ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΡΓΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΕΡΓΟΜΕΤΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: EΡΓΟΜΕΤΡΙΑ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΤΕΣΤ ΠΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Θωμάς Μεταξάς, PhD Επ. Καθηγητής Εργομετρίας ΤΕΦΑΑ - ΑΠΘ
ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ Οι υπαίθριες δοκιμασίες είναι απλές εργομετρικές, ωστόσο όμως πρέπει η δοκιμασία που επιλέγετε να χρησιμοποιηθεί από τον εξεταστή να είναι έγκυρη, αξιόπιστη και αντικειμενική. Η καταγραφή, η εκτίμηση και η αξιολόγηση πρέπει πάντοτε να πληροί τα επιστημονικά κριτήρια προκειμένου από τα στοιχεία που συλλέγουμε να υπάρχει όφελος για τους δοκιμαζόμενους. Επιπλέον, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη αστάθμητοι παράγοντες που ενδεχομένως να έχουν επηρεάσει την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.
ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ Οι υπαίθριες δοκιμασίες αερόβιας ικανότητας είναι συνήθως δρομικές δοκιμασίες που στηρίζονται στην εξάρτηση των ενεργειακών μηχανισμών παραγωγής ενέργειας από τη χρονική διάρκεια της μέγιστης προσπάθειας.
ΑΕΡΟΒΙΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Η αερόβια ικανότητα αντανακλά την προσαρμοστικότητα των πνευμόνων, της καρδιάς, του αίματος και των μυών κατά την έντονη μυϊκή προσπάθεια. Η μέτρηση της VO 2 max αποτελεί τον πιο αντικειμενικό δείκτη της αερόβιας ικανότητας ενός ατόμου.
ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ ΔΡΟΜΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΑΣΙΩΝ Η εγκυρότητα μιας υπαίθριας δρομικής δοκιμασίας ελέγχεται με ακρίβεια στο εργαστήριο και όχι να υπολογίζεται από την καρδιακή συχνότητα ή άλλες βιολογικές παραμέτρους. Η δοκιμασία θεωρείται αποδεκτή μόνο όταν ο συντελεστής συσχέτισης είναι πάνω από 0,70.
ΔΡΟΜΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ 1. προκαθορισμένης απόστασης δρόμος 1000, 1200, 2400, 3200 και 4800m 2. προκαθορισμένου χρόνου δρόμος 6, 9 και 12min 3. προκαθορισμένης ταχύτητας παλίνδρομο τρέξιμο αντοχής
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ Έλλειψη κινήτρου και ελλιπής παρότρυνση για την καταβολή μέγιστης προσπάθειας Ασταθής ρυθμός τρεξίματος και άνιση κατανομή δυνάμεων κατά το τρέξιμο εξαιτίας έλλειψης δρομικής πείρας Διαφορές στις κλιματολογικές και περιβαλλοντικές, καθώς και στις γηπεδικές συνθήκες Μέγεθος και ανομοιογένεια του δείγματος ως προς τη βιολογική και χρονολογική ηλικία, το επίπεδο φυσικής κατάστασης και τα σωματικά χαρακτηριστικά (ύψος, βάρος και σωματικό λίπος)
To τεστ Cooper (1968) παρέμεινε η πιο διαδεδομένη δρομική δοκιμασία τη δεκαετία του 1970 και 1980 για τη μέτρηση της αερόβιας ικανότητας και πραγματοποιείται στο στίβο σε μία διαδρομή 400m ή στο γήπεδο ποδοσφαίρου σε κυκλική διαδρομή μήκους 250m.
1.1 1.3 1.5 1.7 1.9 To test Cooper (JAMA, 1968) παρέμεινε η πιο διαδεδομένη δρομική δοκιμασία τη δεκαετία του 1970 και 1980 για τη μέτρηση της αερόβιας ικανότητας VO2 VO2 80 60 40 20 0 VO2 Distance Apor, 1988
Κατάταξη της αερόβιας ικανότητας ανδρών (πάνω σειρά) και γυναικών (κάτω σειρά) σε κατηγορίες με βάση την ηλικία, το φύλο και την απόδοσή τους στο τεστ Cooper (Cooper, 1990, μετάφραση από Κλεισούρα, 1991).
Ενδεικτικές τιμές για αθλητές διαφόρων ηλικιών στο τεστ Cooper (Obermann and Walz, 1979)
Στο τέλος της δεκαετίας του 70 οι Zelenka et al. (1967) ξεκίνησαν την προσπάθεια εκτίμησης της ικανότητας απόδοσης ποδοσφαιριστών σε δοκιμασία πεδίου και προσδιόρισαν το χρόνο άσκησης και την καρδιακή συχνότητα
Ο Apor (1988) μελετώντας την εξέλιξη των δρομικών επιδόσεων στο τεστ Cooper με τη VO 2 max σε παιδιά και εφήβους διαπίστωσε ότι οι δύο αυτές παράμετροι της απόδοσης δε σχετίζονται μεταξύ τους
ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΟ ΤΡΕΞΙΜΟ Η μυϊκή προσπάθεια αυξάνεται σταδιακά χωρίς ο οργανισμός να επιβαρύνεται απότομα Ο ρυθμός δίνεται από ακουστικά σήματα που διευκολύνουν τους δοκιμαζόμενους να κατανέμουν σωστά τις δυνάμεις τους και να τους ενθαρρύνουν για την καταβολή μέγιστης προσπάθειας Η δοκιμασία αυτή απαιτεί περιορισμένο χώρο (κλειστό γήπεδο) προκειμένου να ελεγχθούν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και οι κλιματολογικές συνθήκες
Ο Bangsbo (1994) περιέγραψε διάφορες δοκιμασίες πεδίου, ειδικά σχεδιασμένες για ποδοσφαιριστές και πλέον κατάλληλες και πρακτικές, τις οποίες μάλιστα μεγάλοι Ευρωπαϊκοί ποδοσφαιρικοί σύλλογοι εφαρμόζουν σε συνθήκες γηπέδου
YO-YO TESTS Έγκυρη δοκιμασία για την αξιολόγηση της φυσικής απόδοσης στο άθλημα του ποδοσφαίρου εξαιτίας της μορφής που έχουν οι δοκιμασίες αυτές να προσδιορίζεται το επίπεδο των φυσικών ικανοτήτων μετά από έντονη επαναλαμβανόμενη άσκηση. (Βangsbo, 1994)
ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΙΚΟ TEΣΤ ΑΝΤΟΧΗΣ (Βangsbo, 1994)
ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΠΕΔΙΟΥ ΑΜΕΣΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΑ ΕΜΜΕΣΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕ ΝΟΡΜΕΣ
ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗ ΕΡΓΟΣΠΙΡΟΜΕΤΡΙΑ
ΦΟΡΗΤΗ ΕΡΓΟΣΠΙΡΟΜΕΤΡIA
Soccer specific testing of maximal oxygen uptake Kemi et al., 2003 J Sports Med Phys Fitness Physiological adaptations to soccer specific endurance training in professional youth soccer players McMillan et al., 2005 Brit J Sports Med
O Ekblom (1988) προσπάθησε μέσα από μια δοκιμασία πεδίου να εκτιμήσει την απόδοση των ποδοσφαιριστών με φορητή εργοσπιρομετρική συσκευή.
Πιο πρόσφατες μελέτες που έγιναν με τροποποιημένες μεθόδους στο πεδίο και στο εργαστήριο απέδειξαν ότι οι διαφορές στην καρδιοαναπνευστική απόδοση ανάμεσα στις μετρήσεις αυτές δεν εμφανίζουν στατιστικά σημαντικές διαφορές (Drust et al., 2000, Esposito et al., 2004).
Στη μελέτη των Esposito et al. (2004) η ένταση της άσκησης στο πεδίο με την τροποποιημένη μορφή της δοκιμασίας (Ekblom, 1988) έφτασε σε πολύ υψηλά επίπεδα (94% της VO 2 max) συγκριτικά με τις μέγιστες τιμές που επιτεύχθηκαν στο εργαστήριο. Κατά συνέπεια λοιπόν, οι δοκιμασίες πεδίου με την εξέλιξη αλλά και με τις τροποποιήσεις που γίνονται απεικονίζουν αποτελεσματικά τις αερόβιες μεταβολικές απαιτήσεις του αθλήματος του ποδοσφαίρου, τόσο για ερασιτέχνες όσο και για επαγγελματίες ποδοσφαιριστές.
ΤΕΣΤ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ Evaluation of the reliability and validity of a soccer-specific field test of repeated sprint ability Wragg CB et al. 2000 Eur. J. Appl. Physiol. 83: 77-83
ΤΕΣΤ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ Testing soccer players (Svensson and Drust, 2005)
ΤΕΣΤ ΕΠΙΔΕΞΙΟΤΗΤΑΣ Testing soccer players (Svensson and Drust, 2005) (από Balsom, 1994)
SPECIFIC MOVEMENT FIELD TEST IN BASKETBALL (Apostolidis et al., 2005)
SPECIFIC DRIBBLING FIELD TEST IN BASKETBALL (Apostolidis et al., 2005)
SPECIFIC FITNESS FIELD TEST IN TENNIS (Girard et al., 2006)
TENNIS FIELD TEST (Girard et al., 2006)
ΒADMINTON SPECIFIC FIELD TEST (Wonisch et al., 2003)
ΠEΡΙΟΔΙΚΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Στην αρχή της προετοιμασίας Πριν τη φάση του φορμαρίσματος Στο μέσον του ετήσιου προγραμματισμού Σε κάθε αλλαγή προπονητικού σχεδιασμού Στο τέλος της αγωνιστικής περιόδου