1ο ΕΠΑΛ ΑΜΑΛΙΑ ΑΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΗΛΕΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΙΑ ΣΧΟΛ.ΕΤΟΣ 2012-13 -1Ο ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ Οµάδα ερευνητικής εργασίας 1.. ΒούρτσηςΗλίας 2.. ΒράκαςΓεώργιος 3.. ΓιαννόπουλοςΑνδρέας 4.. ΓιαννόπουλοςΚωνσταντίνος 5.. ΓκεοργιεβΓκεόργκι 6.. ΘεοδωρακοπουλοςΑθανάσιος 7.. ΚορδαλήςΙωάννης 8.. ΠαπαποστόλουΝικόλαος 9.. ΠαρασκευοπουλοςΟρφέας 10.Τσακα Σαιµιρ 11.Χασούρας ηµήτριος Επιβλέποντες Εκπαιδευτικοί: ΞύδηςΠαναγιώτης ΠΕ14 ΠαπαδόπουλοςΠέτρος ΠΕ01 1
Περιεχόµενα 1.Πρόλογος σελ.3 2.Η ασοπροστασία στην χώρα µας σήµερα.. σελ.4 α ΠυροσβεστικόΣώµα. β ασικήυπηρεσία. γ ΓενικήΓραµµατείαΠολιτικήςΠροστασίας και ΟΤΑ δ Εθελοντές και ΕθελοντικέςΟργανώσεις ε ΆλλοιΦορείς σελ.11 3.Πυρκαγιές στην Ηλεία- Πρόληψη και καταπολέµηση σελ.12 α ΓενικήΠεριγραφή Ν. Ηλείας β Περιγραφή του φαινοµένου της πυρκαγιάς γ Σχεδιασµός ΠΥ. σελ.14 δ Καταπολέµηση των δασικώνπυρκαγιών σελ.15 4.Συµπεράσµατα και Προτάσεις σελ.21 5.Βιβλιογραφία.σελ.24 2
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η µελέτη αυτή θα προσπαθήσει να περιγράψει και να εξάγει χρήσιµα συµπεράσµατα για ένα µοναδικό γεγονός για την Ελλάδα και τον κόσµο τις πυρκαγιές της Ηλείας θα επιχειρηθεί αρχικά η περιγραφή του γεγονότος (χρονικό) και στη συνέχεια θα µελετηθούν διαχρονικά παράγοντες και αλλαγές που τον επηρέασαν, το µοντέλο αυτό έρευνας θα µας βοηθήσει να καταλάβουµε τους µηχανισµούς που οδήγησαν σε αυτές τις πρωτόγνωρες πυρκαγιές και να προλάβουµε άλλα πιθανά παρόµοια γεγονότα η να µάθουµε να αντιδρούµε σωστά σε αυτά. Αν θέλουµε να βρούµε ιδανικό εργαστήριο για τη µελέτη (πρόληψης, καταστολής) ακραίων πυρκαγιών και διαχείρισης καταστροφών και κινδύνου τότε το έχουµε εδώ και τώρα<<laboratoryηλεία >>Τα διαχρονικά στοιχεία που θα µελετήσουµε είναι τα µετεωρολογικά φαινόµενα η χλωρίδα η επιρροή του ανθρώπου σε αυτά για αλλαγή της ανθρωπογεωγραφίας καθώς και του τρόπου ζωής της τοπικής κοινωνίας και η συµπεριφορά της απέναντι στη φύση και την πυρκαγιά. Σε αυτή την εργασία δεν θα διστάσουµε να αναφερθούµε σε παραλείψεις και αστοχίες των αρµοδίων φορέων και της τοπικής κοινωνίας ώστε να µην επαναληφθούν ενώ οι τοπικές κοινωνίες να µάθουν να ζουν µε τέτοιο τρόπο ώστε να προλαµβάνουν τέτοια γεγονότα. Τέλος θα αντλήσουµε γνώση από τους παραδοσιακούς τρόπους αντίδρασης της τοπικής κοινωνίας στο φαινόµενο της πυρκαγιάς. 3
2.Η δασοπροστασία στη χώρα µας σήµερα Είναι γεγονός ότι το σύστηµα πυροπροστασίας των ελληνικών δασών σήµερα είναι εξαιρετικάπολύπλοκο, αφού εµπλέκονται διάφοροι φορείς µε αρµοδιότητες που συνδέονται µεταξύ τους ως ένα βαθµό. Οι κύριοι εµπλεκόµενοι φορείς παρουσιάζονται συνοπτικά στο διάγραµµα πουακολουθεί. Θα προσπαθήσουµε να περιγράψουµε το ισχύον σύστηµα µε βάση τις επιµέρουςαρµοδιότητες και τους εµπλεκόµενους φορείς. Η περιγραφή αυτή δεν βασίζεται µόνο στησχετική νοµοθεσία, αλλά εστιάζει στην εφαρµοσµένη πρακτική. Είναι αναγνωρισµένο σε πολλά επίσηµα κείµενα, ελληνικά και διεθνή, ότι η πρόληψη τωνδασικών πυρκαγιών είναι η πιο σηµαντική φάση της πυροπροστασίας, από την επιτυχία της οποίας εξαρτάται σε µέγιστο βαθµό το τελικό αποτέλεσµα της όλης προσπάθειας. Παρά τηδιαπίστωση αυτή, η χρηµατοδότηση και υποστήριξη της πρόληψης είναι κατά πολύ µικρότερητων αντίστοιχων της καταστολής, ενώ συχνά διαπιστώνεται ασάφεια ως προς το τι είναι ηπρόληψη και τι αυτή περιλαµβάνει. Έτσι, πολλοί συγχέουν την πρόληψη µε την πρακτικήπροετοιµασία της καταστολής (π.χ. συντήρηση οχηµάτων). Στην Ελλάδα σήµερα η πρόληψηπεριλαµβάνει κυρίως την εκτίµηση κινδύνου πυρκαγιάς και τη δηµοσίευση του δείκτηεπικινδυνότητας, τη συντήρηση του ορεινού και δασικού οδικού δικτύου, την εγκατάσταση καισυντήρηση υδατοδεξαµενών και τις κρασπεδικές υλοτοµίες. Σε περιπτώσεις περιαστικώνδασών, γίνονται καθαρισµοί από υπόροφο, κλαδεύσεις και αραιώσεις. Η προετοιµασία της καταστολής περιλαµβάνει την προµήθεια και συντήρηση των µέσων,την πρόσληψη και εκπαίδευση κατάλληλου προσωπικού, την οργάνωση συστήµατοςαναγγελίας πυρκαγιάς και τη σύνταξη επιχειρησιακών µελετών και σχεδίων προσβολής της φωτιάς.η καταστολή περιλαµβάνει την προσβολή της φωτιάς, την κινητοποίηση των µέσων και τουδιαθέσιµου προσωπικού και τελειώνει µε τη φύλαξη της καµένης έκτασης για αναζωπυρώσεις.η αποκατάσταση περιλαµβάνει την κήρυξη µιας περιοχής ως «αναδασωτέα», τηνπροστασία της καµένης έκτασης από αλλαγή χρήσης και άλλες παράνοµες δραστηριότητες,την προστασία από βοσκή και την αποκατάσταση της καµένης έκτασης µε όλες τις σχετικέςενέργειες. Στο σηµείο αυτό είναι σηµαντικό να εξετάσουµε τον ρόλο του κάθε φορέα στο σύστηµαπυροπροστασίας. Ο ν. 2612/1998 (ανάθεση της δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώµακαι άλλες διατάξεις» είναι η πράξη µεταφοράς της δασοπυρόσβεσης από τη ασική Υπηρεσίαστην Πυροσβεστική και µαζί µε την Υ.Α. 12030/1999 ορίζουν το ρόλο του κάθε φορέα στηνπυροπροστασία των δασών. Ο νόµος 2800/200 ορίζει την ίδρυση υπηρεσίας εναέριων µέσωντου Πυροσβεστικού Σώµατος.(1) α.πυροσβεστικό Σώµα οµή και διοίκηση Το Πυροσβεστικό Σώµα (Π.Σ.) έχει την ευθύνη για την οργάνωση του κατασταλτικού µηχανισµού δασοπυρόσβεσης (αναγγελία - άµεση επέµβαση - κατάσβεση - φύλαξη), συνεπικουρούµενο στο έργο του από τους λοιπούς κρατικούς φορείς, όταν αυτό ζητηθεί. ΤοΑρχηγείο του Π.Σ. είναι το όργανο που εφαρµόζει την πολιτική του Υπουργείου ηµόσιαςτάξης στο θέµα της αντιµετώπισης των πυρκαγιών δασών και υλοποιεί τις σχετικέςαποφάσεις. Ο συντονισµός όλων των δυνάµεων πυρόσβεσης, των αρχών ή φορέων, πουπαρέχουν τη συνδροµή τους σε µέσα και προσωπικό σε µια πυρκαγιά, ανήκει στονεπικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάµεων. Αυτή είναι και η πλέον ουσιαστική διαφορά απότο σύστηµα δασοπυρόσβεσης που ίσχυε πριν το 1998, όπου το συντονισµό στα συµβάντατον είχε ο ασάρχης της περιοχής. 4
Το Π.Σ. διοικείται κεντρικά από το Αρχηγείο µε έδρα την Αθήνα, ενώ υπάρχουν περιφερειακές,νοµαρχιακές και τοπικές υπηρεσίες και πυροσβεστικοί σταθµοί. Κοµβικόρόλο παίζει ηπεριφερειακή διοίκηση που είναι η πλέον ουσιαστική και στην οποία αναφέρονται οι διοικήσειςτων Νοµών και των υποδιαιρέσεώντους. Αρµοδιότητες Με βάση την ισχύουσα νοµοθεσία, τοπ.σ. εκδίδει πυροσβεστικούς κανονισµούς και διατάξεις για την πρόληψη και αντιµετώπιση πυρκαγιών σε δάση, δασικές και αγροτικές εκτάσεις, θέτει κατά την αντιπυρική περίοδο τον µηχανισµό πυροπροστασίας σε αυξηµένη ετοιµότητα,οργανώνει σύστηµα αναγγελίας υπαιθρίων πυρκαγιών µε τη στελέχωση των αναγκαίων παρατηρητηρίων πυροφυλακίων και την κατάλληλη διασπορά των οχηµάτων και των εναέριων µέσων. ΤοΑρχηγείοτουΠ.Σ. καταρτίζει τον τελικό σχεδιασµό αντιπυρικής προστασίας και κατανέµει το απαραίτητο εποχικό προσωπικό στις περιφερειακές του υπηρεσίες, εξασφαλίζει την ηµερήσια έκδοση δελτίου πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς επόµενης ηµέρας για όλους τους νοµούς της χώρας ή και υποδιαιρέσεις αυτών. Οι κατά τόπους νοµαρχιακές διοικήσεις του Π.Σ. υποβάλλουν στις οικείες Νοµαρχίες µέχρι τέλους Μαρτίου κάθε έτους τον συνολικό σχεδιασµό για την άµεση αναγγελία και καταστολή των πυρκαγιών δασών και γενικότερα της υπαίθρου, ο οποίος πρέπει να συνοδεύεται από χάρτες. Όταν υπάρξει πληροφορία για την έναρξη πυρκαγιάς, στο τηλεφωνικό κέντρο (199) στην πρωτεύουσα κάθε νοµού, το Π.Σ. υποχρεούται σε άµεση κινητοποίηση του προσωπικού και των µέσων για τη γρήγορη και αποτελεσµατική επέµβαση και παράλληλα ενηµερώνει το συντονιστικό όργανο του Π.Σ. (Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ.), εκτιµά τη σοβαρότητα της πυρκαγιάς και ζητά αναλόγως τη συνδροµή των λοιπών εµπλεκοµένων φορέων όταν αυτή απαιτείται, ζητά αεροπορική προσβολή και αν χρειαστεί επιτάσσει τα απαραίτητα µέσα από ΟΤΑ και άλλους φορείς. Η πρώτη επίσκεψη στη φωτιά έχει και τη δυνατότητα προσβολής. ΟΠεριφερειάρχης του Π.Σ.είναι ο επιχειρησιακός επικεφαλής. Μπορεί να συνεργαστεί µε όποιον κρίνει αυτός απαραίτητο εκείνη τη στιγµή. εν είναι ανάγκη να παρίσταται ο ίδιος σε κάθε συµβάν, αφού µπορεί να συντονίσει και ο τοπικός διοικητής. Μετά την πυρκαγιά, το Π.Σ. είναι υπεύθυνο για τη φύλαξη της καµένης έκτασης από κινδύνους αναζωπύρωσης, ενώ ενηµερώνει εγγράφως την οικεία Περιφέρεια, τη Νοµαρχία και τις αρµόδιες κατά τόπο δασικές υπηρεσίες για όλες τις πυρκαγιές καθώς και για την καείσα έκταση σε κάθε πυρκαγιά. Χαρακτηριστικά ΤοΠ.Σ. δεν διαθέτει ειδική ξεχωριστή διοικητική οργάνωση για τη δασοπυρόσβεση. Το προσωπικό και τα µέσα που επιστρατεύονται για τη δασοπυρόσβεση Χρησιµοποιούνται και για την υπόλοιπη πυροσβεστική δραστηριότητα. Η εκπαίδευση των µόνιµων στελεχών του Π.Σ. γίνεται στην Πυροσβεστική Ακαδηµία,σε τρεις βασικές σχολές: των Πυροσβεστών, των Αρχιπυροσβεστών και των Ανθυποπυραγών. ιδάσκονται µαθήµατα δασοπυρόσβεσης, αλλά ελάχιστα ο Χειρισµός της βλάστησης. Οι εποχικοί δασοπυροσβέστες προσλαµβάνονται µε 5µηνες (πλέον 8µηνες) συµβάσεις και δεν λαµβάνουν καµία εκπαίδευση καθώς προσλαµβάνονται πολύ αργά και δεν υπάρχει χρόνος. Μαθαίνουν πρακτικά από την εµπειρία που αποκοµίζουν. Η πλειονότητα των θυµάτων του Π.Σ.από τις φωτιές είναι εποχικοί δασοπυροσβέστες. Φαίνεται πως δεν υπάρχει ισοκατανοµή του ανθρώπινου δυναµικού σε όλες τις Περιφέρειες όπου αναπτύσσονται πυροσβεστικές µονάδες, µε τις κεντρικές πόλεις 5
(Αθήνα - Θεσσαλονίκη) να συγκεντρώνουν περισσότερα άτοµα αλλά και περισσότερες αιτήσεις µετάθεσης. Ωςαποτέλεσµα, η Περιφέρεια εµφανίζεται υποστελεχωµένη. Τον τελευταίο καιρό συνηθίζεται ο Περιφερειακός ιοικητής του Π.Σ. να παρίσταται σε όλα τα συµβάντα, ειδικά κάτω από την πίεση της κοινής γνώµης, των πολιτικών και των ΜΜΕ, κάτι που δεν διευκολύνει το έργο του. Επίσης, έχει αναφερθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις πολιτικοί και ΜΜΕ παρεµβαίνουν στο έργο του συντονισµού και απαιτούν αλλαγή του τρόπου κατανοµής των µέσων (ιδιαίτερα εναέριων) και θέτουν άλλες προτεραιότητες από αυτές που ενδεχόµενα να επέλεγε ο συντονιστής. Στο Π.Σ. υπάρχουν πεζοπόρα τµήµατα, εξοπλισµένα µε πυροσβεστήρες και εργαλεία,αλλά δεν δρουν σε όλες τις περιφέρειες. Κατά τις πυρκαγιές του τελευταίου καλοκαιριού στην Πελοπόννησο είχαν ελάχιστη δράση. Η συνεργασία µε τη ασική Υπηρεσία στην πράξη είναι η ελάχιστη δυνατή. Οι σχέσεις µεταξύ των στελεχών των δύο υπηρεσιών είναι σε πολλές περιοχές καλές, αλλά η φύση των υποχρεώσεων που έχει το Π.Σ. µε επιφυλακή και επιχειρησιακή ετοιµότητα δεν ταιριάζει µε το κλασσικό ωράριο του δηµοσίου των δασικών υπηρεσιών. Ο νόµος προβλέπει ένα επίπεδο συνεργασίας που περιορίζεται σε τυπικές αναφορές και αναγγελίες, ενώ κατά τον συντονισµό δεν παρίσταται ο ασάρχης, τόσο γιατί αυτό δεν προβλέπεται από τον νόµο, όσο και γιατί η ευθύνη της επιχείρησης βαραίνει τον αξιωµατικό του Π.Σ. και µόνο αυτόν. Όποτε υπάρχει συνεργασία, αυτή βασίζεται σε προσωπικές πρωτοβουλίες των εµπλεκοµένων και όχι σε σχεδιασµένες ενέργειες. Ο επιχειρησιακός προϊστάµενος του Π.Σ, κατά τη διάρκεια της φωτιάς µπορεί να Ζητήσει ενίσχυση από τους ΟΤΑ σε κάθε επίπεδο µέσα από τον τοπικό διοικητή. Η αποτελεσµατικότητα της συνεργασίας εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τις προσωπικές σχέσεις µεταξύ των συντελεστών. Το Π.Σ. δεν αξιοποιεί τους εθελοντές. Αν και υπάρχουν θεσµοθετηµένοι κανονισµοί, οι εθελοντές δεν µπορούν να εµπλακούν σε συµβάντα καθώς είναι πληµµελώς Εξοπλισµένοι και εκπαιδευµένοι, ενώ συχνά τα κίνητρα για την παρουσία τους Σχετίζονται µόνο µετά µόρια των προσλήψεων στοπ.σ.(1) β. ασική Υπηρεσία οµή και διοίκηση Η ασική Υπηρεσία µέχρι το 1996, σε περιφερειακό αλλά και νοµαρχιακό επίπεδο ανήκε στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων (Υπ. Γεωργίαςτότε). Από τότε µεταφέρθηκε και ανήκει στο Υπουργείο Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης και ειδικότερα στις Περιφέρειες. Στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων ανήκει σήµερα η Γενική ιεύθυνση Ανάπτυξης & Προστασίας ασών και Φυσικού Περιβάλλοντος, στην οποία µε τη σειρά της υπάγεται η ιεύθυνση Προστασίας ασών & Φυσικού Περιβάλλοντος. Εκεί ανήκει το Τµήµα Πρόληψης και Καταστολής ασικών Πυρκαγιών, που µέχρι το 1998 είχε τον συντονισµό της αντιπυρικής προστασίας στην Ελλάδα. Από το 1998 και µετά, µε µόνη αρµοδιότητα την πρόληψη, ο ρόλος του έχει ατονήσει. Στην ουσία είναι η αρµόδια υπηρεσία για την παροχή Οδηγιών και κατευθύνσεων στις περιφερειακές δασικές υπηρεσίες για το σχεδιασµό και την υλοποίηση των µέτρων πρόληψης των δασικών πυρκαγιών. Οι περιφερειακές δασικές υπηρεσίες εποπτεύουν και καθοδηγούν τις νοµαρχιακού επιπέδου δασικές υπηρεσίες για τη σωστή εφαρµογή των κατευθύνσεων και οδηγιών του Υπουργείου για τον σχεδιασµό και την υλοποίηση των µέτρων πρόληψης των δασικών πυρκαγιών. Αρµοδιότητες Η ασική Υπηρεσία έχει την ευθύνη του σχεδιασµού και της υλοποίησης των µέτρων 6
Πρόληψης των δασικών πυρκαγιών, χωρίς να έχει την ευθύνη για αντίστοιχο σχεδιασµό και υλοποίηση των κατασταλτικών µέτρων. Επίσης είναι υπεύθυνη για τον σχεδιασµό και την υλοποίηση ή επίβλεψη έργων αποκατάστασης των καµένων περιοχών, όπου συµπεριλαµβάνεται και η γενικότερη προστασία (νοµική, διοικητική) των περιοχών αυτών. Κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, η οποία διαρκεί από 1ηΜαΐου µέχρι 31 Οκτωβρίου, λειτουργεί συντονιστικό όργανο όλων των δυνάµεων, που εµπλέκονται άµεσα στη δασοπυρόσβεση µε τη συµµετοχή κυρίως του Π.Σ. που στελεχώνεται και από προσωπικό των Υπουργείων Εθνικής Άµυνας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και της ΕΛ.ΑΣ. Το προσωπικό αυτό υποστηρίζει το έργο του συντονιστή αξιωµατικού του Π.Σ., ενεργώντας ως σύνδεσµος µε τις υπηρεσίες και τις µονάδες του τοµέα τους για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής συνεργασίας. Στην αρµοδιότητα των ασικών Υπηρεσιών ανήκει η εκπαίδευση και ενηµέρωση των πολιτών σε θέµατα πρόληψης δασικών πυρκαγιών. Σύµφωνα µε τον νόµο, η κεντρική δασική υπηρεσία του Υ.Α.Α.Τ. οφείλει να συνεργάζεται µε το Αρχηγείο του Π.Σ. για την κατάρτιση των πυροσβεστικών κανονισµών και διατάξεων, τη συγκέντρωση και επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων πυρκαγιών και την αποστολή τους στις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον συµµετέχει κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου µε στελέχη της δασολογικής εκπαίδευσης στη στελέχωση των συντονιστικών κέντρων του Π.Σ. (Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ.) και των ενόπλωνδυνάµεων (Σ.Κ.Ε..) σε 24ωρηβάση. Οι περιφερειακές δασικές υπηρεσίες µεριµνούν για την έγκαιρη συλλογή και υποβολή προς την κεντρική υπηρεσία των στατιστικών δεδοµένων των πυρκαγιών στο τέλος του έτους. Είναι υπεύθυνες για την έγκαιρη έκδοση από το αρµόδιο όργανο των αναδασωτικών πράξεων και τέλος επιµελούνται για την έγκαιρη κατάρτιση και µεριµνούν για την έγκριση των αναγκαίων µελετών για την αποκατάσταση των βλαβών του δάσους από την πυρκαγιά. Σε νοµαρχιακό επίπεδο, οι ιευθύνσεις ασών και τα ασαρχεία καταρτίζουν και υποβάλλουν προς έγκριση στο Νοµαρχιακό Συµβούλιο το πρόγραµµα ηµοσίων Επενδύσεων για τη χρηµατοδότηση των αναγκαίων µέτρων πρόληψης, συγκεντρώνουν τα στοιχεία µιας καµένης έκτασης αµέσως µετά την υποβολή των στοιχείων από το Π.Σ. και συντάσσουν απογραφικό δελτίο, συγκεντρώνουν τα στοιχεία (χαρτογράφηση) για την καείσα έκταση που υπάγεται στη δική τους αρµοδιότητα για την εµπρόθεσµη έκδοση της αναδασωτικής πράξης και των απαγορευτικών διατάξεων βοσκής και µεριµνούν για την προστασία, αποκατάσταση και ανάπτυξη των καµένων δασών. Οι ιευθύνσεις ασών και τα ασαρχεία διαθέτουν υπαλλήλους µε δασολογική ή τεχνολογική/δασοπονική εκπαίδευση για τη συµµετοχή τους στο συντονιστικό τοπικό όργανο,όταν αυτό συγκαλείται και λειτουργεί. Επίσης είναι υποχρεωµένοι να παραδίδουν στις πυροσβεστικές υπηρεσίες χάρτες που εµφανίζουν τα δάση κατά δασοπονικό είδος, τους δρόµους, τα σηµεία υδροληψίας και γενικά την υπάρχουσα υποδοµή, που θα χρησιµοποιηθεί σε περίπτωση πυρκαγιάς. Κατά το δίµηνο εκεµβρίου Ιανουαρίου κάθε έτους οι πυροσβεστικές υπηρεσίες ζητούν από τις οικείες δασικές υπηρεσίες την ενηµέρωση των χαρτών µε τα νέα έργα που τυχόν προστέθηκαν. Στο πλαίσιο του σχεδιασµού και της υλοποίησης των µέτρων πρόληψης των δασικών πυρκαγιών, τα ασαρχεία υλοποιούν συνήθως τις εξής δράσεις για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών: πρόγραµµα συντήρησης δασικού οδικού δικτύου, πρόγραµµα συντήρησης υδατοδεξαµενών και διενέργεια κρασπεδικών υλοτοµιών µε έµφαση σε συγκεκριµένες περιπτώσεις (περιαστικά δάση, αναδασώσεις κωνοφόρων, καλλιεργητικές υλοτοµίες). Τα παραπάνω υλοποιούνται µε πιστώσεις που διατίθενται από ηµόσιες Επενδύσεις και είναι ανάλογα µε τον χαρακτηρισµό επικινδυνότητας της περιοχής ευθύνης του κάθε ασαρχείου.(1) 7
Χαρακτηριστικά Οι περιφερειακές και τοπικές δασικές υπηρεσίες, που καλούνται να εφαρµόσουν τη δασική πολιτική της χώρας και κατ επέκταση τα µέτρα πρόληψης των πυρκαγιών, δεν συνδέονται διοικητικά µε την κεντρική δασική αρχή του Υ.Α.Α.Τ. Η συµµετοχή δασολόγων του Υ.Α.Α.Τ. στα συντονιστικά κέντρα αφορά κυρίως Επικουρικό έργο, το οποίο περιορίζεται στη λήψη πληροφοριών από τα ασαρχεία για τα διάφορα συµβάντα και στο αίτηµα για κινητοποίηση δυνάµεων µέσω ΟΤΑ. Η εµπειρία δείχνει ότι η εµπλοκή ή όχι των δασολόγων στις ενέργειες αυτές εξαρτάται από την προσωπικότητα και τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάµεσα στα εµπλεκόµενα άτοµα. Η διάρθρωση των δασικών υπηρεσιών δεν προβλέπει ειδικό διοικητικό τµήµα για τις δασικές πυρκαγιές, παρά µόνο το γενικότερο Τµήµα Προστασίας ασών & Φυσικού Περιβάλλοντος στο Υ.Α.Α.Τ. Οι πιστώσεις από τις δηµόσιες επενδύσεις που εγκρίνονται ανά έτος για τον σκοπό της πρόληψης, ποτέ δεν κρίνονται ικανοποιητικές από τη ασική Υπηρεσία και υπολείπονται κατά πολύ από τα αιτηθέντα ποσά. Το δασικό προσωπικό δεν λαµβάνει καµιά εκπαίδευση για την αντιµετώπιση των δασικών πυρκαγιών, ιδιαίτερα µετά τη µεταφορά της ευθύνης δασοπυρόσβεσης στη Πυροσβεστική Υπηρεσία. Οι υπάλληλοι πανεπιστηµιακής (δασολόγοι) και Τεχνολογικής εκπαίδευσης (τεχνολόγοι δασοπονίας) έχουν διδαχτεί λίγα σχετικά Μαθήµατα κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. εν υπάρχει καµία περαιτέρω κατάρτιση. Κανένας δασικός υπάλληλος δεν συµµετέχει στον συντονισµό της καταστολής µιας δασικής πυρκαγιάς. Το νοµικό πλαίσιο της πυροπροστασίας δεν υποχρεώνει τη ασική Υπηρεσία σε συµµετοχή στην προσπάθεια καταστολής µιας δασικής πυρκαγιάς, ούτε στο συντονισµό της προσπάθειας αυτής. Μόνο όταν οι δασικοί κληθούν από το Π.Σ. συµµετέχουν επιτόπου ανάλογα µε το µέγεθος της καταστροφής. Η συνεισφορά και ο ρόλος σε αυτές τις περιπτώσεις περιορίζεται συνήθως στην υπόδειξη της προσέγγισης της περιοχής της πυρκαγιάς. Για τις ήδη υπάρχουσες ευθύνες στην αντιπυρική προστασία, η ασική Υπηρεσία είναι εµφανώς αποδυναµωµένη, κυρίως από πλευράς έµψυχου δυναµικού, αλλά και µέσων. γ.γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας και ΟΤΑ οµή και διοίκηση Η Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης που πρόσφατα συµπεριέλαβε και το Υπουργείο ηµόσιας Τάξης. Περιλαµβάνει τη Γενική ιεύθυνση Συντονισµού, η οποία µε τη σειρά της περιλαµβάνει το Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας, τη ιεύθυνση Σχεδιασµού και Αντιµετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και άλλες διευθύνσεις. Πρόκειται για ένα επιτελικό όργανο σχεδιασµού και συντονισµού χωρίς εκτελεστικό κοµµάτι και χωρίς αποκεντρωµένες υπηρεσίες. Αρµοδιότητες Οι αρµοδιότητες της ΓΓΠΠ µε βάση το νοµικό πλαίσιο είναι: η έκδοση προς τις Νοµαρχίες και τους Ο.Τ.Α εγκυκλίων οδηγιών για τη λήψη µέτρων που αφορούν την πρόληψη υπαίθριων πυρκαγιών και τον έλεγχο της αποτελεσµατικότητάς τους. 8
Ηεξέταση κατά τις συνεδριάσεις του εκάστοτε Συντονιστικού Νοµαρχιακού Οργάνου(ΣΝΟ) των αποτελεσµάτων της προηγούµενης αντιπυρικής περιόδου, η εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας του µηχανισµού για την αντιµετώπιση των δασικών πυρκαγιών,ο εντοπισµός τυχόν προβληµάτων στη συνεργασία µεταξύ των εµπλεκοµένων φορέων και η λήψη αποφάσεων για τη βελτίωση του µηχανισµού καταστολής και την καλύτερη οργάνωση της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών. Οι ΟΤΑ (Νοµαρχίες, ήµοι ή Κοινότητες) συµµετέχουν στην πρόληψη των πυρκαγιών µέσα από τα αντίστοιχα συντονιστικά όργανα. Εκεί παρίστανται εκπρόσωποι των ΟΤΑ, του Π.Σ.,των ενόπλων δυνάµεων, σωµάτων ασφαλείας και δασικών υπηρεσιών. Χαρακτηριστικά Η ΓΓΠΠ δεν διαθέτει ειδικό τµήµα για τις δασικές πυρκαγιές αλλά είναι γενικά αρµόδια για τον συντονισµό πρόληψης και καταστολής όλων των φυσικών καταστροφών. Κύριο µέληµα της ΓΓΠΠ είναι η κήρυξη σε έκτακτη ανάγκη των περιοχών που πλήττονται από καταστροφές, ανάλογα µε την ένταση των καταστροφών αυτών. Με τον τρόπο αυτό, ανοίγει ο δρόµος στους αρµόδιους φορείς να αναθέσουν σε ιδιώτες µέρος των εργασιών καταστολής, χωρίς να προβούν σε χρονοβόρες διαδικασίες, όπως είναι οι ανοιχτοί διαγωνισµοί. Η ΓΓΠΠ δεν εµπλέκεται σε επίπεδο πρόληψης µε κονδύλια και υπηρεσίες που Προορίζονται για σχετικά έργα. Ορίζει κριτήρια κατανοµής της ΣΑΤΑ, τις ζώνες Επικινδυνότητας και προβαίνει σε συστάσεις. Η συνεργασία µε τα ασαρχεία περιορίζεται στη σύνταξη του χάρτη επικινδυνότητας ενώ µε το Π.Σ. στη µεταφορά αιτηµάτων του σώµατος για διάθεση µέσων προς τους ΟΤΑ. Η ΓΓΠΠ έχει προσωπικό 35 ατόµων µόνο, ενώ µέχρι πρόσφατα αυτό περιοριζόταν στα 15 άτοµα. Με τα γραφεία πολιτικής προστασίας των Νοµαρχιών δεν υπάρχει παρά ελάχιστη συνεργασία, καθώς αυτά υπάγονται στις Νοµαρχίες και η ΓΓΠΠ µπορεί µόνο να απευθύνει συστάσεις. Τα Συντονιστικά Νοµαρχιακά Όργανα (ΣΝΟ) φέρνουν στο ίδιο τραπέζι όλους τους φορείς που µπορούν να παίξουν ρόλο στην πρόληψη, αλλά δεν έχουν τη δύναµη να υλοποιήσουν τις αποφάσεις τους και συχνά καταλήγουν σε διαπιστώσεις και κοινοποιήσεις ελλείψεων και αδυναµιών. Κατά τη φάση της καταστολής, οι ΟΤΑ κινητοποιούν και διαθέτουν µέσα των ιδίων ή των πολιτών, είτε εθελοντικά, είτε µε αµοιβή ή µε επιστράτευση, όταν ζητηθεί κάτι τέτοιο από το Π.Σ. Η αποτελεσµατικότητα των κινήσεων αυτών εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τις διαπροσωπικές σχέσεις των συντελεστών της κατάσβεσης και από τον σχεδιασµό που προηγήθηκε µέσω του ΣΝΟ ή άλλων οργάνων και επαφών. Κατά το προηγούµενο καλοκαίρι υπήρξαν παραδείγµατα ηµάρχων που εξάντλησαν τη δραστηριότητά τους ζητώντας αεροπλάνα µέσω των ΜΜΕ και έπαιξαν αρνητικό ρόλο στον συντονισµό της καταστολής. Υπήρξαν και θετικά παραδείγµατα εκπροσώπων ΟΤΑ που έδρασαν µε δική τους πρωτοβουλία και µαζί µε εθελοντές έσωσαν σηµαντικές εκτάσεις και περιουσίες αποµακρύνοντας τη βλάστηση µπροστά από το µέτωπο της φωτιάς και σβήνοντας µικρές εστίες και αναζωπυρώσεις. δ.εθελοντές και εθελοντικές οργανώσεις Αρµοδιότητες και ένταξη των εθελοντών σε φορείς Στο έργο της πυροφύλαξης έρχονται συχνά να βοηθήσουν µεµονωµένοι εθελοντές και εθελοντικές οργανώσεις. Ο ν. 1951/1991 καθιέρωσε τον θεσµό του εθελοντή πυροσβέστη. Στη συνέχεια εκδόθηκε το Π. 32/1992 που αποτελεί τον κανονισµό 9
οργάνωσης και λειτουργίας των εθελοντικών πυροσβεστικών σταθµών, ενώ µε την 8281/Φ.101.4/17-4-1995 υπουργική απόφαση καθορίστηκαν τα βασικά φορητά µέσα πυρόσβεσης των εθελοντικών πυροσβεστικών κλιµακίων. Οι εθελοντές αυτοί πρέπει να πληρούν κάποιους κανόνες και να λειτουργούν κάτω από το συντονισµό των αξιωµατικών του ΠΣ. Το ΠΣ είναι υπεύθυνο για την εκπαίδευση των εθελοντών. Οι εθελοντές, αφού εκπαιδευτούν, µπορούν να συγκροτήσουν εθελοντικό πυροσβεστικό κλιµάκιο σε κάποιο σταθµό του ΠΣ. Ο νόµος προβλέπει και τη δυνατότητα ίδρυσης εθελοντικών πυροσβεστικών σταθµών, των οποίων η λειτουργία εποπτεύεται και κανονίζεται από το Π.Σ. Τη χρηµατοδότηση του εξοπλισµού, της στέγασης και άλλων αναγκών λειτουργίας των εθελοντικών πυροσβεστικών µονάδων αναλαµβάνουν οι ΟΤΑ. Για τη στελέχωση των εθελοντικών κλιµακίων και σταθµών, η πολιτεία προσφέρει µια σειρά από κίνητρα µε πιο σηµαντικό την απόκτηση µορίων για πρόσληψη σε µελλοντική προκήρυξη θέσεων στο Π.Σ. Πέρα από τους µεµονωµένους εθελοντές, το ΠΣ (και σε µερικές περιπτώσεις η ασική Υπηρεσία) δέχονται βοήθεια από εθελοντικές οργανώσεις. Η βοήθεια αυτή αφορά την πυροφύλαξη σε περιαστικά δάση, την προσφορά εµπλοκής κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς και την αποκατάσταση µε τη µορφή εθελοντικών αναδασώσεων. Εθελοντές παίζουν επίσης µεγάλο ρόλο στην καθοδήγηση των πυροσβεστικών µονάδων και στην υπόδειξη ορεινών διαδροµών, εάν είναι επαγγελµατικά (βοσκοί, αγρότες) ήερασιτεχνικά (ορειβάτες, κυνηγοί,αθλητές) γνώστες των περιοχών. Μια άλλη σηµαντική συµβολή των εθελοντών είναι η ενηµέρωση των πολιτών, ιδιαίτερα κατά την αντιπυρική περίοδο. Χαρακτηριστικά Τα κυριότερα ζητήµατα που παρατηρούνται στην εµπλοκή των εθελοντών πυροσβεστών είναι συνοπτικά τα εξής: Τα κίνητρα προσέλκυσης εθελοντών λειτούργησαν µάλλον αρνητικά, αφού προσέλκυσανσε πολλές περιπτώσεις περιβαλλοντικά αδιάφορους πολίτες που δεν έδειχναν προσήλωση στο αντικείµενο. Κατά το καλοκαίρι του 2007, σε ορισµένους οικισµούς προέκυψαν αυτοσχέδιες εθελοντικές οµάδες που συνέβαλαν τα µέγιστα στην προστασία των περιουσιών αλλά και της φύσης από τη φωτιά. Η ουσιαστική όµως εµπλοκή και βοήθεια των οργανώσεων αυτών στο έργο της πυροπροστασίας δεν γίνεται σωστά, καθώς δεν υπάρχει σύστηµα αξιολόγησης των οργανώσεων αυτών µε αποτέλεσµα κάποιες από αυτές να συγκροτούνται µε αυτοσκοπό την είσπραξη της επιχορήγησης από τη ΓΓΠΠ. Οι µηχανισµοί για την οικονοµική, τεχνική στήριξη και κατάρτιση των εθελοντών και των εθελοντικών οργανώσεων δεν λειτουργούν όπως πρέπει, µε αποτέλεσµα οι εθελοντές πυροσβέστες να µη συµβάλλουν στη δασοπυρόσβεση. Η εκπαίδευση είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Ο ν. 1951/1991 υποχρεώνει τους Εθελοντές να παρακολουθήσουν 72 ώρες εκπαίδευσης στη βασική θεωρία και Πρακτική της πυροσβεστικής τέχνης για να αποκτήσουν την ειδική κάρτα του εθελοντή πυροσβέστη, όµως στην πραγµατικότητα οι ώρες αυτές είναι εννέα βάρδιες σε υπηρεσία τηλεφωνείου. Στις λίγες περιπτώσεις που κάποιοι εθελοντές εκπαιδεύτηκαν καλά και έγιναν χρήσιµοι για το ΠΣ, αυτό ήταν αποτέλεσµα θέλησης και προσπάθειας του ίδιου του εκπαιδευόµενου. εν παρέχεται ο απαραίτητος ατοµικός προστατευτικός εξοπλισµός, αφού το ΠΣ Προτιµά να εξοπλίζει επαγγελµατίες πυροσβέστες, ενώ πολλοί εθελοντές αδιαφορούν για αυτόν. 10
ε.άλλοι φορείς Το ΥΠΕΧΩ Ε είναι το υπουργείο στο οποίο υπάγονται οι Φορείς ιαχείρισης (Φ ) των προστατευόµενων περιοχών. Οι προστατευόµενες περιοχές πλήττονται συχνά από καταστροφικές δασικές πυρκαγιές µε χαρακτηριστικό παράδειγµα την περυσινή πυρκαγιά που έκαψε το µισό περίπου ελατοδάσος στον πυρήνα τουεθνικού Πάρκου της Πάρνηθας. Κάποιες προστατευόµενες περιοχές έχουν Φ, µε βάση τους νόµους 2742/1999 και 3044/2002, στους οποίους συµµετέχουν εκπρόσωποι συναρµόδιων υπουργείων, τοπικοί φορείς, και ΜΚΟ που έχουν ήδη αναφερθεί πιο πάνω. Οι ίδιοι φορείς αυτοί αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα χρηµατοδότησης, συντονισµού και θεσµικών δυνατοτήτων παρέµβασης. Κύρια αρµοδιότητα των Φ είναι η έκδοση κανονισµών και σχεδίων λειτουργίας και διαχείρισης της εκάστοτε προστατευόµενης περιοχής και η οργάνωση της υλοποίησής τους. Ο κανονισµός διαχείρισης δεν υπάρχει για όλες τις περιοχές και όπου υπάρχει σπάνια περιλαµβάνει θέµατα δασικών πυρκαγιών. Το Υπουργείο Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης & Αποκέντρωσης, στο οποίο ενσωµατώθηκε και το πρώην Υπουργείο ηµόσιας Τάξης, έχει την υποχρέωση από τον νόµο, πέρα από τις κατευθυντήριες γραµµές προς τις υπηρεσίες και τον έλεγχο του έργου τους, να αξιολογεί την τρέχουσα κατάσταση και να προτείνει µέτρα. Η Ελληνική Αστυνοµία αναλαµβάνει να ρυθµίζει ζητήµατα τροχαίας κίνησης κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών, να απαγορεύει προληπτικά την πρόσβαση σε δάση και δασικές εκτάσεις κατά την επικίνδυνη για φωτιά περίοδο, να διευκολύνει στην εκκένωση περιοχών, να διερευνά µαζί µε το ΠΣ θέµατα εµπρησµών και να συµµετέχει στα µεικτά περίπολα. Το Υπουργείο Εθνικής Άµυνας συµµετέχει σε συσκέψεις συντονισµού και παρέχει αξιωµατικούς των ενόπλων δυνάµεων για υπηρεσία στα συντονιστικά κέντρα, διαθέτει τα εναέρια µέσα και τους πιλότους προς ενίσχυση των πυροσβεστικών δυνάµεων και κινητοποιεί τις δυνάµεις του ανάλογα µε τα αιτήµατα του συντονιστή κατάσβεσης της πυρκαγιάς. Επίσης,αναλαµβάνει να µειώνει τις βολές κατά το θέρος και να συντηρεί καθαρά τα πεδία βολής. Άλλοι φορείς που έχουν υποχρεώσεις είναι η ΕΗ και ο ΟΣΕ, καθώς υποχρεούνται να µεριµνούν ώστε να αποτρέπουν πυρκαγιές που προέρχονται από το δίκτυό τους.(1) 11
3. Πυρκαγιές στην Ηλεία- Πρόληψη και καταπολέµηση α.γενικη περιγραφή του Ν.Ηλειας ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ Ν.ΗΛΕΙΑΣ Η συνολική έκταση του νοµού ανέρχεται στα 268.100 ha (2.681.000) στρέµµατα και αντιπροσωπεύει το µεγαλύτερο µέρος του δυτικού τµήµατος της Πελοποννήσου. άση και δασικές εκτάσεις του νοµού έχουν εκταση 90.600 ha ο παρακάτω πίνακας εµφανίζει την κατανοµή των δασών και δασικών εκτάσεων πριν αλλά και µετά την πυρκαγιά του 2007. 12
β. Περιγραφή του φαινοµένου της πυρκαγιάς Για να καταλήξουµε στο πως µπορούµε να αντιµετωπίσουµε µια πυρκαγιά είναι αναγκαίο να γνωρίζουµε τον τρόπο µε τον οποίο ή ίδια λειτουργεί ποιός είναι ο τρόπος που εξαπλώνεται ως ανταποκρίνεται στις διάφορες καιρικές συνθήκες και στα διάφορα είδη χλωρίδας ποιοι είναι οι παράγοντες εκείνοι που επηρεάζουν την εξέλιξη της, πως µπορούµε να αποτρέψουµε (πρόληψη) την έναρξη της. Φωτιά είναι το αποτέλεσµα χηµικές διεργασίας για την οποία απαιτεί τη συνύπαρξη τριών στοιχείων που απαρτίζουν το λεγόµενο τρίγωνο της φωτιάς. Αυτά είναι η θερµότητα, ο αέρας, (οξυγόνο) και η καύσιµη ύλη. Εαναναιρεθεί έστω και ένας από τους παράγοντες αυτούς η φωτιά παύει να υφίσταται. σε αυτή στην αρχή στηρίζεται η µέθοδοι πρόληψης και καταστολής. θα προσπαθήσουµε να περιγράψουµε αναλυτικά και εκλαϊκευµένα τους παράγοντες που επηρεάζουν αυτά τα τρία στοιχεία. Η θερµότητα είναι η σπίθα που θα δηµιουργήσει την πυρκαγιά δηλαδή για εµπρηστές από αµέλεια ( ΕΗ, καλλιεργητές, παραθεριστές, Εργασίες σε αγροικίες, περαστικοί µε τσιγάρο, σιδηρόδροµοι, στρατιωτικές ασκήσεις κ.α) και οι εµπρηστές από πρόθεση( καταπατητές, δηµιουργία βοσκοτόπων, πυροµανείς κ.α) αυτή η σπίθα θα επηρεαστεί και από τα καιρικά φαινόµενα. Ο αέρας (οξυγόνο) επηρεάζεται από τα καιρικά φαινόµενα ανέµους υγρασία το υψόµετρο όσο πιο ψηλά τόσο µικρότερη περιεκτικότητα οξυγόνου την θέση της καύσιµης ύλης και το σηµείο εξέλιξης πυρκαγιάς η κορύφωση επί κορυφή επί κορυφή στη βλάστηση έρπουσα κάτω από αυτή και εδάφους κάτω από τα φυλοστρώµατα Η καύσιµη ύλη επηρεάζεται από την ποσότητα τη θέση και την ποιότητα της δε φτάνει µόνο να έχουµε µεγάλη ποσότητα καύσιµης ύλης αλλά θα πρέπει να υπάρχει συνέχεια σε αυτή (δάση χωρίς αντιπυρικές ζώνες επαφή αγροικίας -καλλιεργειών σιδηρόδροµος κ.α µε δάσος,ξερά κλαδιά και φύλλα,άνεµος) αλλά και να είναι σε θέση να αναφλεγεί και να συντηρήσει την καύση (ξηρασία ανέµος επίπεδα υγρασιαςστα φυτά, αντοχή του ξύλου στην πυρκαγιά και ευκολία µετάβασης αυτής όπως κουκουναριά σε αντίθεση µε το έλατο. 13
γ.σχεδιασµος Π.Υ Αντλώντας φράσεις από τη λαϊκή θυµοσοφία θα ακούσουν να λένε πως η φωτιά το πρώτο λεπτό σβήνει µε ένα ποτήρι νερό στα δέκα λεπτά τηνσβήνει η Πυροσβεστική και στη µια ώρα σβήνει µόνη της όταν τα κάψει όλα, δεν χρειάζεται τίποτε από τα προηγούµενα θα συµπληρώναµε εµείς αν φροντίσουµε να µη βρεθεί η σπίθα (πρόληψη) η να βρεθεί η καύσιµη ύλη στις κατάλληλες συνθήκες. Κάπως έτσι έκανε και το τοπικό σχεδιασµό η πυροσβεστική υπηρεσία χρησιµοποιώντας παρόµοιο προγραµµατισµό µε τους προκατόχους που υπήρξε και αρωγός τους, της δασικής υπηρεσίας.οι αρχές που διέπουν αυτόν το σχεδιασµό καταστολής είναι: O έγκαιρος εντοπισµός του συµβάντος λειτουργώντας έντεκα πυροσβεστικά φυλάκια (η ψυχή της υπηρεσίας) σε θέση να µπορούν να εντοπίσουν οι έµπειροι (είναι οι µόνοι που προσλαµβάνονται µε όριο ηλικίας 55χρ) και µόνιµα σε αυτή τη θέση (εξειδικευµένοι και ντόπιοι) προφυλακές της πυρκαγιάς την έναρξη της.επικουρικά περιπολούν µεικτάπεριπολικάαστυνοµίας και στρατού. Η άµεση επέµβαση µε την τοποθέτηση 1)24 πυροσβεστικών οχηµάτων επανδρωµένων µε έµπειρους -ντόπιους πυροσβέστες σε απόσταση τέτοια ώστε να υπάρχει µεγίστη ανταπόκριση 20 λεπτών από οποιοδήποτε σηµείο, ενώ ηµέρες µε µεγάλη επικινδυνότητα αυτά αυξάνονται ως και τέσσερα ακοµα,2) την περιοχή ελέγχουν και συντονίζουν επί εικοσιτετραώρου βάσεως 3 αξιωµατικοί Κρόνος µετακινούµενοι µε υδροφόρα οχήµατα 3)παράλληλα βρίσκονται σε επιφυλακή τα άτοµα της επόµενης βάρδιας4) αν χρειασθεί συνεπικουρούν πεζοπόρα τµήµατα από την Πάτρα και την Τρίπολη άµεσα 5)τα PZLσταθµεύουν και επιχειρούν από το αεροδρόµιο του Επιταλιου που βρίσκεται περίπου στο µέσο του νόµου µε ανταπόκριση από την ώρα που θα κληθούν µέχρι 15 λεπτά, από την ανατολη ως την ύση του ήλιου 6)στο αεροδρόµιο της Ανδραβίδας που βρίσκεται στα βόρεια του νοµού µετασταθµεύουν CL215 και CL415 (καναντερ) 7)εύκολη παροχή νερού από σηµεία υδροληψίας σε όλη την περιοχή (κρουνοι,δεξαµενες, γεωτρήσεις, ποτάµια, λίµνες) 8) καλό δικτύο πρόσβασης στο δάσος όταν αυτό συντηρείτε έγκαιρα και σωστά κατά την θερινή και ξηρή περίοδο του έτους. 14
δ. Καταπολέµηση των δασικών πυρκαγιών Για την αποτελεσµατική καταπολέµηση των δασικών πυρκαγιών πρέπει να εκπληρώνονται οι παρακάτω προϋποθέσεις α) ταχύτητα επέµβασης Κάθε δασική πυρκαγιά αρχίζει σε µια µικρή φωτιά η οποία στην αρχή της εξέλιξη της µπορεί να καταπολεµηθεί πολύ εύκολα. Κατά γενικό κανόνα ως ο πιο γρήγορος είναι ο εντοπισµός µιας πυρκαγιάς τόσο πιο εύκολη είναι η κατάσβεσή της. Έτσι είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι σε περιοχές µε αυξηµένο κίνδυνο πυρκαγιάς, -η από τον αέρα επιτήρηση π.χµε αεροπλάνα, -ηυπάρξη παρατηρητηρίων, -ύπαρξη ζωνών η δρόµων που διευκολύνουν την προσπέλση της περιοχής και την κίνηση οχηµάτων και -η ταχεία επικοινωνία π.χ µε ραδιοτηλέφωνα είναι προϋποθέσεις µεγάλης σηµασίαςγια την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών. β)ακριβής γνώση της περιοχής Στην κατηγορία αυτή υπάγονται: 1) Η γνώση του δικτύου των οδών που υπάρχουν στην περιοχή η δυνατότητα βατότητας και το πλάτος των δρόµων αυτών, καθώς και η γνωσητου τύπου των ειδικών οχηµάτων που µπορούν να κινηθούν σε αυτούς. 2) Η γνώση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται το δάσος από πλευράς δοµής και σύνθεσης. 3) Η γνώση του ανάγλυφου της περιοχής. 4) Η γνώση του είδους και των θέσεων υδροληψίας. γ)ειδικές γνώσεις Αυτό σηµαίνει 1. Γνώση του βαθµού ευφλεκτηκότιταςκαι ευπάθειας απέναντι σε πυρκαγιές των διαφόρων δασοπονικών ειδών. 2. Γνώση του τρόπου δηµιουργίας και εξέλιξης των διαφόρων ειδών πυρκαγιάς. 3. Γνώση του κινδύνου που απειλεί µια οµάδα καταθέσεις σε σχέση προς το είδος της πυρκαγιάς και τη δοµή της συστάδας. 4.Γνώση των δυνατοτήτων επεµβάσεις σε σχέση προς στις 1 και 3 περιπτώσεις. 15
Τρόποι κατάσβεσης µιας δασικής πυρκαγιάς Τρόποικατάσβεσης µιας δασικής πυρκαγιάς Με χώµα Έχοντας στο µυαλό το τρίγωνο καύσης είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι ρίχνοντας χώµα πάνω σε µια φωτιά, την αποµονώνουµε από το οξυγόνο του αέρα. ηλαδή µε το να ρίχνουµε χωµα σε µια φωτια την σβηνουµε προκαλώντας έλλειψη οξυγόνου. Για τον λόγο αυτό το χώµα ριχνετε πάντοτε στη βάση των φλωγων κατά µήκος του µετώπου της πυρκαγιάς για σε κείνο ακριβώς το σηµείο πραγµατοποιείται το φαινόµενο της καύσης.(σχηµα) (Τρόποςχρησιµοποίησηςτου χώµατοςγια την κατάσβεση δασικήςπυρκαγιάς) Φυσικά απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρµογή αυτού του τρόπου καταπολέµησης είναι η ύπαρξη διαθέσιµης ποσότητας χώµατος, γιατί είναι αυτονόητο ότι αυτή δεν µπορεί να εφαρµοστεί σε βραχότοπους.κάτι άλλο που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή κατά την εφαρµογή του τρόπου αυτού κατασβεσης είναι η αυξηµένη επιτήρηση ακόµα και µετά την κάλυψη µε χώµα της καύσιµης ύλης. Η ενέργεια αυτή είναι απαραίτητη γιατίπολλέςφορές η ύλη αυτή ιδιαίτερα όταν πρόκειται για βαριά καύσιµη ύλη µπορεί να σιγοκαίει για µεγάλο χρονικό διάστηµα κάτω από το χώµα και ξαναφουντώνει αργότερα προκαλώντας νέα προβλήµατα. Οπωσδήποτε η κάλυψη µε χώµα είναι µια απλή και αποτελεσµατική µέθοδος, ιδιαίτερα για τον έλεγχο πυρκαγιάς σε κατακείµενα κλαδιά δέντρων,πρέµνα και θάµνους,η οποία όµως εφαρµόζεται ολοένα και σπανιότερα. 16
Με χτυπήµατα Η µεθοδος αυτή η οποία εφαρµόζεται πάρα πολύ στη χώρα µας είναι απλή και χρησιµοποιείται για το σβήσιµο πυρκαγιών σε χόρτα η χαµηλούς θάµνους (βλ.σχήµα) (Κατάσβεση δασικής πυρκαγιάς µε κτυπήµατα) (α. Με πράσινο κλαδί -β. Με βρεγµένο σάκο) Κατά τη µέθοδο αυτή χρησιµοποιούνται -πράσινα κλαδιά, -βρεγµένοισάκοι από λινάτσα και -φτυάρια είναι τελικά φτερά προσαρµοσµένα σε κοντάρια. Τα χτυπήµατα πρέπει να γίνονται µε τέτοια κατεύθυνση ώστε οι σπινθήρες που δηµιουργούνται να κινούνται προς το µέρος του και η φωτιά (δηλαδή προς το εσωτερικό της). Αυτά αποβλέπουν στην αφαίρεση οξυγόνου από το σηµείο καύσης, µε ταυτόχρονο διαχωρισµό της ήδη καιγόµενηςδασικης ύλης από αυτή που ακόµα δεν άρχισε να καίγεται. Με νερό.το νερόσαν µέσο κατάσβεσης µιας πυρκαγιάς είναι γνωστό από αρχαιότατους χρόνους.παλαιότερα η χρησιµοποίησή του για την κατάσβεση δασικών πυρκαγιών α ήταν αρκετά προβληµατική. Τώρα πια µε τη βοήθεια της βιολογικής εξέλιξης οι δυσκολίες µεταφοράς και εκτόξευσης του έχουν ξεπεραστεί λίγο η πολύ µε το κατάλληλο µηχανολογικό εξοπλισµο. Έτσι σήµερα µε την διάνοιξη διχτύων δρόµων µέσα στα δασικά συµπλέγµατα είναι δυνατή η µεταφορά µεγάλων ποσοτήτων νερού και στη συνέχεια η εκτόξευση του στις θέσεις που χρειαζεται µε τη βοήθεια ειδικών οχηµάτων.ταυτόχρονα στην προσπάθεια αυτή κατάσβεσης µε νερό είναι απαραίτητο 17
να αναφερθεί και η δυνατότητα χρησιµοποίησή του από τον αέρα όπως αναφέρεται και στο αντίστοιχο κεφάλαιο. Σε γενικές γραµµές το νερό προκαλεί κατάσβεση µιας πυρκαγιάς µε δύο τρόπους: α)με µείωση της θερµοκρασίας κάτω από την θερµοκρασία ανάφλεξης του υλικού. Το νερό πέφτοντας πάνω στο υλικό που καίγεται θερµαινόµενο περνά από την υγρή στην αέρια κατάσταση δηλαδή µετατρέπεται σε ατµό. Η µετατροπή αυτή της κατάστασης στην οποία βρίσκεται απαιτεί µια µεγάλη ποσότητα θερµότητας, την οποία το νερό παίρνει από την καιγόµενη ύλη µε αποτέλεσµα να προκαλεί την ψύξη της.στο σηµείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι όσο πιο λεπτός είναι ο καταµερισµός της ποσότητας του νερού που ρίχνονται στο καιγόµενο υλικό (σταγονίδια η µε µορφή οµίχλης) τόσο πιο αποτελεσµατική είναι η επέµβαση. β) µε ελάττωση του οξυγόνου.είναι ήδη γνωστό ότι στο τρίγωνο καύσης ένας από τους παράγοντες ύπαρξης µιας πυρκαγιάς είναι και το οξυγόνο.όταν λοιπόν το νερό πέφτει πάνω στην καιγοµενη ύλη την περιβάλλει µε ένα λεπτό στρώµα, σαν φίλτρο και µε τον τρόπο αυτό την αποµονώνει από το οξυγόνο του αέρα προκαλώντας το σβήσιµο της.οι δυο κύριες αρχές στις οποίες στηρίζεται η κατάσβεση µιας πυρκαγιάς µε νερό είναι -η ψύξη και -η αποµόνωση της. Τα δύο αυτά βασικά αίτια κατάσβεσης έχουν µια διάρκεια ζωής.για το λόγο αυτό πρέπει να επαναλαµβάνεται η ρίψη νερού µέχρι το οριστικό σβήσιµό της φωτιάς γιατί αλλιώς υπάρχει κίνδυνος αναζωπύρωσης της.ο χρόνος που µεσολαβεί ανάµεσα σε δύο ρίψεις επηρεάζεται από ορισµένους παράγοντες τους παρακάτω: 1.την ποσότητα νερού που ρίχνεται κάθε φορά.είναι αυτονόητο ότι όταν ρίχνεται µικρή ποσότητα νερού πάνω στην πυρκαγιά αυτή επηρεάζεται ελάχιστα η καθόλου για το νερό εξατµίζεται πολύ γρήγορα. 2.το είδος της καύσιµης ύλης.στην περίπτωση που καίγονται ελαφρές καύσιµης ύλες, µικρή ποσότητα νερού µπορεί να επηρεάσει πιο εύκολα την πορεία της καύσης τους, σε σύγκριση προς τις βαριές οι οποίες χρειάζεται πιο µεγάλη ποσότητα νερού. 3. την υγρασία της καύσιµης ύλης. Ο παράγοντας αυτός που επηρεάζεται σε τελευταία ανάλυση από της κλιµατικές συνθήκες που επικρατούν είναι ουσιαστικός τον προσδιορισµό του χρόνου δράσης του νερού που ρίχνεται. Εξ αιτίας της περιορισµένης ποσότητας νερού που µεταφέρει ένα πυροσβεστικό όχηµα και του χρόνου που κοστίζει η επαναπλήρωση της δεξαµενής του, πρέπει η ρίψη νερού πάνω σε µια πυρκαγιά να γίνεται πάντοτε µε οικονοµία. 18
ύο βασικοί παράγοντες οικονοµίας νερού, όταν αυτό ρίχνεται από ένα πυροσβεστικό όχηµα είναι οι εξής: α) όταν σβήνονται καιγόµεναχόρτα η θάµνοικλείνει αµέσως ο µηχανισµός εκτοξεύσεις µόλις επιτευχθεί το επιθυµητό αποτέλεσµα. β)μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις ρίχνεται νερό από το κανονάκι εκτόξευσης της οροφής του οχήµατος όταν αυτό το κύµα βρίσκεται σε κίνηση.ο λόγος της αποφυγής µιας τέτοιας ενέργειας είναι ευκολονόητος γιατίη σκόπευση καιγόµενων θάµνων ηµικρών δένδρων δεν είναι ακριβής, ιδιαίτερα όταν το όχηµα κινείται σε δύσβατους δασικούς δρόµους. Τεχνική ρίψη νερού Σε ότι αφορά τη δυναµική µε την οποία το νερό µπορεί να ριχθεί πάνω σε µια πυρκαγιά διακρίνει δύο περιπτώσεις: α) Συµπαγής η συγκεντρωτική βολή β) Βολή οµίχλη. Στη συµπαγή Βολή χρειάζεται µεγαλύτερη ποσότητα νερού η οποία ίσως µερικές φορές να µην είναι και απαραίτητη.υπάρχει δηλαδή στην περίπτωση αυτή ο κίνδυνος σπατάλης νερού.ο τρόπος όµως αυτός είναι αποτελεσµατικός στην περίπτωση πυρκαγιών ελαφράς καύσιµης ύλης.ρίχνοντας νερό στο µέτωπο της φωτιάς µε πίεση επιτυγχάνεται διαχωρισµός της καιγόµενηςύλης από αυτή που ακόµα δεν πήρε φωτιά. ηλαδή σε µια τέτοια περίπτωση µε τη συµπαγή βολή στο µέτωπο της πυρκαγιάς εξασφάλιζεται η διακοπή σε βάθος της καύσιµης ύλης. Στην τεχνική της βοληςοµιχληςπαρουσιάζονται ορισµένα πλεονεκτήµατα όπως η χρησιµοποίηση µικρές ποσότητες νερού µικρότερη σε σχέση προς τη συµπαγή βολή γεγονός ιδιαίτερα σηµαντικό όταν η πηγή ανεφοδιασµού βρεθεί σε µεγάλη απόσταση από το σηµείο ρήξης κάτι που συµβαίνει συνήθως στις περιπτώσεις των πυρκαγιών που εκδηλώνεται στον ελληνικό χώρο. ακόµα µε την τεχνικη αυτή δηµιουργείται µε τις σταγόνες γύρω από καιγοµενη ύλη ένας µανδύας.αυτός από τη µιά µεριά αποµονώνει την καύσηµη ύλη αποστερώντας της το απαραίτητο για την εξέλιξη της φωτιάς οξυγόνο, και από την άλλη µεριά απορροφά γρήγορα µεγαλύτερη ποσότητα θερµότητας σε σχέση προς τη συµπαγή βολή. Το µεγάλο µειονέκτηµα όµως της βολής οµίχλης είναι το γεγονός ότι δεν µπορεί να εφαρµοστεί σε µέτωπα πυρκαγιών µε µεγάλη θερµική ακτινοβολία για τις περιπτώσεις αυτού του είδους εξατµίζεται πριν ακόµα φτάσει καιγοµενες ύλες ώστε να λειτουργήσει όπως αναφέρθηκε προηγούµενα. Μέσα που χρησιµοποιούνται για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών. Τα µέσα αυτά διακρίνονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες -στα επίγεια και -στα εναέρια. 19
Επίγεια µέσα. Τα µέσα αυτά δεν είναι παρά οι αντλίες τις οποίες χρησιµοποιούµε και οι οποίες ανάλογα µε τον τρόπο που παίρνουν την κίνησή τους διακρίνονται σε χειροκίνητες και µηχανοκίνητες αντλίες. Οι χειροκίνητες αντλίες είναι επινωτιες(πλάτης) στις οποίες η συνεχής εκτόξευση εξασφαλίζεται µε τη βοήθεια ενός θαλάµου συµπίεσης. η απόσταση εκτόξευσης φθάνει στα 13-15 µέτρα.οιαντλίες αυτές είναι περιορισµένης αποτελεσµατικότητας και δεν αποτελούν παρά βοηθητικά µέσα καταστολής των πυρκαγιών των δασών.πολύ σπάνια κύρια µέσα κατάσβεσης όπως π.χστην περίπτωση καταστροφής πυρκαγιάς στη γέννηση της. οι µηχανοκίνητες αντλίες διακρίνοµαι σε δύο κατηγορίες. -σε αυτές που βρίσκονται πάνω σε οχήµατα και -σε φορητές και οι δύο αυτοί τύποι µηχανοκίνητων αντλιών αποτελούν βασικά από τρία τµήµατα. τον κινητήρα,την υδραντλία και τους σωλήνες.(βλέπε σχήµα) 20
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΤΡΕΨΕΤΕ ΤΗΝ ΕΚ ΗΛΩΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ(2) Βοηθείστε τα παιδιά σας να κατανοησουν ότι η φωτιά δεν είναι παιχνίδι. Μην τα αφήνετε να παίζουν µε εστίες φωτιάς όπως σπίρτα, αναπτήρες τσιγάρα ή κεριά, ή µε εύφλεκτα υγρά, καθώς και µε παιχνίδια που λειτουργούν µε ηλεκτρικό ρεύµα, χωρίς επίβλεψη. Μην αφήνετε υλικά που µπορούν να αναφλεγούν όπως ρούχα, κουρτίνες, χαρτικά, πλαστικά κλπ πάνω ή κοντά σε φωτιστικά, σόµπες, γυµνή φλόγα (τζάκι ή κεριά) και γενικά θερµές επιφάνειες. Nα είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν καπνίζετε και αισθάνεστε υπνηλία, ακολουθείτε φαρµακευτική αγωγή ή έχετε καταναλώσει αλκοόλ. Είναι πολύ πιθανό να αποκοιµηθείτε µε αναµµένο τσιγάρο ιδιαίτερα όταν το κάπνισµα γίνεται στο κρεβάτι. Μην αφήνετε αναµµένα τσιγάρα σε οποιαδήποτε σηµείο. Μπορούν εύκολα να αναποδογυρίσουν καθώς καίγονται, να πέσουν στο χαλί ή σε µια εφηµερίδα και να προκαλέσουν πυρκαγιά. Σβήστε τα καλά στο σταχτοδοχείο και βρέξτε τα µε νερό, πριν τα πετάξετε στα σκουπίδια. Συντηρείτε σωστά την ηλεκτρική εγκατάσταση του σπιτιού σας. Αν αισθανθείτε ασυνήθιστη µυρωδιά, αν τα φώτα τρεµοσβήνουν ή οι ασφάλειες πέφτουν συχνά, καλέστε αµέσως έναν ηλεκτρολόγο. Ετοιµάστε ένα σχέδιο διαφυγής από το σπίτι, σε περίπτωση πυρκαγιάς και εξασκηθείτε στην εφαρµογή του. Το σχέδιο πρέπει να περιλαµβάνει δύο διαφορετικούς δρόµους διαφυγής από κάθε δωµάτιο αν είναι δυνατόν και ένα ασφαλές σηµείο συνάντησης έξω από το σπίτι και ποτέ µη χρησιµοποιείτε τον ανελκυστήρα. Μην αφήνετε µαγειρικά σκεύη χωρίς επίβλεψη. Αποµακρύνετέ τα από την εστία θερµότητας αν χρειάζεται να φύγετε από την κουζίνα. Η πυρκαγιά αρχίζει όταν σταµατά η προσοχή σας. ιατηρείτε το φούρνο, την τοστιέρα, τις εστίες της κουζίνας καθαρές και παράλληλα αλλάζετε τακτικά το φίλτρο του απορροφητήρα. Τυχόν συσσώρευση από ψίχουλα ή λίπος µπορεί εύκολα να οδηγήσει σε πυρκαγιά. Αν έχετε τζάκι, καθαρίζετε τακτικά την καπνοδόχο. Το στρώµα της καπνιάς που παραµένει στα τοιχώµατα, πιάνει εύκολα φωτιά. Όταν χρησιµοποιείτε το τζάκι, πριν φύγετε από εκεί βεβαιωθείτε ότι η φωτιά έχει σβήσει και τοποθετείστε µπροστά από την εστία το ειδικό προστατευτικό κάλυµµα για τις σπίθες. Μην τροφοδοτείτε διάφορες ηλεκτρικές συσκευές από την ίδια πρίζα. Θυµηθείτε να τις αποσυνδέσετε από το ρεύµα, όταν πάψει η χρήση τους καθώς και σε περίπτωση διακοπής του ηλεκτρικού ρεύµατος. Αν υπάρχουν συσκευές υγραερίου στο σπίτι (κουζίνα, θερµάστρα), µεριµνήστε ώστε η αλλαγή της φιάλης να γίνεται από ειδικευµένο άτοµο, που θα ελέγχει παράλληλα τον ελαστικό σωλήνα και τους διάφορους αυτοµατισµούς (διακόπτη αποκοπής τροφοδοσίας, ρυθµιστή πίεσης, στεγανότηταφιάληςκλπ). Μια αντιπυρική κουβέρτα ή άλλα κατάλληλα βρεγµένα καλύµµατα (π.χ. πετσέτα) στον χώρο της κουζίνας µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να καλύψετε φλεγόµενα τηγάνια ή για να τυλίξετε κάποιο άτοµο που τα ρούχα του έχουν πιάσει φωτιά. 21
Μην αποθηκεύετε οινόπνευµα, βενζίνη, εύφλεκτα υγρά καθαρισµού, ασετόν ή νέφτι µέσα στο σπίτι. Αν υφίσταται αναγκαιότητα για αποθήκευση µικροποσοτήτων διαλυτών ή άλλων επικίνδυνων υλών, αυτό να γίνει σε κατάλληλα δοχεία και µακριά από παιδιά, γυµνή φλόγα, ή πηγές θερµότητας. Προµηθευτείτε τους κατάλληλους πυροσβεστήρες και µάθετε τη χρήση τους. Τοποθετείστε τους κοντά στην έξοδο ενός χώρου, σε προσιτές θέσεις ώστε να µπορείτε να καταπολεµήσετε τη φωτιά µε ασφάλεια. Εγκαταστήστε στα λεβητοστάσια κατάλληλους πυροσβεστήρες και όπου προβλέπεται αυτόµατο σύστηµα πυρανίχνευσης σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. Να έχετε πάντα στο σπίτι έναν φακό αντιεκρηκτικού τύπου µε µπαταρίες. Είναι η πιο ασφαλής πηγή εφεδρικού φωτισµού για την περίπτωση διακοπής ρεύµατος. Βεβαιωθείτε ότι όλα τα παράθυρα και οι πόρτες του σπιτιού ανοίγουν εύκολα, σε περίπτωση που χρειαστεί να διαφύγετε άµεσα. Όταν είστε µέσα στο σπίτι, διατηρείτε τα κλειδιά πίσω από τις κλειδωµένες πόρτες. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί µε τα λαµπάκια στο χριστουγεννιάτικο δέντρο και πριν αναχωρήσετε από το σπίτι ή κοιµηθείτε, να τα βγάζετε από την πρίζα. ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΤΙΚΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ Βγείτε αµέσως από το σπίτι ακολουθώντας το σχέδιο διαφυγής, ενώ ταυτόχρονα ειδοποιείστε και βοηθείστε αυτούς που κινδυνεύουν άµεσα (παιδιά, ηλικιωµένους) και για κανένα λόγο µη γυρίσετε πίσω. Πριν ανοίξετε µια πόρτα, ελέγξτε την προσεκτικά µε το χέρι σας ξεκινώντας από το κάτω µέρος. Αν είναι πολύ ζεστή ή βγαίνουν καπνοί, σηµαίνει ότι πίσω της υπάρχει πυρκαγιά, οπότε θα πρέπει να φύγετε από άλλη κατεύθυνση. Κατά το άνοιγµα της πόρτας να στέκεστε στο πλάι. Αν ο χώρος που πρέπει να διασχίσετε έχει γεµίσει µε καπνό, γονατίστε στο πάτωµα, κρατήστε το κεφάλι όσο πιο χαµηλά µπορείτε εκεί ο αέρας είναι πιο καθαρός και κρύος- και προχωρήστε προς την έξοδο έρποντας, καλύπτοντας ταυτόχρονα τη µύτη και το στόµα µε µια πετσέτα ή ένα ρούχο. Αν τα ρούχα σας πιάσουν φωτιά, σταµατήστε πέστε κάτω- καλύψτε το πρόσωπο µε τα χέρια σας και κυλιστείτε στο πάτωµα µέχρι να σβήσουν οι φλόγες. Μην κάνετε χρήση ανελκυστήρα γιατί µπορεί να εγκλωβιστείτε λόγω διακοπής του ηλεκτρικού ρεύµατος(βραχυκύκλωµα). Ανοίξτε το παράθυρο για να µπει καθαρός αέρας απ έξω, αλλά να είστε έτοιµοι να το κλείσετε αµέσως αν δείτε ότι τραβάει τον καπνό µέσα στο δωµάτιο. Κλείστε όλες τις πόρτες ανάµεσα σε σας και τη φωτιά. Εάν είστε εγκλωβισµένοι, κάνετε σήµα στους Πυροσβέστες µέσω παράθυρου ή ορόφου αναβοσβήνοντας ένα φακό ή κυµατίζοντας κάποιο ανοιχτόχρωµο ρούχο. Μόλις βρεθείτε σε ασφαλές µέρος ειδοποιείστε την Πυροσβεστική Υπηρεσία καλώντας το 199, ενηµερώστε για τυχόν παγιδευµένα άτοµα και υποδείξτε στους Πυροσβέστες έγκαιρα τη θέση τους µέσα στο κτίριο. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ εν πετάµε ποτέ αναµµένα τσιγάρα όταν βρισκόµαστε σε δασική περιοχή ούτε καίµε σκουπίδια ή ξερά χόρτα στην ύπαιθρο. Αποφεύγουµε τις υπαίθριες εργασίες που ενδεχοµένως να προκαλέσουν πυρκαγιά, (οξυγονοκολλήσεις χρήση τροχού ή άλλου εργαλείου που δηµιουργεί σπινθήρες κλπ). Καθαρίζετε τακτικά τη στέγη, τις βεράντες και την αυλή σας από σκουπίδια, ξερά φύλλα, κλαδιά και πευκοβελόνες. Κλαδέψτε τα ξερά κλαδιά από τα δένδρα και τους θάµνους γύρω από το σπίτι σε ασφαλή ακτίνα,δηµιουργώντας αντιπυρικές ζώνες και τοποθέτηση ευφλέκτων υλικών σε απόσταση ασφαλείας από το σπίτι σας. Να έχετε στην αυλή τουλάχιστον 22
µία βρύση µε ακροφύσιο και σωλήνα ποτίσµατος αρκετά µακρύ,για να καλύπτει όλους τους χώρους σε περίπτωση πυρκαγιάς. ΑΝ ΕΙΤΕ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΣΤΟ ΑΣΟΣ Ειδοποιήστε την Πυροσβεστική Υπηρεσία(τηλ. 199) δίνοντας σαφείς πληροφορίες και αποµακρυνθείτε αµέσως από την περιοχή. Αν παγιδευτείτε από τη φωτιά, τρέξτε σε κάποιο µέρος χωρίς πολλά δέντρα, θάµνους και ψηλά χόρτα. Αν είστε κοντά σε δρόµο, ξαπλώστε κάτω µε το πρόσωπο προς το έδαφος ή µπείτε στο χαντάκι στο πρανές του δρόµου και καλυφθείτε µε ότι έχετε πρόχειρο, µέχρι να περάσει η πυρκαγιά. ΑΝ Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Παραµείνετε στην οικία σας, εκτός αν η Πυροσβεστική διατάξει εκκένωση της περιοχής. Μαζέψτε τις τέντες, κλείστε όλα τα ανοίγµατα (πόρτες, παράθυρα) και διαβρέξτε µε νερό τους τοίχους του σπιτιού και την αυλή. Φορέστε προστατευτικά ρούχα, όπως κανονικό παντελόνι, µπλούζα µε µακριά µανίκια και κλειστάπαπούτσια. Φράξτε τις χαραµάδες µε βρεγµένα πανιά, για να εµποδίσετε τον καπνό και τις καύτρες να εισέλθουνστο σπίτι. Συνδέστε τους σωλήνες ποτίσµατος µε τις βρύσες και απλώστε τους γύρω από το σπίτι ενώ παράλληλα γεµίστε τη µπανιέρα, τις λεκάνες και βαρέλια µε νερό. Αποµακρύνετε τα έπιπλα και τις κουρτίνες από τα παράθυρα και τις εξωτερικές πόρτες αφού κλείσετε τις ενδιάµεσες, για να επιβραδύνετε την εσωτερική εξάπλωση της πυρκαγιάς. Καλύψτε το πρόσωπό σας µε βρεγµένες πετσέτες, για να προστατευθείτε από τη θερµότητα και τηνεισπνοή καπνού. Ελέγχετε συχνά τη στέγη, τους τοίχους και την αυλή του σπιτιού για υπολείµµατα καπνίσµατος καιυποβόσκουσες φωτιές, τουλάχιστον για 48 ώρες αφότου περάσει η πυρκαγιά. Τηρείτε πιστά τις εντολές - υποδείξεις του πυροσβεστικού προσωπικού και διευκολύνετε την πρόσβαση και οµαλή λειτουργία των πυροσβεστικών οχηµάτων. 23
5.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.(2)WebPortal: http://www.fireservice.gr 2.Ξανθόπουλος, Γ. 1998. ασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα: Παρελθόν, παρόν και µέλλον. 3.Ξανθόπουλος, Γ. 2000. Αρχές συνεργασίας φορέων για την αντιµετώπιση των δασικώνπυρκαγιών. 4.(1)WWF Ελλάς, Πολιτεία για το Περιβάλλον: Πρόταση για εθνικό σύστηµα περιβαλλοντικής διακυβέρνησης Σχέδιο για δηµόσια διάλογο. Αθήνα: Μάιος 2008. 5. ασοπροστασία ΙΙ ΑβτζήςΝικόλαος 6.Σηµειώσειςπυροπροστασίας ασώνθεόδωροςπαπαδόπουλος 7. ασικέςπυρκαγιέςκαιλίδης ηµήτριος 8.Πληροφορίες από την Πυροσβεστική Υπηρεσία Αµαλιάδας 24