ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

1

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικός στόχος του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού παραμένει η αναδιαμόρφωση, ο εξορθολογισμός και ο εκσυγχρονισμός της Μέσης Εκπαίδευσης, έτσι ώστε αυτή να ανταποκρίνεται στην αποστολή της στον 21 ο αιώνα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το Υπουργείο κατέθεσε την πρότασή του ως προς τη διαμόρφωση του νέου Ωρολογίου Προγράμματος για το Γυμνάσιο και το Λύκειο αφού έλαβε υπόψη: τις γενικές διαπιστώσεις και παραδοχές για την υφιστάμενη δομή της Μέσης Εκπαίδευσης, τους τρεις πυλώνες των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων, τις διαπιστώσεις, παρατηρήσεις και εισηγήσεις των εμπλεκόμενων φορέων που κατατέθηκαν στο δημόσιο διάλογο για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση την τελευταία τριετία και, τέλος, τους περιορισμούς που υπάρχουν εξαιτίας κάποιων πτυχών του εκπαιδευτικού μας συστήματος που δεν είναι δυνατό να τύχουν άμεσα διαχείρισης. Συγκεκριμένα, το Υπουργείο διαμόρφωσε την πρότασή του με βάση: 1. Τις εισηγήσεις της Επιτροπής Διαμόρφωσης των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων. 2. Την Έκθεση της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. 3. Τα πορίσματα της Επιτροπής Αξιολόγησης του Ενιαίου Λυκείου. 4. Την Έκθεση της Επιτροπής μελέτης του Ενιαίου Λυκείου για αναθεώρηση του θεσμού. 5. Τις διαπιστώσεις, παρατηρήσεις και εισηγήσεις των εμπλεκόμενων φορέων που κατατέθηκαν στο δημόσιο διάλογο την τελευταία τριετία. 6. Τις πρακτικές άλλων χωρών και κυρίως εκείνων που διακρίνονται για τα επιτυχημένα εκπαιδευτικά συστήματά τους. 7. Τις απόψεις των εκπαιδευτικών οργανώσεων. Σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια, σε διεθνές επίπεδο, έχει παρατηρηθεί ένα αυξανόμενο και πιο συστηματικό ενδιαφέρον για τη μελέτη της οργάνωσης του σχολικού χρόνου καθώς οι επιπτώσεις αυτής της οργάνωσης στην ακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών και γενικότερα στην ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος αναγνωρίζονται ολοένα και περισσότερο. Το ενδιαφέρον αυτό, τo οποίo επίσης έλαβε υπόψη το Υπουργείο, εντείνεται και από το γεγονός ότι οι ραγδαίες κοινωνικοοικονομικές, τεχνολογικές και πολιτισμικές αλλαγές που χαρακτηρίζουν τη σημερινή εποχή, οι νέες αντιλήψεις για τη φύση της επιστημονικής γνώσης, οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης και οι αντιλήψεις στο χώρο της παιδαγωγικής σχετικά με την 2

οργάνωση της σχολικής γνώσης, οδηγούν στον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του σχολείου και στην αναθεώρηση του περιεχομένου και της οργάνωσής του. Οι σημαντικές εξελίξεις που χαρακτηρίζουν τους παραπάνω τομείς και οι οποίες επιβάλλουν την αναπροσαρμογή των δομών της εκπαίδευσης, των σχολικών προγραμμάτων, των διδακτικών μεθόδων αλλά και της οργάνωσης του σχολικού χρόνου θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και στην περίπτωση της κυπριακής δημόσιας εκπαίδευσης. Β. ΓΥΜΝΑΣΙΟ Η πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, που προβλέπει την αύξηση των διδακτικών περιόδων από 37 σε 40 δίνει τη δυνατότητα αύξησης των μαθημάτων που μπορούν να διδάσκονται σε συνεχή ογδοντάλεπτα (γεγονός που βοηθά καταλυτικά τις προσπάθειες των εκπαιδευτικών για εισαγωγή στον τρόπο διδασκαλίας τους μεθόδων που προωθούν την κριτική σκέψη, την αυτενέργεια και το διάλογο) και μειώνει τον αριθμό των διαφορετικών μαθημάτων που έχουν καθημερινά οι μαθητές και οι μαθήτριες (γεγονός που βοηθά καταλυτικά στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών). Η κατανομή των διδακτικών περιόδων και του διδακτικού χρόνου στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα στηρίχθηκε στους σκοπούς και τους στόχους των νέων Προγραμμάτων Σπουδών κάθε μαθήματος στα οποία πέραν από τις πυρηνικές γνώσεις που πρέπει να κατακτήσουν οι μαθητές αναφέρονται τόσο οι στάσεις που πρέπει να καλλιεργήσουν όσο και οι δεξιότητες κλειδιά που πρέπει να αναπτύξουν ώστε όλοι οι μαθητές και όλες οι μαθήτριες να ανταποκρίνονται με επιτυχία στις απαιτήσεις της κοινωνίας του 21 ου αιώνα. Σημειώνεται ότι στα νέα Προγράμματα Σπουδών, τα οποία είναι απαλλαγμένα από την παλιά «υλοκεντρική προσέγγιση», ορίζονται με σαφήνεια οι βασικές, πυρηνικές γνώσεις που πρέπει να κατέχουν οι μαθητές και οι οποίες μπορούν να διδαχθούν στο χρόνο που ορίζεται για κάθε μάθημα. Με τον τρόπο αυτό το Υπουργείο επιδιώκει να δώσει ένα τέλος στον «αγώνα δρόμου» στον οποίο κάθε χρόνο επιδίδονται εκπαιδευτικοί και μαθητές για κάλυψη της ύλης αφού πλεόν οι απαραίτητες γνώσεις συγκεκριμενοποιούνται και καθορίζονται επακριβώς. Σημειώνεται ότι η προσφορά των μαθημάτων σε συνεχή ογδοντάλεπτα υπήρξε και εισήγηση της Επιτροπής Διαμόρφωσης των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων την οποία, το Υπουργείο, ενστερνίστηκε. Η ρύθμιση αυτή συνάδει επίσης πλήρως και με την εισήγηση που κατατέθηκε από την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης η οποία σημείωνε στην Έκθεσή της ότι «η σημαντικότερη μεταρρύθμιση που επιβάλλεται σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε (...) ιδιαίτερα μέσα στα πλαίσια του εννιάχρονου σχολείου, στο οποίο περιλαμβάνεται και το γυμνάσιο, είναι η διαφοροποίηση της εργασίας στην τάξη. (...). Στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού, επιβάλλεται η διαφοροποίηση της διδασκαλίας στην τάξη, ώστε να δοθεί έμφαση στις συνεργατικές, ομαδικές, συνεταιριστικές και διερευνητικές μεθόδους διδασκαλίας, οι οποίες καλλιεργούν την αυτενέργεια, την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα των παιδιών και τις δεξιότητες δια βίου μάθησης που είναι και τα ζητούμενα της σύγχρονης ευρωπαϊκής και παγκόσμιας εκπαίδευσης». Προκειμένου να αυξηθούν τα μαθήματα που μπορούν να διδάσκονται σε συνεχή ογδοντάλεπτα, το Υπουργείο προχώρησε στην αύξηση του χρόνου των πιο κάτω μαθημάτων: 3

Α Γυμνασίου ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ Γεωγραφία 1 2 Σχεδιασμός και Τεχνολογία 1,5 2 Οικιακή Οικονομία/ Αγωγή Υγείας 1,5 2 Β Γυμνασίου Χημεία 1 2 Μαθηματικά 3 4 Γ Γυμνασίου Αρχαία Ελληνικά/ Αρχαιογνωσία 3,5 4 Ιστορία 2 3 Χημεία 1 2 Τέχνη 1 2 Μουσική 1 2 Παράλληλα, για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες που προκύπτουν από την εισαγωγή των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων, έγινε εισαγωγή των ακόλουθων μαθημάτων στο προτεινόμενο Ωρολόγιο Πρόγραμμα, τα οποία μέχρι σήμερα δε διδάσκονταν στις συγκεκριμένες τάξεις: Α Γυμνασίου ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ Φυσική 0 2 Β Γυμνασίου Βιολογία 0 2 Γ Γυμνασίου Γεωγραφία 0 2 Τέλος, όπως σημειώθηκε και στο κείμενο της πρότασης, με το προτεινόμενο ωρολόγιο πρόγραμμα, καταργούνται τα μισάωρα, τα οποία με βάση τις διαπιστώσεις όλων των φορέων δεν επέτρεπαν ούτε την αφομοίωση και εμπέδωση όσων διδάσκονταν ούτε την επωφελή αξιοποίηση εκείνου του διδακτικού χρόνου για τους μαθητές. Η κατάργηση των μισάωρων αναμένεται να συμβάλλει επίσης στην καλύτερη λειτουργία του προγράμματος και στην αποδοτικότερη χρησιμοποίηση των περιόδων διδασκαλίας. Μέσα στα πιο πάνω πλαίσια, το Υπουργείο προχώρησε στη διαφοροποίηση του χρόνου των πιο κάτω μαθημάτων: Α Γυμνασίου ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ Σχεδιασμός και Τεχνολογία 1,5 2 Οικιακή Οικονομία 1,5 2 Β Γυμνασίου Αρχαία Ελληνικά / Αρχαιογνωσία 3,5 3 Φυσική Αγωγή 3,5 3 Γ Γυμνασίου Αρχαία Ελληνικά / Αρχαιογνωσία 3,5 4 Αγγλικά 3,5 3 Πολιτική Αγωγή 0,5 0 Επαγγελματική Αγωγή 0,5 0 Σχετικά με την αφαίρεση της μισής ώρας διδασκαλίας από το μάθημα της Πολιτικής Αγωγής επισημαίνεται ότι οι στόχοι του συγκεκριμένου μαθήματος όχι μόνο δεν εγκαταλείπονται, αλλά απεναντίας επιτυγχάνονται πλέον μέσα από την εισαγωγή και εφαρμογή των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων σε όλα τα μαθήματα, αφού ένας από τους πυλώνες στους οποίους στηρίζονται, είναι η υιοθέτηση αξιών και η ανάπτυξη στάσεων και συμπεριφορών που χαρακτηρίζουν το δημοκρατικό πολίτη. 4

Επιπρόσθετα το μάθημα, με νέα μορφή και περιεχόμενο, υπό τον τίτλο «Δημοκρατικοί Θεσμοί και Παιδεία» θα προσφέρεται στη Β και στη Γ Λυκείου (για 2 δ.π. την εβδομάδα). Γ. ΑΝΩΤΕΡΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠ/ΣΗ (ΓΕΝΙΚΟ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ) Για τον καταρτισμό της πρότασής για την Ανώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευσης λήφθηκαν υπόψη οι εισηγήσεις και μελέτες που αναφέρθηκαν πιο πάνω στις οποίες, ανάμεσα σε άλλα, καταγράφονται και διαχρονικά τα σημαντικά προβλήματα στον τρόπο που είναι δομημένη η ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Κύπρο. Ενδεικτικά είναι κάποια από τα αποσπάσματα που αναφέρονται πιο κάτω: «Το Ενιαίο Λύκειο, όπως εφαρμόστηκε στη Κύπρο και όπως προκύπτει από τις εκθέσεις αξιολόγησης (...) και τις δικές μας διερευνήσεις, οδήγησε σε νέα αδιέξοδα και συσσώρευσε πλήθος προβλημάτων. Τα πιο σημαντικά είναι τα εξής: το Ενιαίο Λύκειο δεν είναι πραγματικά ενιαίο. Η λυκειακή βαθμίδα εκπαίδευσης παραμένει διχοτομημένη σε δύο ανεξάρτητα μεταγυμνασιακά σχολικά δίκτυα, όπως και στην Ελλάδα. Με την παραπάνω διχοτόμηση διαιωνίζονται, εδραιώνονται και αναπαράγονται κοινωνικές ανισότητες, καθώς και η διάκριση ανάμεσα στην πνευματική και τη χειρωνακτική εργασία. Έτσι διαιωνίζονται τα κοινωνικά στερεότυπα απέναντι στη γενική και την τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση, υπερτιμάται η πρώτη κυρίως, γιατί μόνο αυτή οδηγεί πιο εύκολα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και υποτιμάται η δεύτερη για τον ακριβώς αντίθετο λόγο» (Έκθεση Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση, 2004). «Το Ωρολόγιο Πρόγραμμα (του Ενιαίου Λυκείου) τις πλείστες των περιπτώσεων καταρτίζεται με καθαρά τεχνοκρατικά μηχανιστικά κριτήρια και καθόλου παιδαγωγικά» (Πορίσματα Επιτροπής Αξιολόγησης του Ενιαίου Λυκείου, 2003). «Οι ελεύθερες αυτές επιλογές προκαλούν πολλά λειτουργικά προβλήματα στο σχολείο αλλά και σειρά προβλημάτων στους ίδιους τους μαθητές όταν διαπιστώνουν ότι είναι δυνατόν να κάνουν επιλογές που δεν οδηγούν σε αυτό που προτίθενται να κάνουν στη συνέχεια. Το ευρύ φάσμα επιλογών προκαλεί έτσι σύγχυση σε ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών οι οποίοι χρειάζονται περισσότερη βοήθεια για να επιλέξουν εκείνα τα μαθήματα που πραγματικά εξυπηρετούν τις ανάγκες και επιλογές τους για τη ζωή» (Πορίσματα Επιτροπής Αξιολόγησης του Ενιαίου Λυκείου, 2003). «Η Επιτροπή έχει διαπιστώσει ομόφωνα ότι οι πολλές επιλογές αποτελούν σοβαρό πρόβλημα δυσκολία στην κατασκευή των προγραμμάτων των σχολείων και στην ομαλή λειτουργία των σχολείων γι αυτό και πρέπει να περιοριστούν. Η Επιτροπή εισηγείται ο περιορισμός των επιλογών να γίνεται μέσω της ομαδοποίησης τους» (Έκθεση Επιτροπής μελέτης του Ενιαίου Λυκείου για αναθεώρηση του θεσμού, 2004). «Η απεριόριστη επιλογή μέσα από ένα μακροσκελή κατάλογο μαθημάτων προκαλεί: (α) σοβαρές δυσλειτουργίες στο ωρολόγιο πρόγραμμα, το οποίο καταρτίζεται με καθαρά τεχνοκρατικά μηχανιστικά κριτήρια και καθόλου παιδαγωγικά, (β) προβλήματα στη στελέχωση των σχολικών μονάδων, (γ) σειρά προβλημάτων στους ίδιους τους μαθητές σε σχέση με τις επιλογές τους για σπουδές ή επαγγελματική σταδιοδρομία και (δ) υποβάθμιση του απολυτηρίου» (ό.π.). 5

Με βάση τις πιο πάνω διαπιστώσεις, την επισήμανση ότι το σύστημα της απόλυτα ελεύθερης επιλογής μαθημάτων από τους μαθητές και τις μαθήτριες των Ενιαίων Λυκείων της Κύπρου προκαλεί παρενέργειες σε πολλά επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος καθώς επίσης και το αίτημα που προβάλλεται εδώ και χρόνια για κατάργηση του «εξαναγκασμού» των μαθητών και των μαθητριών να επιλέξουν μετά την Γ Γυμνασίου τη φοίτηση σε Ενιαίο Λύκειο ή σε Τεχνική Σχολή, το Υπουργείο κατέθεσε την πρότασή του για το νέο Λύκειο η οποία έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 1. Όλα τα παιδιά παρακολουθούν στα σχολεία κοινό πρόγραμμα μέχρι και την Α Λυκείου με στόχο, ολοκληρώνοντας την κοινή εκπαίδευση, να έχουν αποκτήσει όλα τα εφόδια που χαρακτηρίζουν σήμερα ένα μορφωμένο άνθρωπο. 2. Όλα τα σχολεία της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ανεξάρτητα από την κατηγορία στην οποία ανήκουν σήμερα, θα ονομάζονται, ανάλογα με τα Προγράμματα Εμβάθυνσης που θα προσφέρουν, Γενικά Λύκεια ή Τεχνολογικά Λύκεια και θα προσφέρουν το ίδιο πρόγραμμα στην Α Λυκείου. 3. Από τη Β Λυκείου το Ωρολόγιο Πρόγραμμα θα περιλαμβάνει τρία μέρη: Ένα πρόγραμμα Ανθρωπιστικής και Κοινωνικής Παιδείας που θα είναι κοινό για όλους τους μαθητές και όλες τις μαθήτριες, θα είναι οργανωμένο σε θέματα και θα γίνεται με βιωματικές μορφές μάθησης. Οκτώ (8) προγράμματα εμβάθυνσης, από τα οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες θα επιλέγουν ελεύθερα ένα (σε αντικατάσταση των όσων ισχύουν σήμερα για το Ενιαίο Λύκειο και τη Θεωρητική Κατεύθυνση της Τεχνικής Εκπαίδευσης) και Ένα (1) πρόγραμμα Πρακτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (σε αντικατάσταση της υφιστάμενης Πρακτικής Κατεύθυνσης των Τεχνικών Σχολών). Σημειώνεται πως η θετική επίδραση της άρσης του απόλυτου διαχωρισμού μεταξύ Γενικής και Τεχνικής - Επαγγελματικής Εκπαίδευσης υποστηρίζεται και στα συμπεράσματα της πιο πρόσφατης έρευνας PISA του 2009, όπου σημειώνονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «In countries where 15-year-olds are divided into more tracks based on their abilities, overall performance is not enhanced, and the younger the age at which selection for such tracks first occurs, the greater the differences in student performance, by socio-economic background, by age 15, without improved overall performance». Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Οι αλλαγές που αναλύθηκαν πιο πάνω, οι οποίες προτάθηκαν από το Υπουργείο με γνώμονα την εξυπηρέτηση των αναγκών που προκύπτουν από την εισαγωγή των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων και την επίλυση οργανωτικών και λειτουργικών προβλημάτων του υφιστάμενου Ωρολογίου Προγράμματος, κατέστησαν αναγκαίες μετακινήσεις περιόδων διδασκαλίας ορισμένων μαθημάτων μεταξύ των διαφόρων τάξεων του Γυμνασίου ή/και μεταξύ Γυμνασίου και Λυκείου. Οι μετακινήσεις αυτές έγιναν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη θυματοποιηθούν καθηγητές καμίας ειδικότητας, με βάση και σχετικό αίτημα που τέθηκε από τις εμπλεκόμενες εκπαιδευτικές οργανώσεις προς το Υπουργείο. 6

Θα πρέπει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι, στην επιστημονική βιβλιογραφία αναφορικά με τα Ωρολόγια Προγράμματα, δεν υφίσταται συγκεκριμένο θεωρητικό πλαίσιο για την κατανομή των ωρών των μαθημάτων κατά τάξη το οποίο να διαγράφει με ακρίβεια το χρόνο διδασκαλίας κάποιου μαθήματος σε κάθε τάξη και το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο για τη διαμόρφωση του Ωρολογίου Προγράμματος των δημόσιων σχολείων της Κύπρου. Στην επιστημονική βιβλιογραφία υπάρχουν κυρίως συγκριτικές μελέτες για τον τρόπο κατανομής του σχολικού χρόνου στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα ή πεδία σε διάφορες χώρες (π.χ. ΟΟΣΑ). Στον Πίνακα 1, που επισυνάπτεται, φαίνεται η κατανομή του διδακτικού χρόνου στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα του προτεινόμενου Ωρολογίου Προγράμματος σε σχέση τόσο με τις χώρες που παρουσίασαν τα καλύτερα αποτελέσματα στην έρευνα PISA του ΟΟΣΑ το 2009 (Σαγκάη - Κίνα, Κορέα, Φιλανδία, Χονγκ Κονγκ Κίνα, Σιγκαπούρη, Καναδάς ) όσο και με το μέσο όρο των χωρών - μελών του ΟΟΣΑ. Συγκρίνοντας τα στοιχεία εντοπίζονται κυρίως διαφορές στην αυξημένη βαρύτητα που δίνεται στην πρόταση του Υπουργείου στα αντικείμενα που σχετίζονται, με βάση την κατηγοριοποίηση του ΟΟΣΑ, με τα Θρησκευτικά και την ανάγνωση, γραφή και λογοτεχνία (Θρησκευτικά, Νέα Ελληνικά, Αρχαία Ελληνικά/Αρχαιογνωσία, Ιστορία). Η διαφορά αυτή φανερώνει την έμφαση που δίνεται από το Υπουργείο στην ανθρωπιστική παιδεία, με βάση και τις σχετικές εισηγήσεις της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Η προτεινόμενη κατανομή των διδακτικών περιόδων έρχεται να υπηρετήσει επίσης τους προσανατολισμούς και τη φιλοσοφία των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων τα οποία, σύμφωνα και με το κείμενο αρχών της Επιτροπής Διαμόρφωσης των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων, ενώ εμπεριέχουν τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τους εντάσσουν σε ένα διαφορετικό πλαίσιο που είναι πιο απαιτητικό σε ό,τι αφορά το σώμα των γνώσεων, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση την ανθρωπιστική διάστασή τους, πιο δημοκρατικό και πιο αγωνιστικό σε ότι αφορά την πολιτότητα και πιο ανθρωποκεντρικό σε ότι αφορά τις «ικανότητεςκλειδιά». Ως εκ τούτου το Υπουργείο, κατά την ετοιμασία της πρότασής του, έλαβε υπόψη, εκτός από τα όσα έχουν αναφερθεί ήδη πιο πάνω, και το ιδιαίτερο συγκείμενο, την ιστορική εξέλιξη και παράδοση της εκπαίδευσής μας. Ε. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Σε θέματα καθορισμού μαθημάτων είναι φανερό ότι πάντοτε υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, που όλες θεμελιώνονται σε αξιολογικές κρίσεις και επιχειρήματα. Το κύριο κριτήριο για τη διαμόρφωση της συγκεκριμένης πρότασης αποτελεί ο βαθμός εξυπηρέτησης όλων των στόχων που τέθηκαν με το αρχικό κείμενο της Επιτροπής Διαμόρφωσης των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων οι οποίοι ορίζουν και την ποιοτική αναβάθμιση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στην παρούσα φάση/συγκυρία όμως, το Υπουργείο, είναι υποχρεωμένο να καταρτίσει τα προγράμματα με τέτοιο τρόπο ώστε να ικανοποιείται, από τη μια, η αρχή ότι «κανένας/καμιά εκπαιδευτικός της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με οποιοδήποτε εργασιακό καθεστώς και εάν υπηρετεί, δεν πρόκειται ούτε να απολυθεί ούτε να απαξιωθεί στην εργασία του» και, από την άλλη, να λαμβάνονται υπόψη οι υφιστάμενες προϋποθέσεις πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση που ισχύουν για τις Παγκύπριες Εξετάσεις. Η προσπάθεια συνδυασμού των παραπάνω αποτελεί πολύ δύσκολο εγχείρημα, για την ευόδωση του οποίου, απαιτούνται σύνθετοι υπολογισμοί και προσεκτικοί 7

χειρισμοί. Συνεπώς, αντιπροτάσεις για διαφορετικό καθορισμό μαθημάτων, που προφανώς υπάρχουν στο πλαίσιο του προβληματισμού για την καλύτερη εξυπηρέτηση του πρώτου στόχου, υποχρεωτικά ελέγχονται ως προς τη δυνατότητα υιοθέτησής τους με βάση και τα επόμενα δύο κριτήρια. 8

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ.Ο. ΕΞΙ ΚΟΡΥΦΑΙΩΝ ΧΩΡΩΝ PISA M.O. ΟΟΣΑ 23/1/2012 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Α/Α ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΟΟΣΑ % % % 1 Θρησκευτικά Religion 6.00% 4.50% 3.00% 2 Νέα Ελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Αρχαία Ελληνικά/ Αρχαιογνωσία Reading, writing and literature 21.50% 16.10% 16.00% 3 Ιστορία Γεωγραφία Δημοκρατικοί Θεσμοί & Παιδεία (από την Κλασική Ελλάδα έως Σήμερα) Social Studies 12.50% 10.30% 12.00% 4 Μαθηματικά Mathematics 10.00% 12.40% 13.00% 5 Φυσική Χημεία Βιολογία Science 13.00% 11.10% 12.00% 6 Αγγλικά Γαλλικά/ Γερμανικά/ Τουρκικά/ Ισπανικά/ Ιταλικά/ Ρωσικά Modern Foreign Languages 14.00% 11.70% 13.00% 7 Τέχνη Μουσική Arts 6.00% 6.70% 8.00% 8 Πληροφορική Technology 4.00% 4.50% 3.00% 9 Σχεδιασμός & Τεχνολογία Οικιακή Οικονομία/ Αγωγή Υγείας Practical and vocational skills 5.00% 3.80% 3.00% 10 Φυσική Αγωγή/ Πρώτες Βοήθειες Physical Education 7.00% 7.10% 8.00% 11 Πολιτική Οικονομία Επαγγελματική Αγωγή Other 1.00% 4.00% 2.00% ΣΥΝΟΛΟ 100.00% 92.20% 93.00% 12 Μη υποχρεωτικό πρόγραμμα 0.00% 7.80% 7.00% ΣΥΝΟΛΟ 100.00% 100.00% 100.00% 9