«ΜΕΘΟ ΟΣ PROJECT ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙ ΑΣ»

«ΜΕΘΟ ΟΣ PROJECT ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙ ΑΣ» Ράλλης Μιχαήλ άσκαλος, ηµοτικό Σχολείο Μακρακώµης mirallis@sch.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Πολλοί είναι αυτοί που αντιδρούν µε σκεπτικισµό απέναντι στις νέες τεχνολογίες, είτε επειδή φοβούνται για τις συνέπειές τους είτε επειδή ανησυχούν για την αποτελεσµατικότητά τους. Στη συγκεκριµένη εισήγηση παρουσιάζεται µια διαφορετική µέθοδο εκµάθησης και χρήσης των νέων τεχνολογιών συνδυαζόµενες µε παραδοσιακούς τρόπους έρευνας. Ένα project που ως εργασία το έχουν προτείνει οι µαθητές από µόνοι τους. Παρατίθενται οι σκέψεις, οι ενέργειες, και οι δυσκολίες µιας τέτοιας προσπάθειας, αναφέροντας έµµεσα κάποια επιχειρήµατα υπέρ της, µέσα από τα αποτελέσµατά της. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ: σκεπτικισµός, νέες τεχνολογίες, µέθοδος project,σκέψεις, επιχειρήµατα ΕΙΣΑΓΩΓΗ H συγκεκριµένη εργασία, έχει ως αφετηρία τις γνωστικές και κοινωνιοπολιτισµικές θεωρίες µάθησης που υποστηρίζουν ότι ο µαθητής µαθαίνει αναπροσαρµόζοντας τις νοητικές του δοµές, ανάλογα µε την αλληλεπίδραση που έχει µε το περιβάλλον του. Να διευκρινιστεί πως µε την έννοια «περιβάλλον» υποδεικνύονται όχι µόνο τα παιδιά, οι γονείς, οι δάσκαλοι και η υλικοτεχνική υποδοµή, αλλά και ο τρόπος που όλα αυτά είναι οργανωµένα. Η γνώση δε µεταβιβάζεται στο µαθητή, αλλά τη δηµιουργεί µόνος του, δρώντας σε ορισµένα κοινωνικά και πολιτισµικά πλαίσια (Ε.Α.Ι.Τ.Υ.,2008). Μέθοδος project για την εκπαιδευτική διαδικασία σηµαίνει ένας τρόπος οµαδικής εργασίας, στην οποία συµµετέχουν αποφασιστικά όλα τα µέλη της σχολικής τάξης. Eίναι µια ανοιχτή διαδικασία µάθησης, κατά την οποία τα όρια και οι διαδικασίες της δεν είναι αυστηρά καθορισµένες. Εξελίσσεται ανάλογα µε την εκάστοτε κατάσταση και τα ενδιαφέροντα των συµµετεχόντων. Συµµετέχουν όλοι, αλλά και η ίδια η διδασκαλία διαµορφώνεται και αξιολογείται από όλους. εν έχει τόσο µεγάλη σηµασία το τελικό αποτέλεσµα, αλλά ο δρόµος, οι εµπειρίες που αποκτά κανείς προς τον αρχικό του στόχο. Γιατί µέσα από τις διάφορες καταστάσεις, τις εµπειρίες και τις προσπάθειες επίλυσης προβληµάτων, που φυσικό είναι να βρεθούν στην πορεία, πηγάζει τελικά η µόρφωση και η απόκτηση δεξιοτήτων. Σηµασία δεν έχει µόνο το τι, αλλά ίσως περισσότερο και το πώς. Ο ρόλος του δασκάλου για την επιτυχία ενός project δεν είναι να στέκεται ως ο κυρίαρχος της τάξης, αλλά να καθοδηγεί, να επεµβαίνει µόνο όταν τον χρειάζονται και να συµµετέχει στην οµάδα ως ίσος προς ίσον(frey,1986). Ίσως αυτό που αναζητούν οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί είναι η µετάδοση ενός ευρύτατου φάσµατος γνώσεων, πληροφοριών, δεξιοτήτων στους µαθητές τους µε τον πιο εύκολο και σύντοµο δρόµο. Για να είναι βέβαια εύκολος αυτός ο δρόµος µάθησης, πρέπει να είναι ταυτόχρονα και αρεστός από τα παιδιά, ώστε να ενεργοποιούνται εσωτερικά κίνητρα µάθησης, να εξακολουθούν να επενεργούν και µετά το σχολείο και η µάθηση να είναι διαρκέστερη(καψάλης,1995). Αυτά τα εσωτερικά κίνητρα µάθησης γεννιούνται και ευδοκιµούν σε ένα περιβάλλον στο οποίο δάσκαλος και µαθητής αναγνωρίζει ο ένας τη σηµασία του άλλου, αλλά και τη σηµασία της διδασκαλίας και της µάθησης. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων χρησιµοποιείται συχνά η µέθοδος project, κατά την οποία οι µαθητές όλοι µαζί, συνεργατικά, αλλά και ατοµικά επιδιώκουν το τελικό συνολικό αποτέλεσµα(kασαπίδη,2011). Αυτά τα χαρακτηριστικά της µεθόδου project είναι που τη κάνουν απόλυτα συµβατή για τη συνεργασία µε τον Η/Υ, που µε τη σειρά του συντελεί στην αύξηση συµµετοχής της πλειοψηφίας των µαθητών, µειώνοντας τις πιθανότητες περιθωριοποίησης ή συνεχούς επαγρύπνησης και καταστολής αυτών που δε συµµετέχουν και έχουν την τάση να παρενοχλούν ή να µένουν πίσω(ράπτης, Αρ. & Ράπτη, Αθ.,1996). Η δηµιουργία εφηµερίδας από µεριάς των παιδιών είναι κάτι που σίγουρα τα ελκύει και τα γοητεύει, ως µια νέα και ενδιαφέρουσα διαδικασία. Βέβαια, η φύση και µόνο του συγκεκριµένου project δεν το επιτρέπει να ενταχθεί σε µια συγκεκριµένη ενότητα κάποιου γνωστικού αντικειµένου. Ταυτόχρονα, η Κ. Γλέζου & Ν. Τζιµόπουλος (Επιµ.), Πρακτικά Εργασιών 6 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη», σ. 1-5 Σύρος, 6-8 Μαΐου 2011

2 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ σχεδόν χωρίς σύνορα θεµατική αυτής της εργασίας είναι που το κάνει ιδανικό για την επίτευξη στόχων, όχι µόνο γνωστικών, αλλά και ανώτερων στόχων: συναισθηµατικών και ψυχοκοινωνικών. ΣΚΟΠΟΙ Οι σκοποί που καταρτίζονται από την αρχή δεν είναι στάσιµοι, αλλά έχουν µια δυναµική που τους εξελίσσει ή τους εµπλουτίζει ανάλογα µε τις ικανότητες ή τις επιθυµίες των µαθητών. Μεγάλη βαρύτητα δίνεται στην κοινωνικοποίηση µέσω της κοινωνικής δράσης των παιδιών, ως ενεργά µέλη του σχολείου και της πόλης τους γενικότερα, αλλά και λόγω του χαρακτήρα της εργασίας ( µια εφηµερίδα δεν είναι δυνατό να ασχολείται µε θέµατα µακρινά από τον τόπο για τον οποίο προορίζεται). Παράλληλα µε την ανάπτυξη της κοινωνικοποίησης των µαθητών δίνεται µεγάλο βάρος στην ανάπτυξη της αυτονοµίας, ώριµης συµπεριφοράς και του αισθήµατος της ευθύνης. Οι µαθητές πρέπει να κατανοήσουν πως είναι υπεύθυνοι για το αποτέλεσµα της εργασίας τους και πως η γενικότερη επιτυχία τους εξαρτάται από τους ίδιους. Αν δε στηρίζονται στις δικές τους δυνατότητες, ενδεχοµένως να µην έχουν το επιθυµητό αποτέλεσµα. Το περιεχόµενο της εφηµερίδας είναι κάτι που προβληµατίζει ιδιαίτερα. Σε πρώτο επίπεδο, η µετάδοση σχολικής ύλης και γνώσης διεκδικεί ένα σηµαντικό µέρισµα στις προσπάθειες των µαθητών σε πολλά στάδια και µε πολλές µορφές. Άλλωστε, οποιαδήποτε δράση δεν µπορεί να είναι αποκοµµένη από τη σχολική ύλη. Για παράδειγµα, η διδασκαλία κανόνων ενός σωστού γραπτού φαντάζουν διαχρονικοί, καθώς εµφανίζονται σε κάθε σχεδόν περίσταση. Σε δεύτερο επίπεδο η παροχή πληροφοριών που δεν έχουν άµεση σχέση µε την ύλη των µαθηµάτων και o εµπλουτισµός γνώσεων, όπως λογοτεχνία-ποίηση αλλά και η ανάπτυξη της φαντασίας τους, είναι ένα κοµµάτι που αποδίδεται µια ξεχωριστή σηµασία. Τέλος και σε άµεση σχέση µε το προηγούµενο, ιδιαίτερα σηµαντική είναι η ενηµέρωση των παιδιών σχετικά µε τους κινδύνους του διαδικτύου και τρόποι αντιµετώπισής τους, αλλά και εκµάθηση κανόνων για τη σωστή διαχείριση των πληροφοριών του. ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΣΚΟΠΩΝ Για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών, γράφουν για σχολικά-τοπικά προβλήµατα, παίρνουν συνεντεύξεις από µέλη της τοπικής κοινωνίας και διενεργούνται δηµοσκοπήσεις µε όσο γίνεται µεγαλύτερο αριθµό ερωτηθέντων(υπολογίζεται ότι ρωτήθηκαν 134 οικογένειες, αριθµός που αναλογεί περίπου στο ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσµού της πόλης τους και που αυξήθηκε επιπλέον κατά την διάθεση των τευχών). Στην αρχή, πρέπει να συνδεθεί έστω και λίγο το µάθηµα µε τις εργασίες, τουλάχιστον ως ένας άµεσος, γρήγορος και εύκολος τρόπος ανεύρεσης θεµάτων. Θέµατα δύσκολα και όχι τόσο αγαπητά όπως η ποίηση και η λογοτεχνία, βρίσκουν µεγάλη απήχηση µέσα στις σελίδες της εφηµερίδας, και θεωρείται καλή πρόφαση για την ανάπτυξη της δηµιουργικής τους φαντασίας, δηµιουργώντας δικά τους ποιήµατα και παραµύθια. Μπορεί να υπάρξουν και άρθρα που δεν έχουν καµία σχέση µε τη διδακτέα ύλη, αλλά περισσότερο ως απόρροια των προσωπικών τους ενδιαφερόντων και ασχολιών. ίνονται κάποιες ιδέες ως µια πρώτη αρχή :π.χ. Νέα σχολείου, αθλητικά, κριτικές σχετικά µε µία ταινία, σειρά, τραγούδι-εµπεριστατωµένη, γκάλοπ-έρευνες, σταυρόλεξα-σπαζοκεφαλιές, ηµιουργία κόµικ-ποιηµάτων,στήλη συµβουλών, να αφιερώσουν ένα άρθρο σε κάποιον που έκανε κάτι σηµαντικό τον τελευταίο καιρό και να χρησιµοποιήσουν φωτογραφίες που έχουν πάρει οι ίδιοι. Και φυσικά τοπικά ή επίκαιρα νέα της περιοχής. Πολλές φορές απορίες παιδιών αποτελούν την αφορµή για την αναζήτηση πληροφοριών τόσο µέσα από το διαδίκτυο, όσο και σε εγκυκλοπαίδειες από τα παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικά µέσα. Μία ευκαιρία που ενισχύεται σε στιγµές που ο αριθµός των παιδιών που δεν κατανοούν κάτι είναι µεγάλος και φαίνεται πως τους ενδιαφέρει. Έτσι, από µόνοι τους ανακαλύπτουν και δηµιουργούν τη γνώση τους αλληλεπιδρώντας µε αυτήν, ενεργητικά πλέον και όχι παθητικά. Επίσης, η επιθυµία τους να βελτιώσουν το τελικό αποτέλεσµα των θεµάτων αποτελεί το ιδανικό έδαφος για την εκµάθηση βασικών κανόνων γραπτού λόγου. Κανόνες που σταµατούν να λειτουργούν ψυχαναγκαστικά, αλλά η πιστή εφαρµογή τους βγαίνει αβίαστα και φυσικά. Αυτά που γράφουν δεν είναι απλώς µια έκθεση γραπτού λόγου για το δάσκαλο και το βαθµό, αλλά αντικατοπτρίζουν τον εαυτό τους που πρέπει να τον ντύσουν και να τον παρουσιάσουν όσο γίνεται πιο ωραίο. Το αποτέλεσµα πρέπει να είναι παρόµοιο µε αυτό της παραγωγής γραπτού λόγου δίνοντας βαρύτητα σε βασικές αρχές παραγραφοποίησης, σύνταξης, σωστής ορθογραφίας(δηµιουργία εσωτερικών κινήτρων). www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 3 Όλες οι παραπάνω ενέργειες είναι ενταγµένες σε ένα πλαίσιο διδασκαλίας που επιβάλλει την ανακαλυπτική µέθοδο και µεταβάλλει το µαθητή από παθητικό δέκτη σε ενεργητικό άτοµο. Σε µια φιλοσοφία διδασκαλίας που θέλει να πετύχει συγκεκριµένες αλλαγές: στον τρόπο διδασκαλίας από δασκαλοκεντρικό σε µαθητοκεντρικό, στην κατανόηση και αναγνώριση πως δεν είναι απαραίτητο όλοι να µαθαίνουν ίδια πράγµατα, µε τον ίδιο τρόπο(ε.α.ι.τ.υ.,2008). ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ PROJECT Η διαδικασία υλοποίησης της εφηµερίδας θα µπορούσε να παροµοιαστεί µε αυτό της µεθόδου project ή πιο σωστά να βασιστεί πάνω σε αυτή. Πριν όµως αρχίσει η υλοποίησή του πρέπει να γίνει η κατάλληλη προετοιµασία, ώστε να προβλεφθούν και να αντιµετωπιστούν όσα περισσότερα εµπόδια ή δυσκολίες. υσκολίες που ενδεχοµένως να προκύψουν τόσο από το σχολικό, όσο και από το οικογενειακό περιβάλλον. Γι αυτό το λόγο ενηµερώνονται όλοι για το σκοπό µιας τέτοιας δράσης, τις δραστηριότητες που λάµβαναν µέρος και τους ζητείται η βοήθειά τους σε όλους τους τοµείς. Σε αυτό το σηµείο ίσως πρέπει να διευκρινιστεί πως οι φάσεις υλοποίησης χρησιµοποιούνται σε κάθε τεύχος χωριστά. Κάθε τεύχος δηλαδή, αποτελεί και ένα διαφορετικό project, όµως µόνο όσον αφορά τον περιεχόµενό του. Οι γενικοί στόχοι έχουν εφαρµογή σε κάθε τεύχος, δρώντας ανατροφοδοτικά αλλά και συµπληρωµατικά στις προηγούµενες γνώσεις και δεξιότητες. Θέλοντας να συνδεθεί το ένα τεύχος µε το άλλο, αλλά και να υπάρξει µια εξέλιξη στο τελικό αποτέλεσµα υπάρχουν οι συνεδρίες κατά τις οποίες συζητούνται και αναλύονται θέµατα που έχουν γενική εφαρµογή σε όλη τη διαδικασία. Η χρήση του σκίτσου, των χρωµάτων και της εικόνας είναι κάτι που απασχολεί από την αρχή, καθώς και η σειρά των άρθρων-ποιο µπαίνει πρώτο ποιο τελευταίο. Τελικά, πρώτα άρθρα είναι αυτά που ασχολούνται µε τα σχολικά-τοπικά, στις µεσαίες αυτά που ενδεχοµένως ενδιαφέρουν περισσότερο και στις τελευταίες, γενικές γνώσεις έρευνας µαζί µε ανέκδοτα και γρίφους. Επίσης, ενώ το χρώµα σε όλες τις σελίδες κρινόταν αναγκαίο επειδή θα προσέλκυε περισσότερους αναγνώστες, το κόστος που προέκυπτε το έκανε σχεδόν απαγορευτικό. Για αυτό το λόγο οι έγχρωµες σελίδες περιορίζονται µόνο στο εξώφυλλο (όπως εµφανίζεται στην εικόνα 2), οπισθόφυλλο και το «κεντρικό σαλόνι», δηλ. το κέντρο της εφηµερίδας και ο αριθµός των σελίδων δεν ξεπερνά τις 12. Εικόνα 1: Οµαδικό εξώφυλλο και εξώφυλλο Χριστουγέννων 1 η Φάση υλοποίησης project: Πρωτοβουλία-προβληµατισµός-επιλογή θέµατος Εδώ πρέπει να υπενθυµιστεί πως την πρωτοβουλία για αυτήν την προσπάθεια την είχαν οι ίδιοι οι µαθητές από µόνοι τους. Tο project δηλαδή έχει ήδη αρχίσει, χωρίς όµως να υπάρχει ακόµη στη σκέψη κανενός. ουλειά του δασκάλου είναι να το προσαρµόσει στη φιλοσοφία και τις αρχές της µεθόδου. Συνεπώς, η πρώτη φάση ενός σχεδίου project που περιλαµβάνει την πρωτοβουλία, τον προβληµατισµό και την επιλογή του θέµατος έχει σχεδόν συντελεστεί µε έναν εντελώς αυθόρµητο τρόπο µέσα από την επιθυµία των µαθητών. Αµέσως γίνεται κατανοητό πως το σχέδιο ξεκινάει µε τον καλύτερο τρόπο και µέσα στο πνεύµα της αυτενέργειας των µαθητών, µε το δάσκαλο να περιορίζεται µόνο στον υποβοηθητικό ρόλο του. 2 η Φάση υλοποίησης project: σχεδιασµός-προγραµµατισµός ( χρόνος: 2 διδακτικές ώρες) Η δεύτερη φάση περιλαµβάνει το σχεδιασµό υλοποίησης του project. Σε αυτή τη φάση γίνεται µια ανταλλαγή απόψεων όσον αφορά τη διαµόρφωση του πλαισίου δράσης των µελών. Οι µαθητές χωρίζονται σε οµάδες, µε αρχικό κριτήριο τις ικανότητες και δυνατότητες των µαθητών, φροντίζοντας www.epyna.eu

4 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ να αποφευχθεί η κατηγοριοποίηση σε «καλούς και κακούς» και επιλέγουν τα άρθρα τους. Η πρόσβαση στη γνώση είτε είναι ηλεκτρονική είτε σε έντυπη µορφή αποτελεί ένα δεύτερο κριτήριο, δηµιουργώντας µικτές οµάδες µε παιδιά που είχαν πρόσβαση και στις δυο. Έτσι και µέσα από τις οµαδικές συγκεντρώσεις σε σπίτια, µπορούν όλοι να αποκτήσουν επαφή µε έναν τοµέα που λόγω οικονοµικών δυσχερειών δεν είναι τόσο κοντινός. Η κάθε οµάδα είναι υπεύθυνη για τον καταµερισµό των εργασιών και των ρόλων της, ενώ ο προσδιορισµός χρόνου παράδοσης είναι περισσότερο υπόθεση όλης της τάξης, καθώς πρέπει να παρουσιαστεί ένα συλλογικό αποτέλεσµα και να συνυπολογιστούν οι δυσκολίες όλων των οµάδων. 3 η Φάση υλοποίησης project: διεξαγωγή-πραγµατοποίηση δραστηριοτήτων (χρόνος: 7-14ηµέρες) Στην τρίτη φάση οι οµάδες προχωρούν στην πραγµατοποίηση των δραστηριοτήτων τους, όπως τις έχουν προγραµµατίσει και σχεδιάσει. Κάθε οµάδα και κάθε µέλος της χωριστά είναι υπεύθυνο για τη συγκέντρωση, την επεξεργασία και τη σύνθεση των επιµέρους δράσεων και την παραγωγή του τελικού προϊόντος. Η αναζήτηση πληροφοριών είναι περισσότερο ατοµική υπόθεση (εκτός σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει η δυνατότητα, οπότε και γίνεται συνολικά ), ενώ η διόρθωση και η σύνταξη γίνεται αρχικά µέσα στους κόλπους της οµάδας. Αυτή η φάση είναι η ευκαιρία να διορθώσουν µόνοι τους και µε τη βοήθεια των συµµαθητών τους, λάθη στο γραπτό λόγο, υλοποιώντας τους κανόνες που ήδη γνωρίζουν αλλά δεν εφαρµόζουν. Οι συγκεντρώσεις σε σπίτια για το τελικό αποτέλεσµα των εργασιών τους, αποτελούν κυρίαρχο στοιχείο σε όλη τη διάρκεια της συγκεκριµένης φάσης. Αυτό το στάδιο αποτελεί το πιο µεγάλο σε χρονική διάρκεια, αλλά είναι ίσως το πιο σηµαντικό για την ανάπτυξη της οµαδικότητας και συνοχής τους, καθώς οι δραστηριότητές τους επεκτείνονται και εκτός σχολείου. 4 η Φάση υλοποίησης project: παρουσίαση-αξιολόγηση ( χρόνος: 2διδακτικές ώρες) Στην τέταρτη φάση παρουσιάζονται οι εργασίες µπροστά σε όλη την τάξη µέσω διαδραστικού πίνακα και από τον υπεύθυνο παρουσίασης που έχει ορίσει η κάθε οµάδα και γίνεται η αξιολόγηση όχι µόνο αυτών, αλλά και όλης της διαδικασίας. Αν δηλαδή ο τρόπος που εργάστηκαν είχε αποτέλεσµα, αν υπήρχε πιο εύκολος τρόπος, αν η συµβολή όλων των οµάδων και του κάθε µέλους ήταν αυτή που έπρεπε. Αναφέρονται τα ατοµικά λάθη από το σύνολο της τάξης αλλά και µε το ρόλο του καθοδηγητή δασκάλου να παρουσιάζεται σε αυτή τη φάση, βοηθώντας και εξηγώντας πιο συστηµατικά σε όλη την τάξη. Μετά από τη 4 η φάση και αν δε χρειάζονται διορθώσεις, το τεύχος είναι έτοιµο για εκτύπωση. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. Από την αρχή κρίνεται απαραίτητος ο ρόλος των ηλεκτρονικών µέσων ώστε οι περισσότεροι στόχοι να έχουν επιτυχία. Ακολουθώντας το ολιστικό µοντέλο που προσπαθεί να εντάξει τις Τ.Π.Ε. µέσα σε όλα τα µαθήµατα, στο πλαίσιο µιας ολιστικής διαθεµατικής προσέγγισης της µάθησης, γίνεται προσπάθεια να ενσωµατωθεί η διδασκαλία και χρήση του Η/Υ σε όλη τη διαδικασία, θέλοντας να αποφευχθεί η παρανόηση πως η διδασκαλία της πληροφορικής αποτελεί το βασικό αντικείµενο. Κάποιες στιγµές είναι αναγκαίες οι οποιεσδήποτε διευκρινίσεις ή και η διδασκαλία κάποιων λογισµικών, ώστε να προχωρήσει το project. Απαραίτητα λογισµικά είναι το word που αποτελεί το εισαγωγικό µέρος στη χρήση του υπολογιστή, καθώς και το publisher ως η προϋπόθεση ώστε τα παιδιά να προχωρήσουν στην δηµιουργία της εφηµερίδας από µόνοι τους σε όλα τα στάδια. Να διευκρινιστεί πως αυτά τα λογισµικά δεν αναλύονται µέχρι την τελευταία λεπτοµέρεια για δύο λόγους: επειδή η εργασία δεν είναι σπουδή στους υπολογιστές και κυρίως επειδή κάποια µέρη των λογισµικών δεν κρίνονται ως απαραίτητα. Μεγάλη βοήθεια παρέχει το διαδίκτυο, όπου τα παιδιά βρίσκουν τις περισσότερες πληροφορίες καθόλη τη διάρκεια. Επίσης και πιο σηµαντικό, εκµεταλλεύεται η ευκαιρία για να θεσπιστούν κάποιοι κανόνες όσον αφορά τη λειτουργία και τη χρήση του διαδικτύου, τονίζοντας σε κάθε περίπτωση πως αποτελεί ένα καλό µέσο προσέγγισης της γνώσης και όχι µόνο εργαλείο παιχνιδιού. ίνονται και εξηγούνται στα παιδιά κάποιοι κανόνες αναζήτησης και επεξεργασίας πληροφοριών µε έµφαση στην απαγόρευση της αντιγραφής και στη διασταύρωση στοιχείων, τουλάχιστον από 3 διαφορετικές ιστοσελίδες. Γι αυτό το λόγο όλες οι ιστοσελίδες θεωρούνται µη έγκυρες επιµένοντας σε κάποιες βασικές αρχές αξιολόγησης ιστοσελίδων, καθώς και να µπορούν να αναγνωρίζουν και να αποφεύγουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην απεραντοσύνη του διαδικτύου. Η ηλεκτρονική αλληλογραφία χρησιµοποιείται σε ένα µεγάλο βαθµό για την επικοινωνία µεταξύ µελών και τη διακίνηση υλικού και πληροφοριών. ηµιουργείται blog για πιο άµεση και σύγχρονη επαφή µεταξύ των µελών της οµάδας, όλης της τάξης αλλά και για να υπάρχει η δυνατότητα να δοθούν www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 5 οδηγίες και βοήθεια σε εµπόδια που παρουσιάζονται σε ώρες εργασιών εκτός σχολείου. Έτσι, η διαδικασία δεν περιορίζεται µόνο στις σχολικές ώρες αλλά και όλες τις υπόλοιπες της ηµέρας, δηµιουργώντας ταυτόχρονα πιο ισχυρούς δεσµούς ανάµεσα στα µέλη της οµάδας. Επίσης, µέσα από το blog υπάρχει η δυνατότητα για µία πρώτη έκθεση των αποτελεσµάτων των εργασιών, ως προποµπός της διαδικασίας της αξιολόγησης. ηλαδή, βλέποντας τα πρώτα αποτελέσµατα των συµµαθητών τους, να κάνουν κάποιες σκέψεις για την αξιολόγηση που θα επακολουθήσει στο σχολείο, περιορίζοντας σηµαντικά το χρόνο που θα αφιερωνόταν για αυτή τη δουλειά. Βέβαια, ένα blog δεν είναι µονοδιάστατο παρέχοντας µόνο γνώσεις και έχοντας διδακτικό χαρακτήρα, αλλά µπορεί να περιλαµβάνει οτιδήποτε υπάρχει µέσα στα πλαίσια της κοινωνικής δραστηριότητας των µελών του, τις ανησυχίες τους, τις δραστηριότητες τους, δίνοντας παράλληλα και έναν επιπλέον ψυχαγωγικό χαρακτήρα, δηµοσιεύοντας ανέκδοτα, αστεία, γρίφους. Ίσως το τελευταίο να αποτελεί το καίριο σηµείο, η χειροπιαστή απόδειξη προς τους µαθητές πως το τρίπτυχο δάσκαλος- µαθητές-γνώση δεν είναι δεσµευµένο από παραδοσιακές δασκαλοκεντρικές τακτικές. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η προσπάθεια ενσωµάτωσης του Η/Υ στη εκπαιδευτική διαδικασία έχει δηµιουργήσει κάποια µοντέλα όπως αυτό του µεθοδολογικού πολυµορφισµού όπου συνυπάρχουν µε τις κλασικές διδακτικές προσεγγίσεις και την επιλογή της πιο κατάλληλης µεθόδου κατά περίπτωση. Εκτός από αυτό, υπάρχει το προοδευτικό µοντέλο ενσωµάτωσης που προβλέπει αλλαγές στη διδακτική µεθοδολογία και το ρόλο του εκπαιδευτικού(μητροπούλου,2011). Οι ενέργειες και όλες οι δραστηριότητες πραγµατοποιούνται µε αφετηρία τις παραπάνω θεωρίες, έχοντας και πολλά κοινά στοιχεία µε τη µέθοδο project. Σε όλες τις προσπάθειες χρησιµοποιώντας τις Τ.Π.Ε. διαπιστώνονται κοινά σηµεία µε τη µέθοδο project όσον αφορά τις δράσεις και τους στόχους του µαθητή: να επεξεργασθεί τις πληροφορίες που συνέλεξε, να τις οργανώσει και να τις αποθηκεύσει να διαχειριστεί τα δεδοµένα να λύσει προβλήµατα - κυρίως όµως - να «µάθει πώς να µαθαίνει» και να είναι «ενεργητικός δοµητής της γνώσης του» Συνοψίζοντας, ο Η/Υ χρησιµοποιήθηκε ως: εποπτικό µέσο διδασκαλίας, επικοινωνιακό µέσο, µέσο αναζήτησης πληροφοριών, γνωστικό-διερευνητικό εργαλείο και εργαλείο συνεργατικής µάθησης Υπήρχαν σε όλη τη διαδικασία προβλήµατα που καθυστερούσαν ή δυσχέραιναν την πρόοδο. Το πιο σηµαντικό ήταν η έλλειψη ηλεκτρονικών υπολογιστών και internet σε µερικά παιδιά. Κάποια άλλα όχι µόνο δεν είχαν εγκυκλοπαίδειες, αλλά ούτε ήξεραν τι σηµαίνει η λέξη! Γι αυτό το λόγο τους δίνονταν θέµατα που δεν είχαν να κάνουν µε έρευνα από πηγές και όπου αυτό δεν ήταν εφικτό, αξιοποιήθηκε η αίθουσα υπολογιστών του σχολείου και ο υπολογιστής της τάξης, στον οποίο τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να βρουν τις πληροφορίες µέσα από το διαδίκτυο σε καθορισµένες ώρες κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του σχολείου. Γεγονός που όπως ήταν φυσικό, αύξανε τον ήδη αυξηµένο χρόνο που απαιτούσε το πρόγραµµα και δηµιουργούσε ένα ιδιαίτερο πρόβληµα, δύσκολο να προβλεφθεί όσο προσεκτικά και να είχε σχεδιαστεί. Ίσως ένας επιπλέον λόγος που συνέβαινε αυτό ήταν πως η διαδικασία ήταν κάτι καινούριο για τους µαθητές και έπρεπε να εξασκηθούν µέχρι να τη συνηθίσουν. Τον περιορισµό του προβλήµατος (όχι όµως την επίλυση του) επαρκούς χρόνου την έδινε κατά ένα µεγάλο βαθµό το ιστολόγιο και η ηλεκτρονική αλληλογραφία που δηµιούργησαν κανάλια ασύγχρονης διδασκαλίας, βοηθώντας κατά πολύ το τελικό αποτέλεσµα, όπως εξηγήθηκε παραπάνω. Μέσα από το πρόγραµµα διαπιστώθηκαν σηµαντικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. ηµιουργήθηκε µεγάλο ενδιαφέρον στα παιδιά για τις εργασίες τους, µεγαλύτερη πρωτοβουλία, ανεξαρτησία και αναπτύχθηκε ιδιαίτερα το οµαδικό πνεύµα. Οι µαθητές έδειχναν προθυµία για συνεργασία, χρησιµοποιούσαν τα διάφορα αντικείµενα οµαδικά, ενώ πολλές φορές αναφέρονταν στην οµάδα τους και επαινούσαν τους συµµαθητές τους. Ίσως το πιο ενδιαφέρον που µπορεί να πει κανείς ως αποτέλεσµα της διαδικασίας, ήταν η ενεργητική συµµετοχή µαθητών που στην καθηµερινότητα του σχολείου δε συµµετείχαν σχεδόν καθόλου. Κάποιοι µαθητές δηλαδή που ήταν εντελώς αδιάφοροι για το σχολείο, όχι µόνο έδειξαν έντονο ενδιαφέρον να συµµετάσχουν στη δηµιουργία εφηµερίδας, αλλά υιοθέτησαν αυτή τη θετική στάση και την επέκτειναν και στα µαθήµατα του σχολείου, παρουσιάζοντας βελτίωση στις επιδόσεις τους. Ενώ www.epyna.eu

6 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ πριν την εφαρµογή του προγράµµατος υπήρχε µια τυπική τάξη, όπου υπήρχαν οι άριστοι, οι µέτριοι και οι χαµηλών επιδόσεων µαθητές, τώρα εµφανίστηκε µία δεύτερη τάξη µέσα στην πρώτη. Αυτή η δεύτερη τάξη διέφερε πολύ από την πρώτη: οι µαθητές που πρωτοστατούσαν σε αυτή τη δεύτερη τάξη κατά κανόνα δεν ήταν οι καλύτεροι µαθητές της πρώτης, ενώ ο µέσος όρος επιδόσεων ήταν πολύ πιο ανεβασµένος. Είναι πολύ ενδιαφέρον για ένα δάσκαλο να µπαίνει σε µια τάξη και να βλέπει όχι µόνο 23 µαθητές που έχει, αλλά 46! Τον βοηθάει να εκτιµήσει το κάθε παιδί χωριστά, ως πολυδιάστατες προσωπικότητες. Τελειώνοντας, φάνηκε πως κάποιοι µαθητές αναζητούσαν ένα περιβάλλον στη σχολική δράση µέσα από το οποίο θα µπορούσαν να αναδείξουν τα προτερήµατά τους, για τα οποία ίσως να µην υπάρχει χώρος στα πλαίσια της διδακτικής ύλης. Εκτός από την ελευθερία που ένιωσαν µέσα από το δηµιούργηµά τους, αισθάνονταν πραγµατικά υπερήφανοι που τα κατάφεραν µόνοι τους, µε ελάχιστη βοήθεια. Το βέβαιο είναι πως το συγκεκριµένο σχέδιο αποτελεί µια πολύ καλή µέθοδο, ώστε µαθητές αδύναµοι, διστακτικοί και µε άλλα ενδιαφέροντα να αποκτήσουν υψηλή αυτοεκτίµηση και να δουν τον εαυτό τους ίσο µε τους άλλους. Έναν στόχο που απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια από το δάσκαλο, και ίσως να έχει περισσότερη αξία από την επίτευξη οποιουδήποτε γνωστικού στόχου. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Όπως αναφέρθηκε στην αρχή και όπως ήταν αναµενόµενο, η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί, µε κάποιους στόχους να µην έχουν επιτευχθεί ακόµη. Συνεχίζεται όµως ακόµη και οι λόγοι που συµβαίνει αυτό να είναι πολλοί, ένας ίσως ο πιο σηµαντικός: η όρεξη των περισσότερων µαθητών να υπάρξει συνέχεια στην προσπάθειά τους, ώστε να γίνει ακόµη καλύτερη. Τα παραπάνω οδηγούν στο συµπέρασµα πως η διαδικασία της δηµιουργίας µιας σχολικής εφηµερίδας, αποτελεί ένα πολύ καλό πεδίο ανάπτυξης διάφορων δραστηριοτήτων µε έµµεσο τρόπο. Τα παιδιά µαθαίνουν πράγµατα, χωρίς να συνειδητοποιούν πως έχουν εµπλακεί σε µια διδακτική διαδικασία. Αυτό κρατά αµείωτο το ενδιαφέρον τους σε κάθε στάδιο, κάνοντας την εργασία τους ευχάριστη, αλλά και την επίτευξη των στόχων εξαιρετικά εύκολα. Τέλος, η µορφή όλης της διαδικασίας εξασφαλίζει µία ανοιχτή και αυτόνοµη διδασκαλία, αποτελώντας µικρογραφία ενός ανοιχτού Αναλυτικού Προγράµµατος. Ο δάσκαλος προσφέρει εναλλακτικές εµπειρίες µάθησης στους µαθητές του, έχοντας τους στόχους του ανοιχτούς και µεταβαλλόµενους και όχι περιορισµένους όπως συµβαίνει σήµερα, γεγονός που ολοένα και περισσότερο αµφισβητείται. Η οργάνωση της διδασκαλίας, τα µέσα που χρησιµοποιεί διαφέρουν και η επίτευξη των στόχων από µαθητή σε µαθητή διαφοροποιείται(βρεττός, Γ. & Καψάλης, Αχ.,1994). Το µόνο που αρχικά χρειάζεται είναι η βούληση του εκπαιδευτικού να εµπιστευτεί τακτικές και θεωρίες που εφαρµόζονταν παλιότερα και να καταφέρει να τις µεταφέρει στη σύγχρονη εποχή του. Είναι µία πρακτική που συνδυαζόµενη µε τις νέες τεχνολογίες και µε πολύ καλό σχεδιασµό, µπορεί να δώσει θεαµατικά αποτελέσµατα στη ζωή µιας τυπικής τάξης, ΑΝΑΦΟΡΕΣ Βρεττός, Γ. & Καψάλης, Αχ.(1994). Αναλυτικά Προγράµµατα, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Art of Text,σσ.19-24 Ε.Α.Ι.Τ.Υ.(2008). Επιµορφωτικό υλικό Για Την Επιµόρφωση Των Εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιµόρφωσης-Τεύχος 1,Γενικό Μέρος. Kασαπίδη, Μ.(2011) Η Μέθοδος Project, Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2011 από τη διεύθυνση http://www.interedkids.gr/edirdocuments/project.pdf Καψάλη, Αχ. (1995). Παιδαγωγική Ψυχολογία, Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, σσ. 357-361 Κόµης, Β. (2004). Εισαγωγή στις Εφαρµογές των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση, Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου από τη διεύθυνση http://hermes.di.uoa.gr/pake/enotita1_5.ppt Μητροπούλου, Β.(2011). Μοντέλα Ένταξης Η/Υ στη διδακτική πράξη, Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2011 από τη διεύθυνση http://users.auth.gr/~mitro/7%20lesson.ppt Ράπτης, Αρ. & Ράπτη, Αθ. (1996). Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση-παιδαγωγική προσέγγιση, Αθήνα: Εκδόσεις Συµεών,σσ.86-91 Karl, Frey (1986). Η «Μέθοδος Project»-Μια µορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο ως θεωρία και πράξη(µετ.κλεονίκη Μάλλιου),Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη,σσ.7-84. www.e-diktyo.eu