ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Πηγές ΓΕΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΘΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑ Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Έτη 2004, 2005, 2006 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΟΜΙΚΩ Κρατικός Προϋπολογισμός των ετών 2006 2007-2008 35

36 ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2.1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Η Παιδεία ως βασικό κοινωνικό αγαθό και η εκπαίδευση, η διαδικασία που το παράγει, αποτελούν βασικό ποιοτικό γνώρισμα της κοινωνικής λειτουργίας. Έχουν θεμελιώδη σημασία για τη χώρα αφού συνδέονται άμεσα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής και της ενεργού συμμετοχής του πολίτη. Γι αυτό και είναι κεφαλαιώδους σημασίας ο καθορισμός και η αναγνώριση κριτηρίων ποιότητας για τα προγράμματα σπουδών, την έρευνα, την υλικοτεχνική υποδομή, τη διοικητική-επιστημονική υποστήριξη του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, την παραγωγή του εκπαιδευτικού υλικού και ιδίως την βασική εκπαίδευση (κατάρτιση) και συνεχή μετεκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης. Η βάσει κριτηρίων προσέγγιση του εκπαιδευτικού συστήματος, αναγνωρίζει εξ αρχής το συστημικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης, λαμβάνει υπόψη της το συνεχή διάλογο του μέρους με το όλο, την οριζόντια επικοινωνία (εντός μιας συγκεκριμένης βαθμίδας), αλλά και τους κάθετους άξονες, που διατρέχουν όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα. Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως σύστημα μερών, με δυναμικά αλληλεξαρτώμενα υποσυστήματα, και όχι ως στατική εναλλαγή ανεξάρτητων μερών. Πρέπει με σαφήνεια και στρατηγικό σχεδιασμό να δομούνται οι κάθετες συνιστώσες του συστήματος, οι οποίες είναι παραγνωρισμένες, όσο και οι οριζόντιες συνιστώσες του συστήματος. Μόνο τότε μπορούν πραγματικά να αναγνωριστούν στις πραγματικές τους διαστάσεις οι παθογένειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος, τότε μόνο μπορούν να εντοπιστούν οι βαθύτερες αιτίες, μόνο τότε μπορούν να αναζητηθούν αποτελεσματικές θεραπείες των αντιφάσεών του. Ως κάθετοι άξονες, που διατρέχουν ολόκληρο το εκπαιδευτικό μας σύστημα (πρωτοβάθμια δευτεροβάθμια τριτοβάθμια) και ταυτόχρονα αποτελούν και τα κοινά χαρακτηριστικά των επιμέρους βαθμίδων (των υποσυστημάτων) μπορούν να θεωρηθούν: Η μέθοδος διδασκαλίας και αξιολόγησης εκπαιδευομένων (δασκαλοκεντρική βασισμένη στην μετάδοση και αξιολόγηση του βαθμού αφομοίωσης των γνώσεων). Τα κύρια διδακτικά υλικά και μέσα (πηγή πληροφόρησης το σχολικό εγχειρίδιο το σύγγραμμα καθώς και η χρήση βοηθημάτων (σχετικής ποιότητας φωτοτυπημένες σημειώσεις). Η απουσία σύνθεσης μεταξύ μαθησιακών αντικειμένων (επικρατεί η στατική παράθεση μαθησιακών αντικειμένων, με αποτέλεσμα η διαθεματικότητα να θεωρείται η σύγχρονη διδακτική προσέγγιση και όχι η αυτονόητη βαθύτερη ουσία της μόρφωσης του ανθρώπου). Η μη δυνατότητα επιλογών- Βαθμοί ελευθερίας (εκπαιδευτικών - εκπαιδευομένων). Το σύστημα ε- ντέλλεται, δεν ακούει και δεν σχεδιάζει τιμώντας το ανθρώπινο δυναμικό του. Η σπατάλη στη διαχείριση του προσωπικού χρόνου (εκπαιδευτικών εκπαιδευομένων). Το σύστημα δεν σέβεται την αξία του προσωπικού χρόνου και συνθλίβει, τρέχοντας χωρίς όραμα, την αξία του συλλογισμού και της προσωπικής στάσης και απόφασης. Η υιοθέτηση της ομοιομορφίας, έναντι της ιδιαιτερότητας και της πολυμορφίας. Κυριαρχεί η εξωπραγματική εικόνα του Μέσου Εκπαιδευόμενου και του Μέσου Εκπαιδευτικού και επομένως αγνοεί την αξία της διαφορετικότητας και της ποικιλίας, της άλλης προσέγγισης που σε αυτές στηρίζεται και η επιστημονική ανακάλυψη αλλά και η τέχνη. Η απουσία συστήματος έγκυρης αξιολόγησης διαδικασιών και παραγόμενων αποτελεσμάτων. Μόνο οι γνώσεις των εκπαιδευομένων αξιολογούνται (και στο Δημοτικό, και στο Γυμνάσιο, και στο Λύκειο, και στο Πανεπιστήμιο και στα Μεταπτυχιακά). Ποτέ οι εκπαιδευτές. Και πολύ περισσότερο ποτέ δεν αξιολογούνται οι διαδικασίες, τα μέτρα, οι διοικητικές και πολιτικές αποφάσεις. Η αδυναμία αναπλήρωσης των όποιων απουσιών. Δεν προβλέπεται τέτοια διαδικασία σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα. Αν δεν είσαι παρών/-ουσα οφείλεις χωρίς καθοδήγηση να αυτόπροστατευτείς ώστε να μην δημιουργήσεις χάσμα στο όσα μέχρι τότε ήξερες. Στο χάσμα όμως μπορεί να συμβάλλει ο όγκος αλλά και ο γρήγορος και πιεστικός ρυθμός ανάπτυξης της διδασκόμενης ύλης (αφού ο χρόνος είναι δεδομένος). Αυτό όμως μετατρέπει μεγάλο αριθμό παρόντων σε λειτουργι- 37

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ κά απόντες. Μια αιτία για την υπέρμετρη ανάπτυξη της φροντιστηριακής υποστήριξης, από την πρώτη δημοτικού μέχρι και την τριτοβάθμια, θα πρέπει να αναζητηθεί και στο τι και στο πώς αντιμετωπίζονται τα χάσματα και τα μη αφομοιωμένα κενά της γνώσης. Η μη ουσιαστική αξιοποίηση του βιώματος και της τεχνολογίας. Μόνο η Προσχολική Εκπαίδευση και η Εκπαίδευση Ενηλίκων επιχειρηματολογούν για την αξία τους. Μόνο αυτές μιλούν για ικανότητες και δεξιότητες. Δεν πείθουν. Αντίθετα απειλούνται. Η έλλειψη πιστοποίησης από το σύστημα μαθησιακών αντικειμένων που οι μαθητές αναγκάζονται να πιστοποιούν εκτός συστήματος. Κάθε υποσύστημα-βαθμίδα δεν αναγνωρίζει την αξία του «πιστοποιημένου τίτλου» που κατέχει ο εγγραφείς εκπαιδευόμενος. Γι αυτό και δεν μπορεί να πιστοποιήσει στοιχειωδέστερες δεξιότητες όπως η απλή γνώση μιας ξένης γλώσσας, ή της πληροφορικής. Η χαμηλής ποιότητας διοικητική και λειτουργική υποστήριξη των εκπαιδευτικών μονάδων. Το σύστημα δεν φαίνεται να τις εκτιμά ως απολύτως απαραίτητες για τη λειτουργία του. Η έλλειψη ή/και κακή αξιοποίηση παράλληλων εκπαιδευτικών υποδομών (βιβλιοθήκες, εργαστήρια). Δεν αρκεί να αντιγράφεις τις υποδομές άλλων χωρών. Πρέπει να ρωτήσεις και πώς τις χρησιμοποιούν. Η συστημική προσέγγιση της εκπαίδευσης προϋποθέτει σχεδιασμό με ενιαία μεθοδολογία και στόχευση των δράσεων που διαπερνούν κατακόρυφα όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, προκειμένου να διασφαλιστούν (όσο το δυνατό περισσότερο) η ποιότητα, η συνέχεια και η συνοχή των υποσυστημάτων και τελικά του συστήματος. Η ποιοτική διασφάλιση απαιτεί συγκεκριμένους και μετρήσιμους δείκτες. Η σταθερότητα στο χρόνο και η εφαρμογή σε όλα τα υποσυστήματα ενός δείκτη ακόμα και ελλιπούς στην κατασκευή του- αποδίδει μια πραγματική διαφοροποίηση. Αν αυτή η διαφοροποίηση είναι αποδεκτή από το σύστημα αποτελεί συνειδητή επιλογή, γνώρισμά του και μέρος της στρατηγικής του. Αντίθετα αν αποτελεί όψη της διαφοροποιημένης πραγματικότητας ενός συστήματος που θεωρείται ομοιογενές, τότε η όποια στρατηγική επιλογή είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Στην παρούσα Έκθεση και με βάση μόνο τι πληροφορίες που διέθετε στο Διαδίκτυο η ΕΣΥΕ για την πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση επιχειρήσαμε να κατασκευάσουμε δείκτες στοιχειώδεις και αντί να περιγράψουμε ξανά το εκπαιδευτικό σύστημα (που ως δυναμικό σύστημα πραγματικά διαφοροποιεί τις μεταβλητές του εντονότατα και σε σύντομο χρονικό διάστημα) επιλέξαμε να καταγράψουμε τάσεις, ρυθμούς μεταβολής και κυρίως να κατασκευάσουμε στοιχειώδεις δείκτες προκειμένου να αποδείξουμε ότι το σύστημα από τη δημιουργία του μέχρι σήμερα απλώς προσαρμόζεται (αργά και εκ των υστέρων) και ως εκ τούτου η εκπαιδευτική πολιτική της χώρας ουσιαστικά στερείται οράματος και στρατηγικού σχεδιασμού. Παραδείγματα βασικών παραμέτρων που θα έπρεπε να γνωρίζει το εκπαιδευτικό σύστημα πριν ξεκινήσει τον επαναπροσδιορισμό του στρατηγικού του σχεδιασμού θα μπορούσαν να είναι: Η προσβασιμότητα των εκπαιδευτικών μονάδων από τα νοικοκυριά. Επάρκεια και ποιότητα της υλικοτεχνικής υποδομής. Η αναγκαία αρχική εκπαίδευση του εκπαιδευτικού προσωπικού προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες των στόχων και των αναλυτικών προγραμμάτων του συστήματος. Η επάρκεια του εκπαιδευτικού, του διοικητικού, του επιστημονικού και του βοηθητικού προσωπικού προκειμένου οι εκπαιδευτικές μονάδες να λειτουργούν με στοιχειώδη ποιότητα. Το επίπεδο διαρκούς, πολύμορφης και ποιοτικής επιμόρφωσης που προσφέρεται στο εκπαιδευτικό προσωπικό. Η έμφαση που τα προγράμματα σπουδών αποδίδουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων δια των γνωστικών αντικειμένων και στον βιωματικό χαρακτήρα παρουσίασης. 38

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η αξιοπιστία πιστοποίησης εντός του συστήματος βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων (ξένες γλώσσες- Η/Υ). Ο βαθμός αξιοποίησης πολλαπλών εκπαιδευτικών υλικών - μέσων και ουσιαστικής χρήσης ηλεκτρονικών και συμβατικών βιβλιοθηκών στην καθημερινότητα των εκπαιδευτικών μονάδων. Ο βαθμός αποκέντρωσης της διοικητικής και επιστημονικής δομής της εκπαίδευσης και γενικότερα η ποιότητα της επικοινωνίας της εκπαιδευτικής κοινότητας με τις τοπικές κοινωνίες. Ο σχεδιασμός και η θεσμοθέτηση μέτρων για την τεκμηρίωση - διασφάλιση - ανατροφοδότηση της ποιότητας στο εκπαιδευτικό σύστημα και αντίστοιχων κινήτρων για το ανθρώπινο δυναμικό. Ένα νέο εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να αντικαταστήσει το σημερινό. Η δημιουργία του θα στηριχθεί στην πολυετή έρευνα και εμπειρία των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δομών της εκπαίδευσης που παραμένουν επί δεκαετίες αναξιοποίητες. Ο στρατηγικός σχεδιασμός του νέου εκπαιδευτικού συστήματος και οι προτεραιότητες στη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής πρέπει να επαναπροσδιοριστούν ώστε: Ο σχεδιασμός να κατευθύνεται από τη βάση της εκπαιδευτικής πυραμίδας (προσχολική εκπαίδευση) προς την κορυφή (πανεπιστημιακή εκπαίδευση). α υπάρχουν επιλογές-βαθμοί ελευθερίας στα υποσυστήματα, στα μέρη, και στα επίπεδα α δίνεται προτεραιότητα στο ανθρώπινο εκπαιδευτικό δυναμικό (εκπαίδευση - κατάρτιση επιμόρφωση) παράλληλα με τη διασφάλιση ποιοτικής και σύγχρονης υλικοτεχνικής υποδομής α υιοθετείται η αρχή «minimum δεξιότητες στην optimum ηλικία» για όλους τους μαθητές και εκπαιδευόμενους, αντί της ισχύουσας «optimum γνώσεων στη μικρότερη δυνατή ηλικία» για ό- σους μπορέσουν, τελικά, να τις αφομοιώσουν. α προσφέρονται ανεμπόδιστα και δια βίου σε κάθε παιδί, νέο, εργαζόμενο πολλαπλές εκπαιδευτικές επιλογές και ευκαιρίες για γνώση. Εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων για την εκπαίδευση και την έρευνα, με στόχο τη σύγκλιση προς τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς μέσους όρους. έα αναλυτικά προγράμματα που να διευκολύνουν την ανάπτυξη συγκεκριμένων ι- κανοτήτων, στάσεων, αξιών και φυσικά γνώσεων. Ένα καλό Δημοτικό σχολείο, στηρίζει ένα καλό Γυμνάσιο, ένα καλό Γενικό Λύκειο, μια αξιόλογη και αξιοπρεπή Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και ένα ακόμα καλύτερο Πανεπιστήμιο. Ένα ποιοτικό εκπαιδευτικό σύστημα με αίσθηση δικαίου, έγνοια και φροντίδα για τις υπαρκτές κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανισότητες. Ένα αποτελεσματικό εκπαιδευτικό σύστημα διασφαλισμένης ποιότητας με πολλαπλές επιλογές και δυνατότητες, τόσο για την τυπική εκπαίδευση, όσο και για τη Δια Βίου εκπαίδευση. Σε κάθε γωνιά της χώρας, προσβάσιμο από κάθε πολίτη. Στο ακόλουθο διάγραμμα αποτυπώνεται το Εκπαιδευτικό Σύστημα αναλυμένο στα λειτουργικά του Υποσυστήματα και στα Μέρη τους. 39

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ 4 ετών 5 ετών 6 ετών 7 ετών 8 ετών 9 ετών ΠΡΟΗΠΙΩ ΗΠΙΩ Α ΔΗΜ Β ΔΗΜ Γ ΔΗΜ Δ ΔΗΜ Εκπαίδευση Ατόμων με Αναπηρία Εκπαίδευση Παλιννοστούντων και Μεταναστών Εξειδικευμένοι τύποι Γυμνασίων Λυκείων (Εσπερινά, Αθλητικά, Μουσικά κ.α) Εκπαίδευση Ελληνοπαίδων Εξωτερικού 10 ετών 11 ετών Ε ΔΗΜ ΣΤ ΔΗΜ 12 ετών 13 ετών 14 ετών Α ΓΥΜ Β ΓΥΜ Γ ΓΥΜ 15 ετών 16 ετών 17 ετών 18 ετών 19 ετών Α ΓΕ ΛΥΚ Β ΓΕ ΛΥΚ Γ ΓΕ ΛΥΚ Α ΤΕΧ ΛΥΚ Β ΤΕΧ ΛΥΚ Γ ΤΕΧ ΛΥΚ Δ ΤΕΧ ΛΥΚ Ι.Ε.Κ. Α-Β ΕΞΑΜ Ι.Ε.Κ. Γ-Δ ΕΞΑΜ ΑΕΙ ΑΤΕΙ Προπτυχιακά ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ 19+ ετών ΑΕΙ ΑΤΕΙ Μεταπτ 40 ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Σύμφωνα με την αποτύπωση που παραθέσαμε το εκπαιδευτικό σύστημα αναλύεται σε 6 λειτουργικά Υποσυστήματα: 1 ο Υποσύστημα Σε αυτό υπάγεται η Υποχρεωτική Εκπαίδευση. Η υποχρεωτικότητα για όλους είναι το στρατηγικό χαρακτηριστικό του υποσυστήματος. Αποτελείται από 2 Μέρη: Μέρος 1o: Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Το Μέρος αναλύεται σε 4 τμήματα: Α) Τάξεις Προνηπίων-ηπίων, Β) Α-Β τάξη του Δημοτικού, Γ) Γ-Δ τάξη του Δημοτικού, Δ) Ε-Στ τάξη του Δημοτικού. Το ενιαίο πλαίσιο αναφοράς του Μέρους εξειδικεύεται και εμπλουτίζεται σε κάθε τμήμα, ανάλογα με τις γνωστικές και κοινωνικές δεξιότητες που κατακτώνται. Αποτελούσε λάθος το ομοιογενές πλαίσιο αναφοράς για ολόκληρο το Δημοτικό. Η ενσωμάτωση της προσχολικής μας υποδεικνύει σχεδιασμούς κοντινότερους στις ηλιακές μεταβολές που στο υποσύστημα καλύπτουν χρονικά την απόσταση από τα νήπια στην αρχή της εφηβείας. Μέρος 2o: Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Γυμνάσιο Το πλαίσιο αναφοράς του Υποσυστήματος διαφοροποιείται σημαντικά στο Μέρος αυτό. Εκτός από το παιδαγωγικό-κοινωνικό-πολιτιστικό υπεισέρχεται πλέον και το στοιχείο της εισαγωγής στην επιστημονική σκέψη ως μέθοδο εργασίας. 2 ο Υποσύστημα Ανώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (επιλογή 1) Σε αυτό υπάγεται το Γενικό Λύκειο. Αποτελεί βαθμίδα επιλογής με προσανατολισμό προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το πλαίσιο αναφοράς είναι προσανατολισμένο στην εισαγωγή στην επιστήμη με κυρίαρχο στοιχείο την επιλογή (κύκλων Σπουδών και μαθημάτων). 3 ο Υποσύστημα - Ανώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (επιλογή 2) Σε αυτό υπάγεται η Λυκειακή βαθμίδα της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης-. Αποτελεί βαθμίδα επιλογής με προσανατολισμό προς πρώτη επαγγελματική πιστοποίηση, αλλά και τη δυνατότητα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αποτελείται από 2 Μέρη: Μέρος 1o: Α, Β και Γ τάξη Πρώτος πιστοποιημένος επαγγελματικός τίτλος ή/και είσοδος στο πανεπιστήμιο. Μέρος 2o: Δ τάξη Δεύτερος πιστοποιημένος επαγγελματικός τίτλος. 4 ο Υποσύστημα Μετα-Δευτεροβάθμια Μη τριτοβάθμια Εκπαίδευση Σε αυτό υπάγονται τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ). και ισότιμες επαγγελματικές σχολές. 5 ο Υποσύστημα - Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Σε αυτό υπάγονται τα Α.Ε.Ι και Α.Τ.Ε.Ι.. Αποτελείται από 2 Μέρη: Μέρος 1o: Προπτυχιακό επίπεδο (4 έτη) Μέρος 2o: Μεταπτυχιακό επίπεδο (από 1 έτος και άνω) 6 ο Υποσύστημα Δια Βίου Εκπαίδευση Σε αυτό υπάγονται όλα τα προγράμματα Δια Βίου Εκπαίδευσης και κατάρτισης. Αποτελείται από 2 Μέρη: Μέρος 1o: Προγράμματα Γενικής Εκπαίδευσης, Μέρος 2o: Προγράμματα Κατάρτισης 41

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ Ως ιδιαίτερα σημαντικές ποιοτικές εξειδικεύσεις του στρατηγικού σχεδιασμού του συστήματος ανά Υποσύστημα και Μέρος (ιδιαίτερα για τα πρώτα 3 Υποσυστήματα), θα πρέπει να αναφερθούν: Η εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία Η εκπαίδευση παιδιών παλιννοστούντων και μεταναστών Οι εξειδικευμένοι τύποι σχολείων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσια-Λύκεια-ΤΕΕ), όπως: Εσπερινά Σχολεία, Αθλητικά & Μουσικά Σχολεία κ.α Η εκπαίδευση των παιδιών των ελλήνων της Διασποράς (κοινότητες στο εξωτερικό). Οι ποιοτικές αυτές εξειδικεύσεις ελέγχονται ως προς την αποτελεσματικότητα και την ποιότητά τους σε κάθε Υποσύστημα και Μέρος και συμβάλλουν στην πληρότητα και συνοχή του συστήματος. Στην Έκθεση για την εκπαίδευση της ΓΣΕΕ αποτυπώνονται τα αριθμητικά δεδομένα και η κατανομή σε υποκατηγορίες των μεγεθών. Κυρίως όμως υπολογίζονται οι ρυθμοί μεταβολής των μεγεθών σε τριετή και ετήσια βάση. Οι παρουσιαζόμενες κατανομές αποδίδονται με τη μορφή Συνθετικών Δεικτών Μεγέθους, οι οποίοι με τη σειρά τους συνθέτουν τον Ετήσιο Συνθετικό Δείκτη Μεγέθους. Η μελέτη αναπτύσσεται: α) σε τέσσερα βασικά μεγέθη: Υποδομές της εκπαίδευσης Μονάδες Τμήματα - Αίθουσες Ανθρώπινο Δυναμικό της εκπαίδευσης Μαθητικός/Σπουδαστικός/Φοιτητικός πληθυσμός Ανθρώπινο Δυναμικό της εκπαίδευσης Διδακτικό και βοηθητικό προσωπικό Χρηματοδότηση της εκπαίδευσης Δημόσιες δαπάνες & δαπάνες των νοικοκυριών β) σε τρία γεωγραφικά επίπεδα: Εθνικό Περιφερειακό (Διοικητικές Περιφέρειες) Τοπικό (ομοί/ομαρχίες) Ο ρυθμός μεταβολής των βασικών μεγεθών του εκπαιδευτικού συστήματος αποτελούν βασικά ποιοτικά χαρακτηριστικά για το στρατηγικό σχεδιασμό της ελληνικής εκπαίδευσης. Οι υποδομές, ο μαθητικός πληθυσμός και το προσωπικό που υπηρετεί στις εκπαιδευτικές μονάδες αποτυπώνονται (ανά σχολικό έτος με στοιχεία Έναρξης και στοιχεία Λήξης) σε πίνακες και δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο από τη Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος Οι πραγματοποιηθείσες (κατά έτος) δαπάνες για την εκπαίδευση (χρηματοδότηση της εκπαίδευσης) δημοσιοποιούνται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στους Ετήσιους Προϋπολογισμούς κάθε έτους. Οι υποδομές των εκπαιδευτικών βαθμίδων ( επάρκεια, εκσυγχρονισμός, η χωροταξική τους κατανομή), τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των παρεχόμενων εκπαιδευτικών προγραμμάτων (αναλυτικά προγράμματα, διδακτικά υλικά, διδακτική μεθοδολογία, τρόποι τεκμηρίωσης του εκπαιδευτικού έργου, αξιολόγησης ικανοτήτων και πιστοποίησης δεξιοτήτων των εκπαιδευομένων), η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό (επάρκεια στελέχωσης, αρχική εκπαίδευση, επιμόρφωση, ανατροφοδότηση, συμμετοχή στο σχεδιασμό, κοινωνική λογοδοσία), αλλά και οι επενδυόμενοι πόροι (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα), έχουν πάψει προ πολλού να υπηρετούν την ουσία των άρθρων του συντάγματος για την αξία της εκπαίδευσης των πολιτών και τη διασφάλιση της ποιότητάς και της πρόσβασης της από όλους τους πολίτες (χωρίς καμία διάκριση) από το κράτος. Η προσέγγιση αυτή αναγνωρίζει εξ αρχής το συστημικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης, αφού μελετά τους Συνθετικούς Δείκτες ανά Υποσύστημα και Μέρος, ελέγχοντας αφενός τη συνοχή και τη σύγκλισή τους, αφετέρου την τάση μεταβολή τους στο χρόνο (αύξηση-βελτίωση, μείωση-επιδείνωση) λαμβάνει υπόψη 42

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ της το συνεχή διάλογο του μέρους με το όλο, την οριζόντια επικοινωνία, αλλά και τους κάθετους άξονες, που διατρέχουν το εκπαιδευτικό σύστημα. Η γνώση των μεγεθών αυτών, η μεταξύ τους συσχέτιση και κυρίως- ο ρυθμός ετήσιας μεταβολής τους αποτελεί σημαντικό ποιοτικό στοιχείο για τη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής. Αποτελεί όμως ταυτόχρονα πηγή-επιχείρημα για την ανίχνευση εκπαιδευτικών ανισοτήτων κοινωνικού & γεωγραφικού χαρακτήρα, ανισότητες που συνήθως υποτιμώνται, μια και συνήθως η έρευνα αδυνατεί να εστιάσει στο μικρόκοσμο των τοπικών κοινωνιών. Ας σημειωθεί ότι στην ετήσια έκθεση που στηρίζεται στα διαθέσιμα από την ΕΣΥΕ στατιστικά στοιχεία η έννοια της τοπικότητας προσεγγίζεται σε επίπεδο Διεύθυνσης ομού/ομαρχίας. 43

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ 2.2. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩ ΒΑΣΙΚΩ ΜΕΓΕΘΩ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Στον ακόλουθο πίνακα αποτυπώνεται η ετήσια εξέλιξη των υποδομών και του ανθρώπινου δυναμικού (μαθητικός πληθυσμός & διδακτικό προσωπικό) στο σύνολο της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Δημόσιας και Ιδιωτικής). ΠΙΑΚΑΣ: Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Χρονοσειρά μεγεθών ΣΥΟΛΟ 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΑΔΕΣ 15.545 15.399 15.351 15.371 15.350 15.299 15.238 Τμήματα - 78.537 78.119 80.083 80.631 80.946 80.985 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 148.737 172.245 174.401 184.404 191.131 196.837 200.499 Διδακτικό προσωπικό 148.737 154.832 156.668 165.832 171.166 176.072 179.171 Βοηθητικό προσωπικό - 17.413 17.733 18.572 19.965 20.765 21.328 ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 1.532.809 1.518.966 1.495.704 1.498.992 1.488.250 1.485.114 1.471.647 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Από τα στοιχεία του πίνακα θα πρέπει να σημειωθούν: η σταδιακή ελαφρά μείωση (-2,0% στην επταετία και μέση ετήσια μεταβολή -0,3%) των σχολικών μονάδων. Η μείωση αυτή οφείλεται: α) σε αντίστοιχες μειώσεις των Δημοτικών σχολείων (μέση ε- τήσια μεταβολή -1,4%) η οποία οφείλεται κυρίως στη μείωση των ολιγοθέσιων σχολικών μονάδων, και β) στη μείωση των σχολικών μονάδων της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (μέση ετήσια μεταβολή -0,9%). Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι σχολικές μονάδες των Γυμνασίων και των Γενικών Λυκείων παρουσιάζουν μέση ετήσια αύξηση 0,8% και 0,9% αντίστοιχα. ηαύξηση (34,8% στην επταετία και μέση ετήσια μεταβολή 5,2%) του υπηρετούντος προσωπικού, τόσο του Διδακτικού (20,5% στην επταετία και μέση ετήσια μεταβολή 3,2%) όσο και του Λοιπού- Βοηθητικού προσωπικού (22,5% στην επταετία και μέση ετήσια μεταβολή 4,2%). Κατά βαθμίδα εκπαίδευσης και τύπο σχολείου η Μέση είναι: α) 9,0% στα νηπιαγωγεία, β) 6,4% στα Δημοτικά, γ) 5,2% στα Γυμνάσια, δ) 4,3% στα Γενικά Λύκεια και ε) 1,2% στην Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση. Για την περίπτωση της ΤΕΕ θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την τελευταία τριετία υπάρχει συνεχής μείωση του προσωπικού κατά -1,9%, -2,3% και -5,3% αντίστοιχα αλλά και η κατά 18,0% και κατά 1,4% αύξηση του προσωπικού τα σχολικά έτη 2001-2002 & 2003-2004 ε- πηρεάζει τη μέση ετήσια μεταβολή μετατρέποντάς τη σε θετική. η σταδιακή μείωση (-4,0% στην επταετία και μέση ετήσια μεταβολή -0,7%) του μαθητικού πληθυσμού. Η μείωση αυτή οφείλεται σε μικρή μείωση του μαθητικού πληθυσμού των ηπιαγωγείων και των Γυμνασίων (μέση ετήσια μεταβολή-0,2%), των Γενικών Λυκείων (-0,6%) και των ΤΕΕ (-5,5%). Από τα παραπάνω γίνεται προφανής η ανάγκη να αναλυθούν περαιτέρω τα στοιχεία αυτά κατά εκπαιδευτική βαθμίδα και τύπο σχολείου. 44

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2.2.1 Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: ΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ ΜΕΓΕΘΟΣ : Υλικοτεχνική υποδομή της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Σχολικές Μονάδες - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 5.670 5.624 5.628 5.646 5.676 5.672 5.693 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 5.624 5.628 5.670 5.646 5.676 5.672 5.693 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Οι σχολικές μονάδες των ηπιαγωγείων αποτελούν το 37,4% (2007) του συνόλου των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται ελαφρά αύξηση (1,2%) των σχολικών μονάδων, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι 0,2%. ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Μαθητικός Πληθυσμός - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 145.513 144.653 142.305 141.008 142.369 143.637 143.716 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 145.513 144.653 142.305 141.008 142.369 143.637 143.716 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Ο μαθητικός πληθυσμός των ηπιαγωγείων αποτελεί το 9,8% (2007) του συνόλου του μαθητικού πληθυσμού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται ελαφρά μείωση (-1,2%) του μαθητικού πληθυσμού, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι -0,2%. 45

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Διδακτικό προσωπικό - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 10.085 10.682 11.246 11.543 12.012 12.334 12.717 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 10.085 10.682 11.246 11.543 12.012 12.334 12.717 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Το διδακτικό προσωπικό των ηπιαγωγείων αποτελεί το 7,1% (2007) του συνόλου του διδακτικού προσωπικού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται αύξηση κατά 2.632 εκπαιδευτικούς (αύξηση 26,1% του διδακτικού προσωπικού), ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι 3,9%. 2.2.2 Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΕΓΕΘΟΣ : Υλικοτεχνική υποδομή της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ΔΗΜΟΤΙΚΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Σχολικές Μονάδες - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 6.094 5.989 5.925 5.854 5.778 5.675 5.594 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 6.094 5.989 5.925 5.854 5.778 5.675 5.594 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Οι σχολικές μονάδες των Δημοτικών Σχολείων αποτελούν το 36,7% (2007) του συνόλου των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται μείωση (-8,2%) των σχολικών μονάδων, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι -1,4%. 46

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ΔΗΜΟΤΙΚΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Μαθητικός Πληθυσμός - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 654.780 639.932 646.331 648.487 647.543 643.200 639.961 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 639.932 646.331 648.487 654.780 647.543 643.200 639.961 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Ο μαθητικός πληθυσμός των Δημοτικών Σχολείων αποτελεί το 43,5% (2007) του συνόλου του μαθητικού πληθυσμού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται μηδενική μεταβολή (0,0%) του μαθητικού πληθυσμού, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι επίσης μηδενική 0,0%. Σημειώνεται η ανοδική τάση του μαθητικού πληθυσμού την περίοδο 2001-2004 (αύξηση κατά 15.848 μαθητές - μέση ετήσια μεταβολή 0,7%) και η αντίστοιχη μείωση την περίοδο 2004-2007(μείωση 14.819 μαθητές - μέση ετήσια μεταβολή 0,8%). ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ΔΗΜΟΤΙΚΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Διδακτικό προσωπικό - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 67.342 60.770 62.882 64.420 54.320 56.135 52.090 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 52.090 54.320 56.135 60.770 62.882 64.420 67.342 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Το διδακτικό προσωπικό των Δημοτικών Σχολείων αποτελεί το 37,6% (2007) του συνόλου του διδακτικού προσωπικού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται αύξηση κατά 15.252 εκπαιδευτικούς (αύξηση 28,8% του διδακτικού προσωπικού), ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι 4,3%. 47

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ 2.2.3 Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: ΓΥΜΑΣΙΑ ΜΕΓΕΘΟΣ : Υλικοτεχνική υποδομή της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΓΥΜΑΣΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ & ΕΣΠΕΡΙΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Σχολικές Μονάδες - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 1.946 1.958 1.918 1.920 1.870 1.867 1.819 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 1.870 1.867 1.819 1.918 1.920 1.946 1.958 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Οι σχολικές μονάδες των Γυμνασίων αποτελούν το 12,8% (2007) του συνόλου των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται αύξηση (4,7%) των σχολικών μονάδων, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι -0,8%. Σημειώνεται η πτωτική τάση των σχολικών μονάδων την περίοδο 2001-2003 (μείωση κατά 51 σχολικές μονάδες - μέση ετήσια μεταβολή -1,4%) και η αντίστοιχη αύξηση την περίοδο 2003-2007(αύξηση κατά 139 μονάδες - μέση ετήσια μεταβολή 1,9%). Όπως φαίνεται και από το ακόλουθο διάγραμμα η μείωση έχει κυρίως σημειωθεί στην κατηγορία των Δημόσιων-Ημερήσιων Γυμνασίων ΜΕΓΕΘΟΣ : Υλικοτεχνική υποδομή της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΓΥΜΑΣΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ & ΕΣΠΕΡΙΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Σχολικές Μονάδες - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 1.918 1.920 1.946 1.958 1.870 1.867 1.819 1.735 1.736 1.756 1.766 1.693 1.695 1.652 2000-2001 2001-2002 20002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 ΔΗΜΟΣΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΣΥΟΛΟ Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) 48

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΓΥΜΑΣΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ & ΕΣΠΕΡΙΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Μαθητικός Πληθυσμός - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 348.758 343.765 336.150 334.235 327.578 321.681 323.333 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 348.758 336.150 321.681 323.333 327.578 334.235 343.765 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Ο μαθητικός πληθυσμός των Γυμνασίων αποτελεί το 23,4% (2007) του συνόλου του μαθητικού πληθυσμού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται ελαφρά μείωση (-1,4%) του μαθητικού πληθυσμού, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι επίσης μηδενική -0,2%. Σημειώνεται η πτωτική τάση του μαθητικού πληθυσμού την περίοδο 2001-2003 (μείωση κατά 27.077 μαθητές - μέση ετήσια μεταβολή -4,0%) και η αντίστοιχη αύξηση την περίοδο 2003-2007 (αύξηση κατά 22.084 μαθητές - μέση ετήσια μεταβολή 1,7%). ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΓΥΜΑΣΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ & ΕΣΠΕΡΙΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Διδακτικό προσωπικό - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 49.101 43.924 45.805 46.923 39.667 40.892 40.987 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 39.667 40.892 40.987 43.924 45.805 46.923 49.101 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Το διδακτικό προσωπικό των Γυμνασίων αποτελεί το 27,4% (2007) του συνόλου του διδακτικού προσωπικού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται αύξηση κατά 9.434 εκπαιδευτικούς (αύξηση 23,8% του διδακτικού προσωπικού), ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι 5,2%. 49

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ 2.2.4 Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: ΓΕΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ ΜΕΓΕΘΟΣ : Υλικοτεχνική υποδομή της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΓΕΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ & ΕΣΠΕΡΙΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Σχολικές Μονάδες - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 1.352 1.361 1.289 1.268 1.290 1.312 1.238 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 1.289 1.238 1.268 1.290 1.312 1.352 1.361 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Οι σχολικές μονάδες των Γενικών Λυκείων αποτελούν το 8,9% (2007) του συνόλου των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται αύξηση (5,6%) των σχολικών μονάδων, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι 0,9%. Σημειώνεται η πτωτική τάση των σχολικών μονάδων την περίοδο 2001-2002 (μείωση κατά 51 σχολικές μονάδες - μέση ετήσια μεταβολή -4,0%) και η αντίστοιχη αύξηση την περίοδο 2003-2007(αύξηση κατά 123 μονάδες - μέση ετήσια μεταβολή 1,9%). ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΓΕΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ & ΕΣΠΕΡΙΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Μαθητικός Πληθυσμός - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 241.214 238.975 230.165 228.747 233.723 235.097 232.926 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 241.214 230.165 228.747 233.723 235.097 238.975 232.926 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) 50

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ο μαθητικός πληθυσμός των Γενικών Λυκείων αποτελεί το 15,8% (2007) του συνόλου του μαθητικού πληθυσμού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται μείωση (-3,4%) του μαθητικού πληθυσμού, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι επίσης μηδενική -0,6%. Σημειώνεται η πτωτική τάση του μαθητικού πληθυσμού την περίοδο 2001-2003 (μείωση κατά 12.467 μαθητές - μέση ετήσια μεταβολή -4,0%), αύξηση την περίοδο 2003-2006 (αύξηση κατά 10.228 μαθητές - μέση ετήσια μεταβολή 1,5%), και μείωση την περίοδο 2006-2007 (μείωση κατά 951 μαθητές - μέση ετήσια μεταβολή -2,5%). ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΓΕΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ (ΔΗΜΟΣΙΑ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ & ΕΣΠΕΡΙΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Διδακτικό προσωπικό - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 28.034 30.271 29.166 25.381 25.409 25.598 26.503 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 25.381 25.409 25.598 26.503 28.034 30.271 29.166 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Το διδακτικό προσωπικό των Γενικών Λυκείων αποτελεί το 16,3% (2007) του συνόλου του διδακτικού προσωπικού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της εξαετίας 2001-2006 παρατηρείται αύξηση κατά 4.890 εκπαιδευτικούς (αύξηση 19,3% του διδακτικού προσωπικού), ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι 2,4%. Την περίοδο 2006-2007 το διδακτικό προσωπικό των Γενικών Λυκείων μειώθηκε κατά 1.105 εκπαιδευτικούς (ετήσια μεταβολή -2,5%). 51

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ 2.2.5 Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: ΤΕΧΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΓΕΘΟΣ : Υλικοτεχνική υποδομή της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΤΕΧΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (ΔΗΜ- ΙΔΙΩΤ, ΗΜΕΡ- ΕΣΠΕΡ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Σχολικές Μονάδες - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 677 668 669 663 664 654 632 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 668 677 669 663 664 654 632 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) Οι σχολικές μονάδες της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης αποτελούν το 4,1% (2007) του συνόλου των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται μείωση (-5,4%) των σχολικών μονάδων, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι -0,9%. Σημειώνεται η μικρή αύξηση των σχολικών μονάδων την περίοδο 2001-2002 (αύξηση κατά 9 σχολικές μονάδες - ετήσια μεταβολή 1,3%). ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΤΕΧΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (ΔΗΜ- ΙΔΙΩΤ, ΗΜΕΡ- ΕΣΠΕΡ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Μαθητικός Πληθυσμός - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 157.392 161.667 154.484 146.148 135.663 125.067 111.279 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 157.392 161.667 154.484 146.148 135.663 125.067 111.279 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) 52

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ο μαθητικός πληθυσμός της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης αποτελεί το 7,6% (2007) του συνόλου του μαθητικού πληθυσμού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται μεγάλη μείωση (-29,3%) του μαθητικού πληθυσμού, ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι -5,5%. Σημειώνεται η αύξηση του μαθητικού πληθυσμού την περίοδο 2001-2002 (αύξηση κατά 4.275 μαθητές - ετήσια μεταβολή 2,7%) γεγονός που δικαιολογείται και από τη σχετική αύξηση των σχολικών μονάδων κατά την αντίστοιχη περίοδο. Η μεγάλη μείωση του μαθητικού πληθυσμού της ΤΕΕ θέτει ένα βασικό ερώτημα. Ποιος αριθμός μαθητών επέστρεψε στα Γενικά Λύκεια και ποιος εγκατέλειψε την εκπαίδευση και οδηγήθηκε στην αγορά εργασίας. Για την απάντηση του παραπάνω ερωτήματος θα συγκρίνουμε την πορεία των δύο πληθυσμών κατά την εξαετία 2002-2007. ΠΙΑΚΑΣ: Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Χρονοσειρά μεγεθών ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Μαθητές ΓΕΙΚΩ ΛΥΚΕΙΩ 230.165 228.747 233.723 235.097 238.975 232.926-1.418 4.976 1.374 3.878-6.049 Μαθητές ΤΕΕ 161.667 154.484 146.148 135.663 125.067 111.279-7.183-8.336-10.485-10.596-13.788 ΣΥΟΛΟ Μαθητών ΓΕ ΛΥΚ & ΤΕΕ 391.832 383.231 379.871 370.760 364.042 344.205 ΣΥΟΛΟΥ -8.601-3.360-9.111-6.718-19.837 Επεξεργασία: Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ, ΚΑΕΠ/ΓΣΕΕ (2009) Και στην υποθετική περίπτωση που η πιθανή αύξηση του μαθητικού πληθυσμού των Γενικών Λυκείων οφείλεται αποκλειστικά στην απορρόφηση της διαρροής από την ΤΕΕ (και αντίστροφα), το σύνολο του μαθητικού πληθυσμού που την πενταετία 2003-2007 εγκατέλειψε την εκπαίδευση και βγήκε στην αγορά εργασίας με το επαγγελματικό περίγραμμα του απόφοιτου Γυμνασίου είναι μεγάλο 47.627 μαθητές/-τριες, αριθμός που αντιστοιχεί στο 42,8% περίπου του ετήσιου μαθητικού πληθυσμού της ΤΕΕ (2007), στο 20,4% του ετήσιου μαθητικού πληθυσμού των Γενικών Λυκείων (2007). ΜΕΓΕΘΟΣ : Ανθρώπινο Δυναμικό της Εκπαίδευσης ΒΑΘΜΙΔΑ : Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΤΕΧΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (ΔΗΜ- ΙΔΙΩΤ, ΗΜΕΡ- ΕΣΠΕΡ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Διδακτικό προσωπικό - ΣΥΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 23.529 22.702 23.092 22.433 22.124 21.514 20.845 Σχ έτος: 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Στ. Λήξης: 21.514 23.529 22.702 23.092 22.433 22.124 20.845 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ ΠΑΙΔΕΙΑ Χρονοσειρές & Πίνακες (2000, 2001. 2002, 2003, 2004, 2005, 2006) 53

ΚΑΕΠ-ΓΣΕΕ: Έκθεση για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στην ΕΛΛΑΔΑ Το διδακτικό προσωπικό της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης αποτελεί το 11,6% (2007) του συνόλου του διδακτικού προσωπικού της πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της επταετίας 2001-2007 παρατηρείται μείωση κατά 669 εκπαιδευτικούς (μείωση -3,1% του διδακτικού προσωπικού), ενώ η μέση ετήσια μεταβολή της κατηγορίας είναι -0,4%. Η εικόνα όμως της επταετίας είναι ανακριβής. Το διδακτικό προσωπικό της ΤΕΕ αυξήθηκε κατά δύο περιόδους, το 2001-2002 ( κατά 9,4%) και το 2003-2004 (κατά 1,7%). Κατά την πενταετία 2002-2003 και 2004-2007 το διδακτικό προσωπικό μειώθηκε κατά 2.684 εκπαιδευτικούς (11,5%) με μέση ετήσια μείωση -3,4%. Μόνο την τελευταία περίοδο 2006-2007 η ετήσια μεταβολή ήταν της τάξης του -5,8%. 54