Σταύρος Γιαγκάζογλου ΤριαδολογΙα και Χριστολογία κατά τόν Μητροφάνηγ Κριτόπουλον Θεσσαλονίκη 1983
Τ ρ υ α δ ο λ ο γ ί α & Χ ρ υ σ τ ο λ ο γ υ α Κατά τον Μητροφάνη Κρυτόπουλο Α. Προλεγόμενα στην " Ο μ ο λ ο γ ί α Π ί σ τ ε ω ς " *0 Μακεδόνας Μητροφάνης Κρυτόπουλος, στάλθηκε άπό τόν Πατριάρχη Κύρυλλο Αοΰκαρη γυά σπουδές στην Α γγλ ία, γΰρω στο 1 6 2 ΐ\ δπου καί παρέμευνε γυά μυά έπταετία. Σπούδασε στην Οξφόρδη, στο B a l l i o l, με έξοδα του Βασυλυά Ιακώβου του 2 Α '. Το 1621, 6 Κρυτόπουλος δίδα ξε στη Γ ερ μα νία, κατά το τ α ξίδ υ της έπυ- 3 στροφής του άπο την Αγγλία," *Εκευ συνδέθηκε φυλυκά μέ τον G. K a lix t, που εμφορούνταν, άπο συγκρυτυστυκές καί φυλενωτυκές τάσευς. Ου Λουθηρανού, βέβαυα, θεωρούσαν την άνατολυκη εκκλησία ώς παρηκμασμένη καυ ευ- δωλολατρυκη: " 'Ε δ ο ξ α ν γάρ τυνές άλλου άμφυβάλλευν καυ βεβαυωθέντες αδθυς θαυμάσαυ, ευ έτυ σώζεταυ Χρυστυανυσμός εν τζί Ανατολτϊ, δπου ο άντίχρυστος έπυκρατευ καυ τούτον συντδνως δυώκευ " σημευώνευ ό Κρυτόπουλος σάν πρόλογο της Ομολογίας του. ΤΗταν, άναπόφευκτο όμως, άργά η γρήγορα, ου Προτεσταντυκές Εκκλ ησίες, - δυαμαρτυρόμενες κατά της Ρωμαυκης αύταρχυκότητας, - νά ζητούσαν νά πληροφορηθοϋν γυά μυά Εκκλησία, που είχε κάνευ μυά τέτουα δυαμαρτυρυα, άπο πολύ παλυότερα. Ετσυ, ου G. K a lix t, Η. K o rn in g καυ Q. H o r n e jii, παρακάλεσαν τόν Μητροφάνη Κρυτόπουλο Π έγγράφως αυτούς παραστησαυ την τε κατάστασυν της Ανα- τολυκής Εκκλησίας καί όπως τά περί την αγίαν καυ άμώμητον των πάλαυ Χρυστυανών δυδασκαλυαν δυάκευταυ Μ. Βέβαυα, η Ορθόδοξη Μ Εκκλησία, δεν ένδυα(οέρθηκε ποτέ, γυά συνόψευς του δόγματος. Τό βυβλίο *Εκ- θεσυς Ακρυβης της Ορθοδόξου Πίστεως" του Ιωάννη του Δαμασκηνού είπε όλα, δσα χρευάζονταν νά λεχθούν,αν καί,μεταγενέστερες Συνοδού, χρευάστηκε νά δυ- ευκρυνυσουν σκοτευνά η συζητησυμα σημευα, δυάφορου Πατρυάρχες δμως, είχ α ν έκδόσευ κατά καυρους, σύντομες δογματυκές έκθέσευς, συνήθως γυά κάπουον πρακτυκό σκοπό. *0 υδυος ό Γεννάδυος, ε ίχ ε συντάξευ μυά τ έ τ ο υ α,κ α τ αίτηση ΤοΌ Σουλτάνου Μωάμεθ του Πορθητη, καί ή άπάντηση του Ιε ρ ε μ ία Β'πρός τούς Λουθηρανούς, ίτ α ν της υδυας φύσεως. 1^. 0 Καθηγητης I. Κουρμίρης χρονολογεί, την άφυξη του τό 1 6 17.Τό υδυο κα ί δ C o lin D a v e y,(άρθρο στο περυοδυκό " Εκκλησυαστυκη Θ εολογία") Metrofhan e s K r i t o p o u l o s ( 1589-1639 ) and rera-i-lors W w e e n <the O rhodox, Roman C a th o lic and Reform ed Churches σ. 545. 2. Στ.Ράνσυμαν, Η Μεγάλη Εκκλησία έν αυχμαλωσυοί, Β, σ. 4-86, 526 & Β.Κ. Στε- ^ α ν ίδ ο υ ' Εκκλησυαστυκη Ισ τ ο ρ ία, σ.768 Αθηναυ 4/1978 & C o lin D a n e y ^ v p p. έργο σ. 556. 3. Στ. Ράνσυμαν, μνημ, έργο σ. 470 " Ου 'Ελληνες σπουδαστές της Θεολογίας ίτ α ν πάντοτε εύπρόσδεκτου στη Λουθηρανυκη Γερμανία.' Στυς άρχές τού δέκατου όγδοου αυώνα προυκοδοτηθηκε γ υ αύτούς ένα μυκρό Θεολογυκό Σεμυνάρυο στη Χάλ- λη της Σαξωνυας.
Γ 3 λύμων, πού ε ίχ α ν μέ τή σεερά τους λατενεχές τάσ εες. *0 Κρετόπουλος άναπτύσσεε συστηματεχά τα ορθόδοξα δόγματα, στηρεζόμενος στη σύνολη 'Ελληνεχη Πατερεχη Θεολογία, από τον Αθανάσεο χαε τούς Καππαδόχες, ώς τον Γρηγόρεο Παλαυα χαε τον Συμεώνα Θεσσαλονίκης. Τη Διδασκαλία της Ε κ κλ η σ ία ς δυακρσνευ, θεολογία,,,,,». χ σε *Απλη χαε σε Οεχονομεχη Γ Γη δεαχρεση αυτή δεν φαενεταε να αχολου θεε, όμως, στην "Εκθεση της ορθόδοξης π ίστης, πού χαταγράφεε στην 'Ο μολογία, σε 23 Κ ε φ ά λ α ε α: 1) 'Η δεδασχαλεα της Εχχλησεας (περί τού 'Ενός χαε Τρεαδεχού Θεού), 2) Περε δημεουργεας, 3) Περε της τού Θεού προς ημάς οεχονομεας, μ) Περε προγνώσεως, 5) Περε Μυστηρίων, 6) Περί Εντολών, 7) Περί Εχχλησεας, 8) Περε τού α γίο υ μύρου, 9) Περε τού Κυρεαχού Δείπνου 10) Περε των έν μετανοεί τελετών, 11) Περί 'Ιε ρ ω σ ύ νη ς, 12) Περί Γάμου, 13) Περί Εύχελ αίου, 1Η) Περε τών λοεπών της Εχχλησεας παραδόσεων, 15) Περί 'Α γ ίω ν Εεχόνω ν, 16) Π ερί α γίω ν λεεψάνων, 17) Περί έπεχλησεως τών 'Α γ ίω ν, 18) Περί νη σ τ ε ία ς, 19) Π ερί Μοναχών^ 20) Περί τού εϋχεσθαε υπέρ τών Κ εχοεμημένω ν, 21) Περί τού εύχεσθαε χατ άνατολάς, 22) Περί τού μη χλενεεν γόνυ έ ν Κυρεαχη χαε χαθ όλην την Πεντηχοστήν, 23) Π ερί χαταστάσεως της Ανατολεχης Εχχλησεας. 0 συγγραφέας της ομολογίας αύτης έλαβε ύ π οψη την ανάπτυξη τών δογμάτων στην ετερόδοξη Θεολογίας γ ε αύτό χαε προσθέτεε στο ορθόδοξο δογματεχό σύστημα χαε θέματα, πού απασχολούν τη Δυτεχη Θε - 2^2ϊ^9ί.Λ_2Ξί^ _Σ2_ύόγμα^γεα_την Εχχλησία, τον προορεσμό, τη δεχαίωση χ.α. 5. Την εχδοση της εεχε αναλάβεε ό ηγεμόνας της ^Τω^ννη^
4 Ασχολεύταμ περμσσότερο μ έχεμνα τά δόγματα πού δμαφωνούν περμσσότερο o t Χρμστμανμχές Εχχλησμες, δπως, με την έχπόρευση του 'Α γ μ ο υ Πνεύματος, τά Μυστηρμα, τα άζυμα χ.λπ., ενώ άποφεύγεμ ν ασχοληθεί με θέματα, δπως, η γνώση του Θεού, της ούσύας χαύ των έν- εργεμ'ων του, της θεύας Χάρμτος χλπ, χαύ γενμχά, με έλλεμψη χαύ άτέλεμα άναπτύσσονταμ η Τρμαδολονύα, ή Χρμστολογύα χαύ η Εσχατολογμα Το γεγονός αύτό φτηχε Π έν έ π μ * ό δ ο μ π ο Ρ ύ σ μ ν Μ 8 χαμ π ο μ χ ύ λ ο μ ς π ο μ η μ α- Φρεμδερμχος. 6. I. Καρμύρη *Η 'Ομολογύα μετά την προς Γώδον χλπ, σελ, 9 7, Νμχολάου Εμμ. Τζμράχη, η περύ Μετουσμώσεως (TRANSSHBSTANTIATIO).Εύχαρμστμαχη "Ε ρμς, Αθηναμ 1977, σ. 63-64. Α. Ιω ά ν. Καρμύρη, Μητροφάνους Κρμτοπούλου ' Ο μ ο λ ο γ ί α Πύστεως,ανάτυπο από τον δεύτερο τόμο του βμβλύου τού συγγραφέα " Τά Δονματμχά χαύ Συμβολμχά μντ^μεμα? ^λ π.(σ ελ.12 βλ. συνέχεμα της σ η μ. 2).
5 Β. 'Η δογματυκη δυδασκαλυα του Μητροφάνη Κρυτόπουλου. α) 'Απλή θεολογία 'Η γνώση του θεού άποτελευ τό θεμέλυο, γυά την κατανόηση του κοσμοσωτηρίου έργου έν Χρυστψ. *Η δογματυκη δυδασκαλυα περί του Θεού, δυακρίνεταυ σε άπλη καί σε ουκονομυκη Θεολογία. 'Η δυδασκαλυα γυά τον "Ενα καυ Τρυαδυκό Θεό, γυα την έκπό - ρεύση του 'Α γίο υ Πνεύματος* ή Πρωτολογία καυ Αγγελολογόα, ή δημυουργυα του ανθρώπου* άλλα καί ή αμαρτία καί πτώση του, συνοστουν τό περυεχόμενο της απλής Θεολογίας. 1. Τ ρ υ α δ ο λ ο γ υ α ' Η ΛΑγα1α_ ά π ο σ τ ο λ υ κ η καί καθολυκη Εκ- λησυα, δυδάσκευ τη γνώση του 'Ενός κ α ί μοναδυκου Θεού, δηλαδη της / > ~ μυας οΰσύας καυ άρχης, πού είναυ άναρχη, αγέννητη, άγένητη καί άπευρη. Αυτή δημυούργησε όλα τά κτίσματα, ορατά καί αόρατα, g συνέχευ, συντηρεί καί σώζευ τά σύμπαντα. Μία ουσία, μία Θεότητα μακάρυα, τού Πατέρα, τού Υυού κα ί 10 τού 'Α γίο υ Πνεύματος, πού γνωρίζεταυ σέ τρευς τέλευες ύποστάσευς^ καυ, πραγμα παράδοξο, δέν αποτελούν καθ έαυτές, μέρη της Θεότητας, αλλά ούτε καί ποοοτυκές δυαφοροπουησευς, σέ σχέση μέ κάτυ άλλο. Κάθε μία άπ αύτές, ύφίσταταυ υδυαυτερα, μόνο σέ σχέση μέ τη μ ία κ α ί μοναδυκη ουσία, πού είναυ κουνη στυς τρευς ύ- πο στ άσε u ς. '0 ακατάληπτος Θεός, άποτελευ πρόσωπο, γυατυ δοξάζεταυ κ α ί λατρεύεταυ, - * YLC* vc* ΡΠ' υπονοηθεί σύνθεση, κατά της απλής καί άσύνθετης φ ύ σ ε ω ς ίί, στίς τρευς ύποστάσευς. 'Η παράδοση γυά τυς τρευς θεαρχυκές ύποστάσευς* προέρχεταυ άπό την Αγία Γραφή κ α ί την πίστη τηςάρχαυας Εκκλησίας. '0 Π α τ έ ρ α ς, πού είναυ ή άρχη κ α ί αυτυα όλων, δέν γε,ν- 1 νηθηκε άπό κα νένα, είναυ άναυτυος καί άγέννητος καί πατέρας κατά τη φύση τού μοναδυκού Υυού του. Ευναυ ακόμη κ α ί π ρ ο β ο λ έ α ς τού 'Α γίο υ Πνεύματος. 9. *Ιω. Δαμασκηνού, "Εκδοσυς Ακρυβης της Ορθοδόξου Πίστεως, κ είμενο - μετάφραση, είσαγωγη - σχόλυα, Νίκου Ματσούκα, περί της Α γίας Τρυάδος,8( 8 ), σ.π6 11 Πυστεύομεν τουγαρούν είς ένα Θεόν, μίαν^αρχην αναρχον, ακτυστον, ά γέννη το ν... πάντων κτυσμάτων ορατών τε καί άοράτων πουητυκην, πάντων συνεκτυκην καί
6 *Ο Υέός εέναε Υεός του μοναδεκού Πατέρα καέ Λόγος του Πατέρα καέ του 'Αγέου Πνεύματος κατά κοενό λόγο, γυατε, έν τψ θεψ δέν μπορεε να ύπάρχεε άλλος λόγος έκτος από τόν ούσεώδη καέ ένυπόστατο, πού εέναε ό Υέός. Εεναε ομοεος μέ τόν Πατέρα, έκτος από την ά γ ν ν η - σέα. Τό'Άγεο Πνεύμα έκπορεύεταε μονάχα από τ ό ν Πατέρα, o yim ic τη γέννηση% αλλά μέ την έκπόρευση καέ όνομάζεταε πρό- (3λημα~τού μοναδεκού Πατέρα, καέ Πνεύμα τού Πατέοα καέ τού Υεού κατά κοενό λόγο. Εέναε ομοεο μέ τόν Πατέρας- έκτος από την άγεννησέα. Αυτό δέν σημαένεε βέβαεα, δεαφορά ούσέας η ύπερτέρηση,αλλά μονάχα δεαφορετεκό τρόπο ύπάρξεως νετσε, λοεπόν, ή βκκλησέα, όμολογεε,στήν *Αγέα Τρεάδα, τόν Πατέρα, ώς αγέννητο καέ ά- ναέτεο, τόν Υέό καέ τό "Αγεο Πνεύμα Λ ώς αέτεατά.,τόν Υ έό ώς γεν- νητό, καέ τό Αγεο Πνεύμα ώς έκπορευτό, από την ουσέα τού Πατέρα, Καέ άκρεβώς, ό δεαφορετεκός αυτός τρόπος τής ύπάρξεως των προσώπων τής 'Αγέας Τρεάδας, πού εέναε άγνωστος σέ αγγέλους καέ αν - θρώπους, δέν σημαένεε καθόλου δεαφορά κατά την ούσέα. Κ ατ αύτό τόν τρόπο, λοεπόν, η *Αγέα Τρεάδα εέναε ομοούσεος,χωρές συναλοεφή, σύνθεση ή σύγχυση,των τρεών προσώπων η υποστάσεων. Κατά την τάξη πρώτος εέναε ό Πατέρας, δεύτερος ό Υέός καέ τρέ- το τό ναγεο Πνεύμα, ενώ κατά την άξέα, καέ οε τρεες ύποστάσεες εέναε όμότεμες κατά πάντα μεταξύ τους. Λέγοντας, όμως, τάξη, θέλουμε νά έπεσημάνουμε τό χρόνο κατά τόν οποεο γνωρέσαμε την άπρόσετη Τρεά - δα. "Ετσε, πρώτος φανερώθηκε 6 Πατέρας στην Π.Δεαθήκη, έπεετα ό Υεός κατά την ένανθρώπτλση καέ τέλος, τό "Αγεο Πνεύμα κατά τό Βάπτεσμα, 1 13 τη Μεταμόρφωση _του_ Σωτήρα_καέ_τη ν_πεντ η κόστη συντηρητεκην, πάντων προνοητεκην... " 1 0. Μητροφάνους Κρετ^πούλου, Λόγος πανηγυρεκός άμα καέ δογματεκός εές την κατά σάρκα γέννησεν του Κυρέου, υπό Ιω ά ν ν. Ν. Καρμέρη, έν " Νέα Σεών ", 3 6 ( 1 9 4 1 ), σ.140 "την τού Θεού μέαν ούσέαν τελεέαν καέ υποτελή εένα ε, τούτ έστε, νοεράν, λογεκήν καέ άεέ ζώσαν (ουδέ γάρ ά^ εέη τελεέα, ενός τούτων στερουμένη, άλλ ούδέ δεοέσεε ημών, εέ μη ταύτα ύποστάσεες εέεν, καθ αύτά^ μέν ύφεστάμεναε, μεάς δέ καέ τής αυτής ούσέας έχό μεναε". I I Γρηγορέου Θεολόγου, εές τό "Αγεο Βάπτεσμα, F.G36, C356 "Σύνθες γάρ αρχή δεαστάσεως." 1 2. Ί ω. Δαμασκηνού, Έκδοσυς άκροβης της Ορθοδόξου Πόστεως κλπ. σ.1 8. 13. Ιω. Καρμόρη, 'Η 'Ομολογάα μετά των πρός Γωδον Αποκρόσεων Μητροφά- ^οους Κρυτοπουλου καύ ή Δογματυκη δυδασκαλύα α4τοθ^πτνάτυπο από τή "Θεολογόα" Τόμος Ι θ '(1 941-1948), Αθηναυ 1948, σ. 40-41.
7 β) Οεχονομεχη Θεολογεα *Η οέχονομεα του θεού προς τούς ανθρώπους* ή πρόγνωση, ό προορεσμός, η δεχαεωση, ή Εχχλησεολογεα* ή δεδασχαλεα περε των Μύστηρεών χαε η έσχατολογεα, εύναε θεολογεχά θέματα πού τοποθετούνταε α πό τον Κρετόπουλο, σύμφωνα μέ τη δεάχρεση πού άναφέραμε παραπάνω, στο χεφάλαεο της "Οεχονομεχης Θεολογεας"., I * 2. Χ ρ ε σ τ ο λ ο γ ε α Αφού* λοεπόν, ό άνθρωπος δεν φύλαξε την έντολη τού δημεουργού* γυμνώθηκε από τά Πθεεα χαε πνευματεχά δώραμ, έξορέστηχε από τον πα- ράδεεσο χαε έγενε χατάδεχος θανάτου χαε ύποχεερεος της φθοράς. "Ομως, ό φελάνθρωπος Θεός, μέ το πρωτευαγγέλεο "μεγεστας έλπεδας ύπέτεε- νε του ς χαταδεχοες ^ οτε άναχληθησονταε ποτέ της πεχράς ε ξ ορίας* χαε εές την άρχαεαν χατάστασεν έ πα ν ε λ ε ύσ ο ντ α ε". Τούτο πραγματο πο εηθηχε άπο τον Κύρεο* χαε Θεό, χαε Σωτηρα, Ιησού Χρεστο^ όταν έφθασε το πλήρωμα τού χρόνου, χαε έτοεμάστηχε δεόντως τό αν- θρώπενο γένος γεά νά τόν υ π ο δεχτεί. Την προ παρασκευή αύτη τού α ν θρώπου, έπ δεωξε ό Πανβεχτερμονας Θεός, δεαπαεδαγωγώντας τονμέ πολλούς τρόπους, χαλώντας τον'μέ στεναγμό χαε τρόμο νά έπεστρέψεε* μέ σημεεα από τόν ουρανό, τη γη χαε τη θάλασσα, μέ κατακλυσμό, λοεμό* λεμό,σεε- σμό, πόλεμο, μέ θεο φά νε ε ε ς, πού αποτελούσαν τύπους μελλοντεχων σωτη- ρεωδών γεγονότω ν, μέ προφήτες, μέ Νόμο, αποβλέποντας μέ όλα αυτά, στην 14 β Βλέπε χαε Μητροφάνους Κρετοπούλου, λόγος Πανηγυρεχός άμα χαε δογματεχός ecc την κατά σάρκα γέννησεν τού Κυρέου,,ύπρ Ιω,Ν.Καρμε ρη, έν TtfN. ΣεώνΤ\36 (1 9 4 1 ), σ.1 3 1 : π έ ν έ τ ε ρ cj6 δέ προς τόν αναγνώστην έτιεστολζί υ- πεμφαύνεε ό Κρετόπουλος χαε τό περεεχόμενον τού Λόγου, γράφων ότε έν αύτψ "δόγματα άληθεέας έχόμενα, χαε κατά πάντα τη Θεοπνεύσ τ ψ Γραφ^ συνάδοντα, εύρησεες σχεδόν άπαντα τά χορυφαεότερα της των Χρεστεανών πέστεως. Ου γάρ δη μόνον περε της τού θεού Λόγου σαρχώσεως ό ημέτερος λόγος δεέλαβε, άλλ ούχ όλέγα, χαε περε της όμοουσεου Τρεάδος υμνησεν,εετα χ α ε χ & ν έερών Μυστηρεων άχροθεγώς ηψατο, ά ναστά σίγω ς τ ΐΓ ~ π α γ γ ε νο ύ ς χαε χρεσεως έσχάτης χαε άνταποδόσεως έμνησθη* συν%ελόντε φάναε, τά θεμέλεον λόγον έχοντα έν τφ σωτηρεώδεε Χρεστεανεσμφ ως ούον τε δεεσάφησε"όκ τούτων γενεταε δήλον, ότε ό λόγος ούτος ού μόνον από όμελητεχης έπόψεωςεύναε ύ ιεθδεε^*ιο^3^ό^*-^λλά συνάμα ένέχεε χαε μεγάλην δογματεχην άξέαν* α πλή δέ άντεπαραβολη αύτού προς την 'Ομολογίαν τού Κρετοπούλου πεεθεε, ότε έν τη Θεολογέφ χαε τη Χρεστολογεςι έδεως συμπληροε ούτος την έν τη 'Ομόλογες περεεχτεχώς έχτεθεμένην δογματεχην δεδασχαλεαν τού Κρετοπούλου ".
15 8 αναίρεση της άμαρτεας. "Δε δωσ ε δέ καε νόμον, τούτο μέν βουλό- μενος έκχλησεαν έαυτψ συναγαγεεν έπε της γης, ινα μη πάσα αύτη έρημος της του θεοϋ γνώσεως", Καε αύτό γεά νά προ - ετοεμάστεε χάποεα θεοσεβούμενη γενεά, από την όποεα θα γεννεόταν ο Σωτηρας καε προς την όποεα, έπρεπε νοί προκηρυχθεί, το μυστηρεο της Θεεας οεχονομεας. Γ ε αυτό δεάλεξε τον Ιουδαεχό λαό, στον όποεο έδωσε το Νόμο, "σ υνεσ τάμενο ν έχ τε της δεηγήσεως καε άγγελεας τ ο ύ α υ τ ο ύ θελήματος*/ έχ Μ τε του νομοθετεκ^ύ καε βεβαεωτεκού. Αλλ ό νόμος δεν μπόρεσε να έλευθερώσεε τη φθαρμένη καε νεκρωμένη φύση τού ανθρώπου, Χρεεαζόταν "μεγαλύτερο" φάρμακο, τέτοεο-χ πού να δεεξεε " οέους είναε δεε τούς τού Θεού, προς δέ καε ενα,της εύαγγελεκης Χαρετος παραγενομένης, γνωσθησεταε τό δεάφορον μεταξύ Ν όμου καό Χαρετος, ", "Ετσε, μέ την εύδοκεα τού Θεού καε Πατέρα, ό μονογενής Υεός καε Λόγος τού Θεού, πού είναε στον κόλπο τού Πατέρα, όμοούσεος μέ τον Πατέρα καε τό "Αγεο Πνεύμα, σαρκώνεταε ατρεπτα από τό *'Αγεο Πνεύμα καε την άεεπάρθενο Μαρεα, τη Θεοτόκο * Σαρκώθηκε, λοεπόν, ό θεεος Λόγος χώρες να μεταβάλεε σέ σάρκα τη Θεότητα, άλλ ένώθηκε καθ*υπόστασή, άσύγχυτ τα, κα ε ά να λλ ο ε ωτ ακ α άδεαερετα, μέ τη σάρκα πού πήρε από την άγεα Παρθένο. Δεν ένώθηκε μέ κάποεον άγεο άνθρωπο, κατά τον δυσεβη Νε- στορεο, αλλά, αυτός ό εδεος ό Λόγος τού Θεού^ ύ πο'σ τ αση στη σάρκα, χώρες καμμεά σύγχυση των δύο φύσεων, της θεεας καε της άνθρώ πε νη ς. Ακολουθεα της υποστατέκης αύτης ένωσης των δύο φύσεων στο πρόσωπο η την υπόσταση τού Λόγου, τ^ταν η άντεδοση των εδεωμάτων των δύο φύσεων. "Ετσε, η Θεεα φύση, μετέδωσε τά εδεώματά της στην ά ν_ θρώπενη, γ ε αύτό καε η δεύτερη όνομάζεταε Υεός Θεού καε Θεός καε δημεουργός καε παντοδύναμος. Καε ή Θεεα φύση δέχτηκε τά ταπεενά της άν- θρωπενης, γεά νά είναε δυνατή ή κοενω νεα, άρα καε η θεραπεεα της άνθρω- 15). Ιω. Δαμασκηνού, "Έκδοσης Ακρεβης της Ορθοδόξου Πεστεως κ.λ.π., Γ 1,(4 5 ) " Περε της Θέεα οεχονομεας καε περε της δ ε ημάς κη- δεμονεας καε της ημών σωτηρεας " σ. 208 καε έξ.
9 πενης φύσεως* γ ε αυτό χαε λέμε δτε σταυρώθηκε ο Κύρεος της δόξας η ο Θεός ύβρεσθη από τούς άσεβεες χ.τ.λ. 'Η κάθε μεά φύση* λοεπόν* άντεδεδεε στην άλλη τα δεχά της εδεώματα γεατε ύπάρχεε ή ταυτότητα της ύποστάσεως χαύ ή παραχώρηση μεταξύ των δύο φύσεων* πού εύναε άσύγχυτα ενωμένες. Μάλεστα* ή άντεδοση των εδεωμάτων* γένεταε χυρεως από τές δύο φύσεες πρός τό ένα πρόσωπο* γεά να δε- άσφαλεζεταε έτσε η ενότητα του. Αφού* λοεπόν* ό Υεός τού Θεού προσέλαβε την άνθρώπενη φύση*ένώ- θηχε με ολόκληρο τον άνθρωπο* με την ψυχή χαε τό σώμα του. Γεατε* δεν άνέλαβε* χώρες νού* αλογη χαε θνητή ψυχή* κατά τον *Α- πολλενάρεο* άλλα* σάρκα εμψυχωμένη* με ψυχή λογεχή χαε νοερή. 'Η έ νωση* λοεπόν* έγενε από δύο τέλεεες φύσεες* τή θεεα χαε' τήν άνθρώπενη* χώρες σύγχυση ή ά νά μεξη. Μ αύτό τον τρόπο* ό Σωτήρας Χρεστός* 17 υπήρξε τέλεεος Θεός χαε τέλεεος άνθρωπος* χώρες άμαρτεες. *Δεό χαε τ ο ν κόσμον πάσης άμαρτεας έρρύσατο* τοεούτος ον. Εε γάρ ο εόν τε ήν* άλλον τενά γενέσθαε άναμάρτη τον* έχεενον έδεε χαε σωτήρα τού χόσυου ύπάρξαε. χαε ούχ αν έδέησε τής τού Θεού σαρχώσεως υπέρ ημών. Αλλ ότε* άλλον τ ε ν άναμάρτη - τον εύρεθήναε των αμήχανων χαε αδυνάτων ήν* δεά τούτο ά- ναγχαεως σαρχούταε ό λόγος τού Θεού, τούτ έστε* σαρχε καθ ύπόστασεν ένούταε άτρέπτως χαε άσυγχύτως* ενα* αναμάρτητος ών* τον κόσμον τής άμαρτεας ρύσηταε", "Οπως άχρεβώς λοεπόν* παραδέχεταε* ή άγεα Αποστολεχή χαε χαθολεχή Εχχλησέα τού Χρεστού*5ύο ψύσεες στο Σωτήρα* έτσε χαε δύο φυσεχά θελήματα χαε ένέρ- γεεες όμολογεε. Επεεδή* όμως* μεά είναε ή υπόσταση τών δύο φύσεων* έ νας εόναε έχε ενός* πού θέλεε χαε ένεργεε κατά τες δύο (ούσεες* μέ θέεο χαε άνθρώπενο τρόπο* δχε δεηρημένα* αλλά ενωμένα. Τό θέλημα όμως τής 16 Μητροφάνους Κρετοπούλου* Λόγος Πανηγυρεχός χλπ. σ, 277* " 'Ε δ ε ε γαρ* έδεε* τον τού Θεού Λόγον* τον εν χολ πόες τού πατρός άεε όντα (κόλπους δέ πατρός όταν εεπ^(ω) τήν ούσεαν έχεενου λέγεε(ω) )* τον πάλαε πεεσαντα τον πατέρα (ως λόγος τον νούν πλάσαε τον άνθρωπον* τον αυτόν Λόγον χαε αύθες π ε ε σ α ε
10 ανθρωπότητας υποτασσόταν πάντα στο θέλημα της θεότητας* κατά τό "πάτερ* ευ βούλευ παρενεγεύν τούτο τό ποτηρυον άπ έ μ ο ύ πλη'ν μη τό θέλημά μου* αλλά τό σόν γενέσθω "(Λ ο υ κ. υ β ' 22*42 τέλος (πρβλ Μο.υ δ '37 -, "άλ λ ού τό έ-... * ν V γώ θέλω* αλλά τό σύ"μτ.κ 39"πλην ού>^ ώς εγώ θέλω,άλλ ώς σ ύ, "( "Εκδ.Βρεττ.'Εταυρεόας 1 9 2 5 )..). 'Ετσυ ό Σωτηρας Χρυστός απολύτρωσε τον κόσμο, άφοϋ μέ την ενανθρώπηση άνέλαβε καό άνακαόνυσε την άνθρώπυνη φύση, μέ τη θεόα δυδασκαλόα του καό τό παράδευγμά του* άλλα κ α τ εξοχήν μέ τον σταυρυκό θάνατο καό την Α νάσταση Του* την ανάληψη καό την εκ δεξυών του Πατέρα καθέδρα δηλαδη μ όλόκληρη την παρουσόα Του πάνω στη γη καό τός σωτηρυώδευς ένέργευές Τ ο υ. Αφού άποκατέστησε τός σχέσευς του άνθρώπυνου γένους μέ τό Θεό-ΙΙατύ- ρα* έστευλε στους μαθητές καό την Εκκλησόα του.; τό πανάγυο καό παντοδύναμο Πνεύμα* "καθοπλόζων αύτούς φυά τούτου καό πάσης σοφόας έμπυπλών* άποστέλλων τε τούτους απανταχού της οόκουμένης, κηρύξοντας μετάνουαν καό άωεσυν άμαρτυών* τούς εός αυτόν πυ - στ εύουσ uν " Μέ την ένανθρώπηση άνέλαβε " τό σαθρωθένκαό παλαυωθέν 11 ανθρώπινον φύραμα νά τό άνακαυνόσευ μέ την προσπέλαση καό ένωση του μέ τό Θεό. "Οταν πέθανε ό Χρυστός πάνω στο Σταυρό γυά τη σωτηρόα τού κόσμου* χωρόστηκε η ύπεραγόα ψυχή της σωτηρυας σάρκας Του* άλλά* ή Θεότητα έμευνε άδυαόρετη καό άπαθης. Τό πανάγυο σώμα Του έμεονε γυά τρεύς μέρες άδυάφθορο στον Τάφο* ένώ η μακάρυα ψυχή Του κατέβηκε στον "Α>δη* γυά νά προσφέρει, καό έκεύ τη σωτηρόα καό νά θρυαμβεύσευ Μκατά τού εχθρού καό άποστάτου τυράννου καό την όφρύν αυτού την έπι^ρμένη ν νά ταπευνώση άσθενη καό άνόσχυρον ταύτην τού λουπού ημύν άποφαόνων* τούτο δέ* ό καό μεύζον καό άναγκαυότερον* όνα τούς έκεύσε κατεχομένους δυά την προπατορικήν άμαρτόαν* των δεσμών καό τών θλόψεων τ ό ν πατέρα αναπλάσαυ τον πλασ"θεντα καό" σ ύ ντ ρ u β έ ντ α. Καό ου
11 α πα λ λ α ξ μ, δυδασκων αυτούς τα π ε ρ υ αυτ οΰ 5 κ α υ την άνοδον τούτους προοδοπουών, ευς αυτόν ηδη πυστεύσασυν, αυτός πρωτότοκος των νεκρών γενόμενος, ώς μ η κ έ τ u άποθανούμε~ νος αλλα καύ ζωοπουών ούς βούλεταυ Π. - μ ο 'νο ν πευθευ, άλλα καυ την άνάπλασυν εύς έαυτόν άναδέχε" τ α u εύδοκουντος του Πατρόςκαυ συνεργούντος τού hyc ον ^ Πνεύματος, επευδη κουνη η της όμοουσυου Τρυάδος περυ τα εξω ενέργευα, ευ καυ την ένδοτέραν υδυαν καυ άκουνώνητον πυστεύομεν, υν η τε υδυοτης έκαστη των υποστάσεων σώζητ'αυ^καυ ή του Σαβελύου συγ χ υ σ υ ς ^μημώς χώραν έξτ^ έν τξί όρθοδοξψ των Χρΰστυ'ανων δ υδα σ κα Τυ^. " 1 7. Μητροφάνους Κρυτοπούλου, Λόγος Πανηγυρυκός κ.λπ., σ. 278-279: Μ Ων γάρ φύσευ τέλευος Θεός, γέγονε τέλευος άνθρωπος, ού φαντάσας την ουκονομυαν ούδέ φυρμόν η σύγχυσυν ύποστάς, άλλ έκατέρας ούσυας την υδυοτητα σψαν φ υ λ ά ο ύ τ ε μην ούρανόθεν πνευματυκην σάρκαν καταγωγήν μηδέν εκ της Παρθένου προσλαβόμενος, άλλ^ ώσπερ δυά σωληνος έκευθεν περάσας. Αυσχυνέσθω Ουάλης καυ Μαρκυων καυ Μανυχαυος ου τά τουαϋτα ληρησαντες,. Πώς γάρ αν σπέρμα γυναυκός καλουτο ;; καυ ό Υυος τού ανθρώπου, ευ μη σπέρμα αυτής της ανθρώπου την σάρκα προσέυληφεν; η πώς σπέρμα *.Αβ_ρ αάμ καυ σπέρμα Δ α υ - υδ καυ Υυος έκευνου άκούευ, ευ μη εκ της έκευνου όσφύος κατάγεταυ το κατά σάρκα; Εύς τουνυν έστυν, 6 αυτός Υυος τού Θεού καυ της άευπαρθένου Μαρυας μυα ύπόστασυε έν δυσυν ούσυαυς καυ θελησεσυ δυτταυς γνωρυζομένη. ού γάρ προυποστάσμ σαρκυ ένούταυ ο τού Θεού ούσυώδης καυ ένυποστατος Αογος, ώς φρεναπαταταu Νεστόρυος 6 τού Άντυχρυστου πρόδρομος, ά λ λ *αυτός γυνεταυ τ μ σαρκυ ύπόστασυς, μ ε τ α δ υ - δούς έκεύνμ τών αυτού αύχημάτων, καυ υδυο πουούμενος τά έκευνης ταπευνά γε δντα. Είς γάρ έστυν ό κάκευνο καυ τούτο υπάρχων* τφ μέν ών? άευ άναυτυως εκ τού άνάρχου πατρός, το δέ γενομενος ύστερον δ υ άφατον φυλανθρωπυαν. Ε φ ού τά υπέρ ημών πάθη δεξάμενος, Θεός ποθητός όνομάζεταυ καυ Κ ύ * ρυος της δόξης έσταυρωμένος, ού καθ δ Θεός, αλλά καθδ χαύιν άνθρωπος ό αυτός. 'Ω σπ ερ ο ύ ν δύο θελησευε έν τ φ ένυ Χρυστψ κηρύττομεν ά πο ρ ρ α π u ζο ντ ε ς την τών Μονοθελητών αυρεσυν, μυ- αν έν Χρυστφ< ουομένων > θέλησυν, δπερ ού μόνον δυά τάς έκατέ- ρας φ^3σιγως (ΓδΤαΐμά^των παρυσταταυ, αλλά καυ δυά τ?\ς αυτού έν τφ καυρώ της προσευχής. Παραuτούμενος γάρ έκευ τον θάνα-
12- τον έλεγε μη το του αυτού, τούτ έστυ τό άνθρώπυνον, άλλα το του π α τ ρ ό ς, τουτ εστυ τό θ ε u ο ν θέλημα γενέσθω. Τούτους όόμουως ά π ο σ χ ο ρα χ υσ θη τ ω καυ ή των Απολ ναρυστών σφαλερα έπυνουα, άνουν καί ά ψ υ χ ο ν σάρκα προσ ευληψεναl τόν Κύριον ληρούντων' καυ μάλυσθ'ηνυκ ή ψυχή ό ν ή της τάσεως προηγουμένως χργίζουσα, άτε αθάνατος ούσα* συνυάταυ δέ ταύτ^ καυ τό σώμα, ένδυαυτημα έκευνης ό ν, καυ ταύτι^ μετά την άνάστασυν συνδυαυωνυσον. /
Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Α.Ε. Βακαλόπουλος: "'Ισ τ ο ρ ύ α του Νέου 'Ελληνισμού" τόμος Β ', Θεσσαλονίκη 1964. Δημητρακόπουλος Α.: "Δοκμμμον περμ τού Βμου καμ των συγγραμμάτων Μητροφάνους του Κρμτοπούλου," Λεμψμ'α 1870. Δυοβουνμώτου Κ, : " Μητροφάνης Κρμτόπουλος" Αθηναμ, 1915. C o lin Devey : "M etro p hanes K rito p o u lo s (1589-1639) and r e r a t io n s betw een th e O rth o d o x, Roman C a t h o lic and Reform ed Churches έν " Εκκλησία και Θεολογία " τόμομ Α(212- - 2 8 6 ), Β '(5 4 5-5 8 1 ), Γ '(1 4 1-1 7 5 ). Ι. Ν. Καρμμρη: " Μητροφάνης ό Κρμτόπουλος καμ ή ανέκδοτος αλληλογραφία αύτού, νυ ν το πρώτον έκδμδο μένη, Αθηναμ, 1937. του αύτοϋ : " 'Η 'Ομολογία μετά των προς Γώδον άποκρόσεων του Μητροφάνους Κρμτοπούλου καμ η δογματμκη δμδασκαλύα αύτού, Ανάτυπον εκ της "Θ εολογμας", τομ. & θ'(194-1-1948). " " : Μητροφάνους Κρμτοπούλου 'Ομολογμα πμ'στεως, ανάτυπο α πό τον Β'τόμο τού Βμβλμου τού Συγγραφέα, "Τά Δογματμκά καμ Συμβολμκά μνημεμα της Ορθοδόξου καθολμκης Εκκλησ μα ς ", Αθηναμ, 1951* " " : Λόγος Πανηγυρμκός άμα καμ Δογματμκός εμς την κατά σάρκα γέννησ μν τού Κυρμου" έν "Νέα Σμών" 36 (194-1) Ν. Εμμ. Τζμράκη: "'Η περμ Μετουσμώσεως (TRANSSUBSTANTIATIO) Εΰχαρίστίακή Έ ρίς, Αθηναμ, 1977.