ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ Η Ολική Αναθεώρηση του Εκπαιδευτικού μας Συστήματος Το Όραμά μας «Σε ένα ανθρώπινο, δημοκρατικό και σύγχρονο σχολείο, διαμορφώνουμε τους ενεργούς πολίτες του αύριο, παρέχοντας τα εφόδια να αναπτύξουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες αλλά και ικανότητες, που θα τους επιτρέψουν να αναζητήσουν και να υλοποιήσουν τα δικά τους οράματα και επιδιώξεις, κάνοντας όλους εμάς περήφανους για τα δικά μας παιδιά». Δεκέμβριος 2007
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΣΗΜΕΙΑ i Προλογικό Σημείωμα 1 Μέρος Α : Έκθεση Προόδου Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης 5 Αξιολόγηση εκπαιδευτικού συστήματος από Επιτροπή Ακαδημαϊκών 5 και υποβολή Έκθεσης Εμπέδωση κοινωνικού διαλόγου-εκπαιδευτικά Συμβούλια 5 Υλοποιηθέντα μέτρα 5 Ευρωπαϊκά Προγράμματα 14 Μέρος Β : Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Παιδεία 15 Στρατηγικές επιδιώξεις 16 Α. Ποιοτική αναβάθμιση και πλήρης αξιοποίηση του 18 ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης Β. Διοικητική και εκπαιδευτική αυτονόμηση των σχολικών 24 μονάδων Γ. Αναθεώρηση του περιεχομένου της εκπαίδευσης 36 Δ. Αξιοποίηση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας 49 Ε. Αναγνώριση της διαφορετικότητας και προσαρμογή του 59 εκπαιδευτικού μας συστήματος για στήριξη όλου του μαθητικού πληθυσμού, μηδενός εξαιρουμένου ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Α Πρόταση για Υλοποίηση Προγραμμάτων Επιμόρφωσης 81 Β Πρόταση για ένα νέο Σύστημα Αξιολόγησης του Εκπαιδευτικού 91 Έργου και των Εκπαιδευτικών Λειτουργών Γ Η Κοινή Βάση Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Στάσεων 105
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ 1. Βασικός άξονας της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και κατ επέκταση της κυβέρνησης υπήρξε η συνολική Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Στο παρόν στάδιο η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση έχει καλύψει ικανοποιητικά όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Επιγραμματικά, αναφέρεται ότι στα έργα που έχουν υλοποιηθεί περιλαμβάνονται η σύσταση των τριών Συμβουλίων για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση και η εμπέδωση του διαλόγου για τα ζητήματα της Παιδείας, η λειτουργία νέων πανεπιστημίων, δημόσιων και ιδιωτικών, η καθιέρωση της δωρεάν και υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης, η εισαγωγή του ενιαίου ολοήμερου δημοτικού σχολείου, η θεσμοθέτηση των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, η μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη στους 25, η αναβάθμιση του προγράμματος προϋπηρεσιακής κατάρτισης των εκπαιδευτικών, η ενοποίηση των Ενιαίων και των Εισαγωγικών Εξετάσεων και η εισαγωγή των Παγκύπριων Εξετάσεων, η λειτουργία του Μουσικού και του Αθλητικού Λυκείου, η εισαγωγή του Ανοικτού Σχολείου και η εφαρμογή προγράμματος κτιριολογικής αναβάθμισης των σχολείων. 2. Όπως διαπιστώθηκε, όμως, πολλά από τα ζητήματα που αποτέλεσαν αντικείμενο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης είναι αλληλένδετα και ο χειρισμός και η προώθησή τους θα πρέπει να γίνεται παράλληλα. 3. Ως εκ τούτου, με το Στρατηγικό Σχεδιασμό, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού υποβάλλει μια συνολική πρόταση, με την οποία η ολική αναθεώρηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος γίνεται πράξη. 4. Όραμά μας είναι η δημιουργία ενός ανθρώπινου, δημοκρατικού και σύγχρονου σχολείου, το οποίο θα διαμορφώνει τους ενεργούς πολίτες του αύριο, παρέχοντάς τους τα εφόδια να αναπτύξουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες αλλά και δεξιότητες που θα τους επιτρέπουν να i
αναζητούν και να υλοποιούν τα δικά τους οράματα και επιδιώξεις, κάνοντας όλους εμάς περήφανους για τα δικά μας παιδιά. 5. Η αναθεωρημένη έκδοση του Στρατηγικού Σχεδιασμού είναι το αποτέλεσμα μίας προσπάθειας συνδιαμόρφωσης των προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού μαζί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Προσπάθεια του Υπουργείου ήταν η διεξαγωγή της προεργασίας που απαιτείται, πριν από την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων στα Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, ώστε η λειτουργία τους να είναι πιο αποδοτική και για να επισπευσθεί η υλοποίηση των αλλαγών που επιδιώκονται. 6. Εντός ενός μηνός από την κατάθεση της παρούσας έκδοσης, θα συγκληθούν τα Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης για συζήτηση των τελικών προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας. Η συζήτηση θα γίνεται για κάθε θέμα ξεχωριστά με βάση την ιεράρχηση των αναγκών του Εκπαιδευτικού μας Συστήματος, ενώ ταυτόχρονα θα γίνεται διαβούλευση με τις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις. Η πρόοδος υλοποίησης της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, η οποία αποτελεί μια μακροχρόνια και κυλιόμενη διαδικασία, θα παρακολουθείται συστηματικά και ο στρατηγικός σχεδιασμός υλοποίησής της θα τυγχάνει περιοδικής αναθεώρησης. ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ 1. Αναγνωρίζεται η διαφορετικότητα των μαθητών και προσαρμόζεται ανάλογα το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ώστε να παρέχεται στήριξη σε όλο το μαθητικό πληθυσμό, μηδενός εξαιρουμένου. 2. Μετατοπίζεται η έμφαση της παρεχόμενης εκπαίδευσης, από την απλή μετάδοση γνώσεων στην καλλιέργεια δεξιοτήτων και στάσεων, στο πλαίσιο οκτώ πυλώνων, βάσει των οποίων θα λειτουργεί η δεκάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. 3. Προωθείται η λειτουργία του Διαδικτυακού Σχολείου (ΔΙΑ.Σ.), το οποίο θα αποτελέσει ένα δυναμικό και ενισχυτικό εργαλείο στα χέρια όλων των εκπαιδευτικών. Με την πληθώρα των τεχνολογικών εργαλείων, τα οποία θα ii
παρέχονται μέσω του ΔΙΑ.Σ., ο εκπαιδευτικός θα μπορεί να ενισχύει τους μαθητές του με βάση τις πραγματικές τους ανάγκες, βελτιώνοντας έτσι ακόμη περισσότερο την ποιότητα της μάθησης. 4. Εγκαθίστανται διαδραστικοί ηλεκτρονικοί πίνακες σε όλες τις τάξεις. 5. Γίνεται έγκαιρη διάγνωση προβλημάτων αλφαβητισμού και πρώιμη παρέμβαση, με τη χορήγηση διαγνωστικών δοκιμίων πρόβλεψης προβλημάτων αλφαβητισμού, τα οποία θα χορηγούνται στους μαθητές στο τέλος της προδημοτικής και στη Β και Στ Δημοτικού. Οι τρεις δεξιότητες του αλφαβητισμού (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) θα αποτελούν προτεραιότητα μέχρι το τέλος της Γ τάξης Δημοτικού. 6. Στις τάξεις όπου παρουσιάζεται μεγάλη απόκλιση στις επιδόσεις των μαθητών στα διαγνωστικά δοκίμια, θα εξετάζεται το ενδεχόμενο τοποθέτησης και δεύτερου εκπαιδευτικού στην τάξη, ιδιαίτερα στην Α Δημοτικού. 7. Δημιουργείται Διεύθυνση Υπηρεσιών Εκπαιδευτικής Υποστήριξης, ώστε να διασφαλίζεται ο συντονισμός και να αποτρέπεται η αποσπασματικότητα και για να καταστεί δυνατή η ενιαία και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των εξειδικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών που έχουν οι μαθητές. 8. Αναδιοργανώνεται η ειδική αγωγή και εκπαίδευση με την κατάργηση των Επαρχιακών Επιτροπών Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και αντικατάστασή τους με ένα πιο λειτουργικό, άμεσο και λιγότερο γραφειοκρατικό σύστημα εντοπισμού και διάγνωσης μαθητών με ειδικές ανάγκες (καθιερώνεται διαδικασία εντοπισμού των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών εντός της σχολικής μονάδας, πριν από τη διαδικασία αξιολόγησης των μαθητών από ειδικούς). 9. Προωθείται η παροχή κατάλληλων υπηρεσιών στήριξης για τους μαθητές με ειδικές ανάγκες μέσα στο σχολείο και η επαρκής επιμόρφωση και ευαισθητοποίηση όλων των εκπαιδευτικών σε θέματα ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης. 10. Διευρύνονται οι επιλογές των μαθητών με ειδικές ανάγκες, μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση, με προγράμματα προεπαγγελματικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης. iii
11. Τερματίζεται ο θεσμός του ακροατή για τους αλλόγλωσσους μαθητές και καθιερώνονται οι τάξεις υποδοχής για ταχύρρυθμη εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, η οποία θα πιστοποιείται με κατάλληλο δοκίμιο ελληνομάθειας. Ταυτόχρονα, εισάγεται πρόγραμμα υποδοχής των νεοεισερχόμενων αλλόγλωσσων μαθητών. 12. Εντάσσονται διαπολιτισμικά στοιχεία στα νέα αναλυτικά προγράμματα και σχολικά εγχειρίδια. 13. Παράγεται και δημιουργείται κατάλληλο εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό υλικό για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. 14. Για την πρόληψη και αντιμετώπιση της μαθητικής παραβατικότητας κάθε σχολείο θα εντάσσει την αγωγή υγείας στο σχέδιο ανάπτυξης για βελτίωση του σχολείου, με στήριξη από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. 15. Για την κάλυψη των ειδικών αναγκών της ομάδας των μαθητών με σοβαρά συναισθηματικά προβλήματα και έντονες διαταραχές στον τομέα της συμπεριφοράς θα λειτουργήσουν Πολυθεματικά Κέντρα, τα οποία θα παρέχουν υπηρεσίες που θα στοχεύουν τόσο στην αντιμετώπιση υφιστάμενων προβλημάτων παραβατικότητας, όσο και στην πρόληψη της επιδείνωσής τους. Οι υπηρεσίες αυτές θα είναι εκπαιδευτικές και θεραπευτικές και θα έχουν πάντοτε ως τελικό στόχο την επανένταξη των μαθητών στο σχολείο σε τρεις, το πολύ, μήνες. 16. Για την ικανοποίηση των ιδιαίτερων μαθησιακών αναγκών, που έχουν οι χαρισματικοί και ταλαντούχοι μαθητές, θα ληφθεί πρόνοια για ειδικά προγράμματα και δράσεις, όπως η λειτουργία μέσα στα ίδια τα σχολεία εξειδικευμένων σχολών/εργαστηρίων για τα εικαστικά, το θέατρο, το χορό και τη μουσική, με στόχο την παροχή υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και ανάπτυξης των ταλέντων, η κατάλληλη αξιοποίηση του Διαδικτυακού Σχολείου (ΔΙΑ.Σ.), η ενίσχυση της συμμετοχής των ταλαντούχων μαθητών σε διεθνείς Ολυμπιάδες και διαγωνισμούς, η αξιοποίηση ταλέντων σε όλα τα αθλήματα κτλ. iv
17. Επεκτείνεται το Ενιαίο Ολοήμερο Σχολείο, τόσο στην ύπαιθρο όσο και στα αστικά κέντρα, βάσει των πορισμάτων της αξιολόγησης της πιλοτικής εφαρμογής του. 18. Επεκτείνεται η λειτουργία των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) 19. Στο Ενιαίο Λύκειο υιοθετείται σύστημα κατευθύνσεων-δεσμών μαθημάτων με δυνατότητα περιορισμένης επιλογής μαθημάτων, η οποία αυξάνεται από τάξη σε τάξη. 20. Ενοποιούνται η Μέση Γενική και η Μέση Τεχνική Εκπαίδευση με την προσφορά τεχνολογικής δέσμης μαθημάτων σε δύο Ενιαία Λύκεια ανά επαρχία (αξιοποιώντας υφιστάμενη τεχνική σχολή και λύκειο), η οποία θα προσφέρει μαθήματα (π.χ. ηλεκτρολογία, ηλεκτρονικά, μηχανολογία, δομικά κτλ.), που να οδηγούν σε τεχνολογικές σπουδές. 21. Οι υφιστάμενες Τεχνικές Σχολές θα λειτουργούν ως Ενιαία Λύκεια, όπου θα προσφέρονται κατευθύνσεις επαγγελματικών σπουδών. Σε όλες τις πιο πάνω περιπτώσεις, με την ολοκλήρωση του τριετούς κύκλου σπουδών, ο μαθητής θα παίρνει απολυτήριο. 22. Δημιουργείται Δίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, όπου θα παρέχεται η δυνατότητα στους μαθητές όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων να συμμετέχουν σε οργανωμένα μονοήμερα και πολυήμερα περιβαλλοντικά εκπαιδευτικά προγράμματα. 23. Επεκτείνεται η λειτουργία του Ανοιχτού Σχολείου με στόχο την αξιοποίηση της υλικοτεχνικής υποδομής των σχολικών χώρων ως κέντρων πολιτισμού, αθλητισμού και δημιουργίας κατά τα απογεύματα και σε περιόδους διακοπών. 24. Γίνεται ουσιαστική ενίσχυση της οικογένειας μέσα από σύγχρονες παρεμβάσεις, με αναβάθμιση της λειτουργίας της Σχολής Γονέων, η οποία θα οργανώνει προγράμματα για τους γονείς, που θα υλοποιούνται από τις Συνομοσπονδίες και τις Ομοσπονδίες των οργανωμένων γονέων. Αναβαθμίζεται ο ρόλος των οργανωμένων γονέων με τη δημιουργία γραφείων των Συνομοσπονδιών και των Ομοσπονδιών σε επαρχιακό επίπεδο, ώστε να εξυπηρετούνται επαρκώς οι Σύνδεσμοι Γονέων των σχολείων. v
25. Εκσυγχρονίζεται και βελτιώνεται το ισχύον σύστημα πρόσληψης των εκπαιδευτικών, με το οποίο προνοείται ότι στον καταρτισμό του καταλόγου θα λαμβάνονται υπόψη η επιτυχία σε γραπτή εξέταση, τα ακαδημαϊκά προσόντα, η προϋπηρεσία και η επιτυχία σε προφορική συνέντευξη. 26. Εισάγεται σύστημα συνεχούς ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, στο οποίο προνοείται, ανάμεσα σε άλλα, η εισαγωγική επιμόρφωση των νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε τακτά χρονικά διαστήματα, η επιμόρφωση των εκτάκτων και η παροχή υποτροφιών για μεταπτυχιακές σπουδές. 27. Δημιουργείται η θέση του Παιδαγωγικού Συμβούλου, ο οποίος θα βοηθά συστηματικά τον εκπαιδευτικό να βελτιώνεται στο έργο του. 28. Εισάγεται νέο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών λειτουργών, με το οποίο διαχωρίζεται σαφώς η αξιολόγηση για σκοπούς βελτίωσης (διαμορφωτική αξιολόγηση) από την αξιολόγηση για σκοπούς προαγωγής. 29. Καθιερώνονται νέες θέσεις ανέλιξης, οι οποίες δε συνδέονται με ανάληψη διοικητικών καθηκόντων, ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε καλούς εκπαιδευτικούς να επικεντρωθούν στα διδακτικά ή παιδαγωγικά καθήκοντα. 30. Δημιουργούνται Κέντρα Αξιολόγησης και Σχολή Διευθυντών για την επιλογή και επιμόρφωση των διευθυντών των σχολικών μονάδων, αντίστοιχα. 31. Προκηρύσσονται οι κενές θέσεις των εκπαιδευτικών ανά επαρχία, ενώ ξεχωριστά προκηρύσσονται οι θέσεις σε σχολεία απομακρυσμένων περιοχών. Διαφοροποιούνται οι Κανονισμοί μεταθέσεων-μετακινήσεων με την αλλαγή του ορισμού της έδρας, μονιμοποιούνται όλοι οι συμβασιούχοι μέχρι το 2009 και παρέχονται κίνητρα για παραμονή των εκπαιδευτικών σε σχολικές μονάδες εκτός έδρας ή απομακρυσμένων περιοχών. Στόχος των πιο πάνω μέτρων είναι η διασφάλιση της σταθερότητας του διδακτικού προσωπικού στις σχολικές μονάδες. 32. Εισάγεται ο θεσμός της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας για τη βελτίωσή της. Επιπρόσθετα, προβλέπεται η εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων κάθε τρία χρόνια από κλιμάκιο Λειτουργών του vi
Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ενδεχομένως και εξωτερικών ειδικών. Η εξωτερική αξιολόγηση θα καλύπτει παιδαγωγικά και διοικητικά θέματα. 33. Ενισχύεται η λειτουργία των Επαρχιακών Γραφείων Παιδείας με την αναδιοργάνωση της λειτουργίας και της στελέχωσής τους και της σταδιακής εκχώρησης σε αυτά αρμοδιοτήτων του Υπουργείου. 34. Δημιουργείται στην ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου παράρτημα του Επαρχιακού Γραφείου Παιδείας Λάρνακας-Αμμοχώστου. 35. Εισάγεται μηχανογραφικό Σύστημα Διαχείρισης Διοικητικών Διαδικασιών (e- School Management System), για την προμήθεια του οποίου βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνής διαγωνισμός. Στόχος είναι η εξυπηρέτηση των μαθητών, το γονιών, των εκπαιδευτικών, καθώς και του διοικητικού προσωπικού στις σχολικές μονάδες και στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. 36. Συμπλεγματοποιούνται, για παιδαγωγικούς λόγους, μικρές σχολικές μονάδες στην ύπαιθρο και δημιουργούνται περιφερειακά σχολεία. 37. Μεταβιβάζονται, σταδιακά, αρμοδιότητες στη σχολική μονάδα (π.χ. καταρτισμός τριετούς σχεδίου δράσης και προϋπολογισμού σε συνεργασία με τη Σχολική Εφορεία, επιμόρφωση σε σχολική βάση). 38. Μειώνεται ο αριθμός των Σχολικών Εφορειών, παράλληλα με την κατάλληλη αναδιάρθρωση και στελέχωσή τους και εκσυγχρονίζεται η σχετική νομοθεσία, ώστε ο ρόλος τους να καταστεί πιο διακριτός και αποτελεσματικός για να μπορούν, σταδιακά, να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες αναφορικά με την υποστήριξη της εύρυθμης και απρόσκοπτης λειτουργίας των σχολείων. 39. Στελεχώνονται οι μεγάλες σχολικές μονάδες (άνω των 500 μαθητών) με ένα φροντιστή, ο οποίος θα αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση εργασιών επείγουσας φύσης και θεμάτων που άπτονται της ασφάλειας της σχολικής μονάδας (π.χ. έλεγχος εισόδου και εξόδου από το σχολείο). 40. Συστήνεται Επιστημονική Ομάδα για τον καθορισμό της διδακτικής μεθοδολογίας και τη διαμόρφωση νέων αναλυτικών και ωρολογίων προγραμμάτων. vii
41. Στα μαθήματα που με βάση τα νέα αναλυτικά προγράμματα θα προβλέπεται πειραματική διδασκαλία, θα ληφθεί πρόνοια ώστε ο μέγιστος αριθμός μαθητών ανά τμήμα να μην ξεπερνά τους 20. 42. Η Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης μετεξελίσσεται σε Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Διά Βίου Μάθησης, στην οποία θα ενταχθούν τα Κρατικά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης, τα Επιμορφωτικά Κέντρα, τα Εσπερινά Σχολεία, τα Ανοικτά Σχολεία, το Σύστημα Μαθητείας, καθώς και τα Μεταλυκειακά Επαγγελματικά Προγράμματα. Η Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Διά Βίου Μάθησης θα έχει την ευθύνη για τα προγράμματα των τεχνολογικών και επαγγελματικών κατευθύνσεων του Ενιαίου Λυκείου. 43. Εισάγονται Μεταλυκειακά Προγράμματα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, τα οποία θα λειτουργούν με το σύστημα πιστωτικών μονάδων, θα προσφέρουν εξειδίκευση σε διάφορους κλάδους και θα διευκολύνουν την ανάπτυξη επαγγελματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων και γνώσεων για απασχόληση και ομαλή προσαρμογή των εργαζομένων στις εξελίξεις της αγοράς εργασίας. 44. Αυξάνεται ο αριθμός των φοιτητών στα δημόσια Πανεπιστήμια. 45. Προσφέρονται θέσεις σε εθνοφρουρούς για φοίτηση στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου. 46. Θεσμοθετείται ο Φορέας Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας, με σκοπό τη διασφάλιση της ποιότητας των δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης viii
Προλογικό Σημείωμα Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει επιτελεστεί πολύ σημαντικό έργο στον τομέα της Παιδείας. Βασικός άξονας της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού υπήρξε η συνολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία αποτελεί βασική παράμετρο του προγράμματος διακυβέρνησης και έχει καλύψει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα, όπως αναλύεται στη συνέχεια. Όπως διαπιστώθηκε, όμως, πολλά από τα ζητήματα που αποτέλεσαν αντικείμενο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης είναι αλληλένδετα και ο χειρισμός και η προώθησή τους θα πρέπει να γίνεται παράλληλα (π.χ. αναδόμηση Υπουργείου-αναδιοργάνωση σχολικών μονάδων- νέο σύστημα αξιολόγησηςενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση εκπαιδευτικών- αλλαγές στα αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα). Γι αυτό το λόγο, κρίθηκε σκόπιμο όπως τα επόμενα βήματα για τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος ενταχθούν σε έναν ενιαίο στρατηγικό σχεδιασμό, ο οποίος θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη για την υλοποίηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και των στόχων της, όπως αποτυπώθηκαν στην Έκθεση της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, με βασικό διακηρυγμένο στόχο την ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας και τη δημιουργία ενός σύγχρονου, δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου, το οποίο θα παρέχει δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση σε όλους τους νέους. Η φιλοσοφία της επιχειρούμενης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, προκύπτει ξεκάθαρα από τον πιο πάνω στόχο. Η έννοια του σύγχρονου, ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου εμπεριέχει βασικά όλα τα στοιχεία που καθορίζουν το ιδεολογικό στίγμα της παιδείας που θέλουμε να διαμορφώσουμε. Συνεπώς, με το στρατηγικό σχεδιασμό δεν επιχειρείται μια άλλη μεταρρύθμιση, αλλά γίνεται προσπάθεια για συστηματοποίησή της. Όπως είναι γνωστό, οι γενικοί σκοποί και στόχοι της εκπαίδευσης ορίζονται από την πολιτεία με βάση την εθνική και πολιτιστική μας παράδοση, τα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα και τα ευρωπαϊκά και παγκόσμια εκπαιδευτικά, επιστημονικά, τεχνολογικά και πολιτιστικά επιτεύγματα. Είναι δεδομένο το γεγονός ότι η παρεχόμενη παιδεία, στα παιδιά και τους νέους, βασίζεται στην ελληνική μας
παράδοση. Αναπόσπαστο μέρος, άλλωστε, μιας παιδείας με δημοκρατικό και ανθρωπιστικό περιεχόμενο, είναι να εμπνέει την αγάπη προς την πατρίδα, να διατηρεί τη μνήμη των κατεχόμενων εδαφών μας, όπως, επίσης, και να καλλιεργεί την πίστη για δικαίωση και επανένωση του νησιού μας. Παράλληλα, όπως είναι φυσικό, η ένταση και η έκταση των τεχνολογικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αλλαγών και η συνακόλουθη ανάγκη συνεχούς επικαιροποίησης των γνώσεων, η ένταξη της πατρίδας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο διαρκώς διευρυνόμενος πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας, επηρεάζουν καθοριστικά το όλο οικοδόμημα της εκπαίδευσης στην ευρωπαϊκή Κύπρο του 21 ου αιώνα. Σε αυτά τα πλαίσια, το σύγχρονο, ανθρώπινο και δημοκρατικό σχολείο της Κύπρου, πέρα από την καλλιέργεια των παραδοσιακών αρχών και αξιών, οφείλει να υπερβεί την εσωστρέφεια του παρελθόντος και να εκσυγχρονίσει το περιεχόμενο της εκπαίδευσης (σχολική γνώση, αναλυτικά προγράμματα, διδακτική/ μαθησιακή διαδικασία, σχολικά βιβλία), με την προσθήκη στόχων που να συνδέουν τις κυπριακές παραδόσεις με τη γνώση του πολιτισμού των άλλων λαών. Επίσης, με μόνιμο προσανατολισμό την επίλυση του εθνικού μας προβλήματος και την ειρηνική συνύπαρξη όλων των νόμιμων κατοίκων σε μια επανενωμένη Κύπρο, το αναθεωρημένο περιεχόμενο της εκπαίδευσης θα περιλάβει στοιχεία και αναφορές στους Τουρκοκύπριους, Αρμένιους, Λατίνους και Μαρωνίτες. Επίκεντρο των αλλαγών που προωθούνται στο εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι ο μαθητής και οι ανάγκες του. Έχοντας ως δεδομένο ότι οι τάξεις και τα σχολεία μας αποτελούνται από παιδιά μικτών ικανοτήτων, οφείλουμε να δημιουργήσουμε εκείνες τις προϋποθέσεις ώστε όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες να έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης, συμμετοχής, μάθησης και επιτυχίας στην εκπαίδευση, ώστε να μπορούν να αναπτύσσουν, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, τις ικανότητες, τις κλίσεις, τα ταλέντα και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη διαφοροποιημένη διδασκαλία στην τάξη και ένα μαθησιακό περιβάλλον ευχάριστο και πλούσιο σε δραστηριότητες και ευκαιρίες μάθησης, συναισθηματικής ωρίμανσης και κοινωνικοποίησης. Δεν υπάρχει μάλιστα καμιά αμφιβολία ότι, αυτό το μαθησιακό περιβάλλον μπορεί να 2
διασφαλιστεί με ένα ευέλικτο αναλυτικό πρόγραμμα, αλλά, κυρίως, με την έμφαση σε σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας στην καθημερινή διδακτική πράξη, μέσα σε ένα δημοκρατικό σχολείο. Σε ένα δημοκρατικό σχολείο, που λειτουργεί για την κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, το οποίο σέβεται τη διαφορετικότητα, τον πλουραλισμό (πολιτιστικό, γλωσσικό, θρησκευτικό), καθώς και τις ατομικές ανάγκες. Η έμφαση σε μεθόδους διδασκαλίας που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της τάξης μικτής ικανότητας, όπως είναι η συνεργατική μάθηση, η ομαδική διδασκαλία, η επιστημονική-εργαστηριακή και ερευνητική μέθοδος διδασκαλίας, όπως, επίσης, και άλλες παρόμοιες μαθητοκεντρικές προσεγγίσεις, θα συμβάλει στη δημιουργία του σύγχρονου και ολοκληρωμένου κύπριου και ευρωπαίου πολίτη. Ο κύπριος πολίτης του 21 ου αιώνα θα πρέπει να έχει αναπτυγμένη κριτική σκέψη και δημιουργικότητα, να ξέρει πώς να αναζητά τη γνώση και να επεξεργάζεται τις πληροφορίες, να μπορεί να επιλύει προβλήματα, να μπορεί να συμβιώνει με τους άλλους και να αποδέχεται τη διαφορετικότητα. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ενδιαφέρεται για τα κοινά, ως ενεργός, συνειδητοποιημένος, υπεύθυνος και δημοκρατικός πολίτης της Κύπρου, της Ευρώπης και του κόσμου. Οφείλει, επίσης, να γνωρίζει τη χρήση των νέων τεχνολογιών, ώστε να μπορεί να επιβιώσει και να αντεπεξέλθει με επιτυχία στις απαιτήσεις του σύγχρονου κόσμου. Στο δημοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα που στοχεύουμε, ο εκπαιδευτικός συμμετέχει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων ως επαγγελματίας παιδαγωγός. Το επιδιωκόμενο προφίλ του είναι ο στοχαστικο-κριτικός εκπαιδευτικός, ο οποίος αντιμετωπίζει τη σχολική γνώση ως αντικείμενο διαρκούς διερεύνησης και αναζήτησης, ο εκπαιδευτικός που προβληματίζεται για τον εκπαιδευτικό και κοινωνικό ρόλο του σχολείου, για το έργο που ο ίδιος επιτελεί και για τις μεθόδους και τα μέσα που χρησιμοποιεί και επιδιώκει τη συνεχή αυτομόρφωση, την επιμόρφωση και την αυτοβελτίωσή του. Το δημοκρατικό σχολείο, τέλος, λειτουργεί ως μανθάνουσα κοινότητα, στην οποία αναπτύσσεται ο αναστοχαστικός διάλογος και η συνεργασία μεταξύ των εμπλεκομένων στη σχολική μονάδα, με στόχο τη διαρκή προσπάθεια για βελτίωση του επιτελούμενου εκπαιδευτικού έργου. Με αυτό τον τρόπο, τα άτομα θα 3
αναγνωρίσουν και θα αναπτύξουν τα θετικά χαρακτηριστικά τους, θα προσπαθήσουν να μειώσουν τα αρνητικά και θα κινηθούν προς τους προσωπικούς τους στόχους και την αυτοπραγμάτωσή τους, υλοποιώντας ταυτόχρονα και τους κοινούς στόχους της σχολικής μονάδας. Με τη δημιουργία ενός τέτοιου περιβάλλοντος μέσα σε κάθε σχολική μονάδα, τόσο οι εκπαιδευτικοί, όσο και οι μαθητές θα επωφελούνται από την έννοια της δημοκρατικής παιδείας. Η παρούσα έκδοση του Στρατηγικού Σχεδιασμού είναι το αποτέλεσμα μίας προσπάθειας συνδιαμόρφωσης των προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού μαζί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στην εκπαίδευση. Για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκαν διαδοχικές συναντήσεις με τους διευθυντές όλων των σχολείων, τους συνδέσμους όλων των ειδικοτήτων των εκπαιδευτικών, ομάδες μαθητών Γ Λυκείου, τους προέδρους των συνδέσμων γονέων όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, τις συνομοσπονδίες και ομοσπονδίες των γονέων, την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας και τους προέδρους των Σχολικών Εφορειών. Προσπάθεια του Υπουργείου ήταν η διεξαγωγή της προεργασίας που απαιτείται, πριν από την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων στα Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, ώστε η λειτουργία τους να είναι πιο αποδοτική και για να επισπευσθεί η υλοποίηση των αλλαγών που επιδιώκονται. Εντός ενός μηνός από την κατάθεση της παρούσας έκδοσης, θα συγκληθούν τα Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης για συζήτηση των τελικών προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας. Η συζήτηση θα γίνεται για κάθε θέμα ξεχωριστά με βάση την ιεράρχηση των αναγκών του Εκπαιδευτικού μας Συστήματος, ενώ ταυτόχρονα θα γίνεται η διαβούλευση με τις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις. Η πρόοδος υλοποίησης της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, η οποία αποτελεί μια μακροχρόνια και κυλιόμενη διαδικασία, θα παρακολουθείται συστηματικά και ο στρατηγικός σχεδιασμός υλοποίησής της θα τυγχάνει περιοδικής αναθεώρησης. 4
ΜΕΡΟΣ Α : ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΟΔΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ Στις ακόλουθες παραγράφους παρουσιάζεται συνοπτικά η μέχρι σήμερα πορεία της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, αφετηρία της οποίας υπήρξε η έκθεση της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. 1. Αξιολόγηση εκπαιδευτικού συστήματος από Επιτροπή Ακαδημαϊκών και υποβολή Έκθεσης Το 2003 ανατέθηκε σε Επιτροπή επτά ακαδημαϊκών η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, η επισήμανση των αδυναμιών και η υποβολή εισηγήσεων για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Η Έκθεση της Επιτροπής, η οποία παραδόθηκε στον Υπουργό ένα χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 2004, αποτέλεσε τη βάση για όλες τις ενέργειες που ακολούθησαν και συνεχίζονται μέχρι σήμερα για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος. 2. Εμπέδωση κοινωνικού διαλόγου-εκπαιδευτικά Συμβούλια Με βάση την Έκθεση για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση εμπεδώθηκε ένας ευρύτατος κοινωνικός διάλογος, μέσα από τον οποίο έχουν προωθηθεί και υλοποιηθεί μέχρι σήμερα σημαντικά θέματα της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης. Η εμπέδωση αυτού του διαλόγου έγινε δυνατή με την ίδρυση από το Μάρτιο του 2005 τριών Εκπαιδευτικών Συμβουλίων (Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, Ανώτατης Εκπαίδευσης και Παιδείας), όπου εκπροσωπούνται όλοι οι φορείς της εκπαίδευσης (Κυβέρνηση, πολιτικά κόμματα, εκπαιδευτικές οργανώσεις, οργανωμένοι γονείς, φοιτητές, μαθητές, πανεπιστήμια κ.ά.). Τα Συμβούλια συζήτησαν και προώθησαν τα πλείστα θέματα από όσα παρατίθενται πιο κάτω. 3. Υλοποιηθέντα μέτρα Ίδρυση νέων πανεπιστημίων- Αλλαγή του τοπίου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση- Καθιέρωση φοιτητικής ταυτότητας Η ίδρυση νέων πανεπιστημίων, με συνεπαγόμενο αποτέλεσμα την αύξηση των θέσεων για πανεπιστημιακές σπουδές στην Κύπρο, έχει 5
διαφοροποιήσει άρδην το τοπίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο νησί μας. Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου άρχισε τη λειτουργία του από το Σεπτέμβριο του 2006, ενώ από το Σεπτέμβριο του 2007 το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου δέχθηκε τους πρώτους 450 φοιτητές. Παράλληλα, επεκτάθηκε το Πανεπιστήμιο Κύπρου με τη λειτουργία Τμήματος Ευρωπαϊκών Σπουδών, την ίδρυση Νομικής Σχολής, την ολοκλήρωση της Πολυτεχνικής Σχολής με την έναρξη λειτουργίας της αρχιτεκτονικής, του Τμήματος Βιολογίας και την εισαγωγή νέων μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Ολοκληρώθηκε, επίσης, η αξιολόγηση των αιτήσεων και έχουν λειτουργήσει τρία ιδιωτικά πανεπιστήμια (Frederick University, European University Cyprus και Πανεπιστήμιο Λευκωσίας), ενώ έχει εγκριθεί η εγγραφή στο μητρώο των ιδιωτικών πανεπιστημίων του Neapolis University. Οι εξελίξεις αυτές στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οδηγούν στην υλοποίηση του στόχου για τη μετατροπή της Κύπρου σε κέντρο παροχής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Σημαντικό κοινωνικό μέτρο που έχει ικανοποιήσει ένα πάγιο αίτημα των φοιτητικών οργανώσεων αποτελεί, επίσης, η καθιέρωση της φοιτητικής ταυτότητας, που διασφαλίζει διάφορα δικαιώματα στους φοιτητές μας. Συνεχίστηκε, επίσης, η χορηγία των φοιτητικών οργανώσεων, ενώ δόθηκε σε όλους τους πρωτοετείς φοιτητές χορηγία για την απόκτηση ή αναβάθμιση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Καθιέρωση δωρεάν και υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης Ο στόχος για τη δημιουργία ενός σύγχρονου, ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου, άρχισε να υλοποιείται από την 1 η Σεπτεμβρίου του 2004, με πρώτο βήμα την εισαγωγή της δωρεάν και υποχρεωτικής μονοετούς προδημοτικής εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά, ένα χρόνο πριν από τη φοίτησή τους στο δημοτικό σχολείο. Παρά το πρόβλημα της υπογεννητικότητας και τη μείωση του αριθμού των μαθητών, η καθιέρωση της δωρεάν και υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης οδήγησε σε 6
αύξηση του αριθμού των τμημάτων προδημοτικής στα δημόσια νηπιαγωγεία από 416 τμήματα το 2004-2005 σε 440 το 2007-2008. Εισαγωγή ενιαίου ολοήμερου δημοτικού σχολείου Σημαντική εξέλιξη αποτελεί η πιλοτική εφαρμογή του ενιαίου ολοήμερου δημοτικού σχολείου σε εννιά δημοτικά σχολεία από το Σεπτέμβρη του 2006 και σε δεκαπέντε από τη σχολική χρονιά 2007-2008. Το Υπουργείο δίνει προτεραιότητα στη σταδιακή επέκταση του ενιαίου ολοήμερου σχολείου ως μέσου για την παροχή ίσων ευκαιριών πρόσβασης στην εκπαίδευση, την αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της δυνατότητας για επέκταση και εμπλουτισμό του ωρολόγιου και του αναλυτικού προγράμματος του δημοτικού σχολείου. Με την ολοκλήρωση του τριετούς κύκλου αξιολόγησης, στο τέλος του σχολικού έτους 2008-2009, θα διαμορφωθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα επέκτασης του ενιαίου ολοήμερου σχολείου, αφού ληφθούν υπόψη συγκεκριμένες παράμετροι που θα καταδειχθούν από την αξιολόγηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι και το προαιρετικό Ολοήμερο Σχολείο επεκτάθηκε σημαντικά, με αποτέλεσμα τα προαιρετικά ολοήμερα σχολεία, από 84 που ήταν το 2003, να φτάσουν στο σχολικό έτος 2006-2007 τα 149 (24 δέχθηκαν παιδιά όλων των τάξεων του δημοτικού σχολείου) με επιπλέον δαπάνες σε μισθούς εκπαιδευτικών περίπου 2 εκατομμυρίων λιρών ετησίως. Μείωση αριθμού μαθητών κατά τάξη Για την αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας και την αποτελεσματικότερη διδασκαλία και μάθηση, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προχώρησε, από τη σχολική χρονιά 2005-2006, στη μείωση του αριθμού των παιδιών από τους 30 στους 25, στην Α τάξη του Δημοτικού Σχολείου, στην Α Γυμνασίου και στη Γ Λυκείου. Από τη σχολική χρονιά 2007-2008 το μέτρο της μείωσης του αριθμού των μαθητών στους 25 επεκτείνεται στην Α και Β Λυκείου και στη Β και Γ Δημοτικού και σε όλα τα συμπλέγματα τάξεων του Δημοτικού, τη σχολική χρονιά 2008-2009 στη Β τάξη Γυμνασίου, στη Δ 7
τάξη Δημοτικού και στα Νηπιαγωγεία, τη σχολική χρονιά 2009-2010 στη Γ τάξη Γυμνασίου και στην Ε τάξη Δημοτικού και τη σχολική χρονιά 2010-2011 στη Στ τάξη Δημοτικού. Η απόφαση αυτή ικανοποιεί ένα πάγιο αίτημα εκπαιδευτικών και γονιών. Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ)- Αύξηση ψυχολόγων Ενίσχυση προγραμμάτων στήριξης Το Πιλοτικό Πρόγραμμα Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) συνέχισε να εφαρμόζεται σε τρεις επιλεγμένες περιοχές, μία της Λευκωσίας, μία της Λεμεσού και μία της Πάφου. Το πρόγραμμα έχει εγκριθεί με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ενώ μελετάται η σταδιακή επέκτασή του, υπό το φως των πορισμάτων της αξιολόγησης του από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Ταυτόχρονα, παραχωρήθηκαν αυξημένες ώρες ενισχυτικής διδασκαλίας για μαθητές του Δημοτικού με προβλήματα αλφαβητισμού, ενισχύθηκε η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας με τον τριπλασιασμό των λειτουργών της (από 11 σε 35) και αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των Συνδετικών Λειτουργών για παιδιά με ειδικές ανάγκες και μαθησιακές δυσκολίες. Σημαντικό είναι, επίσης, το γεγονός ότι λειτουργούν δύο Κέντρα Προ-επαγγελματικής Αποκατάστασης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες (ένα στη Λευκωσία και ένα στη Λεμεσό), με σκοπό την προετοιμασία της ιδιαίτερης αυτής ομάδας μαθητών για την αγορά εργασίας. Η εξατομίκευση της στήριξης για παροχή ίσων ευκαιριών επιτυχίας για όλους τους μαθητές θα τοποθετηθεί σε μια νέα βάση και θα αποτελέσει το επίκεντρο του Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Παιδεία, όπως θα αναλυθεί στη συνέχεια. Αναβάθμιση υλικοτεχνικής υποδομής Αναβαθμίστηκε η υλικοτεχνική υποδομή με σημαντική αύξηση των δαπανών για ανέγερση, επέκταση και αντισεισμική αναβάθμιση των σχολικών κτιρίων. Οι αναπτυξιακές δαπάνες για την παιδεία σημείωσαν σημαντική αύξηση. Με δάνειο 440 εκατομμυρίων ευρώ που έχει συνάψει η 8
κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και με την Τράπεζα Αναπτύξεως του Συμβουλίου της Ευρώπης, χρηματοδοτούνται δύο βασικά προγράμματα: το Πρόγραμμα της Κτιριακής Υποδομής για τα Σχολικά Κτίρια και το Πρόγραμμα Εισαγωγής των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση (για περίοδο έξι χρόνων αρχικά και με παράταση σήμερα για άλλα δύο χρόνια, μέχρι το 2009). Είναι σημαντικό επίτευγμα το γεγονός ότι από το 2003 μέχρι τον Αύγουστο του 2007 δαπανήθηκαν 150 εκατομμύρια λίρες για ανεγέρσεις, επεκτάσεις και βελτιώσεις σχολικών κτιρίων. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα νέα σχολικά κτίρια, ανεγέρθηκαν 36 νέα νηπιαγωγεία, 13 νέα δημοτικά σχολεία, 2 νέα γυμνάσια, 4 νέα λύκεια και 2 νέες τεχνικές σχολές. Επίσης, έγινε αντισεισμική αναβάθμιση των σχολικών κτιρίων σε 126 δημοτικά σχολεία, 44 γυμνάσια-λύκεια και 3 τεχνικές σχολές. Την ίδια περίοδο έγιναν επεκτάσεις στα σχολεία, με την ανέγερση 221 πρόσθετων αιθουσών διδασκαλίας, 373 εργαστηρίων και 47 αιθουσών πολλαπλής χρήσης. Τέλος, ανεγέρθηκαν ή αναβαθμίστηκαν 165 σχολικές καντίνες, 98 σχολικά ιατρεία και 112 αίθουσες ειδικής εκπαίδευσης. Αναβάθμιση προγράμματος Προϋπηρεσιακής Κατάρτισης Το πρόγραμμα Προϋπηρεσιακής Κατάρτισης των Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης αναβαθμίστηκε και ανατέθηκε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, από το Σεπτέμβριο του 2007, υλοποιώντας μια από τις βασικότερες εισηγήσεις της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Συνεχίστηκαν και αναβαθμίστηκαν τα υποχρεωτικά και προαιρετικά προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, κυρίως μέσω του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ενώ παράλληλα εισήχθηκαν και εφαρμόζονται προγράμματα επιμόρφωσης όλων των εκπαιδευτικών στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε θέματα βασικών δεξιοτήτων πληροφορικής, από το 2003 μέχρι το 2007 επιμορφώθηκαν 3574 9
εκπαιδευτικοί Δημοτικής (79,5%) και 4324 εκπαιδευτικοί Μέσης Εκπαίδευσης (72%). Παράλληλα έχει ετοιμαστεί ολοκληρωμένη πρόταση για την ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Το όλο ζήτημα αποτελεί βασική στρατηγική επιδίωξη του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, όπως αναλύεται πιο κάτω. Αναδόμηση Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού- Αναβάθμιση Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και ίδρυση Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης Έχουν ετοιμαστεί ολοκληρωμένες προτάσεις για αναδόμηση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και για την ίδρυση Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης. Με εξουσιοδότηση του Υπουργικού Συμβουλίου, οι προτάσεις συζητήθηκαν στα Συμβούλια Δημοτικής και Μέσης, Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης και στο Συμβούλιο Παιδείας και, με βάση τις απόψεις που διατυπώθηκαν, έχει υποβληθεί πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο, η οποία και έχει εγκριθεί. Με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου έχουν εγκριθεί 27 θέσεις Λειτουργών Εκπαιδευτικού Προγραμματισμού, 12 θέσεις Λειτουργών Εκπαιδευτικού Προγραμματισμού Α και 4 θέσεις Ανώτερων Λειτουργών Εκπαιδευτικού Προγραμματισμού. Επίσης, έχουν εγκριθεί θέσεις για το Διευθυντή Παιδείας και το Διευθυντή του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης. Οι πιο πάνω θέσεις έχουν περιληφθεί στους προϋπολογισμούς του 2008 (εκτός του Διευθυντή Παιδείας, η οποία θα περιληφθεί σε επόμενο προϋπολογισμό) και σύντομα θα αρχίσουν συζητήσεις στα θεσμοθετημένα όργανα για τη διαμόρφωση των σχεδίων υπηρεσίας. Επίσης, έχει προκηρυχθεί η θέση του Διευθυντή Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, η οποία παρέμενε κενή. Αξιολόγηση εκπαιδευτικών και εκπαιδευτικού έργου Κατατέθηκε η πρόταση της Κοινοπραξίας «Αθηνά», στην οποία είχε κατακυρωθεί η μελέτη κατόπιν διαγωνισμού, για την εισαγωγή νέου σχεδίου 10
Αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και της σχολικής μονάδας. Θεωρούμε το θέμα της αξιολόγησης ως τη σημαντικότερη πρόκληση για μια ριζική μεταρρύθμιση ενός αναχρονιστικού συστήματος, το οποίο επηρεάζει τόσο την ανέλιξη των εκπαιδευτικών, όσο και τη λειτουργία της σχολικής μονάδας. Έχει αρχίσει η συζήτηση του θέματος στο Συμβούλιο Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης και έχει συσταθεί επιτροπή από εκπροσώπους των εκπαιδευτικών οργανώσεων και του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Στην Επιτροπή αυτή θα συζητηθεί η πρόταση για ένα νέο σύστημα αξιολόγησης, η οποία αναλύεται στο Β Μέρος. Εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση Στην πορεία για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων, σημαντικός παράγοντας είναι η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην καθημερινή διδακτική πράξη. Η καινοτομία αυτή έχει αρχίσει ήδη να υλοποιείται, με τη σταδιακή διαδικτυακή σύνδεση όλων των σχολικών μονάδων, την επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τη δημιουργία ειδικών αιθουσών άρτια εξοπλισμένων σε όλα τα Λύκεια και σε αρκετά Γυμνάσια και με την εγκατάσταση ικανοποιητικού αριθμού ηλεκτρονικών υπολογιστών σε όλα τα δημόσια σχολεία. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θεωρεί τις νέες τεχνολογίες ως σημαντική παράμετρο στην υλοποίηση της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης και ως εκ τούτου έχει διαμορφωθεί ειδική στρατηγική επιδίωξη, όπως παρουσιάζεται στο Β Μέρος πιο κάτω. Τροποποίηση του Νόμου περί Σχολικών Εφορειών Τροποποιήθηκε ο νόμος για τις Σχολικές Εφορείες, με στόχο την επίτευξη καλύτερης συνεργασίας με την τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ βελτιώθηκαν με σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις οι αρμοδιότητες, η λειτουργία και οι οικονομικοί πόροι των Σχολικών Εφορειών. Για πρώτη φορά όλα τα μέλη των Σχολικών Εφορειών έχουν εκλεγεί απευθείας από το λαό, γεγονός που αναμένεται να αναβαθμίσει το ρόλο τους. Δόθηκε, επίσης, μεγαλύτερη 11
αυτονομία στις διευθύνσεις των εκπαιδευτηρίων όσον αφορά τη διαχείριση οικονομικών πόρων, με την τροποποίηση του Νόμου για τις Σχολικές Eφορείες και τη δημιουργία του Ταμείου του Διευθυντή, όπως, επίσης, και με τη δημιουργία της Συμβουλευτικής Επιτροπής Σχολείου. Η διοικητική αναδιάρθρωση των Σχολικών Εφορειών αποτελεί βασική προτεραιότητα στον παρόντα Στρατηγικό Σχεδιασμό. Ενοποίηση εξετάσεων- διαφοροποίηση τρόπου εισδοχής τελειοφοίτων σε ΑΑΕΙ Κύπρου και Ελλάδας Από τον Ιούνιο του 2006 καθιερώθηκαν οι Παγκύπριες Εξετάσεις, με βάση σχετική νομοθεσία για την ενοποίηση ενιαίων και εισαγωγικών εξετάσεων στη Γ Λυκείου και διαφοροποιήθηκε το σύστημα εισδοχής των τελειοφοίτων στα Πανεπιστήμια. Η διαφοροποίηση αυτή έγινε αναγκαία λόγω θεσμικών αλλαγών στην Ελλάδα αλλά και λόγω της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ίδρυση και λειτουργία Μουσικού Λυκείου Σημαντική καινοτομία για τη λυκειακή εκπαίδευση υπήρξε, επίσης, από τη σχολική χρονιά 2005-2006, η πιλοτική λειτουργία του Μουσικού Λυκείου στη Λευκωσία και από τη σχολική χρονιά 2006-2007 και στη Λεμεσό. Το Μουσικό Λύκειο παρέχει την ευκαιρία σε ταλαντούχους μαθητές να αναδείξουν τα ταλέντα τους και να ενισχύσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους στον τομέα της μουσικής, με στόχο την προετοιμασία και την κατάρτισή τους, ώστε να ακολουθήσουν, εάν επιθυμούν, την επαγγελματική κατεύθυνση της μουσικής, χωρίς να υστερούν σε γενική παιδεία. Ο θεσμός του Μουσικού Λυκείου έχει ήδη αξιολογηθεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο μετά από σχετική έρευνα και έχει κριθεί ως αποτελεσματικός, με προοπτικές περαιτέρω επέκτασής του. 12
Ίδρυση και λειτουργία Αθλητικού Λυκείου Μια σημαντική καινοτομία υπήρξε, επίσης, η ίδρυση και λειτουργία του Αθλητικού Λυκείου στη Λευκωσία και τη Λεμεσό από τη σχολική χρονιά 2006-2007. Σκοπός του Αθλητικού Λυκείου είναι η παροχή της ευκαιρίας σε μαθητές που διακρίνονται στον Αθλητισμό να αναπτύξουν τα ταλέντα και τα ενδιαφέροντά τους σε διάφορους τομείς του αθλητισμού, μέσα από σχεδιασμένα προγράμματα προπόνησης, άσκησης και θεωρητικής κατάρτισης. Το Αθλητικό Λύκειο έτυχε, επίσης, σχετικής αξιολόγησης από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με θετική αποτίμηση της προσφοράς του, γεγονός που επιτρέπει τη μελέτη της περαιτέρω σταδιακής επέκτασής του. Εισαγωγή του Ανοικτού Σχολείου Έχει αρχίσει η πιλοτική εφαρμογή προγράμματος Ανοικτού Σχολείου, σε συνεργασία με τρεις δήμους της Λεμεσού, μέσα στα πλαίσια της προσπάθειας για το άνοιγμα του σχολείου προς την κοινωνία και της πιο ορθολογιστικής αξιοποίησης των εγκαταστάσεων των σχολικών μονάδων, πέραν του κανονικού ωραρίου λειτουργίας των σχολείων, για εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. Έχει, επίσης, εγκριθεί και προετοιμάζεται η λειτουργία του Ανοικτού Σχολείου στο Δήμο Στροβόλου. Νέοι Κανονισμοί Λειτουργίας των Σχολείων Από τη σχολική χρονιά 2005-2006 έχουν εισαχθεί οι νέοι Κανονισμοί Λειτουργίας των Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης, μέσα από τους οποίους ενισχύεται περαιτέρω η εκδημοκρατικοποίηση της σχολικής μονάδας και κατοχυρώνονται τα δικαιώματα των μαθητών σε σχέση με την πειθαρχία και τη συμμετοχή τους στις μαθητικές οργανώσεις. Βρίσκεται, επίσης, σε εξέλιξη η αναθεώρηση των Κανονισμών Λειτουργίας των Δημοτικών Σχολείων. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια έχει εκδοθεί από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και διανεμηθεί σε όλους τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς της Μέσης Γενικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης το βιβλιαράκι 13
«Είμαι μαθητής/μαθήτρια. Γνωρίζω τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μου». 4. Ευρωπαϊκά Προγράμματα Μια πολύ αξιόλογη δραστηριότητα, που έχει σημειώσει άλματα στη διάρκεια της πενταετίας είναι η συμμετοχή των σχολείων, των φοιτητών και των ενηλίκων σε διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα, μέσω της Συντονιστικής Μονάδας «Σωκράτης» του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Μέσα από τα προγράμματα αυτά, στα οποία υπάρχει μαζική συμμετοχή σχολείων, εκπαιδευτικών, φοιτητών και άλλων πολιτών, προωθείται η ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης και ταυτόχρονα αναπτύσσονται οι σχέσεις φιλίας, αλληλοκατανόησης και αλληλογνωριμίας ανάμεσα στους νέους και τους ενήλικες της Κύπρου και της Ευρώπης. Έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα 2001-2006 και από την 1 η Ιανουαρίου 2007 έχει ανατεθεί η διαχείριση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων «Σωκράτης» στο Ίδρυμα Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Διά Βίου Μάθησης, που δημιούργησε γι αυτό το σκοπό η Κυβέρνηση, με βάση οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 14
ΜΕΡΟΣ Β : ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ Για να γίνει πράξη η ολική αναθεώρηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος και για να επιτύχουμε το όραμά μας, που είναι η δημιουργία ενός ανθρώπινου δημοκρατικού και σύγχρονου σχολείου, το οποίο θα διαμορφώνει τους ενεργούς πολίτες του αύριο, παρέχοντάς τους τα εφόδια να αναπτύξουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες αλλά και ικανότητες, που θα τους επιτρέπουν να αναζητούν και να υλοποιούν τα δικά τους οράματα και επιδιώξεις κάνοντας όλους εμάς περήφανους για τα δικά μας παιδιά, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού έκρινε απαραίτητη την υποβολή μιας συνολικής πρότασης, στο πλαίσιο ενός μακρόπνοου στρατηγικού σχεδιασμού, ο οποίος στηρίζεται στις εξής διαπιστώσεις: (α) το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου διαθέτει ένα αξιόλογο και ποιοτικό ανθρώπινο δυναμικό και (β) οι δαπάνες για την εκπαίδευση στην Κύπρο, σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας, είναι από τις ψηλότερες παγκοσμίως (7,4% του Α.Ε.Π. για το 2007). Με το σχεδιασμό που προτείνεται επιδιώκεται η υλοποίηση της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, η οποία θα επιτευχθεί με τη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης και την αποδοτικότερη κατανομή των δαπανών για την εκπαίδευση, έχοντας πάντοτε ως επίκεντρο της προσπάθειας τους μαθητές. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του εκπαιδευτικού συστήματος της Κύπρου από την ανεξαρτησία της και εντεύθεν, είναι η απουσία ενιαίας προσέγγισης, η ελλιπής σύνδεση και η ανεπαρκής κοινή δράση, κατά κύριο λόγο ανάμεσα στις Διευθύνσεις Δημοτικής, Μέσης Γενικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης, με τις ανάλογες επιπτώσεις στη συνέχεια και τη συνοχή της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Μέσα στο σύγχρονο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι, το κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα καλείται να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις, να ικανοποιήσει τις ποικίλες ανάγκες και να επιλύσει τα προβλήματα που προκύπτουν στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που στηρίζεται στη γνώση. Ο αποτελεσματικότερος, ίσως, τρόπος για προώθηση των αλλαγών που απαιτούνται είναι η ενιαία και ολιστική θεώρηση του εκπαιδευτικού συστήματος από την προδημοτική μέχρι την τριτοβάθμια 15
εκπαίδευση, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχεια και η συνέπεια της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Στρατηγικές επιδιώξεις Συγκεκριμένα, με το στρατηγικό σχεδιασμό επιδιώκεται η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος και του δημόσιου σχολείου, βάσει των πιο κάτω στρατηγικών επιδιώξεων: Α. Ποιοτική αναβάθμιση και πλήρης αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης, Β. Διοικητική και εκπαιδευτική αυτονόμηση των σχολικών μονάδων, Γ. Αναθεώρηση του περιεχομένου της εκπαίδευσης, Δ. Αξιοποίηση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας, Ε. Αναγνώριση της διαφορετικότητας και προσαρμογή του εκπαιδευτικού μας συστήματος για στήριξη όλου του μαθητικού πληθυσμού, μηδενός εξαιρουμένου. Διαγραμματικά, οι στρατηγικές επιδιώξεις του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού έχουν ως εξής: Ποιοτική αναβάθμιση και πλήρης αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης Διοικητική και εκπαιδευτική αυτονόμηση των σχολικών μονάδων ΜΑΘΗΤΕΣ Αναθεώρηση του περιεχομένου της εκπαίδευσης Αξιοποίηση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας Αναγνώριση της διαφορετικότητας και προσαρμογή του εκπαιδευτικού μας συστήματος για στήριξη όλου του μαθητικού πληθυσμού, μηδενός εξαιρουμένου Διάγραμμα 1: Στρατηγικές επιδιώξεις 16
Η επίτευξη των πιο πάνω στρατηγικών επιδιώξεων, οι οποίες θέτουν στο επίκεντρο της όλης προσπάθειας τους μαθητές, θα προωθηθεί με στοχευμένες δράσεις στους άξονες προτεραιότητας που παρουσιάζονται στη συνέχεια. 17
Α. Ποιοτική αναβάθμιση και πλήρης αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης 1. ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Έχοντας ως βασική αρχή τη θέση ότι η ποιοτική εκπαίδευση μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με ποιοτικούς εκπαιδευτικούς και ότι η πρόσληψη προσωπικού αποτελεί τη σημαντικότερη ίσως λειτουργία ενός οργανισμού, βασική προτεραιότητα του στρατηγικού μας σχεδιασμού για την εκπαίδευση είναι η διαφοροποίηση των διαδικασιών πρόσληψης των εκπαιδευτικών. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θεωρεί ότι έφτασε ο καιρός το επίμαχο αυτό θέμα να αποτελέσει αντικείμενο διαλόγου και να ληφθούν αποφάσεις. Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το άνοιγμα των καταλόγων σε όλους τους πολίτες της, οι κατάλογοι διορισίμων γίνονται ολοένα και μακρύτεροι και η μέση ηλικία διορισμού ανεβαίνει. Δεδομένου ότι βασικό κριτήριο είναι η ημερομηνία λήψης του πτυχίου, η αρχή για επιλογή των καλύτερων για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού παραβιάζεται και η διαδικασία πρόσληψης δε συνάδει με τις προσπάθειες που καταβάλλονται για ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού προσωπικού. Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτείνει τη ρύθμιση του θέματος της πρόσληψης με τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του συστήματος διορισμού με βάση την πρόταση που περιγράφεται στη συνέχεια. Για μια μεταβατική περίοδο πέντε ετών (βλ. πιο κάτω), οι διορισμοί θα γίνονται με προκαθορισμένη αναλογία από δύο πίνακες για κάθε ειδικότητα: α) τους υφιστάμενους, οι οποίοι θα καλούνται ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Α, β) τους πίνακες που θα καταρτίζονται όπως περιγράφεται πιο κάτω, οι οποίοι θα καλούνται ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Β. Η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ) θα διορίζει για μια μεταβατική περίοδο πέντε ετών και από τους δύο πίνακες (Α και Β), με προκαθορισμένη αναλογία, που θα διαφοροποιείται εξελικτικά από χρόνο σε χρόνο (βλ. πιο κάτω). Οι «ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Α» θα αναθεωρούνται κάθε χρόνο με βάση τις διατάξεις που ισχύουν σήμερα, δε θα καταχωρούνται, όμως, νέοι αιτητές. Η τελευταία ημερομηνία καταχώρησης νέων αιτητών στους «ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ 18
Α» καθορίζεται με την υιοθέτηση του νέου συστήματος (2009). Οι «ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Β» θα αναθεωρούνται, επίσης, κάθε χρόνο, με βάση τους νέους αιτητές και τις αλλαγές που θα προκύπτουν από την αποτίμηση στα κριτήρια που αναφέρονται πιο κάτω. 2009 2010 2011 2012 2013 Πίνακες Α 60% 50 % 40 % 20 % 0 % Πίνακες Β 40% 50 % 60 % 80 % 100 % Πίνακας 1: Ποσοστό διορισμού από κάθε Πίνακα ανά έτος Η κατάταξη των υποψηφίων (στους ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ Β) θα γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια: i. Επιτυχία σε γραπτή εξέταση (βαρύτητα 60%) Η γραπτή εξέταση θα διεξάγεται από την ΕΕΥ ανά διετία, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (Υπηρεσία Εξετάσεων). Η γραπτή εξέταση θα είναι υποχρεωτική για όλους τους ενδιαφερομένους και θα περιλαμβάνει θέματα γενικών γνώσεων, συγγραφή δοκιμίου και θέματα της ειδικότητας κάθε υποψηφίου. Ένας υποψήφιος, για να δικαιούται να εγγραφεί στους Πίνακες Διορισίμων, θα πρέπει να εξασφαλίσει το 50% των μονάδων του εξεταστικού δοκιμίου. ii. Ακαδημαϊκά Προσόντα (βαρύτητα 20%) Θα δίνονται 20 μονάδες για διδακτορικό, 10 για Μάστερ και 5 για άλλο μεταπτυχιακό προσόν. iii. Προϋπηρεσία (βαρύτητα 20%) Θα δίνονται 2 μονάδες για κάθε έτος προϋπηρεσίας σε αναγνωρισμένες σχολές, με μέγιστο αριθμό μονάδων το 20. Θα δίνονται, επίσης, 2 μονάδες για κάθε έτος υπηρεσίας στην Εθνική Φρουρά. iv. Προφορική συνέντευξη στην ΕΕΥ (επιτυχής ή μη επιτυχής) Η επιτυχία των υποψηφίων στην προφορική συνέντευξη θα είναι απαραίτητη ώστε ένας υποψήφιος να δικαιούται να εγγραφεί στους Πίνακες Διορισίμων. Η ΕΕΥ θα παραπέμπει όσους απορριφθούν στην προφορική συνέντευξη, εφόσον υποβάλουν ένσταση, σε Κέντρο Αξιολόγησης, για πιο 19
ενδελεχή αξιολόγηση της καταλληλότητάς τους για το λειτούργημα του εκπαιδευτικού. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, η ΕΕΥ θα επανεξετάζει την απόφασή της. 2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΝΕΟΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Όπως προτείνεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α οι νεοεισερχόμενοι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης θα τυγχάνουν εισαγωγικής επιμόρφωσης όταν διορίζονται. Η επιμόρφωση αυτή θα στοχεύει στην ομαλή ένταξη των εκπαιδευτικών στο επάγγελμα. Την ευθύνη για την οργάνωση του προγράμματος θα έχει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σε συνεργασία με την οικεία Διεύθυνση Εκπαίδευσης και τη Διεύθυνση του κάθε σχολείου. Οι νεοεισερχόμενοι εκπαιδευτικοί θα καθοδηγούνται με οργανωμένο χρονοδιάγραμμα από το μέντορα, έναν έμπειρο εκπαιδευτικό που υπηρετεί στη σχολική τους μονάδα, στα πλαίσια διετούς προγράμματος εισαγωγικής επιμόρφωσης. Καθήκοντα μέντορα θα μπορεί να αναλαμβάνει και ο Ανώτερος Εκπαιδευτικός, μια θέση ανέλιξης που περιλαμβάνεται στο προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης (βλέπετε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ). Η λειτουργία του θεσμού του μέντορα για τους νεοεισερχόμενους εκπαιδευτικούς θα ξεκινήσει στις αρχές του 2008, με την εισαγωγή διαδικασιών επιλογής και προγραμμάτων κατάρτισης των μεντόρων. 3. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Η συστηματική επιμόρφωση των εν υπηρεσία εκπαιδευτικών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση κάθε καινοτομίας και μεταρρύθμισης που προωθείται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Είναι για τούτο βασικός άξονας του Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Παιδεία, βάσει του οποίου αναμένονται σημαντικές αλλαγές στη δομή και το περιεχόμενο της παρεχόμενης εκπαίδευσης και στην όλη λειτουργία της σχολικής μονάδας, όπως αναλύεται στη συνέχεια. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι σχετικές συζητήσεις στα Συμβούλια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης για το θέμα της ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και έχει ετοιμαστεί, σε 20