Αφιέρωμα. στα 20 χρόνια δράσης και προσφοράς. Διαβάστε σε αυτό το Τεύχος

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Αριθμός Τεύχους 33 - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 - Τιμή Τεύχους 0,50 c Έδρα: Ελ. Βενιζέλου 134, 17676 Καλλιθέα - Τηλ.: 210 9219495 - Fax: 210 9586403 ΚΩΔ.: 6725 Αφιέρωμα στα 20 χρόνια δράσης και προσφοράς του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού Διαβάστε σε αυτό το Τεύχος Αυτοδιοικητικές εκλογές: Το τέλος μιας εποχής Ιατρολαογραφικές αναφορές στα «Τραγούδια των βουνών» του Γ. Αθάνα Ο θεραπευτικός χορός Pizzica Tarantata των ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας. Το Βορειοηπειρωτικό Έπος του 1940-41 Εορτασμός για τα 20 χρόνια ζωής, δράσης και προσφοράς του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού Χαιρετισμοί και Δηλώσεις επισήμων παρευρισκομένων και καλλιτεχνών για τα 20 χρόνια του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. Χρονικά από την Παγκόσμια Εβδομάδα στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ. Toυ Ρουσαλιού το Σάββατο.

2 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 Σημείωμα του εκδότη Τ ο τεύχος αυτό αφιερώνεται στα 20 χρόνια δράσης και προσφοράς του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού. Το γεγονός αυτό της συμπλήρωσης των 20 χρόνων δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ένα απλό επετειακό γεγονός, αλλά σηματοδοτεί μια νέα πολιτιστική πορεία, όχι μόνο για το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. αλλά και για πολλούς άλλους ομοειδείς Πολιτιστικούς Φορείς με παρόμοιες δραστηριότητες και στόχους, επειδή: Πρώτον. Το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. αποτέλεσε έναν Φάρο Πολιτισμού που μεταλαμπάδευσε τον ελληνικό Πολιτισμό όχι μόνο στους μαθητές του αλλά και σε ένα μεγάλο και πολυποίκιλο κοινό στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Δεύτερο. Συνέβαλε στη διατήρηση των παραδοσιακών λαϊκών πολιτιστικών εκφράσεων, με την μετάδοση και καλλιέργεια των χορών και των άλλων πολιτιστικών αξιών στους νέους. Τρίτο. Το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. εκπροσώπησε, πολλές φορές, τη χώρα μας και το Λαϊκό μας Πολιτισμό σε διεθνές επίπεδο, σε πολλές χώρες του κόσμου. Τέταρτο. Ανέπτυξε συνεργασίες με πολλές εκατοντάδες Πολιτιστικούς Φορείς (Συλλόγους και Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης). Πέμπτο. Συνεργάστηκε με δεκάδες ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών, όπως με κορυφαίους Πανεπιστημιακούς και άλλους ειδικούς επιστήμονες, με πολλούς κορυφαίους ηθοποιούς και σκηνοθέτες, με δεκάδες κορυφαίους τραγουδιστές της παράδοσης και με εκατοντάδες μουσικούς κ.λπ. Έκτο. Διοργάνωσε σειρά επιστημονικών και άλλων εκδηλώσεων, προκειμένου να εκλαϊκεύσει τις διάφορες μορφές του Λαϊκού Πολιτισμού και να εκφράσει τις σωστές νοηματικές διαστάσεις του. Έβδομο. Έκανε σημαντικές εκδόσεις βιβλίων και του περιοδικού ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ καθώς και παραγωγές μουσικών cd που παρουσιάζουν, αναλυτικά, και ερμηνεύουν την ελληνική παράδοση και τον Λαϊκό Πολιτισμό, σε θεωρητικό επίπεδο. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - Σημείωμα του εκδότη....σελ. 2 - Αυτοδιοικητικές εκλογές: Το τέλος μιας εποχής, του Βασίλη Φίλια.... Σελ. 3 - Ιατρολαογραφικές αναφορές στα «Τραγούδια των βουνών» του Γ. Αθάνα, του Γεράσιμου Α. Ρηγάτου....Σελ. 4 - Ο θεραπευτικός χορός Pizzica Tarantata των ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας... Σελ. 6 - Το Βορειοηπειρωτικό Έπος του 1940-41, του Κωνσταντίνου Β. Χιώλου...Σελ. 8 - Χρονικό από την Παγκόσμια εβδομάδα στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ....Σελ. 10 - Εορτασμός για τα 20 χρόνια ζωής, δράσης και προσφοράς του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού... Σελ. 12 - Ιστορικό ίδρυσης του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού, του Κώστα Σαχινίδη....Σελ. 13-20 χρόνια του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π., του Μιχαήλ Γ. Μερακλή.... Σελ. 16 - Η σημασία της δράσης του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού, του Βασίλη Φίλια....Σελ. 17 - Η εκδοτική δραστηριότητα του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού, του Μηνά Αλ. Αλεξιάδη.... Σελ. 18 - Μια εξειδικευμένη δραστηριότητα του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π., του Γεωργίου Αικατερινίδη...Σελ. 21 - Το περιοδικό «ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ» και η ελληνική Λαογραφία, του Μανόλη Γ. Βαρβούνη....Σελ. 22 - Χαιρετισμοί και Δηλώσεις επισήμων παρευρισκομένων και καλλιτεχνών για τα 20 χρόνια του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π....Σελ. 24 - Του Ρουσαλιού το Σάββατο, του Νίκου Ι. Κωστόπουλου.... Σελ. 26 - Βιβλιοπαρουσίαση: Χαρά Κοσεγιάν: Αρχαία επιβιώματα στα νεοελληνικά δημοτικά τραγούδια, του Μιχαήλ Γ. Μερακλή.... Σελ. 27 - Το νέο Whο is Who στην Ελλάδα....Σελ. 29 - Αριστείδης Ν. Δουλαβέρας, Νεολληνικός Παροιμιακός Λόγος, της Ν.Δ.Περπατάρη...Σελ. 30 - «Ωχ τα νεφρά μου», από τη Θεατρική Σκηνή του Αντώνη Αντωνίου.... Σελ. 31 - Χοροστάσι 8ος χρόνος έκδοσης....σελ. 32 Χοροστάσι Eκδότης - Διευθυντής: Δρ Κώστας Σαχινίδης Ιδιοκτησία-Έκδοση: Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού Έδρα: Ελ. Βενιζέλου 134 17676 Καλλιθέα Τηλ.: 210 9219495 Fax: 210 9586403 e-mail: ksachinides@yahoo.gr Επιστημονικοί Σύμβουλοι: Καθηγ.. Βασίλης Φίλιας Καθηγ. Μιχαήλ Μερακλής Καθηγ. Γιάννης Μότσιος Δρ Γεώργιος Αικατερινίδης Καθηγ. Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης Αναπλ. καθηγ. Μανόλης Βαρβούνης Διεύθυνση Σύνταξης: Μαρία Άνθη Φιλολογική Επιμέλεια: Δρ Nικολέττα Δ. Περπατάρη Επεξεργασία κειμένων: Ευαγγελία Μιστιλοπούλου Ιωάννα Μιστιλοπούλου Άννα Κακοπέτρου Αλέξης Κιτσαντάς Επεξεργασία φωτογραφιών: Studio Στάθη Σαχινίδη Κυψέλης 35, Αθήνα, τηλ.: 2108842679 Γραμματεία - Οικονομικές Ενισχύσεις: Χριστίνα Κεκάκη Τηλ.: 2109566132 Διαδικτυακός Τόπος: ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ/ΚΕΧΟΛΠ www.sachinides.com Σελιδοποίηση: Εύη Γκαντήραγα Εκτύπωση: Γραφικές Τέχνες Ι. Γκαντήραγας & ΣΙΑ ΟΕ Γερανίου 7, Αθήνα Τηλ.: 210 5244309 Επιτρέπεται η ελεύθερη άντληση στοιχείων, αρκεί να αναφέρεται η πηγή και ο συγγραφέας. Οι συγγραφείς των άρθρων φέρουν την ευθύνη για τις απόψεις τους. Σημείωση της Σύνταξης: Οι πόροι του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού προέρχονται ΜΟΝΟ από αυτοχρηματοδότηση, με την οικονομική ενίσχυση και τις συνδρομές των μελών και των φίλων του, καθώς και με λίγες μικρές κρατικές επιχορηγήσεις (κατά καιρούς). ISSN 1791-6712

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 3 Αυτοδιοικητικές εκλογές: Το τέλος μια εποχής Απογοητευτικές, πολύ απογοητευτικές, ήταν πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- οι αναλυτικές προσεγγίσεις των εκλογικών αποτελεσμάτων της 7ης και 14ης Νοεμβρίου. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι και επικοινωνιολόγοι [;;;] με έμφαση πάντοτε στο λεπτομερειακό, το τυχαίο και το ασήμαντο παρέμειναν στην επιφάνεια των πραγμάτων για να καταλήξουν σε αυτονόητα και χιλιοειπωμένα και ανόητα θριαμβικά συμπεράσματα, που δεν τα πίστευαν ούτε οι ίδιοι. Με μία ισχνή επιχειρηματολογία πρώτου επιπέδου αποκωδικοποιήθηκε υποτίθεται το μήνυμα αυτών των εκλογών στη βάση του αν και κατά πόσο η Ελλάδα έγινε πράσινη ή μπλε και αποσιωπήθηκε ή αποσημασιοποιήθηκε το γεγονός ότι οι νικητές στην καλλίτερη περίπτωση, συγκέντρωσαν τα 20-25% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Πρόκειται για εσκεμμένη συγκάλυψη ή στρουθοκαμηλισμό; Άλλοτε για τον ένα, άλλοτε για τον άλλο, άλλοτε και τα δυο μαζί. Το εμετικό στην όλη διαδικασία είναι η επίκληση της βούλησης του λαού, που υποτίθεται ότι εκφράστηκε γνήσια προς την α ή β κατεύθυνση. Οι λαοί, όμως δεν είναι μία αδιάρθρωτη μάζα, ένα απλό άθροισμα ατόμων με μοριακή υπόσταση, αλλά συντίθενται και κατηγοριοποιούνται σε επιμέρους διαφοροποιημένες ομάδες. Με ένα ποσοστό αποχής, που υπερβαίνει το 50% των μη ψηφισάντων, το φαινόμενο δεν αντιμετωπίζεται ερμηνευτικά, αλλά με θλίψη και συγκατάβαση σαν να επρόκειτο περί απολωλότων προβάτων, που τα λάθη εμφάνισης της πολιτικής τα έδιωξαν από τις κομματικές στρούγκες. Άρα να διορθώσουμε αυτά τα λάθη εμφάνισης του πολιτικού γίγνεσθαι ώστε με ανανεωμένο και καλλωπισμένο πρόσωπο να επαναφέρουμε τους βαριεστημένους από την πολιτική στην οδό των ορθών κομματικών αληθειών. Έτσι περίπου εξέλαβαν το μήνυμα της εκλογικής αποχής οι κατεστημένοι εκλογολόγοι όλων των κατηγοριών και αποχρώσεων αποδεικνύοντας για μία ακόμη φορά την ανεπάρκεια ή [και] την ανειλικρίνειά τους. Σε μία σοβαρή προσέγγιση του θέματος το πρώτο του καθηγητή Βασίλη Φίλια, πρώην Πρύτανη Παντείου Πανεπιστημίου ερώτημα που τίθεται είναι για ποιόν λαό μιλάμε. Μιλάμε για τον πλέον πολιτικοποιημένο λαό της Ευρώπης. Τον λαό που για να αναφερθούμε σε δύο σχετικά πρόσφατα παραδείγματα ήταν σε ποσοστό άνω του 80% εναντίον του σχεδίου Ανάν, έναν λαό, που αντιστάθηκε με κάθε μέσο στις μεθοδεύσεις διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας όταν π.χ. στην Ιταλία του σοσιαλκομμουνιστή Νταλέμα δεν κουνήθηκε ούτε φύλλο ενάντια στην στρατιωτική συμμετοχή της χώρας αυτής στην επίθεση. Αυτός ο λαός δεν εψήφισε σε ποσοστά άνω του 50% στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές. Γιατί; Διότι απλά πείσμωσε, δυσαρεστήθηκε και βαρέθηκε λόγω των αντιλαϊκών μέτρων και του μνημονίου ή για κάτι πολύ ουσιαστικότερο και βαθύτερο. Αναμφισβήτητα γι αυτό το τελευταίο, όπως διαμορφώθηκε στη μεταχουντική εποχή. Μιας μορφής βαθύτατης πολιτικής ασυδοσίας, διαφθοράς, αναποτελεσματικότητας, ελευθεριότητας στο όνομα του προοδευτισμού, ιζηματοποίησης και διάλυσης της κοινωνίας κ.λπ., κ.λπ., κ.λπ. Από αυτήν την άποψη η ζημιά, που έκανε η χούντα, είναι ανάλογη με εκείνη της κυπριακής τραγωδίας, δεδομένου ότι έδωσε άλλοθι για την επάνοδό του προ του 1967 πολιτικού προσωπικού και, μάλιστα, με το φωτοστέφανο των σωτήρων της Δημοκρατίας. Οι άνθρωποι που ευθύνονταν για την αποδυνάμωση του κοινοβουλευτισμού επανήλθαν ως σωτήρες του. Σ αυτό συνίσταται η μεγάλη μεταχουντική απάτη, που δημιούργησε το κλίμα εκείνο των ψευδαισθήσεων που οδήγησαν στην επιβεβαίωση της ρήσης του ποιητή λαέ μου ευκολόπιστε και πάντα προδομένε Μιλάνε, βέβαια,ορισμένοι για το τέλος της μεταχουντικής περιόδου, όμως σαν να επρόκειτο για τη διαδικασία μίας φυσικής ωρίμανσης, ενώ πρόκειται για μία οριστική και τελεσίδικη χρεοκοπία, για το τέλος μιας εποχής, που σημάνθηκε ως μία εμπύηση της πολιτικής ζωής της χώρας. Με βάση αυτό το δεδομένο η τεράστια αποχή στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν συνιστά απλά απόσυρση όπως θέλουν να μας πείσουν οι καραγκιοζοπαίχτες συνέχεια στη σελ. 15

4 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 Ιατρολαογραφικές αναφορές στα Τραγούδια των βουνών του Γ. Αθάνα του Γεράσιμου Α. Ρηγάτου, επικ. Καθηγ. Ογκολογίας του Ιατρικού Τμήματος και επίτιμου διδάκτορα του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών Στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας ως Γεώργιος Αθάνας (Γ.Α.) καταγράφεται ο νομικός, δημοσιογράφος, πολιτικός και λογοτέχνης Γεώργιος Αθανασιάδης Νόβας (Ναύπακτος 1893 - Αθήνα 1987). Δεν μας απασχολούν οι δύο πρώτες ιδιότητές του, ενώ για την τρίτη θα πούμε μόνο πως τα στερνά δεν τιμούν τα πρώτα. Ως λογοτέχνης ο Γ.Α. άφησε ποιητικό και πεζογραφικό έργο, για το οποίο και εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1955), αργότερα δε και πρόεδρός της. Το πεζογραφικό του έργο περιλαμβάνει τέσσερα βιβλία από το 1918 και μετέπειτα. Το ποιητικό του έργο όχι μόνο είναι πολύ πλουσιότερο αλλά και εκείνο που τον χαρακτηρίζει, ενώ λόγω του ότι δείγματά του περιλαμβάνονταν στα σχολικά Αναγνωστικά, είναι αυτό που τον έχει κάνει γνωστό και διατήρησε την όποια υστεροφημία του. Αναλυτικότερα, από το 1919 ως το 1987 ο Γ.Α. εξέδωσε 16 ποιητικές συλλογές, με τους ακόλουθους τίτλους: Πρωινό ξεκίνημα (1919), Αγάπη στον Έπαχτο (1922), Καιρός Πολέμου (1924), Ειρμός (1929), Δροσεροί καημοί (1938), Τραγούδια των βουνών (1953), Ευδοκία (1955), Τίμια δώρα (1969), Αστέγνωτο δάκρυ (1971), Δοκίμια (1971), Αφιέρωμα στα 50 χρόνια του ξεριζωμού (1972), Μονοκονδυλιές (1975), Quadretti Italiani - Ιταλικές μακέτες (1979), Τραγούδια των βουνών. Σειρά δεύτερη (1980), Ανά τον θερισμένον αγρόν (1982), Μυθογραφήματα του καιρού μας (1987). Κάνοντας ένα γενικό σχόλιο για την ποίηση του Γ.Α. μπορούμε να επισημάνουμε τα εξής. Πρόκειται για έμμετρη, ομοιοκατάληκτη γραφή, με παραδοσιακή ηθογραφική θεματολογία, με χρήση της γλώσσας των παλαιότερων αγροτικών κοινωνιών, με τις μνήμες και τις επιδράσεις των δημοτικών τραγουδιών. Ο ποιητής εξιδανικεύει τη φυσική ομορφιά και την εξυμνεί, ενώ βλέπει ιδεαλιστικά και με έντονο συναισθηματισμό όχι μόνο το φυσικό αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον. Μέσα στα θέματα που επεξεργάζεται στα ποιήματά του ο Γ. Α. μπορούμε να επισημάνουμε πλήθος πληροφοριών για την καθημερινότητα των ανθρώπων στις παραδοσιακές αγροτοποιμενικές κοινωνίες. Συνθήκες διαβίωσης, εργασία και απασχολήσεις μέσα κι έξω από το σπίτι, διοικητικοί θεσμοί, άμεσα βιωμένες ή παραδομένες μνήμες της ιστορίας, κι ακόμα πίστεις, αντιλήψεις, προλήψεις, δεισιδαιμονίες, διαπιστώνονται συχνά στη θεματολογία. Και εναλλάσσονται με ύμνους και εκφράσεις θαυμασμού για διάφορους αναλλοίωτους ακόμα σχηματισμούς του φυσικού τοπίου. Δεν είναι του παρόντος μια συστηματική αναζήτηση των λαογραφικών αποτυπώσεων στα ποιήματα του Γ.Α. Τελείως ενδεικτικά όμως των δυνατοτήτων που παρέχονται για μια ανάλογη συνθετική αναζήτηση, θα εξετάσουμε εδώ ειδικές ιατρολαογραφικές πληροφορίες σε ένα μόνο από τα βιβλία του ποιητή. Τραγούδια των βουνών Η συλλογή αυτή του Γ.Α. κυκλοφόρησε το 1953 αφιερωμένη στη μνήμη της μητέρας του Ευδοκίας που γεννημένη στα ψηλά βουνά είχε σταλάξει στην καρδιά του την αγάπη τους. Περιλαμβάνει 297 ποιήματα που τιτλοφορούνται με αριθμούς (1-297). Καθένα από αυτά απαρτίζεται από δύο στροφές, με τέσσερις δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους η κάθε μία. Είναι η έκτη από τις δεκάξι ποιητικές συλλογές του και έστω κι αν τα ποιήματα δεν γράφτηκαν όλα τότε ήταν όμως όλα δημιουργίες της ωριμότητάς του: η προηγούμενη συλλογή του είχε κυκλοφορήσει το 1938, όταν ο Γ.Α. ήταν 45 ετών και η εξεταζόμενη το 1953, όταν ήταν 60 ετών. Εξ άλλου αυτό δείχνει και η μεταγενέστερη (1980) συλλογή Τραγούδια των βουνών. Σειρά δεύτερη. Γιατί, όπως είναι φυσικό, επαναλαμβάνει κάποιος μόνο ό,τι θεωρεί επιτυχημένο. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα κάποια από τα ποιήματα της συλλογής: α) Ιστορικές αναφορές της γραπτής (λόγιας και λαϊκής), αλλά και της προφορικής παράδοσης διασώζουν πληροφορίες για νοσήματα κορυφαίων αγωνιστών του 21. Δημοτικά τραγούδια από διάφορες περιοχές, αλλά κυρίως από τη Ρούμελη, είναι προφανώς η πηγή της έμπνευσής του για την ευλογιά του Κατσαντώνη:...Πανάθεμά σε, λοιμική! βλογιά πανάθεμά σε! Τους αντρειωμένους πελεκάς, τσακάς τα παλικάρια..

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 5 1. Δικάζω, το θεωρώ ντροπή. Ντάβανος, έντομο που τσιμπά τα άλογα και αφηνιάζουν. Αντώνη μου, ήσαν άρρωστος, σε βρήκαν να κοιμάσαι, αλλιώς η Φούρκα λιάπικα θα γιόμιζε κουφάρια! (ποίημα 137) Ανάλογο είναι και το γραμμένο για τον φυματικό Καραϊσκάκη, που αναφέρεται στη νοσηλεία του στη Μονή Προυσού (Ποίημα 148): Καραϊσκάκης άρρωστος Μπρουσό νοσοκομιέται; τον παραστέκει ο Γούμενος, σαράντα καλογέροι, κι Παναγιά η Μπρουσιώτισσα σιμά του ξενυχτιέται να του σκουπίζει τον ιδρό με το χρυσό της χέρι... Η προσωρινή έστω βελτίωση της υγείας του έκανε τον Καραϊσκάκη, σε εκπλήρωση τάματος, να επενδύσει με ασήμι την εικόνα που υπάρχει ως σήμερα στη Μονή. Το ποίημα αυτό έχει κι άλλη ανάγνωση: επιβεβαιώνει από μία ακόμα πλευρά τη λαϊκή πίστη στη θεουργική θεραπευτική, αλλά και την ισχύ της πίστης στα αναθήματα (τάματα), που συνεχίζεται αδιάσπαστα από την εποχή των Ασκληπείων. β) Συχνή είναι στο ποιητικό έργο του Γ.Α. (και όχι μόνο σ αυτή τη συλλογή) μια παιγνιώδης αναφορά στην ερωτική (σεξουαλική) διάθεση, εκδηλούμενη ή ματαιούμενη που, σε κάθε περίπτωση, διασυνδέεται με τις λαϊκές πίστεις και αντιλήψεις. Το ποίημα με αριθμό 54 στηρίζεται στη δοξασία ότι όποιος ακούσει κούκο νηστικός (δηλαδή πρωί, πριν καλοφωτίσει) δεν θα μπορούσε να επιτύχει στο ερωτικό σμίξιμο με το καλό [τ]ου ταίρι : Αν με πατήσει, όπως το λεν, κι αν τύχει ανημπορέσω δε θα πιστέψει τι και πώς η τρισαγαπητή μου; άλλα θα βάλει με το νου και πώς να τον καλέσω εγώ τον κούκο μάρτυρα κι ανυπερασπιστή μου; Φαίνεται ότι η ερωτική αστοχία δεν ήταν σπάνια στις παραδοσιακές κοινωνίες. Η έλλειψη γνώσεων, ενημέρωσης και εμπειρίας, η σεμνότητα και η αιδημοσύνη, ο χωρίς συναίνεση αλλά με τη βούληση των οικογενειών αποφασισμένος γάμος, οι συνθήκες συγκατοίκησης αλλά και η υπερβολική σωματική κόπωση από τις συνθήκες εργασίας ήταν, ίσως, τα πραγματικά αίτια. Που όμως, κατά περίπτωση, ερμηνεύονταν ως πάτημα του κούκου, κακό μάτι, κακιά ώρα ή αμπόδεμα ( δέσιμο ). Παραπονείται ο σύζυγος:...μισό φιλί βραδιάζουμε, μισό και ξενυχτάμε; αν πεις για τ αποδέλοιπα κάλλιο είναι να σωπάσω, κι ακόμα πιο καλύτερα σε γιάτρισσα να πάμε μην έχεις πάθει αμπόδεμα κι εγώ ντροπή δικάζω 1. Αναφορά γίνεται και στην αναγκαία προετοιμασία της γυναίκας για τη συμμετοχή της στο ερωτικό σμίξιμο. Ο Γ.Α. αναφέρεται και σ αυτή την (όχι τόσο συνηθισμένη) περίπτωση στο ποίημα με αριθμό 176: κάτσε να παίξουμε μαζί το λύκο και τ αρνάκι.... Το καταφέρνω, κάθεται, παιγνίδια το μαθαίνω... Πολύ το νοστιμεύεται, μας παίρνει το σκοτάδι: Καιρός, του λέω, να φύγουμε! Κι αυτό φαρμακωμένο: Να ρθεις να ξαναπαίξουμε, μου λέει, ταχιά το βράδυ! Το αμπόδεμα αναφέρεται πολύ πιο συχνά στους άνδρες, οι οποίοι προσπαθούσαν να προφυλαχθούν με διάφορα μαγικά μέσα. Ο αμποδεμένος του ποιήματος 188 δηλώνει: θα ξορκιστώ μ απήγανο..., καθώς άλλα μέσα έχουν ήδη αποτύχει. Και μακαρίζει τα ζώα, που έχουν συγκεκριμένη περίοδο οχείας:... Καλότυχα είν τα ζωντανά οπόχουν το μαρκάλο 2 ταχτόν καιρό βατεύονται κι απέ τα παρατάνε... γ) Η λαϊκή θεραπευτική εκτός από τους εύστοχους χειρισμούς επιδέξιων εμπειρικών και από τα κατάλληλα βότανα ασκείται και με θρησκευτικές τελετές, με μαγικές ενέργειες, με ξόρκια και διάφορες άλλες λογικές ή παράλογες πράξεις. Συχνά όμως το κύρος των μεθόδων ενισχύεται αν συνδυάζονται λογικές και παράλογες πρακτικές. Τα βότανα δρουν καλύτερα ως μαγιοβότανα: βότανα του Μαγιού και της μαγείας: Πού νά βρισκα μια Μάγισσα να κάτσω να μου μάθει όλα τα μαγιοβότανα κι όλα τα γιατροσόφια τα θεραπεύουνε πληγές, παρηγοράνε πάθη: τριβόλια, λαγοκοιμηθιές, φλισκούνια, σαρκοτρόφια. αλλά και το πανίσχυρο, μαγικό βοτάνι της αγάπης (ποίημα 150). δ) Στις περιπτώσεις σοβαρών, χρόνιων, ανίατων ή θανατηφόρων νοσημάτων η θεραπευτική κινητοποίηση είναι πολύπλευρη. Στο ποίημα 25 διαβάζουμε: Πολλά και δεν της έζησε, τόσα παιδιά, κανένα! Του κάκου πήε σε γιάτρισσες και σε γιατρούς κοιτάχθη... Στον Άι-Γιάννη τάζεται για την καινούργια γέννα: Ετούτο να της πρόκοβε κι όλο το βιος της στάχτη! Λυκοχαβιές και χαϊμαλιά, δαιμονικό συντέλειο, ευκές, ξορκολογήματα, παπά καλοπλερώνει... Στην εκκλησιά το πέταξε την ώρα στο Βαγγέλιο, Το σήκωσα, το βάφτισα και τό είπα Πολυχρόνη! Γιάτρισσες εμπειρικές, γιατροί επιστήμονες και εμπειρικοί, θεουργική-ιερατική ιατρική. Συγχρόνως με τις ευχές και τον παπά, ξόρκια και εξορκισμοί, μαγικά χαϊμαλιά και λυκοχαβιές. Το τελευταίο είναι ένας μαγι- 2. Μαρκάλο, η οχεία, η προκαθορισμένη περίοδος για συνεύρεση. συνέχεια στη σελ. 9

6 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 Ο θεραπευτικός χορός Pizzica Tarantata των ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας * Pizzica Tarantata είναι ο πλέον χαρακτηριστικός παραδοσιακός χορός των ελληνοφώνων της Η Κάτω Ιταλίας. O χορός αυτός αποτελεί μια παραλλαγή του χορού Ταραντέλα, που χορεύεται σε όλη τη Νότιο Ιταλία, όπου η κάθε περιοχή έχει τη δική της παραλλαγή. Η μουσική του είναι ίδια με τη μουσική της Ταραντέλας, αλλά διαφέρουν οι στίχοι των τραγουδιών. Η λέξη pizzica σημαίνει τσίμπημα, ενώ η λέξη tarantata ή ταραντέλα προέρχεται από την λέξη Ταραντούλα που, στα Ιταλικά, σημαίνει αράχνη (πρόκειται για το είδος Lycosa Tarantula, η οποία συναντάται στην περιοχή του Τάραντα, κοντά στο Πρίντεζι και το Λέτσε, όπου, στους αρχαίους χρόνους, είχε αναπτυχθεί μια ακόμη ελληνική αποικία και εξακολουθούν να υπάρχουν τα ελληνόφωνα χωριά του Σαλέντο). Οι κάτοικοι της περιοχής αυτής θεωρούσαν ότι ο χορός Πίτσικα είναι θεραπευτικός για την ασθένεια των αγροτισσών γυναικών, την οποία προκαλούσε το τσίμπημα της αράχνης ανάμεσα στα πόδια τους, στα γεννητικά όργανα, όταν αυτές εργάζονταν στους αγρούς. Το δηλητήριο της (αράχνης) προκαλούσε ένα είδος μανίας στις γυναίκες, οι οποίες, προκειμένου να το αποβάλουν και να θεραπευτούν, έκαναν έναν μουσικό και χορευτικό εξορκισμό, χορεύοντας γυμνές. Πίστευαν ότι, με τον χορό το δηλητήριο γινόταν ιδρώτας και εξατμιζόταν. Το φαινόμενο αυτό της κρίσης λεγόταν ταραντισμός και, παλαιότερα, είχε και κοινωνικές προεκτάσεις επειδή οι οικογένειες των ασθενών γυναικών ένιωθαν ντροπή γι αυτήν τους την αρρώστια. Για να γίνει ο μουσικός εξορκισμός, καλούσαν στα σπίτια των ασθενών ειδικούς μουσικούς, οι οποίοι έπαιζαν, για τρεις ή τέσσερις ημέρες, αδιάκοπα, μέχρι που οι γυναίκες να εκστασιασθούν και να εξορκισθούν. Τα όργανα που έπαιζαν ήταν: βιολί, οργκανέτο και ντέφι (ταμπουρέλο). Οι μουσικοί έπαιζαν και τραγουδούσαν διάφορα τραγούδια στην ιδιόμορφη Γραικάνικη διάλεκτο (είναι ένα γλωσσικό κράμα Ελληνικών και Ιταλικών). Συνήθως, έπαιζαν 12 διαφορετικά μουσικά μοτίβα, με διαφορετική μουσική κλίμακα το καθένα, μέχρι, οι ασθενείς να ευαισθητοποιηθούν και να διακρίνουν εκείνο που αντιστοιχεί στο μέγεθος και το χρώμα της αράχνης από την οποία κτυπήθηκαν. Με την επήρεια του δηλητήριου καταλαμβάνονταν από την μανία να ακούν ήχους και να βλέπουν χρώματα, σε βαθμό ανάλογο με την ποσότητα του δηλητηρίου που είχαν δεχθεί. Σύμφωνα με τον ερευνητή Ματέο Ζακολίνι (Φλωρεντία, 1610), στις πιο ψηλές μουσικές νότες αντιστοιχούσε το άσπρο χρώμα, στις δεύτερες το κίτρινο, στις τρίτες το κόκκινο και στη συνέχεια καστανό, δαμασκηνί, βαθύ μπλε μέχρι τις πιο χαμηλές νότες, τις ένατες, στις οποίες αντιστοιχούσε το μαύρο. Έτσι μπορούσαν να βλέπουν σε ποιους ήχους αντιστοιχούσαν τα διάφορα χρώματα. Διέβλεπαν, δηλαδή, μιαν αρμονική σχέση χρωμάτων, ήχων και χορού. Σύμφωνα με τον Πυθαγόρα, και την παράδοση που αναπτύχθηκε στο κέντρο των Ορφικών και των Πυθαγορείων, που λειτούργησε κατά την αρχαιότητα στο Μεταπόντιο της Ν. Ιταλίας, στη φύση υπάρχει μια αρμονική σχέση ήχων και χρωμάτων που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένο αριθμό και βοηθούν στην καθαρτική χρήση της μουσικής. Μάλιστα για την αποφυγή της πολυφαρμακίας, ο Πυθαγόρας συνιστούσε την ενεργοποίηση της δυνατότητας του σώματος, σύμφωνα με καθορισμένους νόμους, να δέχεται τα θεραπευτικά τρέμουλα (vibes) από τις νότες. Η κάθε γυναίκα ασθενής χρειαζόταν τη δική της μελωδία για να θεραπευτεί, για να βγει, δηλαδή, το δηλητήριο από το σώμα της. Αν έμενε ακίνητη στο άκουσμα της μουσικής, αυτό σήμαινε ότι η μελωδία δεν ήταν η σωστή. Όταν οι μουσικοί έπαιζαν τη σωστή μελωδία, τότε η ασθενής άρχιζε να κινείται και, βαθμιαία, άρχιζε *Τα περισσότερα στοιχεία του άρθρου αυτού προέρχονται από συνέντευξη που παραχώρησε στο Χοροστάσι ο μουσικός Matia Manco και από το διαδίκτυο.

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 7 να εκστασιάζεται, χορεύοντας έναν γρήγορο χορό και κάνοντας μιμητικές κινήσεις, αντίστοιχες με αυτές της αράχνης. Ο χορός αυτός είχε μεγάλη χρονική διάρκεια και οι ασθενείς εξακολουθούσαν να χορεύουν, ασταμάτητα, μέχρι το σημείο που έπεφταν κάτω στο πάτωμα και χόρευαν οριζοντιωμένες, οπότε και θεραπεύονταν. Κατά την διάρκεια του χορού, οι γυναίκες κρατούσαν μαντήλια με διαφορετικό χρώμα, κάθε φορά, ανάλογα με το χρώμα της αράχνης που τις τσιμπούσε. Επίσης η θεραπεία τους εξαρτιόταν και από το χρώμα των ρούχων των μουσικών, τα οποία έπρεπε να είναι ανάλογα με το χρώμα της αράχνης που τις είχε τσιμπήσει, δηλαδή μπλε, κόκκινο ή κίτρινο κ.ά. Ταραντούλα Μετά τον μουσικό-χορευτικό εξορκισμό, γινόταν και ο θρησκευτικός εξορκισμός στην εκκλησία του Αγίου Παύλου στη Γαλατίνα, αν και η καθολική εκκλησία δε δέχεται καμιά θεραπεία με εξορκισμούς. Όμως η οικογένεια της κάθε άρρωστης ζητούσε χάρη από τον Άγιο Παύλο και ρωτούσε τι πρέπει να γίνει για να θεραπευτεί η ασθένεια. Η προτίμηση της εκκλησίας αυτής οφειλόταν στο γεγονός ότι θεωρούσαν τον Άγιο Παύλο, ως προστάτη των γυναικών που πάθαιναν κρίση μανίας από το τσίμπημα της αράχνης, επειδή ο Άγιος Παύλος είχε ζήσει για τρία (3) χρόνια σε μια σπηλιά, όπου υπήρχαν πολλές ταραντούλες, χωρίς να πάθει τίποτα. Ο ταραντισμός και οι κινήσεις του χορού Pizzica Tarantata αποτελούν μια τελετουργία που μπορεί να συσχετισθεί, ίσως, με τους διονυσιακούς χορούς της Αρχαίας Ελλάδας, όπως αυτοί απεικονίζονται σε πολλά αρχαία αγγεία, δεδομένου ότι αρκετές από τις παραστάσεις τους είναι παρόμοιες με ορισμένες κινήσεις του χορού αυτού. Ειδικότερα, όταν οι γυναίκες που χορεύουν, κρατούν το ντέφι (ταμπουρέλλο), παραπέμπουν στις βακχίδες, ακόλουθες του Διόνυσου, της αρχαίας Ελλάδας, οι οποίες έπαιζαν το ίδιο όργανο. Ο ταραντισμός σταμάτησε να τελείται μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και κυρίως κατά την δεκαετία του 60, επειδή η αστικοποίηση της ζωής των ελληνοφώνων κατοίκων της Κάτω Ιταλίας μετέβαλε τις συνθήκες της αγροτικής παραγωγής και καθιέρωσε νέους τρόπους ζωής με νέες πολιτιστικές ανάγκες και προϋποθέσεις ανάπτυξης των πολιτισμικών εκφάνσεων. Πάντως, το έθιμο αυτό αναβιώνει, συχνά, στην ελληνόφωνη περιοχή, μέχρι σήμερα, στην εορτή του Αγίου Παύλου, στις 29 Ιουνίου. Οι γεροντότεροι Ταραντάτοι ή Ταραντολάτι, δηλαδή εκείνοι που στο παρελθόν είχαν υποστεί αυτήν την κρίση, τραγουδούν ένα σχετικό τραγούδι που αναφέρεται στον Άγιο Παύλο. Εκτός από την Pizzica Tarantata,υπάρχουν και άλλα είδη του χορού Πίτσικα, που χορεύονται, μέχρι σήμερα, στις διασκεδάσεις και τις φολκλορικές εκδηλώσεις των Ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας. Ορισμένα από τα είδη αυτά είναι και τα εξής: Η Πίτσικα της καρδιάς (Pizzica del Cuore) Χορεύεται σε γάμους και γιορτές από ζεύγη ανδρών και γυναικών. Κατά την διάρκεια του χορού αυτού ο κάθε άνδρας ακολουθεί την γυναίκα, από πίσω, χωρίς να μπορεί να την αγγίξει. Αν, όμως, η γυναίκα δώσει στον άνδρα το μαντήλι που κρατεί, τότε η κίνηση αυτή θεωρείται συμβολική και σημαίνει ότι δέχεται να αναπτυχθούν συναισθηματικές σχέσεις μεταξύ τους. Επίσης, κατά την διάρκεια του χορού το ζευγάρι κάνει ένα ερωτικό παιχνίδι με τα μάτια. Η ίδια συμβολοποίηση του χορού παρουσιάζεται και σε ορισμένους χορούς του Ελλαδικού χώρου και, κυρίως, στους νησιώτικους χορούς του Αιγαίου, όπως είναι ο Μπάλλος κ.ά. Ο Χορός των μαχαιριών (Pizzica Scermata) Ο χορός αυτός χορεύεται από δύο άνδρες. Οι μουσικοί κάνουν έναν κύκλο με ντέφια (ταμπουρέλι) και στη μέση χορεύουν οι άνδρες με τα μαχαίρια. Είναι πολεμικός χορός και οι χορεύοντες μιμούνται μια κανονική μάχη με μαχαίρια. Ο χορός τελειώνει όταν ο ένας από τους δύο προσποιείται ότι τραυματίζεται ή σκοτώνεται. Σήμερα, στις χορευτικές παραστάσεις και στις διασκεδάσεις τους, οι χορεύοντες δε χρησιμοποιούν μαχαίρια, αλλά κρατάνε ενωμένα τα δάχτυλα των χεριών τους που συμβολίζουν τα μαχαίρια. Επίσης, κατά τη σύγχρονη περίοδο, μεταβλήθηκε και ο πολεμικός συμβολισμός του χορού, και απόκτησε ένα ερωτικό περιεχόμενο που συμβολίζει τη βεντέτα ή την αντιζηλία που υπάρχει μεταξύ των δυο αντιμαχομένων αντρών για μια γυναίκα. Παρόμοιος πολεμικός χορός με μαχαίρια χορεύεται και από τους Έλληνες του Πόντου, ο οποίος, μάλιστα, παρουσιάζει, ακριβώς, την ίδια συμβολική μετεξέλιξη ως προς το ερωτικό του περιεχόμενο της βεντέτας. Κώστας Σαχινίδης

8 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 Το Βορειοηπειρωτικό Έπος του 1940-41 του Κωνσταντίνου Β. Χιώλου, Δρα Νομικής, Προέδρου Εθνικής Ενώσεως Βορείων Ελλήνων. Εβδομήντα χρόνια συμπληρώθηκαν από την ιστορική εκείνη χαραυγή της 28ης Οκτωβρίου 1940, κατά την οποία ο εν Αθήναις Ιταλός πρέσβυς Εμμανουέλλε Γκράτσι, έκρουε την θύρα της Ελλάδος και ξυπνώντας τον Έλληνα Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, του επέδιδε το ιταμό εκείνο τελεσίγραφο, με το οποίο απαιτούσε ουσιαστικώς την αμαχητί παράδοση της ενδόξου Ελληνικής μας Πατρίδος στις φασιστικές ορδές του Μπενίτο Μουσσολίνι. Η απάντηση που έλαβε, ήταν απάντηση υπερήφανου Λαού: «ΟΧΙ», εβροντοφώνησαν λακωνικά και υπερήφανα ο Βασιλεύς και ο Πρωθυπουργός στους θρασείς νυκτοκλέπτας, που τόλμησαν να γλιστρήσουν μέσα στο σκότος, για να εισέλθουν στην Ελλάδα μας και να την βεβηλώσουν. Ελληνικός Λαός, ωσάν ένας άνθρωπος, από της Ο πρώτης στιγμής, ετάχθη με πρωτοφανή ενθουσιασμόν υπό τας Σημαίας, μνήμων του υπέρτατου καθήκοντος προς την κινδυνεύουσαν Πατρίδα. Σύμπας ο Ελληνισμός αντιμετώπισε την απρόκλητη Ιταλική Επίθεση, με αποφασιστικότητα, ψυχραιμία, σύνεση και ομοψυχία. Το Έθνος ομόφωνο και με έξαλλο ενθουσιασμό απεδόθη στον υπέρ πάντων Αγώνα. Η στρατιωτική κινητοποίηση υπήρξε άμεση και στην Ηπειρωτική μεθόριο ακούστηκε μυριόστομη η ίδια ιαχή, η οποία προ 2500 ετών έτρεπε σε φυγή τους Πέρσες στην Σαλαμίνα. Στις χιονοσκεπείς κορυφές της Πίνδου οι Έλληνες εδίδαξαν για μια ακόμη φορά τους πολιτισμένους λαούς, πως μπορούν να ζουν, όταν θέλουν να ζουν ελεύθεροι. Εκεί ο θρυλικός Τσολιάς αναφωνών το νικητήριο σύνθημα «Αέρα», ενέπνεε τον πανικό. Ο ηρωικός Φαντάρος με γυμνή την ξιφολόγχη διέγραφε την θριαμβευτική τροχιά του εθνικού μεγαλείου, επαναλαμβάνοντας τις Εποποιίες του Μαραθώνος και των Θερμοπυλών κατά των χρυσοφόρων Μήδων και της εξόδου του Μεσολογγίου κατά του Κιουταχή και του Ιμπραήμ και τόσων άλλων αγώνων και θυσιών, από τις οποίες είναι πλήρης η μακραίωνη και ένδοξη ιστορική πορεία της Ελληνικής μας Φυλής. Ένα εξάμηνο διήρκεσε ο Αγώνας επάνω στα βουνά της Βορείου Ηπείρου και της Αλβανίας. Καίτοι, ο Αγώνας του 1940-41 ήταν άνισος, λόγω της υπεροχής της Ιταλίας σε στρατό και σε πολεμικά μέσα, εν τούτοις η μικρή Ελλάς, χάρις στην βοήθεια του Θεού και στο υψηλό ψυχικό φρόνημα των ακαταβλήτων υπερασπιστών της τιμής και της ακεραιότητάς της, κατήγαγε περιφανή νίκη επί των θεωρουμένων, ως «αηττήτων», πανισχύρων Δυνάμεων του Άξονος, και προσέφερε έτσι ανεκτίμητες υπηρεσίες στην Οικουμένη. O ιερός Αγώνας των Ελλήνων, που εδημιούργησε το αθάνατο Βορειοηπειρωτικό Έπος του 1940-41, εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας, πρωτίστως, χάρις εις την πολύτιμον βοήθειαν και την ενεργόν συμπαράστασιν της Υπερμάχου Στρατηγού της Παναγίας μας, αλλά και χάρις εις την σθεναράν αντίστασιν των γενναίων στρατιωτών μας και των ηρωικών αξιωματικών των που προέτασσαν στα αιματοβαμμένα βουνά της Βορείου Ηπείρου και της Αλβανίας, τα γενναία στήθη τους εναντίον των ιταμών και θρασυδείλων επιδρομέων του δικτάτορος Μπενίτο Μουσσολίνι και με τους αγώνας, τας θυσίας και τας περιφανείς νίκας των, τρέποντες τον εχθρόν εις άτακτον φυγήν, εχάριζαν στις σκλαβωμένες πόλεις της Βορείου Ηπείρου, στο Αργυρόκαστρο και στην Χειμάρρα, στην Κορυτσά και τους Αγίους Σαράντα, την πολυπόθητη ελευθερία, άνοιξαν, κατά κοινή ομολογία των συμμάχων μας, τον δρόμον της νίκης και της Ελευθερίας για την Ευρώπη και τον κόσμο που ζούσαν στο σκότος και υπό την απειλή των σιδηροφράκτων Γερμανικών Στρατιών, οι οποίες κατελάμβαναν αλληλοδιαδόχως, σχεδόν χωρίς αντίσταση, τα Κράτη της Ευρώπης, τα οποία ήσαν αδύναμα να προβάλουν σθεναρή αντίσταση στις πανίσχυρες Δυνάμεις του Άξονος. Ειδικότερα, ο Αγώνας εκείνος των Ελλήνων, εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας, διότι ήταν αγώνας του δικαίου κατά της αδικίας, του φωτός κατά του σκότους. Δεν ήταν, όμως, δυνατόν να γίνει αλλιώς, διότι οι Έλληνες, εκτός του ότι είχαν το δίκαιο και την διεθνή κοινή γνώμη με το μέρος τους, επί πλέον, όπερ και το κυριότερον, εμάχοντο υπό την Σκέπην της Υπερμάχου Στρατηγού της Παναγίας μας, η οποία εμψυχώνουσα τους ηρωικούς μαχητάς μας στο Μέτωπον, τους ανέδειξε για μια ακόμη φορά περιφανείς νικητάς. Αυτό απετέλεσε την καλύτερη δικαίωση, αλλά και την δέουσα απάντηση σε εκείνους που εβύθισαν απρόκλητα και τόσον άναδρα το Καταδρομικό μας «ΕΛΛΗ» στο λιμένα της Τήνου ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου του 1940. αποφασιστικό «ΟΧΙ» των Ελλήνων που απη- Το χούσε την ομόθυμη απόφαση ολοκλήρου του Έθνους μας να αγωνισθεί μέχρις εσχάτων, σύμφωνα με την μακραίωνη παράδοσή του, υπέρ βωμών και εστιών, δηλαδή για τα ιδανικά της θρησκείας και της οικογένειας,

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 9 εστηρίχθη στην αδάμαστη Ελληνική ψυχή που ανέκαθεν αγωνίζεται για τα αθάνατα Ελληνοχριστιανικά ιδανικά της Φυλής μας. Το «ΟΧΙ», ήταν ακλόνητη πεποίθηση, βγαλμένη από «τα κόκκαλα των Ελλήνων τα ιερά», σύμφωνα με την οποία, όπως προκύπτει από την ένδοξη τρισχιλιετή Ιστορία του Γένους μας, ποτέ δεν εδέχθησαν οι Έλληνες να παραδώσουν αμαχητί ούτε σπιθαμή του Πατρίου εδάφους. Όπως είναι πλήρως επιβεβαιωμένο ιστορικώς, οι Αγώνες του Ελληνικού μας Έθνους, ήταν πάντοτε αμυντικοί. Οι Έλληνες δεν υπήρξαν λαός πολεμοχαρής. Εσέβοντο, ανέκαθεν, και σέβονται πλήρως και σήμερα τα κυριαρχικά δικαιώματα των άλλων λαών, δεν είναι, όμως, διατεθειμένοι να προχωρήσουν αμαχητί ούτε σπιθαμή από τα πάτρια εδάφη τους. Κατά την περίοδο του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου πολλοί μεγάλοι και ισχυροί ή δεν ετόλμησαν να αντιταχθούν στην περί του «αηττήτου» φήμη του «Άξονος»ή κατέρρευσαν μετά δέους κατόπιν ολιγοχρόνιου αντιστάσεως, ενώ οι Έλληνες «Ευρωπαίων προμαχούντες» και συνέχεια από τη σελ. 5 κός συμβολισμός. Ο λύκος άγριος και καταστροφικός σε φυσικό επίπεδο, ταυτίζεται στο επίπεδο της μεταφυσικής με τον διάβολο: γνωστή η φράση άει στο λύκο. Στο μαγικό δρώμενο χρησιμοποιούσαν προβιά λύκου από το οποίο και από την οπή του στόματος περνούσαν το παιδί, προσεκτικά να μη το φάει. Προσπάθεια μαγική να ζήσει το παιδί. Ένα ακόμα στοιχείο μας ξαναφέρνει στη θεουργία. Το παιδί αφήνεται στο δάπεδο της εκκλησίας μπροστά από την Ωραία Πύλη. Κάποιος συγχωριανός, με προσυνεννόηση ή χωρίς, σηκώνει και οδηγεί το παιδί στη βάφτιση. Εδώ αναφέρεται το όνομα Πολυχρόνης. Στην ευχετήρια αντίληψη και στην πίστη της μαγικής δύναμης του λόγου, το όνομα προοιωνίζει μακρά ζωή: πολλά χρόνια. Άλλα σχετικά ονόματα είναι Πολυζώης, Πολύμερος, Πανταζής αλλά και Δράκος, Δρακούλα, Ζωή κ.λπ. Σε μια διαφορετική ανάγνωση το ποίημα επιβεβαιώνει την υψηλή θνησιμότητα βρεφών και παιδιών κατά τις πρώτες δεκαετίες του (απελθόντος) 20ου αιώνα. ε) Ένα ακόμα από τα ποιήματα της συλλογής Τραγούδια των βουνών του Γ.Α. έχει ειδικό ενδιαφέρον από την πλευρά της λαϊκής κτηνιατρικής. Το οικόσιτα ζώα, ειδικώς τα γαλακτοφόρα, ήταν πολύτιμα τα χρόνια εκείνα στις φτωχές αγροτοκτηνοτροφικές οικογένειες και απολύτως αναγκαία για την εξασφάλιση του γάλακτος και τη συμπλήρωση της διατροφής των παιδιών. Η φροντίδα ήταν πολύ μεγάλη και για τα ζώα αυτά, κάποτε ανάλογη της φροντίδας των ανθρώπων ειδικώς αν αυτά «ηγεμόνες και διδάσκαλοι τοις άλλοις γενόμενοι», εδίδαξαν εις όλους τους λαούς του κόσμου τον αφορισμόν του Πλάτωνος, ότι, πράγματι, «παν πλήθος και πας πλούτος αρετή υπείκει». Έτσι λοιπόν, δεν ήταν δυνατόν εκείνο το φθινοπωρινό πρωινό της 28ης Οκτωβρίου του 1940 να επιτρέψουν την ανεμπόδιστη διάβαση των Ιταλικών στρατευμάτων από το Ελληνικό έδαφος, προκειμένου να καταλάβουν καίρια στρατηγικά σημεία. Σήμερα, ύστερα, από 70 ολόκληρα χρόνια από της 28ης Οκτωβρίου 1940, δεν εξέλιπαν, φευ, οι καραδοκούντες και επιβουλευόμενοι την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική μας ανεξαρτησία. Εις αυτούς ανήκει η απάντηση : Δεν έχουμε κατακτητικές βλέψεις έναντι ουδενός, δεν είμεθα, όμως, διατεθειμένοι να ανεχθούμε την παραμικρή προσβολή και αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων επί του Πατρίου εδάφους, από κανέναν. Αν παρά ταύτα, δεχθούμε επίθεση, η απάντηση στους εισβολείς, θα είναι ακριβώς η ίδια που έδωσαν οι Πανέλληνες στους Ιταλούς την χαραυγή της 28ης Οκτωβρίου του 1940 και εδημιούργησαν το αθάνατο Βορειοηπειρωτικό Έπος του 1940-1941. Ιατρολαογραφικές αναφορές στα Τραγούδια των βουνών του Γ. Αθάνα αρρώσταιναν. Φυσικές και μεταφυσικές, μαγικές και θρησκευτικές θεραπείες αναφέρονται στο ποίημα με αριθμό 56: Τι έχει κυρά μου η τρίχα σου και σηκωμένη τρέμει; Παθούς - μαθούς αρώτησα να σε γιατροκομίσω: αθέριγο κι αμάλαγο θα σε ταγίσω ανθέμι, αμίλητο, αναχέριγο νερό θα σε ποτίσω! Της εκκλησιάς τη διάλυσα θα πάρω να σου κάνω τα ξόρκια και τα βάσκανα: στο χώμα θα την χώσω, σαράντα τέσσερις φορές θα σε περάσω απάνω, κι αν έχω τύχη, γίδα μου, μπορεί να σε γλυτώσω! Η αναφερόμενη διάλυσα είναι το χάλκινο δοχείο όπου βάζει ο παπάς τον αγιασμό κι αγιάζει με την αγιαστούρα τους πιστούς. Οι υπόλοιπες μαγικές πράξεις με ένα ιεροτελεστικό αντικείμενο περιγράφονται στους στίχους. Η αμαρτία ήταν αποδεκτή, προκειμένου να ζήσει το ζώο, όπως αποδεκτή ήταν και η ανάμιξη θρησκείας και μαγείας στη θεραπευτική των ανθρώπων. Η εξέταση λίγων ποιημάτων, μιας μόνο συλλογής, σε ένα εξειδικευμένο και περιορισμένο αντικείμενο απέδωσε τους καρπούς που είδαμε πιο πάνω. Είναι, λοιπόν, βέβαιο ότι μια πληρέστερη εξέταση της ποιητικής ύλης των βιβλίων του Γ.Α. θα φωτίσει πολλά σημεία του λαϊκού βίου και πολιτισμού. ΠΗΓΗ: Γ. Αθάνας, Τραγούδια των βουνών. Εκδ. Άλφα Ι.Μ. Σκαζίκη, Αθήνα 1953.

10 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 Χρονικά από την Παγκόσμια Εβδομάδα στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ του Κώστα Σαχινίδη, Δρα του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η Παγκόσμια Εβδομάδα Διδακτικού και Διοικητικού Προσωπικού στο Πανεπιστήμιο της πόλης Γκέτεμποργκ της Σουηδίας από 15 έως 19 Νοεμβρίου 2010. Στην κορυφαία αυτή διοργάνωση συμμετείχαν εκπρόσωποι από 15 Πανεπιστήμια από αντίστοιχες χώρες, μεταξύ των οποίων ήταν και το Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών από την Ελλάδα. Η διοργάνωση αυτή έγινε στο πλαίσιο του Προγράμματος Έρασμος, το οποίο στηρίζει οικονομικά την κινητικότητα μελών Διδακτικού και Διοικητικού Προσωπικού καθώς και Φοιτητών μεταξύ των Πανεπιστημίων της Ευρώπης. Ο στόχος της Παγκόσμιας Εβδομάδας ήταν κυρίως εκπαιδευτικός, για τους φοιτητές, το προσωπικό και τους επισκέπτες του Πανεπιστημίου Γκέτεμποργκ, για ενημέρωση και συζήτηση, σχετικά με σημαντικά παγκόσμια ζητήματα και προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, δεδομένου ότι η Εκπαίδευση γίνεται όλο και περισσότερο παγκόσμια και η έρευνα βρίσκεται ενώπιον τελείως νέων προκλήσεων. Επίσης, ένας άλλος σκοπός των διοργανωτών ήταν να δημιουργηθεί ένα επαγγελματικό δίκτυο για κατάρτιση και ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, σχετικά με τη δουλειά και την επαγγελματική εξέλιξη, και, παράλληλα, να δημιουργηθούν ευκαιρίες για διεθνή συνεργασία. Στο πλαίσιο αυτό, κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Εβδομάδας, έγιναν διάφορες συζητήσεις, διαλέξεις και «πάνελ» καθώς και διάφορες παρουσιάσεις από το Διδακτικό και Διοικητικό Προσωπικό του Πανεπιστημίου Γκέτεμποργκ σχετικά με τις εμπειρίες που απόκτησαν κατά τις μετακινήσεις τους σε χώρες του εξωτερικού, οι οποίες ήταν ενταγμένες στον γενικότερο στόχο για τη διεθνοποίησή του. Ακόμη, διοργανώθηκαν διάφορες επιστημονικές ημερίδες, από τα Τμήματα του Πανεπιστημίου και συζητήσεις μεταξύ ειδικών επιστημόνων, σχετικά με σύγχρονα ζητήματα παγκόσμιου προβληματισμού καθώς και με τρέχοντα επιστημονικά και λειτουργικά θέματα των Πανεπιστημίων. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένα από τα θέματα και τις θεματικές ενότητες των διαφόρων ημερίδων και συμποσίων, που έγιναν: - Διεθνοποίηση στο Πανεπιστήμιο: Οι βέλτιστες πρακτικές και τα καλύτερα στρατηγικά σχέδια. - Επέκταση της πυρηνικής ενέργειας και οι προκλήσεις της μη διάδοσής της. - Ένας κόσμος σε κίνηση: Αναζητώντας τη γνώση ως καταφύγιο και διασκέδαση. - Πολλαπλοί ρόλοι της κληρονομιάς- Θέσεις, οι συγκρούσεις, το σήμερα. - Ερευνώντας τις δυνατότητες των πολιτιστικών συναντήσεων Ισότητας και ποικίλης αντιπροσώπευσης. - Η παγκόσμια ταξινόμηση-πλοήγηση στον κόσμο των τάξεων και την ταξινόμηση των Πανεπιστημίων. - Η Σύγκρουση της παγκοσμιοποίησης στην Ανώτατη Εκπαίδευση: Το παράδειγμα της Νότιας Αφρικής. - Νότιος Αφρική: Προοπτικές για ανάπτυξη και συνεργασία. - Η πρόκληση της παγκόσμιας διακυβέρνησης: Η κατάσταση στην Ζιμπάμπουε. - Το «τρίτο δωμάτιο»-πολιτισμός των μιγάδων- προκλήσεις και δυνατότητες για το μέλλον. - Η παραστατική Τέχνη ως εργαλείο της κοινωνικής αλλαγής. - Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ: Όραμα και δομή της διεθνοποίησης. Ομιλητές ήσαν διάφοροι σουηδοί και άλλοι καθηγητές, ειδικοί επιστήμονες και διάφοροι πολιτικοί. Μια άλλη σημαντική δραστηριότητα ήταν και οι πολλές συναντήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων, με ανταλλαγή των εμπειριών και απόψεων, ενώ, ταυτόχρονα, έγιναν και διάφορες ενημερωτικές επισκέψεις σε αρμόδιες Υπηρεσίες και κτηριακές εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου (βιβλιοθήκες, γραφεία Διοικητικών υπηρεσιών, γραφεία καθηγητών και Υποψηφίων Διδακτόρων, Αίθουσες Διδασκαλίας, Αμφιθέατρα κ.λπ.). Ακόμη, σύμφωνα με το πρόγραμμα της Παγκόσμιας Εβδομάδας, πραγματοποιήθηκαν και διάφορες παράλληλες εκδηλώσεις σε χώρους γενικότερου ενδιαφέροντος,

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 11 όπως ήταν το Μουσείο της πόλης, το Μουσείο Παγκόσμιου Πολιτισμού, το Μουσείο της Τέχνης, η βίλλα Αγκρέσκα (που είναι ανεπίσημος τόπος συνάντησης για τους διεθνείς ερευνητές, το διεθνές προσωπικό, τους υποψήφιους διδάκτορες, τις οικογένειές τους και τους φιλοξενούμενους του Πανεπιστημίου) κ.λπ. Γενικότερα, το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ είναι το μοναδικό σουηδικό Πανεπιστήμιο, που προωθεί, μαζί με διάφορα επιστημονικά κέντρα, την έρευνα και την εκπαίδευση, εστιάζοντάς την σε όλες τις περιοχές του κόσμου, όπως στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Ένα από αυτά τα κέντρα είναι και η Σχολή Διεθνών Σπουδών που έχει ως σκοπό να διευκολύνει τη συνεργασία με χώρες εκτός Ευρώπης και των ΗΠΑ. Ειδικότερα, το κέντρο αυτό είναι αρμόδιο για την προώθηση των διεθνών ανταλλαγών και προσπαθεί να προσελκύσει διεθνείς πηγές χρηματοδότησης από το εξωτερικό για φιλοξενουμένους ομιλητές και φοιτητές. Στο πλαίσιο της στρατηγικής της διεθνοποίησής του, το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, σύμφωνα και με το Διεθνές Πρόγραμμα Συνεργασίας Έρασμος, δίνει προτεραιότητα στη Διεθνή κινητικότητα καθηγητών και Προσωπικού, για την αύξηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους σε ένα πολυπολιτισμικό και δια-πολιτισμικό περιβάλλον εργασίας. Με τον τρόπο αυτό, προωθείται καλύτερα η γνωριμία τους με νέα εργασιακά περιβάλλοντα και με άλλες εκπαιδευτικές μεθόδους, καθώς και η διεθνής ενημέρωσή τους σχετικά με θέματα Διοίκησης και με Προγράμματα Σπουδών. Ιδιαίτερη εντύπωση προξένησε σε κάθε ξένο επισκέπτη η εξαιρετική οργάνωση του Πανεπιστημίου, όχι μόνο σε προγράμματα σπουδών αλλά και σε επίπεδο υποδομών και άλλων λειτουργιών, όπου η τεχνολογία και ο πολιτισμός έχουν τον πρώτο λόγο. Οι υπερσύγχρονες και πλούσιες βιβλιοθήκες, που είναι σε άμεση χρήση των φοιτητών, οι πλήρως εξοπλισμένες σύγχρονες αίθουσες διδασκαλίας, οι χώροι ψυχαγωγίας και τα πλούσια προγράμματα καλλιτεχνικών και άλλων πνευματικών εκδηλώσεων διαμορφώνουν εκείνες τις ευνοϊκές προϋποθέσεις για ένα θελκτικό πανεπιστήμιο, που όχι μόνο δεν απωθεί αλλά διασφαλίζει μια ευχάριστη και αποδοτική παραμονή όλων, φοιτητών, καθηγητών και εργαζομένων, στους χώρους του Πανεπιστημίου. Μάλιστα, ο εργασιακός χώρος του Διδακτικού και Διοικητικού Προσωπικού διασφαλίζει την καλύτερη παραμονή και εργασιακή αποδοτικότητα με μια άνετη χρήση των χώρων, ανά δύο εργαζόμενοι σε κάθε γραφείο, ενώ προβλέπονται αντίστοιχα διθέσια γραφεία ακόμη και για τους υποψήφιους διδάκτορες, των οποίων ο αριθμός είναι αυστηρά περιορισμένος. Επίσης, ένα άλλο θέμα που προκαλεί εντύπωση είναι η διασφάλιση της ασφάλειας του Πανεπιστημίου, με την χρήση ατομικής ηλεκτρονικής κάρτας εισόδου στους κεντρικούς κοινόχρηστους χώρους και στις βιβλιοθήκες, από όλο το πανεπιστημιακό προσωπικό και τους φοιτητές. Ταυτόχρονα, όμως, παντού διαφαίνεται ένας ιδιαίτερος σεβασμός του περιβάλλοντος χώρου από όλους τους συντελεστές του πανεπιστημιακού κόσμου και αυτό μπορεί να το παρατηρήσει κανείς πολύ εύκολα σε όλους τους ελεύθερους χώρους, όπου δεν υπάρχει το παραμικρό ίχνος γκράφιτι ή αφισοκόλλησης ή οποιασδήποτε άλλης ρύπανσης. Αντίθετα, τόσο το εξωτερικό όσο και το εσωτερικό κτηριακό περιβάλλον είναι τόσο πεντακάθαρο, που, πραγματικά, εμπνέει τον κάθε φοιτητή και τον κάθε εργαζόμενο, να παραμένει, να μελετά και να εργάζεται σε ένα ευχάριστο και πολιτισμένο περιβάλλον σπουδών με μιαν ευχάριστη αίσθηση του χώρου. Ακριβώς, για το λόγο αυτό, θα ήταν πολύ χρήσιμο, κυρίως, σε όλους τους Έλληνες φοιτητές, να επισκεφθούν το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, για να πάρουν μαθήματα πολιτισμού, αισθητικής του εξωτερικού και εσωτερικού πανεπιστημιακού χώρου και, κυρίως, σεβασμού του δικού τους πανεπιστημιακού χώρου. Όμως και η ευρύτερη κοινωνική συμπεριφορά όλων των Φορέων του Πανεπιστημίου έχει μιαν ιδιαίτερη σημασία, όπου κυριαρχεί η ευγένεια και ο σεβασμός στον άνθρωπο και το εργασιακόπανεπιστημιακό περιβάλλον του. Και πρώτα-πρώτα οι καθηγητές έχουν μια απλοϊκή συμπεριφορά προς όλους, τους φοιτητές και τους άλλους, χωρίς ίχνος αλαζονικής ή οποιουδήποτε άλλου είδους συμπλεγματικής συμπεριφοράς που να απομακρύνει τους φοιτητές ή τους άλλους συναλλασσόμενους με αυτούς από κάθε διάθεση συνεργασίας μαζί τους. Αντίθετα, με τον, πραγματικά, σεμνό και διδακτικό τρόπο απλοϊκής συμπεριφοράς τους, προσελκύουν το ενδιαφέρον των φοιτητών για οποιαδήποτε συνεργασία μαζί τους και την από κοινού προώθηση του εκπαιδευτικού έργου.

12 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 Εορτασμός για τα 20 χρόνια δράσης και προσφοράς του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού Με μεγάλη επιτυχία και μαζική προσέλευση του κοινού πραγματοποιήθηκε ο επίσημος εορτασμός για τα 20 χρόνια ζωής, δράσης και προσφοράς του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού. Η πανηγυρική μουσικοχορευτική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2010, στην αίθουσα τελετών του Φ.Σ. ΠΑΡ- ΝΑΣΣΟΣ (πλατεία Καρύτση, Αθήνα), με διοργανωτές τον Φιλολογικό Σύλλογο ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ και το Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού. Η έναρξη της εκδήλωσης έγινε με εισαγωγική μουσική παρέμβαση από το μουσικό σύνολο του συνθέτη Βαγγέλη Φάμπα, με την Ηλέκτρα Παπασημάκη, στο τραγούδι. χοντες στην εκδήλωση επιστήμονες και καλλιτέχνες και τους εκατοντάδες παρευρισκόμενους, αναφέρθηκε στο ιστορικό της ίδρυσης του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. Στη συνέχεια μίλησαν για τις δραστηριότητες του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. οι Επιστημονικοί Σύμβουλοί του κ.κ.: - Μιχάλης Μερακλής, Ομότ. Καθηγητής Λαογραφίας του Παν/μίου Αθηνών, - Βασίλης Φίλιας, Ομότ. Καθηγητής Κοινωνιολογίας,πρώην Πρύτανης του Παντείου Παν/μίου, - Μηνάς Αλεξιάδης, Καθηγητής Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών, - Γιάννης Μότσιος, Καθηγητής Φιλολογίας του Παν/ μίου Ιωαννίνων, - Μανόλης Βαρβούνης, Αν. Καθηγητής Λαογραφίας Δημοκριτείου Παν/μίου Θράκης και Γεώργιος Αικατερινίδης, δρ. φιλ., τ. διευθυντής του Κέντρου Ερευνών Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Μετά τις ομιλίες, ακολούθησε ένα πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα με ελληνικούς χορούς και τραγούδια από την χορευτική ομάδα του Κέντρου Ελληνικού Χορού Moυσικό σύνολο Βαγγέλη Φάμπα Στη συνέχεια ακολούθησε χαιρετισμός από τον Πρέσβη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στην Αθήνα, κ. Luo Linquan και από τον Γενικό Γραμματέα του Φ. Σ. Παρνασσός, εκ μέρους του Προέδρου κ. Ιωάννη Μαρκαντώνη, Ομότ. Καθηγητή. Ο κύκλος των χαιρετισμών έκλεισε με σύντομη ομιλία του Προέδρου του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. κ. Κώστα Σαχινίδη, Δρα Κοινωνιολογίας, ο οποίος αφού ευχαρίστησε για την μακρόχρονη συνεργασία τους τον Φιλολογικό Σύλλογο ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, τον Πρέσβη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στην Αθήνα, καθώς και όλους τους συμμετέ- Πέτρινες δημιουργίες του Βασίλη Οικονόμου Χορευτική ομάδα του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. και Λαϊκού Πολιτισμού και από την Χορευτική Ομάδα Κινέζων Γυναικών. Στους Ηπειρώτικους χορούς έπαιξε η Ηπειρώτικη κομπανία του Πετρο-Λούκα Χαλκιά (κλαρίνο), με τους μουσικούς: Αχιλλέα Χαλκιά (βιολί), Νίκο Χαρισιάδη (λαούτο) και Θοδωρή Μπαλτούμα (ντέφι), ενώ τραγούδησε ο κορυφαίος Ηπειρώτης τραγουδιστής Σάββας Σιάτρας. Στους Νησιώτικους και Μικρασιάτικους χορούς έπαιξαν, αφιλοκερδώς, οι παραδοσιακοί μουσικοί: Δημήτρης Κώτσικας (κλαρίνο), Παναγιώτης Κατσίπης (βιολί), Ηρακλής Τριανταφυλλίδης (λαούτο) και Αλέκα Τσούκη (κρουστά), ενώ τραγούδησε και ο εκπαιδευτικός- τραγουδιστής Στέργιος Τάτσιος. Επίσης το πρόγραμμα περιείχε και ένα μικρό μουσικό Αφιέρωμα με τίτλο Από την Κρήτη ως τον Πόντο, με τον Χρόνη Αμανατίδη (Λύρα Πόντου-τραγούδι), τον Όθωνα Μπικάκη (λύρα Κρήτης), τον Ηλία Αλεξόπουλο (λαούτο) και την Αναστασία Γαλανοπούλου (κρουστά). Η παρουσίαση του προγράμματος έγινε από τους: κορυφαίους καλλιτέχνες: Κώστα Κινή, σκηνοθέτη, Κώστα Γιαλλίνη, ποιητή, ηθοποιό και μουσικό, την κ. Γεωργία Ζώη, ηθοποιό-αρχιτέκτονα και την Έφη Πασχάλη, δημοσιογράφο. Ταυτόχρονα με το μουσικοχορευτικό πρόγραμμα λειτούργησε και ως παράλληλη εκδήλωση, Έκθεση με πέτρινες δημιουργίες του Ελασσονίτη γλύπτη Βασίλη Οικονόμου. Η γενική επιμέλεια της εκδήλωσης ήταν του Δρα Κώστα Σαχινίδη.

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 13 Επετειακές Ομιλίες που έγιναν στις 17-10-2010, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την επέτειο των 20 χρόνων ζωής του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. To Ιστορικό της ίδρυσης του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού του Δρα Κώστα Γ. Σαχινίδη Το Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού, ιδρύθηκε το 1990, ως μη κερδοσκοπικό σωματείο, με πρωτοβουλία των ιδρυτικών μελών του. Ο κύριος σκοπός του, πάντα, ήταν και είναι να προωθηθεί ο Λαϊκός Πολιτισμός και να καλλιεργήσει στους νέους τις χορευτικές και άλλες πολιτιστικές παραδόσεις και αξίες του Ελληνικού λαού. Οι στόχοι αυτοί, πολύ γρήγορα, απόκτησαν έναν πανελλήνιο και διεθνή ορίζοντα και οδήγησαν πιο πέρα από τα προκαθορισμένα όρια. Σε ολόκληρη την περίοδο της ύπαρξής του και της δράσης του, το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. στηρίχθηκε στην ανεξάντλητη αυτενέργεια, την αυτοθυσία και την οικονομική υποστήριξη των μελών και των φίλων του. Το έργο, που έχει να παρουσιάσει είναι πολυσήμαντο και πολυδιάστατο, με έναν ακόμη στόχο, να είναι έργο υψηλής ποιοτικής, πνευματικής και καλλιτεχνικής στάθμης. Η σημαντική ιδιαιτερότητα, όμως, του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού ήταν ότι, με τις δραστηριότητές του και, κυρίως, με τους νέους πρωτοπόρους πολιτιστικούς θεσμούς που καθιέρωσε, εισήγαγε την κοινωνιολογική έρευνα και θεώρηση στην παρουσίαση των χορών, με εμβάθυνση στο περιεχόμενο και τα γενεσιουργά αίτια της δημιουργίας τους καθώς και τις κοινωνικές τους λειτουργίες. Η κατεύθυνση αυτή υπήρχε σε όλα τα προγράμματα μαθημάτων αλλά και σε όλες τις εκδηλώσεις που είχαν εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Οι επί μέρους δράσεις του επικεντρώθηκαν, κυρίως, στους παρακάτω τομείς: Στον Εκπαιδευτικό τομέα δράσης αναπτύχθηκαν ειδικά Εκπαιδευτικά Παιδαγωγικά προγράμματα εκμάθησης παραδοσιακών χορών, τα οποία παρακολούθησαν εκατοντάδες μαθητές και σπουδαστές, διαφόρων ηλικιών και όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Τα προγράμματα αυτά περιλάμβαναν θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα καθώς και ειδικά σεμινάρια, με συστηματική διδασκαλία παραδοσιακών χορών από όλες τις περιοχές του Ελληνισμού. Παράλληλα, για ορισμένα σχολικά έτη, πραγματοποιήθηκαν και ειδικά σεμινάρια, σχετικά με την Ζωγραφική, την Κεραμική, τη Λογοτεχνία και την Φιλοσοφία και την τεχνική του Σκακιού, από ειδικούς εκπαιδευτές. Με τον ίδιο σκοπό της περαιτέρω επιμόρφωσης των μαθητών και όλων όσων παρακολουθούσαν τις δραστηριότητες του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π., ήταν και η διοργάνωση επιστημονικών ημερίδων και συμποσίων, με την συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων(1997, 2003, 2005, 2007, 2008), με κύριο σκοπό την ανάλυση και εμβάθυνση στην κοινωνική λειτουργία των χορών και άλλων πολιτιστικών φαινομένων. Στην ίδια κατεύθυνση, με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, ήταν και η διοργάνωση φεστιβαλικών πολιτιστικώνκαλλιτεχνικών παραστατικών εκδηλώσεων, όπως ήταν οι 8 ετήσιες εκδηλώσεις με τον τίτλο «Σεργιάνι στην παράδοση», με εξειδικευμένη θεματολογία η κάθε μια. Οι εκδηλώσεις αυτές, διακρίνονταν ιδιαίτερα για το επιστημονικά εξειδικευμένο και άρτιο, καλλιτεχνικά, περιεχόμενό τους και χαρακτηρίζονταν από μια μοναδικότητα και πρωτοτυπία. Ο βασικός σκοπός τους ήταν η ανάδειξη και παραστατική παρουσίαση της σχέσης των ελληνικών παραδοσιακών χορών και τραγουδιών με παλαιότερες ή σύγχρονες μορφές ζωής και λαϊκές εκφράσεις, οι οποίες αντικατοπτρίζουν διάφορες κοινωνικές και ηθικές ή θρησκευτικές αξίες, ιδέες, αντιλήψεις και συνήθειες του λαού μας. Μάλιστα, για το λόγο αυτό αποτέλεσαν πρότυπο για πολλούς άλλους Φορείς, οι οποίοι, πολύ συχνά, χρησιμοποιούν ακόμη και τον ίδιο τίτλο στις δικές τους εκδηλώσεις. Επίσης, υποδειγματικές ήταν και οι εκδηλώσεις που πραγματοποίησε το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π., σε συνεργασία με άλλους Φορείς, όπως ήταν το Πανόραμα Παραδοσιακών Χορών, το οποίο αποτέλεσε, για την εποχή του, ένα από τα μεγαλύτερα Φεστιβάλ της Ελλάδας που έγινε επί τρία χρόνια (1997, 1998, 1999), στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας με συμμετοχή, κάθε φορά, περίπου 80 χορευτικών συγκροτημάτων και περίπου 1800 χορευτών. - Στον τομέα των χορευτικών-καλλιτεχνικών παραστάσεων, οι χορευτικές ομάδες του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π., πραγματοποίησαν εκατοντάδες εμφανίσεων στην Αττική και σε πολλές επαρχιακές πόλεις και κωμοπόλεις της Ελλάδας από την Μακεδονία μέχρι την Κρήτη.

14 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 Επίσης οι χορευτικές ομάδες του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. εκπροσώπησαν, πολλές φορές, τη χώρα μας σε κορυφαία διεθνή φεστιβάλ του εξωτερικού, όπου παρουσίασαν ελληνικούς χορούς, σε διάφορες χώρες, όπως είναι : οι Η.Π.Α. (2001), η ΚΙΝΑ (2002), η ΚΟΥΒΑ (2003), η ΟΥΓΓΑΡΙΑ (2005), η ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ (2009), η ΙΤΑΛΙΑ (2000), η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ (1993 και 1994), η ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ (1998) κ.ά. Σε όλα αυτά τα ταξίδια αποκτήθηκαν συγκλονιστικές εμπειρίες τόσο με τους Έλληνες μετανάστες όσο και με τους ξένους θεατές, οι οποίοι σε κάθε παράσταση επικοινωνούσαν πλήρως με τον ελληνικό λαϊκό Πολιτισμό. Όμως, το κάθε ταξίδι, εκτός από τον παραστατικό του χαρακτήρα είχε και καθαρά εκπαιδευτικό, δεδομένου ότι σε όλες αυτές τις χώρες έγιναν επισκέψεις σε διάφορα Μουσεία, Πανεπιστήμια, Σχολεία καθώς και σε εργοστασιακές και αγροτικές μονάδες, προκειμένου οι χορευτές-σπουδαστές να ενημερωθούν και να αποκτήσουν, κατά το δυνατόν, μια πιο ολοκληρωμένη γνώση της λειτουργίας της κάθε τοπικής κοινωνίας και του Πολιτισμού κάθε λαού. Σε όλες τις χώρες, η υποδοχή του κόσμου ήταν ιδιαίτερα θερμή και η αντιμετώπιση των χορευτών ήταν εξαιρετική. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, το οποίο, αν και ήταν κλειστό, άνοιξε τις πύλες του δωρεάν και διέθεσε τέσσερεις αρμόδιους υπαλλήλους προκειμένου τα μέλη της χορευτικής Ομάδας να επισκεφθούν, ορισμένα τμήματα του Μουσείου, πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Επίσης, μια άλλη κατηγορία παραστάσεων ήταν και η παρουσίαση αποκριάτικων χορευτικών δρωμένων της περιοχής Ελασσόνας, σε διάφορες περιοχές της Αττικής και της υπόλοιπης Ελλάδας. Οι παραστάσεις αυτές περιείχαν διάφορα σατιρικά τραγούδια και χορούς καθώς και απαγγελία σατιρικών διστίχων και πολυστίχων και πραγματοποιήθηκαν από την Χορευτική Ομάδα μεταμφιεσμένων του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π., με την συμμετοχή διακεκριμένων καλλιτεχνών, ηθοποιών και τραγουδιστών. Στον εκδοτικό τομέα, το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. έχει κάνει ορισμένες σημαντικές παραγωγές βιβλίων, με τις οποίες προωθείται η έρευνα και η καταγραφή των χορών αλλά και άλλων παραδοσιακών εκφάνσεων. Εκτός από τα βιβλία που εξέδωσε, συνεχίζει να εκδίδει, επί οκτώ συνεχή χρόνισα το τριμηνιαίο περιοδικό ΧΟ- ΡΟΣΤΑΣΙ, Για τον Πολιτισμό και την Παράδοση, με ένα εκλεκτό επιτελείο Λαογράφων, Μουσικολόγων, Φιλολόγων, Κοινωνιολόγων, δημοσιογράφων και άλλων ειδικών επιστημόνων. Αξίζει, όμως, να αναφερθεί ότι η συνέχιση της έκδοσής του, από το 2009 μέχρι σήμερα οφείλεται και στον εκλεκτό χορηγό του περιοδικού, που ήταν το Ελληνο-Βρετανικό Κολλέγιο και ο Πρόεδρός του ο κ. Κώστας Καρκανιάς, για δύο συνεχή χρόνια. Επίσης, το ΚΕΧΟΛΠ επιμελήθηκε την παραγωγή ηχητικού υλικού, με τρεις ιδιαίτερα αξιόλογες μουσικές παραγωγές, που αποτελούν πολύτιμο βοήθημα για τα χορευτικά συγκροτήματα, δεδομένου ότι δεκάδες χορευτικοί σύλλογοι στην Ελλάδα και το εξωτερικό χρησιμοποιούν τα τραγούδια αυτά τόσο κατά την διδασκαλία των χορών της Ηπείρου, του Μεσολογγίου και του Πόντου όσο και στις παραστάσεις τους. Όλες αυτές οι δραστηριότητες καθώς και πολλές άλλες που δεν αναφέρονται εδώ, για οικονομία χώρου, αποτελούν ένα μέρος του πολιτιστικού γίγνεσθαι της χώρας μας και προβάλουν τον Πολιτισμό μας παντού, με μια ιδιαίτερη επιτυχία. Επίσης συμβάλλουν, ουσιαστικά, στη διατήρηση, τη διαχείριση και την ανάπτυξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, με έναν υποδειγματικό τρόπο. Το κυριότερο χαρακτηριστικό, όμως, όλων αυτών των εκδηλώσεων, καθώς και των υπόλοιπων, είναι το γεγονός ότι είχαν ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ και ΔΙΕΘΝΗ εμβέλεια. Με αυτόν τον τρόπο δράσης, το Κέντρο, έγινε ένας από τους καλύτερους πρεσβευτές της παράδοσης και του Πολιτισμού μας, παντού, σε όλο τον κόσμο. Ακόμη το έργο του ΚΕΧΟΛΠ έτυχε μεγάλης προβολής τόσο στα ελληνικά όσο και στα ξένα μέσα μαζικής ενημέρωσης, σε πολλά κανάλια της ελληνικής και ξένης τηλεόρασης και σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού. Για την επίτευξη του έργου του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π., έγιναν συνεργασίες, με εκατοντάδες αξιόλογους μουσικούς και τραγουδιστές της ελληνικής παράδοσης, με αρκετούς καταξιωμένους Έλληνες ηθοποιούς, σκηνοθέτες και άλλους καλλιτέχνες καθώς και με δεκάδες πανεπιστημιακούς καθηγητές και άλλους ειδικούς επιστήμονες, σχετικούς με τα γνωστικά αντικείμενα της Λαογραφίας, της Κοινωνιολογίας, της Φιλολογίας και άλλων ανθρωπιστικών επιστημών σε θέματα, που άπτονται με τον Λαϊκό μας Πολιτισμό. Ακόμη, έγιναν συνεργασίες με εκατοντάδες Πολιτιστικούς Φορείς, με δεκάδες Δήμους σε όλη την Ελλάδα, με αρκετές Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, με τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Πειραιά, Πατρών και Παντείου καθώς και με αρκετές Πρεσβείες ξένων χωρών στην Αθήνα, όπως ήταν αυτές των ΗΠΑ, της Κίνας, της Κούβας κ.ά. Μία από τις πολύ σημαντικές συνεργασίες του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. είναι και αυτή με το Αγροτικό- Εθνογραφικό Μουσείο Αραδοσιβίων Ελασσόνας, με το οποίο, επί 16 συνεχή χρόνια, συνδιοργανώθηκε το Διεθνές Μουσικοχορευτικό Πανηγύρι ΑΡΑΔΟΣΙ- ΒΙΑ, με τη συμμετοχή δεκάδων ξένων και ελληνι-

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 15 κών μουσικοχορευτικών συγκροτημάτων. Γενικότερα, όμως το ΚΕΧΟΛΠ, στο πλαίσιο των διεθνών πολιτιστικών του ανταλλαγών, έχει μετακαλέσει στην Ελλάδα αρκετά συγκροτήματα από διάφορες χώρες του κόσμου. Ιδιαίτερα, οι διαπολιτιστικές του σχέσεις με την Κίνα, πέρα από τις αμοιβαίες πολιτιστικές ανταλλαγές συγκροτημάτων, διευρύνθηκαν και σε επίπεδο εκμάθησης των ελληνικών χορών σε Κινέζες Γυναίκες, που ζουν και εργάζονται στην Αθήνα, οι οποίες έδωσαν αρκετές παραστάσεις στην Ελλάδα και μάλιστα ενώπιον του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας του κ. Κ. Παπούλια. Όλες αυτές οι συνεργασίες, βοήθησαν σημαντικά στην υλοποίηση του έργου και των στόχων του καθώς και στην μακρόχρονη πορεία του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. Όμως οι κυριότεροι συντελεστές όλων των δραστηριοτήτων του ήταν, και παραμένουν, όλοι οι εκατοντάδες μαθητές του που παρακολούθησαν μαθήματα σε όλα τα χρόνια της ζωής του, και συμμετείχαν σε όλες τις δράσεις του καθώς, επίσης, και οι γονείς τους, Ακόμη σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του έπαιξαν και οι κατά καιρούς χορηγοί και οι φίλοι εκείνοι που βοήθησαν σημαντικά για την εξασφάλιση επιχορηγήσεων από ορισμένα Υπουργεία. Τέλος αξιόλογη υπήρξε και η ηθική συμπαράσταση των εκατοντάδων χιλιάδων θεατών που παρακολούθησαν όλες τις δραστηριότητές του στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Άλλωστε χωρίς όλους αυτούς και χωρίς τους φίλους και συνεργάτες το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. δεν θα άντεχε, στο χρόνο, τόσο δημιουργικά και γι αυτό αξίζουν ιδιαίτερες ευχαριστίες σε όλους. Αυτοδιοικητικές εκλογές: Το τέλος μια εποχής συνέχεια από τη σελ. 3 της πολιτικής, αλλά άρση των όρων νομιμοποίησης ενός φαύλου και αναξιόπιστου πολιτικού συστήματος που απέτυχε παταγωδώς. Σημαίνει αυτό και άρνηση Δημοκρατίας; Σε καμιά περίπτωση αν και ανακύπτουν κίνδυνοι ενίσχυσης των αντιδημοκρατικών ρευμάτων. Το βέβαιο είναι ότι από εδώ και στο εξής ο μέγας σιωπηλός που είναι αυτό το 50% της αποχής θα προσδιορίσει μακροπρόθεσμα τις πολιτικές εξελίξεις, διότι σε αυτό το 50% ενσωματώνεται η αγωνία και η ανησυχία του δυναμικού μέρους της κοινωνίας, άρα και το σπέρμα των όποιων αναγεννητικών διαδικασιών θα προκύψουν στο μέλλον. Ασφαλώς και δεν συντάσσεται ο γράφων με τη λογική της αποχής για πολλούς λόγους και θεωρητικούς και κυρίως -πρακτικούς. Όμως φαινόμενα αυτής της κλίμακας και διάστασης δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται ως περιθωριακές εκφράσεις ή και να απαξιώνονται ελαφρά τη καρδία, κάτι που έκανε εντελώς λαθεμένα και άκαιρα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η εκλογολογία, που αναπτύχθηκε, δείχνει ότι οι φερόμενοι ως δέκτες του μηνύματος δεν κατάλαβαν τίποτα από τα όσα παραπάνω αναφέρθηκαν. Δεν κατάλαβαν ή δεν θέλουν να καταλάβουν; Μάλλον το δεύτερο, γι αυτό ασχολούνται με την τριχοτόμηση της τρίχας. Σγουρός έναντι Κικίλια, Μπουτάρης έναντι Γκιουλέκα, Καμίνης έναντι Κακλαμάνη κ.ο.κ. Άν και εφ όσον θα είχαν γίνει άλλες επιλογές προσώπων και τακτικής θα είχαμε άλλα αποτελέσματα, αναλύουν περισπούδαστα. Και τι θα άλλαζε αυτό επί της ουσίας; Απολύτως τίποτα δεδομένου ότι θα επρόκειτο πάντοτε μόνο για το 50%,που εψήφισαν. Τα 50% που συντίθενται από α]τις προσωπικές ακολουθίες και διασυνδέσεις των υποψηφίων, β] τους πελατειακούς οπαδούς των κομμάτων και γ] όσους ψήφισαν με την αντίληψη του μη χείρον βέλτιστον. Δεν είναι όμως ούτε μπορεί να είναι αυτή η κρίσιμη παράμετρος όταν έχεις ένα συμπαγές 50% αποχής και μάλιστα σημαντικότατη αύξηση της αποχής μεταξύ πρώτης και δεύτερης ψηφοφορίας. Ακριβώς γι αυτό και στις εκλογές αυτές, τουλάχιστον όσον αφορά τα κόμματα εξουσίας [και όχι μόνο] υπάρχουν μόνο ηττημένοι. Οι κύριοι του κόμματος της Κυβέρνησης γνωρίζουν πολύ καλά ότι το μνημόνιο και η τρόικα όχι μόνον απορρίπτονται από την συντριπτική πλειοψηφία του λαού, αλλά και εισπράττονται ως εθνική ταπείνωση. Γνωρίζουν επίσης ότι η θεωρία τους περί εν λευκώ συνέχισης της εντολής για τη διακυβέρνηση της χώρας αποτελεί ψεύδος ασύστολο, όπως και τα περί επιλογής σταθερότητας από τον λαό. Αλλά και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν έπεισε ότι η στάση έναντι του μνημονίου είναι ειλικρινής, ούτε για την ικανότητά του να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο. Η πολιτική κατάσταση είναι μετέωρη, είναι μετέωρη όσο ποτέ με αδιευκρίνιστο τον τελικό ρόλο του μεγάλου σιωπηλού : της αποχής. Το ότι πάντως ο μεγάλος αυτός σιωπηλός θα κρίνει τα μελλούμενα είναι βέβαιο, διότι αυτός συνθέτει μία παράμετρο απροσδιόριστης ακόμη κατεύθυνσης και δεν πρόκειται απλά γι αυτό που ο Αντρέας Παπανδρέου αποκάλεσε κινούμενη άμμο του εκλογικού σώματος αλλά για έναν συντελεστή καθοριστικής σημασίας, που θα λειτουργήσει με εντελώς νέες προδιαγραφές, που θα βγάλουν τον Ελληνισμό από την στασιμότητα, την κρίση και το τέλμα.

16 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 20 χρόνια του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. του Μιχαήλ Γ. Μερακλή, Ομ. Καθηγητή Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών παραδειγματική επιμονή και εμμονή του Κώστα Σαχινίδη στη Η δική του Μεγάλη Ιδέα είναι αυτή που επέτυχε το ασυνήθιστο κατόρθωμα, να κρατήσει ζωντανό, ενεργό, ως τώρα, το Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού, που ίδρυσε πριν από είκοσι χρόνια (με τη συνεργασία του Χάρη Πανικίδη). Μιλώ για κατόρθωμα, και μάλιστα ασυνήθιστο, γιατί καλά γνωρίζουμε, πόσο δύσκολο είναι να δημιουργούνται, και να επιβιώνουν ενεργά, κέντρα, σε καιρούς τόσης ξηρασίας, που έχουν την καθαρή και ανιδιοτελή την επιθυμία να υποστηρίξουν τη λαϊκή παράδοση και το λαϊκό πολιτισμό εν γένει. Όπως το δηλώνει η επωνυμία του πνευματικού αυτού σωματείου, η προτεραιότητα δόθηκε εξαρχής στις χορευτικές δραστηριότητες, στο πλαίσιο πάντα του λαϊκού πολιτισμού (μιλάμε λοιπόν για δημοτικούς και λαϊκούς χορούς). Προλογίζοντας το δεύτερο Σεργιάνι στην Παράδοση (1993), τόνιζα το αυτονόητο, ότι ο χορός είναι, μόνος του, μια άλλη, αυτόνομη γλώσσα, με τα δικά της σιωπηλά λόγια, που είναι εντούτοις εξίσου εκφραστική. Άνθρωποι, έλεγα, της ηλικίας μου και ακόμα μεγαλύτερων ηλικιών (είμουν τότε κατά 17 χρόνια νεότερος) ζούμε ένα διχασμό: υπάρχουμε ανάμεσα σ ένα κόσμο όπως είταν ως τη δεκαετία του 1950 περίπου και σ ένα κόσμο που άρχισε από τότε να μεταβάλλεται ολοένα πιο γρήγορα, για να φτάσει στο σημερινό σημείο. Και σιγά σιγά ίσως τίποτα δεν θα είναι όπως είταν. Ή σχεδόν τίποτα. Γιατί οι πατροπαράδοτοι χοροί μας εξακολουθούν να χορεύονται. Χωρίς κανένα νόμο, καμιάν επιβολή απ έξω. Υπάρχουν αφ εαυτών, γιατί αρέσουν. Σε μιαν εποχή, όπου η κοινή, ομιλούμενη (αλλά και η γραφόμενη) γλώσσα μας έχει σε μεγάλο βαθμό φθαρεί (γιατί δεν είναι, επιτέλους, εξέλιξη, όπως πολλοί διατείνονται, το να μην ξέρει π.χ. σχεδόν κανένας Έλληνας πότε στα σύνθετα του ρήματος βάλλω το λ είναι μόνο του ή διπλό ), η γλώσσα των λαϊκώνδημοτικών χορών μένει ζωντανή ( εδώ μπορούμε να μιλάμε για εξέλιξη και όχι για φθορά, στις διάφορες μεταβολές), μένει ωραία και συγκινητική για μια σημαντικά μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Είναι λοιπόν σαν να μας στέλνουν ένα μήνυμα οι χοροί, πως τελικά κάτι μένει σταθερό μέσα στις ριζικές αλλαγές. Οι παραδοσιακοί λαϊκοί χοροί είναι μια ανθεκτική στη διαβρωτική δύναμη του χρόνου γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν μας και το παρόν μας, ένας ζωντανός σύνδεσμος ανάμεσα σε δύο κόσμους, τον κόσμο του άλλοτε και τον κόσμο του τώρα, κι ας απομακρύνονται ολοένα περισσότερο ο ένας από τον άλλο. Σ αυτό το τεράστιας πολιτιστικής και εθνικής σημασίας φαινόμενο η συμβολή του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. στην παραπέρα τόνωσή του είναι πολύ σημαντική. Δίνονται στην έδρα του (στην Καλλιθέα) μαθήματα χορού, πραγματοποιούνται παραστάσεις σε πολλά μέρη της Ελλάδας και σε πολλές άλλες χώρες, στην τηλεόραση, πραγματοποιούνται εκδόσεις και CD. Από το 2002 εκδίδεται και το «Χοροστάσι για τον πολιτισμό και την παράδοση», τριμηνιαία έκδοση του Κέντρου με πλούσιο περιεχόμενο. Τρεις φορές, τα έτη 1997, 1998, 1999 πραγματοποιήθηκε το Πανόραμα των παραδοσιακών χορών. Στο τελευταίο παρουσιάστηκαν στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, 80 συγκροτήματα με 1800 συνολικά χορευτές. Και από το 1992, παράλληλα, πραγματοποιούνται και οι παραστάσεις υπό τον τίτλο Σεργιάνι στην Παράδοση - οχτώ ως τώρα. Ας αναφέρω ακόμα, ότι η διεθνής χορευτική ομάδα του Κέντρου ταξίδεψε και παρουσίασε το έργο της στην Κίνα (δύο φορές), την Κούβα, τις ΗΠΑ, τη Βουλγαρία (δύο φορές), τη Γιουγκοσλαβία, την Ιταλία, την Ουγγαρία, τη Λιθουανία. Ενδιάμεσα στα χρόνια 1994 (δύο φορές) και 1995 (τρεις φορές) είχαν παρουσιάσει στο θέατρο Λήδρα, σε συνεργασία και με άλλους ομοειδείς φορείς, χορούς από πολλούς τόπους της Ελλάδας. Όσον αφορά το Σεργιάνι στην Παράδοση (με τη συμμετοχή πάντα πολλών χορευτικών συγκροτημάτων και γνωστών τραγουδιστών), σε ορισμένες περιπτώσεις παρουσιάστηκαν ορισμένων κατηγοριών χοροί: αφιέρωμα στους αγροτικούς χορούς (3ο Σεργιάνι), σε χορευτικά λαϊκά δρώμενα (4ο Σεργιάνι), στους λατρευτικούς χορούς (5ο Σεργιάνι), στους νεκρολατρικούς και άλλους χορούς και τραγούδια με θρηνητικό περιεχόμενο (6ο Σεργιάνι), στους Σατιρικούς-μιμητικούς χορούς (7ο Σεργιάνι), στους ιστορικούς χορούς και τραγούδια (8ο Σεργιάνι). συνέχεια στη σελ. 20

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 17 Η σημασία της δράσης του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού του Βασίλη Φίλια, καθηγητή Κοινωνιολογίας, πρώην Πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου Διανύουμε στην Ιστορία της ανθρωπότητας μια φάση παρακμής του ΕΛΙΑΜΕΠ «ερμηνεύοντας» την προκαλούν οι διάφοροι Βερέμηδες και γιγαντίων διαστάσεων. Μια φάση όπου επανάσταση του 1821, τα ελληνοτουρκικά, το κυπριακό και το Αιγαίο για να αντι- δεν εκτοπίζεται απλά ό,τι έχει ξεπεραστεί και υπερβαθεί, αλλά πανανθρώπινος και ληφθεί τι εννοώ. Αρκεί ακόμα να συλλάβει διαχρονικές αξίες υπονομεύονται συστηματικά. η νόθευση και η απίσχασνη της γλώσσας ο καθένας μας το πώς και γιατί συντελείται Υπονομεύονται στο όνομα δήθεν της μας για να καταλάβει ότι τίποτα δεν είναι προόδου, που έρχεται να συγκαλύψει τα συμπτωματικό και τυχαίο. πιο χυδαία και ευτελή συμφέροντα, που Τις σκέψεις μου αυτές διατυπώνω με μπορεί να ικανοποιήσουν τις επιδιώξεις αφορμή τα 20χρονα του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. στις τους μόνο εάν επιβληθεί ολοκληρωτικά προσπάθειες του οποίου συμπαραστάθηκα και καθολικά ένα υπόδειγμα ανθρώπινης από τη στιγμή της ίδρυσής του. Γιατί όμως συμπεριφοράς, που θα διέπεται από τη λογική της ακραίας εξατομίκευσης και την απεμπόλιση κάθε αντίληψης λογες και αντίστοιχες προσπάθειες βρίσκονται στον αντί- και με ποιο συσχετισμό; Διότι το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. και ανά- συλλογικότητας, και των όποιων αρετών συλλογικού ποδα του παγκοσμιοποιητικού εκβαρβαρισμού. Αποτελεί χαρακτήρα. μια γραμμή ανάσχεσης απέναντί του στον τόπο αυτό, Με τον τρόπο αυτό υποσκάπτεται το ίδιο το πολιτιστικό που μας γέννησε και μας εξέθρεψε. Στον τόπο αυτό, που υπόβαθρο της ανθρωπότητας και παράγονται μηχανισμοί η πολιτιστική του κληρονομιά αποτελεί μια πολιτιστική εσωτερικού εκβαρβαρισμού, σύμφωνα με την περίφημη κοιτίδα, ίσως τη σημαντικότερη, της ανθρωπότητας. διατύπωση του μεγάλου Άγγλου συγγραφέα Τόϋνμπι. Αυτή την κοιτίδα προασπίζεται το Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. με Από το άλλο μέρος εξαλείφονται τα στοιχεία των όσες δυνάμεις διαθέτει, λειτουργώντας και ως υπόδειγμα. πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων, που συνθέτουν την Στην μικρή αυτή χώρα με την τόσο μεγάλη πολιτισμική ταυτότητα κάθε λαού και επιδιώκεται μια παγκόσμια ανάπτυξη οφείλουμε να αναπτύξουμε - παρά τις όποιες ισοπέδωση ώστε να ανατραπούν όλα τα αναχώματα. Που αντίξοες οικονομικές-κοινωνικές συνθήκες- ένα δίκτυο παρεμποδίζουν την ασύδοτη και ανεξέλεγκτη κερδοφορία προστασίας του πολιτισμικού μας «είναι», όχι μόνο για του μεγάλου κεφαλαίου. τους λόγους που προανέφερα, αλλά και ως μέσου απόκρουσης της προσπάθειας αφανισμού του Ελληνισμού, Ακριβώς γι αυτό και ταυτίζεται η παράδοση με τον αναχρονισμό και το έθνος με το ρατσισμό στο πλαίσιο που γίνεται από εξωτερικούς εχθρούς και εσωτερικούς της παγκοσμιοποιητικής ιδεολογίας. μειοδότες. Οι δυνάμεις του σκοταδισμού με επένδυση νεοτερικότητας αναπτύσσουν μια πολυμέτωπη επίθεση, προ- στο λαό της σημαίνει ότι πιστεύει στα διαχρονικά Πιστεύω στη χώρα σημαίνει στο λαό της και πιστεύω καλώντας τεράστια συνειδησιακή σύγχυση στο μέσο στοιχεία της ύπαρξής του, τα οποία κατεξοχήν έχουν άνθρωπο. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί τη ζημιά, που πολιτισμικό χαρακτήρα. Το ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. εκφράζει τις ευχαριστίες του σε όλους τους φίλους, συνεργάτες και αναγνώστες, που ανταποκρίθηκαν στην ΕΚΚΛΗΣΗ ΣΩΤΗΡΙΑΣ του περιοδικού, που είχαμε απευθύνει στο προηγούμενο τεύχος, και ενίσχυσαν τη συνέχιση της έκδοσής του, Ιδιαίτερα, το Δ.Σ. ευχαριστεί τους κ.κ.: -καθηγ. Βασίλη Φίλια, για την προσφορά 50 ευρώ -καθηγ. Μηνά Αλ. Αλεξιάδη, για την προσφορά 20 ευρώ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ -Θανάση Εμμανουήλ, για την προσφορά 200 ευρώ -Ρένα Σαχινίδου Γεώργα, για την προσφορά 150 ευρώ -Τάκη Βλαχοδήμο, για την προσφορά 50 ευρώ -Νίκη Σερσέμη, για την προσφορά 50 ευρώ -Μπάμπη Σεμετζίδη, για την προσφορά 50 ευρώ. -Δημήτρη Zαμανάκο, για την προσφορά 50 ευρώ. Η χειρονομία τους αυτή μας δίνει νέα ώθηση και αντοχή στους δύσκολους καιρούς και ελπίζουμε ότι το παράδειγμά τους θα ακολουθήσουν και άλλοι φίλοι, για την έκδοση του επόμενου τεύχους.

18 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 Η εκδοτική δραστηριότητα του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού του Μηνά Αλ. Αλεξιάδη,, καθηγητή Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Συμπληρώνονται φέτος (2010) είκοσι χρόνια από την ίδρυση (1990) του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού, το οποίο εδρεύει στην Καλλιθέα. Η επέτειος αυτή φέρνει στην επικαιρότητα την προσφορά του στην εκμάθηση και ανάδειξη των Ελληνικών χορών και τη συμβολή του στη μελέτη του λαϊκού πολιτισμού, γενικότερα, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Πρόκειται για ένα μη κερδοσκοπικό Σωματείο, που δημιουργήθηκε από μια ομάδα οραματιστών ανθρώπων, με ιδιαίτερο ζήλο για τον λαϊκό πολιτισμό. Επικεφαλής της ομάδας όλα αυτά τα χρόνια ο ρέκτης συνάδελφος Κώστας Σαχινίδης 1. Βασικός σκοπός του Κέντρου είναι η καλλιέργεια και η προβολή των Ελληνικών παραδοσιακών χορών, αλλά και άλλα πολιτιστικά δρώμενα του Ελληνικού λαού. Ακόμη αναπτύσσει σημαντικές δραστηριότητες στον τομέα της έρευνας του χορού, αφού εξετάζει κοινωνιολογικά την παρουσίαση των χορευτικών ρυθμών και τη λειτουργικότητά τους στο κοινωνικό σύνολο. Το Κέντρο αυτό ανέπτυξε επίσης και αξιόλογη εκδοτική δραστηριότητα. Στη σύντομη ομιλία μου θα προσπαθήσω να παρουσιάσω την ποικίλη αυτή εκδοτική δραστηριότητα, η οποία, κατά τη γνώμη μου, συμπληρώνει επαξίως τον πρωτογενή στόχο του, τον οποίο ανέφερα παραπάνω. Έτσι το Κέντρο ίδρυσε (Δεκέμβριος 2002) το περιοδικό Χοροστάσι, το οποίο είναι όργανο προβολής και διάδοσης των ποικίλων δραστηριοτήτων του, προωθεί και αναδεικνύει τους παραδοσιακούς χορούς και φιλοξενεί αξιόλογα άρθρα ειδικών και άλλων επιστημόνων. Το Χοροστάσι, που εκδίδεται, κάθε τρίμηνο, αριθμεί μέχρι σήμερα 31 τεύχη, ορισμένα από τα οποία είναι αφιερώματα σε ειδικούς επιστήμονες. Από τα αφιερώματα αυτά, θα ήθελα να αναφερθώ, grosso modo, σε δύο, που παρουσιάζουν από ορισμένες πλευρές το έργο και δύο κορυφαίων επιστημόνων. Το πρώτο αφιερώθηκε στον ομότιμο καθηγητή Λαογραφίας των Πανεπιστημίων Αθηνών και Ιωαννίνων, κ. Μιχαήλ Γ. Μερακλή 2, ο οποίος ανέδειξε πλειάδα μαθητών και διδακτόρων. Πολλοί από αυτούς είναι σήμερα καθηγητές της Λαογραφίας σε Πανεπιστήμια της χώρας. Το αφιέρωμα για τον κ. Μερακλή περιλαμβάνει τρία άρθρα, που συνέγραψαν μαθητές διδάκτορές του και ένα ενημερωτικό κείμενο του Κώστα Σαχινίδη, επίσης μαθητή του στα λαογραφικά. Το πρώτο άρθρο υπογράφεται από τον ομιλούντα και τιτλοφορείται Ο καθηγητής Μ. Γ. Μερακλής και η Κοινωνική Λαογραφία 3, το οποίο αναφέρεται στη ζωή και τη δράση του τιμωμένου. Μεταξύ άλλων, γίνεται λόγος για την πανεπιστημιακή του θητεία, η οποία ήταν ιδιαίτερα επιτυχής. Ο κ. Μερακλής εργάστηκε για την ανάπτυξη και στερέωση του κύρους της λαογραφικής επιστήμης και στο πλαίσιο του έργου αυτού καλλιέργησε στους νέους επιστήμονες την κλίση και σε μια Νεωτερική ή Σύγχρονη Λαογραφία στα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά του μαθήματα. Τόσο στα μαθήματα όσο και στις έρευνές του ο κ. Μερακλής εισάγει την ιστορική και κοινωνιολογική παράμετρο στην έρευνα των λαογραφικών φαινομένων και συγχρόνως αναδεικνύει τον προσανατολισμό της επιστήμης του με τη συνδυαστική μελέτη ιστορικών, κοινωνικών και ανθρωπολογικών παραμέτρων. Ο Μανόλης Βαρβούνης, αναπληρωτής καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Θράκης, είναι ο συγγραφέας του δεύτερου άρθρου Ο Μ. Γ. Μερακλής και η Νέα Ελληνική Λαογραφία 4. Εδώ γίνεται λόγος επίσης για το ερευνητικό, διδακτικό και συγγραφικό έργο του κ. Μερακλή, επισημαίνεται η αγαστή συνεργασία με τους μαθητές του και η προσφορά του στην ανάδειξη σημαντικού αριθμού διδακτόρων με θέματα λαϊκού πολιτισμού. Εν γένει, υπογραμμίζεται η συμβολή του στην έρευνα και μελέτη της σύγχρονης Ελληνικής Λαογραφίας. Το τρίτο άρθρο με τίτλο Μ. Γ. Μερακλής: Ο δάσκαλος συνέταξε ο Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος 5, καθηγητής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Στο άρθρο αυτό αξιολογείται το πολύχρονο διδακτικό έργο του τιμώμενου καθηγητή. Τεκμηριώνεται έτσι ο χαρακτηρισμός ο δάσκαλος, που σωστά του αποδίδεται, αφού πρόκειται πραγματικά για έναν εμπνευσμένο δάσκαλο. Ο Κώστας Σαχινίδης αναφέρεται στη μακρόχρονη και γόνιμη συνεργασία του με τον κ. Μερακλή και

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 XΟΡΟΣΤΑΣΙ 19 τονίζει τη συμβολή του στο επιστημονικό έργο του Κέντρου 6. Συμπερασματικά θα έλεγα ότι και τα τέσσερα αυτά κείμενα, παρά τη συντομία τους, αναδεικνύουν την προσφορά του καθηγητή Μ. Γ. Μερακλή στην έρευνα και μελέτη της Ελληνικής και διεθνούς Λαογραφίας, αλλά και το πολύπλευρα σημαντικό συγγραφικό του έργο, το οποίο εξακολουθεί να είναι in progress. Το δεύτερο αφιέρωμα αναφέρεται στον ομότιμο καθηγητή Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Βασίλη Ι. Φίλια 7, ο οποίος έχει επίσης προσφέρει σημαντικό έργο στην επιστήμη του, αλλά και στην εν γένει πολιτική ζωή της χώρας μας. Το αφιέρωμα αυτό συγκροτούν επτά κείμενα, που συνέγραψαν μαθητές, συνεργάτες και συνάδελφοι του τιμώμενου καθηγητή. Το πρώτο, εισαγωγικό κείμενο, είναι του Κώστα Σαχινίδη 8, μαθητή του, ο οποίος κάνει λόγο για τη ζωή, τις σπουδές, την πανεπιστημιακή δραστηριότητα του κ. Φίλια και αναδεικνύει το συγγραφικό και διδακτικό του έργο, ενώ παράλληλα τονίζει τις πολιτικές δραστηριότητες του δασκάλου του. Το δεύτερο είναι του μουσικοσυνθέτη και λαϊκού τραγουδιστή Πάνου Τζαβέλλα 9 και τιτλοφορείται Ο Δάσκαλος-Αγωνιστής Βασίλης Φίλιας και αναφέρεται στην πολιτική δράση του καθηγητή κατά τη διάρκεια της δικτατορικής επταετίας (1967-1974). Ο Περικλής Νεάρχου 10, κοινωνιολόγος-πολιτικός αναλυτής, στο κείμενό του Ο Βασίλης Φίλιας όπως τον γνώρισα, γράφει για τον αντιδικτατορικό αγώνα του τιμωμένου και τη μετέπειτα πορεία του στις πολιτικές επιστήμες. Ο Νίκος Κολινιάτης 11, πρώην γενικός διευθυντής της Ολυμπιακής Αεροπορίας στην Αμερική, στην εργασία του Δείγμα γραφής: Ο Βασίλης Φίλιας ως πρόεδρος της Ολυμπιακής Αεροπορίας, εκφράζει τα συναισθήματά του για τη συνεργασία μαζί του και αναδεικνύει όψεις του έργου του στον κρατικό (τότε) αερομεταφορέα. Οι δύο επόμενες εργασίες αναφέρονται στη δυναμική προσωπικότητα του Β. Φίλια και είναι των Κώστα Νικολάου 12, δημοσιογράφου, και Δημήτρη Αλευρομάγειρου 13, αντιστρατήγου ε.α. και πρώην επίτιμου γενικού επιθεωρητή Στρατού, και έχουν τίτλους Βασίλης Φίλιας, μια εξέχουσα και δυναμική οντότητα και Βασίλης Φίλιας, ένας διαχρονικός έφηβος αγωνιστής της πράξης και του πνεύματος, αντίστοιχα. Τέλος, ο καθηγητής Μ. Γ. Μερακλής 14 επισημαίνει τη σπουδαία συμβολή στην επιστήμη του τρίτομου έργου του Βασίλη Φίλια, Κοινωνιολογία του Πολιτισμού. Το Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού εξέδωσε επίσης δύο ενδιαφέροντα βιβλία για θέματα του λαϊκού πολιτισμού. Το πρώτο είναι η διδακτορική διατριβή του Κώστα Σαχινίδη 15, η οποία αναφέρεται στους χορούς του Νομού Μαγνησίας και αποτελεί μια κοινωνιολογική διερεύνηση της σχέσης των παραδοσιακών χορών με τη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία. Στη διατριβή αξιοποιούνται και πορίσματα της Ελληνικής Λαογραφίας. Το βιβλίο διαιρείται σε δύο μέρη. Το πρώτο αναφέρεται στους χορούς των περιοχών του Νομού Μαγνησίας και εξετάζει τους κοινωνικούς παράγοντες που συνετέλεσαν στην ανάπτυξη και διαμόρφωσή τους. Γίνεται ακόμα εκτενής αναφορά στα χορευτικά έθιμα της περιοχής και στην κοινωνική λειτουργικότητα των εθίμων αυτών στις σχετικές

20 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2010 εκδηλώσεις (γάμοι, πανηγύρια κ.λπ.). Το δεύτερο μέρος πραγματεύεται διεξοδικά τη σχέση των παραδοσιακών χορών με τη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία, σε αναφορά πάντοτε με τις αγροτικές περιοχές της Μαγνησίας. Περιλαμβάνει επίσης παράρτημα με στατιστικά, δημογραφικά και άλλα δεδομένα. Το δεύτερο βιβλίο είναι δίγλωσσο (Ελληνικά Αγγλικά) και εξετάζει τη μουσικο-χορευτική παράδοση του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού 16. Εδώ, μεταξύ άλλων, αναλύονται οι χορευτικοί ρυθμοί και τα τραγούδια των δύο αυτών πόλεων, δίνονται σημαντικές ειδήσεις για τα κείμενα των τραγουδιών και γίνεται λόγος για τη γνωστή, από την υπάρχουσα βιβλιογραφία, λαϊκή πανήγυρη του Αγίου Συμεών στο Μεσολόγγι, που έχει και λαογραφική σημασία για τα εθιμικά δρώμενά της (αναπαράσταση της Εξόδου των Πολιορκημένων Μεσολογγιτών κ.λπ.). Ακολουθούν βιβλιογραφία, περιεχόμενα των CD της έκδοσης, βιογραφικά στοιχεία των συντελεστών παραγωγής των συνοδευτικών CD και πληροφορίες για το Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού, το οποίο διευθύνει ο συγγραφέας. Το βιβλίο πλαισιώνεται με παλαιότερο και νεώτερο εικαστικό υλικό. Από το Κέντρο εκδόθηκαν επίσης μια κασέτα (1997) και ένα CD (2000) με μουσικές καταγραφές. Στην κασέτα ηχογραφήθηκαν 9 παραδοσιακοί χαρακτηριστικοί χοροί του Πόντου. Το CD περιέχει 19 χορευτικά τραγούδια της Ηπείρου και συνοδεύεται από σχετικό τεύχος 17, όπου δημοσιεύονται ενδιαφέροντα στοιχεία για το μουσικό υλικό. Η επιλογή, τα κείμενα και η επιμέλεια των τραγουδιών έγιναν από τον Κ. Γ. Σαχινίδη. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι, ένα σωματείο με πολλές οικονομικές δυσκολίες, μπόρεσε να κάνει συνέχεια από τη σελ. 16 Το πρώτο εξάλλου Πανόραμα Παραδοσιακών Χορών πλαισιώθηκε και από επιστημονική Ημερίδα με θέμα: «Παραδοσιακοί χοροί και λαϊκή δημιουργία». Ακολούθησαν και τρία άλλα συναφή επιστημονικά συμπόσια με θέματα: «Παράδοση και Λογοτεχνία» (2003), «Πολιτισμός και Παράδοση» (2006), «Ύπαιθρος και αγροτικός Πολιτισμός στη νεοελληνική ποίηση» (2007). Ο καθένας μπορεί να σκεφθεί, τι χρόνος και τι κόπος υπεράνθρωπος χρειάζεται, για να γίνουν πράξη όλες αυτές οι ωραίες συλλήψεις, όταν μάλιστα, στην ουσία, είναι ένας κυρίως αυτός που τρέχει, χτυπάει πόρτες, πραγματοποιεί τις επαφές με πλήθος συνεργατών, εδώ και έξω. Έχει ωστόσο του Μιχαήλ Γ. Μερακλή, αισθητή την παρουσία του και στον εκδοτικό τομέα, με αποτέλεσμα την ευπρόσδεκτη συμβολή του στη μουσικολαογραφική έρευνα του τόπου μας. Το Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού έχει ήδη καταξιωθεί όλα αυτά τα χρόνια ως ένας σημαντικός φορέας στην ανάδειξη μορφών του λαϊκού μας πολιτισμού. Γι αυτό αξίζει τον δημόσιο έπαινο και το συνοδεύουν οι ευχές μας για μια λαμπρή συνέχεια το ίδιο γόνιμη και δημιουργική. [1] Για το έργο και τη συμβολή του στα λαογραφικά μας βλ. και Μηνάς Αλ. ΑΛΕΞΙΑΔΗΣ, Ο Κώστας Γ. Σαχινίδης και ο Ελληνικός λαϊκός πολιτισμός, Χοροστάσι, 24 (Ιούλιος-Αύγουστος- Σεπτέμβριος), σ. 3-5. [2] Βλ. σχετικά Χοροστάσι, 16 (2006), σ. 2-11. [3] Βλ. Μηνάς Αλ. ΑΛΕΞΙΑΔΗΣ, ό.π., σ. 4-7 και 11. [4] Βλ. Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ, ό.π., σ. 8-9. [5] Βλ. Ευάγγελος Γρ. ΑΥΔΙΚΟΣ, ό.π., σ. 10-11. [6] Βλ. Χοροστάσι, ό.π., σ. 2-3. [7] Βλ. σχετικά Χοροστάσι, 17 (2006), σ. 2-16. [8] Χοροστάσι, 17 (2006), σ. 2-8 και 11. [9] Χοροστάσι, ό.π., σ. 9 και 15. [10] Χοροστάσι, ό.π., σ. 10-11. [11] Χοροστάσι, ό.π., σ. 12. [12] Χοροστάσι, ό.π., σ. 13. [13] Χοροστάσι, ό.π., σ. 14-15. [14] Χοροστάσι, ό.π., σ. 16. [15] Βλ. σχετικά Κωνσταντίνος Γ. ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ, Κοινωνική λειτουργία του παραδοσιακού χορού στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία: Το παράδειγμα του Νομού Μαγνησίας, Αθήνα 1995. [16] Βλ. σχετικά Κώστας Γ. ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ, Μεσολόγγι Αιτωλικό, Μουσική και χορευτική παράδοση και ιστορία / Mesologgi Etoliko. A Live Music and Dance Tradition and History, Αθήνα 2002. [17] Βλ. CD: Χοροί και τραγούδια της Ηπείρου, με τον Βασίλη Κολοβό και την κομπανία του Πέτρου Λουκά Χαλκιά. Κείμενα, επιλογή και επιμέλεια τραγουδιών Κώστας Σαχινίδης, Αθήνα 2000. 20 χρόνια του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π. και αφοσιωμένους συνεργάτες. Θεωρώ σκόπιμο να κλείσω το σύντομο χαιρετισμό μου με μια παράγραφο που αποσπώ από ένα πρόσφατα τυπωμένο φυλλάδιο που παρουσιάζει τη δράση του Κ.Ε.ΧΟ.Λ.Π.: «Η λειτουργία του στηρίζεται στον εθελοντισμό και την ανεξάντλητη αυτενέργεια των μελών του, πάντα με διάθεση προσφοράς. Οι πόροι του προέρχονται από αυτοχρηματοδότηση και οικονομική ενίσχυση με την συνδρομή των μελών και των φίλων του καθώς και τις λίγες (μικρές) κρατικές χορηγίες, χωρίς να έχει διατεθεί ποτέ καμιά επιχορήγηση από τον Δήμο Καλλιθέας «(όπου είναι και η έδρα του Κέντρου).