εκείν'υ) του ΠολυΟεύΚ'Υ).29 Όπως έλεγε, «ο ναός στ'υ)ν Α γορά έγινε για τους Δ ίουμους αοελφούς, αλλά φέρει μόνο το όνομα του Κάστορα. Έτσι και 'Υ) μεγαλοοωρία των ουο μας πιστώνεται μόνον στο ι Κ ι Ο Κ ι ι ονομα του αισαρα». αισαρας προσφερε ακόμα και αγώνες μονομάχων, αλλά με λιγότερα ζευγάρια απ' ό,τι σκόπευε, γιατί με Τ'Υ)ν πλ'υ)θώρα ι ι ι ξ Ιλ που ειχε συγκεντρωσει τρομα ε τους αντιπα ους ι Ψ ι ι ι ζ του που εσπευσαν να 'Υ)φισουν νομο που περιορι ε τον αριθμό των μονομάχων που θα έπαιρναν μέρος σ' oπoιαo~πoτε μελλoνηκ~ επίοειξ'υ) στ'υ) Ρώμ'Υ). 11. Αφού κέροισε Τ'Υ)ν εμπιστοσύν'υ) των μαζών προσπάθ'υ)σε βο'υ)θούμενος από μερικούς Δ'Υ)μάρχους πτου. Π Ι ιστευε πως 'Υ)ταν ι μια ε ξ αιρεηκ'υ) ι ευκαιρια, ι επειo~ ο λαός Τ'Υ)ς Αλεξάνορειας είχε εκθρονίσει το βασιλιά Πτολεμαίο, 3 0 τον οποίο 'Υ) Σύγκλ'Υ)τος είχε αναγνωρίσει ως φίλο και σύμμαχο Τ'Υ)ς Ρ ι Τ Ι~ ι ι ι ι ωμ'υ)ς. α σχεοια του απετυχαν υστερα απο αντίορασ'υ) Τ'Υ)ς αριστoκρατικ~ς παράταξ'υ)ς. Τότε να εκλεγεί με λα ';κ~ Ψ~φo κυβερν~τ'y)ς Τ'Υ)ς Αιγύ- για να μειώσει όσο μπορούσε το κύρος του ς, αποκατέστ'υ)σε τα τρόπαια - που τα είχε καταστρέψει λίγο πριν ο Σύλλα ς -, τα οποία είχαν στ'υ)θεί
ισ}' ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 29 ι ι ΓΙ ΜΙ Ι προς ΤΨΎ)ν των νικων του αιου αριου κατα του lουγούρθα και των ΚΙμβρων και Τευτόνων. Ακόμα στύ) δικαστική έρευνα 31 που συμμετειχε για περιπτώσεις δολοφονιών, συμπεριέλαβε στον Ιλ ~ λ Ι Ι Ι κατα ογο των 00 οφονων ακομα και εκεινους που Ι λ θ Ι Ι ~ Ι Ι ~ Ι ειχαν π Ύ)ρω ει απο το ΟΎ)μοσιο ταμειο, επειού) Ι ~ Ι Ρ Ι λι Ι ~ ειχαν καταοωσει ωμαιους πο ιτες ΤΎ)ν περιοοο Ι Ιλ Ι Ι λλ των προγραφων, παρο ο που ειχαν ΡΎ)τα απα α- Ι Ι Κ λ Ι Ι γει απο τους ορνύ) ειους νομους. 12. Ο ΚαΙσαρας δωροδόκύ)σε επισύ)ς κάποιον ΡωμαΙο να καταγγειλει για εσχάτύ) προδοσια τον Γάιο ΡαβΙριο, με ΤΎ) βο'ήθεια του οποιου Ύ) ΣύγχλΎ)τος,,Ι, 'ψ πριν απο μερικα χρονια ειχε ανατρε ει τα επανα- Ι Ι~ ~Ι Λ Ι Σ Ι στατικα σχεοια του ΟΎ)μαρχου ευκιου ατουρνινου. Και όταν εκλέχτύ)κε με κλ'ήρο δικαστ'ής32 του, ~ι, κατύ)γορουμενου, τον καταοικασε με τετοια προθυμια που, όταν ο ΡαβΙριος έκανε έκκλύ)σύ) στο λαό, το μόνο επιχειρύ)μα που του ΧΡΎ)σΙμευσε ~ταν Ι ξι Ι αυτύ) Ύ) ο υτύ)τα του ΚΡΙΤΎ) του. 13. Όταν έχασε ΤΎ)ν ελπιδα ΤΎ)ς αποστολ'ής του στύ)ν ΑΙγυπτο, έβαλε υποψύ)φιότύ)τα για το αξιωμα του Μεγάλου ΠοντΙφΎ)κα καταφεύγοντας σε μεγάλες δωροδοκιες. Λέγεται ότι τα χρέύ) που δύ)μιούρ ΎΎ)σε 'ήσαν τόσο μεγάλα, ώστε ΤΎ)ν Ύ)μέρα ΤΎ)ς εκ λ ΟΎΎ)ς ' και πριν αναχωρύ)σει '" απο το σπιτι του, Ι Ιλ Ι Ι ~ θ οταν τον φι Ύ)σε Ύ) μύ)τερα του, ΤΎ)ς ειπε πως οεν α ξαναγύριζε στο σπιτι, αν δεν γινόταν ποντιφύ)κας. Και πραγματικά Ύ) νικύ) του 'ήταν τόσο μεγάλύ) που Ι Ι ξ Ι ~Ι Ιλ οχι μονο επερασε τους ουο του αντιπα ους, που Ι λι Ι λ Ι Ι Ι Ύ)σαν μεγα υτεροι του σε Ύ) ικια και ανωτεροι του σε κοινωνικ'ή θέσύ),33 αλλά κατόρθωσε να πάρει τόσες ψ'ήφους στις δικές τους φυλές, που ξεπερ-
30 rα r ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ νούσαν το σύνολο των Ψ~φων που είχαν οι 8υό του ς σ' όλε ς τις φυλές. 14. Όταν ανακαλύφθ1jκε 1j συνωμοσία του Κατιλίνα 34 και όλ1j 1j Σύγκλ1jτος ζ1jτούσε να επιβλ1jθεί 1j πoιν~ του θανάτου σ' όλους, ο Καίσαρας που,, λ", τοτε ειχε εκ εγει πραιτορας, προτεινε να του ς 81jμευθούν οι περιουσίες και να φυλακισθεί ο καθένας από τους συνωμότες σε χωριστ~ πόλ1j. Ακόμα καταφόβισε τους Συγκλ1jτικούς που επέμεναν στ1j θανατικ~ πoιν~, περιγράφοντας το μίσος που θα ενέπνεαν με Τ1jν πράξ1j τους στους απλούς Ρ ' ι, ι, Δ' ωμαιους μετα απο αυτο, ετσι που ο εκιμος Σιλανός, ο προεκλεγμένος ύπατος, 8ε ντράπ1jκε να 8ώσει μια πιο ~πια ερμ1jνεία Τ1jς πρότασ~ς του - μια και 8εν μπορούσε να Τ1jν ανακαλέσει - ισχυριζόμενος ότι είχε παρερμ1jνευθει Και θα κέρ8ιζε ο Καίσαρας, αφού πολλοί Συγκλ1jτικοί,,, ~ λ', αναμεσα στους οποιους και ο αοε φος του υπατου Κικέρωνα, 35 π~ραν το μέρος του, αν 8εν παρενέβαινε ο Μάρκος Κάτωνας36 για να σταματ~σει τψ ολισθαίνουσα τάξ1j. Μα και μετά από αυτό εξακολούθ1jσε να καθυστερεί Τ1j 8ια8ικασία, ως Τ1j, 'λ'~', στιγμ1j που μια ενοπ 1j ομαοα ιππεων, που ειχε τοποθετ1jθεί ως φρουρά, τον απείλ1jσε να τον σκοτωσει,, αν οεν ~ σταματ1jσει 'β' Τ1j LΙXL1j αντιπο λ" ιτευσ1j του. Μάλιστα τράβ1jξαν και τα ξίφ1j τους και κιν~θ ' λ", 1jκαν τοσο απει 1jτικα εναντιον του, που ακομα και οι φίλοι του που κάθονταν 8ίπλα του τον εγκα- 'λ Ψ Τ',,, τε ει αν. οτε εσπευσαν μερικοι γυρω του και, Ψ, τον προστατε αν με τα μπρατσα τους και Τ1jν Τ1j 'β' εννο τους. Η επι 'θ εσ1j αυτ1j ' του προκα 'λ εσε τέτοιο φόβο, ώστε όχι μόνο υποχώρ1jσε αλλά και ~ ξ', 'λ ' οεν αναπατ1jσε εκει ο 1j Τ1j χρονια.