Προοπτικές ανάπτυξης της αγοράς βιοντήζελ στην Ελλάδα

Προοπτικές ανάπτυξης της αγοράς βιοντήζελ στην Ελλάδα Μυρσίνη Χρήστου Υπεύθυνη Τμήματος Βιομάζας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας - ΚΑΠΕ Επιστημονικό Τριήμερο ΤΕΕ Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Λάρισα, 1 Δεκεμβρίου 2007

Περιεχόμενα 1. Παραγωγή βιοντήζελ στην Ευρώπη 2. Κατάσταση στην Ελλάδα Νομοθετικό πλαίσιο Αγορά Πρότυπα Πρώτες ύλες 3. Θετικά και αρνητικά στοιχεία για την ανάπτυξη της αγοράς βιοντήζελ στην Ελλάδα 4. Προτάσεις

Ευρωπαϊκή και παγκόσμια παραγωγή βιοντήζελ το 2005 (εκτίμηση σε εκ. τόνους) million tonnes 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 EU EU (3.1Mt) world (0,3Mt) US (0,25Mt) Worldwide (Πηγή: EBB, 2006) 2% της παγκόσμιας αγοράς βενζίνης 0,2% της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου Κύριοι παραγωγοί: Βραζιλία - 17.5 δισ. εκ. λίτρα βιοαιθανόλης τα μισά της παγκόσμιας παραγωγής ΗΠΑ - 14 δισ. εκ λίτρα βιοαιθανόλης (2004) Κίνα -5 δισ.εκ λίτρα βιοαιθανόλης Γερμανία 1.9 δισ.εκ λίτρα βιοντήζελ το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής (Πηγή: IEA)

Παραγωγή βιοκαυσίμων στην EU-25 το 2005 4 3 Mt 2 3.1 1 0 0.75 Bioethanol Biodiesel Πηγή: EBB, EBIO, 2006 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1998 2000 2002 2003 2004 2005 Germany France Italy Others EU-25 Total EU

Παραγωγή βιοντίζελ σε σχέση με την καλλιέργεια ελαιοκράμβης Πηγή: University of Applied Sciences Germany

Γεωγραφική κατανομή παραγωγής βιοντίζελ σε σχέση με την καλλιέργεια αραβοσίτου Πηγή: University of Applied Sciences Germany

Πηγή: IEA

Περιεχόμενα 1. Παραγωγή βιοντήζελ στην Ευρώπη 2. Κατάσταση στην Ελλάδα Νομοθετικό πλαίσιο Αγορά Πρότυπα Πρώτες ύλες 3. Θετικά και αρνητικά στοιχεία για την ανάπτυξη της αγοράς βιοντήζελ στην Ελλάδα 4. Προτάσεις

Νομοθετικό πλαίσιο Η εναρμόνιση της Οδηγίας 2003/30 της Ε.Ε, η οποία ορίζει τη χρήση βιοκαυσίμων στον τομέα των μεταφορών, σε ποσοστό 2% για το 2005, με σκοπό να φτάσει το 5,75% μέχρι το 2010, στην Ελληνική νομοθεσία έγινε το 2005 με τον Νόμο 3423/05 (ΦΕΚ 304/Α/13.12.2005). Ως βασικά υγρά βιοκαύσιμα για τη χώρα μας θεωρήθηκαν ότι θα είναι το βιοντήζελ ως υποκατάστατο του ντήζελ κίνησης και η βιοαιθανόλη ως υποκατάστατο της βενζίνης. Στον Νόμο 3340/05 καθορίζονται οι αποφορολογημένες ποσότητες βιοντήζελ σε 91.000 κ.μ. για το 2006 και 114.000 κ.μ. για το 2007, ενώ μέχρι στιγμής δεν έχουν οριστεί αντίστοιχες ποσότητες για τη βιοαιθανόλη. Η κατανομή ποσοτήτων αυτούσιου βιοντίζελ που υπόκειται σε ειδικό φορολογικό καθεστώς αποφασίζεται από το ΥΠΑΝ σε ετήσια βάση και γίνεται κατόπιν πρόσκλησης για συμμετοχή των ενδιαφερομένων.

Εκτιμώμενες ποσότητες βιοντήζελ (2005 2010) (1 η Εθνική Έκθεση για τα Βιοκαύσιμα www.ypan.gr) Έτος Εκτιμώμενη κατανάλωση πετρελαίου κίνησης ( 000 τόνοι) Ποσοστό υποκατάστασης (%) Απαιτούμενες ποσότητες βιοντήζελ (τόνοι) 2005 2.055 2,00 46.976 2006 2.125 3,00 71.851 2007 2.167 4,00 97.695 2008 2.208 4,50 114.000 2009 2.249 5,00 126.739 2010 2.290 5,75 148.407

Εκτιμώμενες ποσότητες βιοαιθανόλης (2005-2010) (1 η Εθνική Έκθεση για τα Βιοκαύσιμα www.ypan.gr) Έτος Εκτιμώμενη κατανάλωση βενζίνης ( 000 τόνοι) Ποσοστό υποκατάστασης (%) Απαιτούμενες ποσότητες βιοιαθανόλης (τόνοι) 2005 3.707 2,00 120.442 2006 3.800 2,50 154.329 2007 3. 892 3,00 189.678 2008 3.984 4,00 258.883 2009 4.077 5,00 331.157 2010 4.169 5,75 389.424

Εταιρεία ΠΑΥΛΟΣ Ν ΠΕΤΤΑΣ ΑΒΕΕ, Πάτρα (100.000 τόνοι) * ΒΕΡΤ ΟΙΛ (Vert Oil) ΑΕ, Θεσ/νικη-Κιλκίς (35.000 τόνοι) * ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ ΕΠΕ, Θεσ/νικη ( 20.000 τόνοι) ΕΛΒΙ-Ελληνικά Βιοπετρέλαια ΑΒΕΕ, Κιλκίς (90.000 τόνοι) * Agroinvest ΑΕΒΕ, Φθιώτιδα (250.000 τόνοι) * ΕΚΚΟΚΚΙΣΤΗΡΙΑ-ΚΛΩΣΤΗΡΙΑ B. ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΕ, Κομοτηνή (10.000 τόνοι)* ΜΥΛΟΙ ΣΟΓΙΑΣ ΑΕ, (εισαγωγή από χώρες ΕΕ) ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΠΕ, Ξάνθη Staff Colour ΑΒΕΕ, Λάρισα (15.000 τόνοι) Mil Oil Hellas ΑΕ, Θεσ/νικη (5.000 τόνοι) ΕLΙΝ Βιοκαύσιμα ΑΕ, Βόλος (40.000 τόνοι) * Β.Κ.ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ ΕΠΕ, Θεσ/νίκη ΑΦΟΙ ΤΡΟΥΛΗ - Κρήτη ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ ΑΕ, Αττική (importer) ETB ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ ΑΕ (εισαγωγείς) Biodiesel AΕ (εισαγωγείς) DP Lubricanti SRL (εισαγωγείς) ΒΙΟΝΕΡΓΕΙΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΕ (10.000 τόνοι) Σύνολο Παραγωγή Κατανομή 2005 (τόνοι) 2.113 2.113 51.545 Υποσημείωση: * Ετήσια δυναμικότητα Υπάρχουν 10 μονάδες σε λειτουργία, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 575.000 τόνων 420 Κατανομή 2006 (τόνοι) 20.280 6.760 1.268 34.645 4.225 254 3.380 254 507 254 4.225 338 85 423 0 0 0 76.895 Κατανομή 2007 (τόνοι) 26.195 7.605 2.958 26.195 9.718 2.535 0 0 4.225 676 6.760 0 0 0 3.380 1.690 3.380 1.014 96.330

Χρησιμοποιημένα έλαια Σπορέλαια Βαμβακέλαιο, σογιέλαιο Ηλίανθος Ελαιοκράμβη Πρώτες ύλες Δυσκολία συλλογής χρησιμοποιημένων λαδιών Ανταγωνισμός στα παραγόμενα σπορέλαια για τροφική χρήση Ενθαρρυντικές αποδόσεις ελαιοκράμβης & ηλίανθου ΥΠΑΝ για το 2007: Εισαγωγές (κραμβέλαιο, σογιέλαιο): ~70-80% Εγχώρια παραγωγή (βαμβακέλαιο, ηλιέλαιο, τηγανέλαια): ~10-20% ΥΠΑΑΤ για το 2007: 112.000 στρ συμβολαιακής γεωργίας 72.833 τόνοι σπορελαίων (κυρίως βαμβακελαίου 68.833 τν) Εγχώρια παραγωγή: 23,7% με προοπτικές αύξησης στα 39%.

Περιεχόμενα 1. Παραγωγή βιοντήζελ στην Ευρώπη 2. Κατάσταση στην Ελλάδα Νομοθετικό πλαίσιο Αγορά Πρότυπα Πρώτες ύλες 3. Θετικά και αρνητικά στοιχεία για την ανάπτυξη της αγοράς βιοντήζελ στην Ελλάδα 4. Προτάσεις

Θετικά σημεία για την ανάπτυξη της αγοράς βιοντήζελ στην Ελλάδα Καλή ενημέρωση των ενδιαφερομένων Υψηλή δυναμικότητα των μονάδων παραγωγής βιοντήζελ Ποικιλία πρώτων υλών από παραδοσιακές καλλιέργειες Ενθαρρυντικές αποδόσεις νέων ενεργειακών καλλιεργειών Αποδέσμευση αγροτικών ενισχύσεων βάση της ισχύουσας ΚΑΠ Δυνατότητα εισαγωγών πρώτων υλών από τις γειτονικές Βαλκανικές χώρες σε χαμηλές τιμές Σημαντική δυναμικότητα της Ελλάδας σε σπορελαιουργεία: τρία μεγάλα πολυσπορικά σπορελαιουργεία, στην Κόρινθο (Μύλοι Σόγιας ΑΕ), την Εύβοια (Soya Hellas ΑΕ) και την Κεντρική Ελλάδα (Agroinvest ΑΕ). Συνολικά το 2005 στη χώρα μας έγινε επεξεργασία 352.000 τόνων σπόρων σόγιας, 296.000 τόνων βαμβακόσπορου και 54.000 τόνων ηλιόσπορου. Σημαντική δυναμικότητα παραγωγής βιοντήζελ στην Ελλάδα: δυνατότητα κάλυψης του στόχου 5,75% για το 2010 με ταυτόχρονη δυνατότητα εξαγωγής του 50% του παραγώμενου βιοντήζελ (λειτουργία σε πλήρη ισχύ). Λειτουργούν σήμερα 10 μονάδες, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 575.000 τόνων. Οι περισσότερες μονάδες είναι νέας τεχνολογίας και λειτουργούν με πολυτροφοδοσία πρώτων υλών.

Αρνητικά σημεία για την ανάπτυξη της αγοράς βιοντήζελ στην Ελλάδα Περιορισμένη δυνατότητα για εγχώρια παραγωγή πρώτων υλών, λόγω δυσμενών κλιματικών συνθηκών (ανάγκη άρδευσης, χαμηλές αποδόσεις) υψηλού κόστους αγροτικής παραγωγής, ανταγωνιστικές αγορές πρώτων υλών περιορισμένης διαθεσιμότητας γης μικρού μεγέθους αγροτικών εκμεταλλεύσεων Ετήσια κατανομή αποφορολογουμένων ανταγωνισμός στην αγορά) ποσοτήτων βιοντήζελ (ανασφάλεια, Αδυναμία να καλυφθούν τα πρότυπα ΕΛΟΤ EN 14214 για το βιοντήζελ και ΕΛΟΤ ΕΝ 590 γιαταμείγματαέωςκαι5% σε βιοντήζελ Αδυναμία χρήσης καθαρού βιοντήζελ. Δυνατότητα εισαγωγών πρώτων υλών από τις γειτονικές Βαλκανικές χώρες σε χαμηλές τιμές Η Ελληνική αγορά πετρελαίου είναι ιδιαίτερη, δεδομένου ότι ιδιωτικά επιβατικά πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα και ελαφρά οχήματα δεν επιτρέπεται να κυκλοφορούν στα μεγάλααστικάκέντρατηςαθήναςκαιτηςθεσ/νίκης. Επομένως, ηζήτησησεπετρέλαιο κίνησης ή και βιοντήζελ είναι μειωμένη.

Περιεχόμενα 1. Παραγωγή βιοντήζελ στην Ευρώπη 2. Κατάσταση στην Ελλάδα Νομοθετικό πλαίσιο Αγορά Πρότυπα Πρώτες ύλες 3. Θετικά και αρνητικά στοιχεία για την ανάπτυξη της αγοράς βιοντήζελ στην Ελλάδα 4. Προτάσεις

Προτάσεις Πρώτες ύλες Χρησιμοποίηση των τοπικά παραγόμενων σπορελαίων (ηλιέλαιο, βαμβακέλαιο) Οργάνωση της συλλογής χρησιμοποιημένων ελαίων (τηγανέλαια, ζωϊκά λίπη) Σύναψη συνεργασιών και μακροχρόνιων συμβολαίων προμήθειας πρώτης ύλης με τους παραγωγούς Σε ερευνητικό επίπεδο, Πειράματα αγρού με παραγωγικότερες ποικιλίες ελαιοκράμβης, ηλιάνθου με υψηλή περιεκτικότητα σε ελαϊκό οξύ, με σκοπό την αύξηση της παραγωγής ελαίων Βελτίωση των τεχνικών καλλιέργειας με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας των φυτών Πειράματα αγρού με άλλα φυτά, προσαρμοσμένα σε ξηροθερμικά κλίματα (πχ Jatropha, αγριαγκινάρας), με σκοπό τη χρησιμοποίηση άγονων εδαφών

Προτάσεις Παραγωγή - Εμπορία Διακίνηση Βελτίωση των προτύπων ποιότητας δεδομένου της μεγάλης ποικιλίας παραγόμενων σπορελαίων. Δυνατότητα χρήσης μεγαλύτερων μειγμάτων (Β10, Β20) ήκαι καθαρού βιοντήζελ. Προώθηση χρήσης καθαρού βιοντήζελ (Β100) σε συγκεκριμένους στόλους οχημάτων, πχ αστικά λεωφορεία, απορριμματοφόρα, γεωργικά μηχανήματα, κα. Επέκταση της χρήσης μειγμάτων βιοντήζελ σε ιδιωτικά επιβατικά πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα και ελαφρά οχήματα στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσ/νίκης. Στην παραπάνω περίπτωση, η διακίνηση των υψηλών μειγμάτων ή καθαρού βιοντήζελ, θα μπορούσε να γίνει και σε πρατήρια δημόσιας χρήσης με προτεραιότητα τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Εμπορία υποπροϊόντων Προτάσεις Αξιοποίηση παραγόμενης γλυκερίνη για ενέργεια, παραγωγή χημικών και λιπασμάτων αλλά και για φαρμακευτική χρήση μέσω αναβάθμισης της γλυκερίνης σε καθαρή γλυκερίνη Η χρήση της πίτας κατά την εξαγωγή του ελαίου θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ζωοτροφή (από στοιχεία του 2005 προκύπτει ότι από τους 482.000 τόνους πίτας που καταναλώθηκαν στην Ελάδα, οι 326.000 τόνοι ήταν εισαγόμενοι) Χρήση του χαμηλής ποιότητας βιοντήζελ για παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας

Νομοθεσία Προτάσεις Αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου κίνησης (276 /m 3 ), που στην Ελλάδα είναι χαμηλότερος του μέσου Ευρωπαϊκού (322.48 /m 3 ). Αποφορολόγηση μεγαλύτερων ποσοτήτων βιοντήζελ, ώστε να τονωθούν οι επενδύσεις. Άμεση ενίσχυση των προμηθευτών πρώτης ύλης με τη μορφή ενισχύσεων για την καλλιέργεια των ελαιούχων φυτών που προορίζονται για ενεργειακή χρήση, την οργάνωση της συλλογής χρησιμοποιημένων ελαίων/ζωϊκών λιπών, την οργάνωση της εφοδιαστικής αλυσίδας σε σπόρους ή σπορελαίων κλπ.

Συμπεράσματα Το κύριο κίνητρο για την ανάπτυξη της αγοράς στην Ελλάδα αποτέλεσε η αποφορολόγηση του παραγόμενου βιοντήζελ. Τα κύρια εμπόδια για την ανάπτυξη της αγοράς του βιοντήζελ είναι: η περιορισμένη και υψηλού κόστους προμήθεια εγχώριας πρώτης ύλης η μειωμένη χρήση πετρελαίου κίνησης για τις μεταφορές

Ευχαριστώ πολύ! Για περισσότερες πληροφορίες: ΚΑΠΕ Τμήμα Βιομάζας Τηλ: +30 210 6603300 Fax: +30 210 6603301 E-mail: mchrist@cres.gr Δικτυακοί τόποι: www.cres.gr/biodiesel www.ypan.gr www.minagri.gr