ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής"

Πηρω Γούσιος
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής Διδακτική προσέγγιση με τη χρήση των ΤΠΕ στο μάθημα της Ιστορίας Β Λυκείου» Μαυρογιάννη Άρια (Αριστέα) Φιλόλογος Μ.Α ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η συγκεκριμένη αναστοχαστική διδακτική πρόταση αφορά στην προσπάθεια εμπέδωσης και επανάληψης της ετήσιας διδαχθείσας ύλης από το σχολικό εγχειρίδιο «Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου », της Β Λυκείου, ΟΕΔΒ, και προϋποθέτει τη διεξαγωγή της διδασκαλίας σε εργαστήριο Πληροφορικής ή σε άλλο κατάλληλα εξοπλισμένο και διαμορφωμένο χώρο (με Η/Υ και προτζέκτορα). Η διδακτική πρόταση υπολογίζεται σε 4 διδακτικές ώρες. Στη διάρκεια του σχολικού έτους οι μαθητές είχαν ήδη εξοικειωθεί με την απόπειρα να προσεγγίσουμε «διαφορετικά» την ύλη αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του καθενός με ατομικές ή ομαδικές (2 ατόμων) εργασίες powerpoint. Κατά κανόνα η διδασκαλία της ιστορίας πραγματωνόταν σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο με χρήση ιστορικών χαρτών και προτζέκτορα για την παράλληλη προβολή των αντίστοιχων με την εκάστοτε διδακτική ενότητα ψηφιακών μαθητικών εργασιών. Η ιδέα για τη συγκεκριμένη διδακτική πρόταση προέκυψε όταν στην αρχή του σχολικού έτους μία μαθήτρια της Β Λυκείου εκδήλωσε το ενδιαφέρον να αναλάβει εργασία σχετική με τη μουσική της περιόδου. Στην πορεία η εργασία μετατράπηκε σε μια προσπάθεια να ερευνήσουμε και να οργανώσουμε παράλληλα με τη διδακτέα ύλη μια σειρά από ιστορικούς χάρτες και κατόπιν να επενδύσουμε μουσικά όλους αυτούς τους αιώνες με τα πιο αντιπροσωπευτικά μουσικά έργα, αρχικά εκκλησιαστικά και μετέπειτα κοσμικά. Πρέπει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση στηρίχθηκε στην πράξη σε διδασκαλία που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της προειδοποιημένης επανάληψης κατά το προηγούμενο σχολικό έτος, , στο 2 ο ΓΕΛ Ηρακλείου και συγκεκριμένα αφού είχε ήδη γίνει μια διδακτική ώρα μετά τις διακοπές του Πάσχα προκειμένου να προετοιμαστούν οι μαθητές με υποδείξεις της διδάσκουσας. Για την 1

2 διευκόλυνση της διαδικασίας η επανάληψη πραγματοποιήθηκε σε δύο δίωρες διδασκαλίες που εξασφαλίστηκαν με εσωτερική αλλαγή του προγράμματος. Οι μαθητές είχαν ενημερωθεί ότι θα ακολουθούσε στο επόμενο μάθημα μια «διαφορετική» προσέγγιση της ύλης και προετοιμάστηκαν κατ οίκον μελετώντας κυρίως τους χρονολογικούς πίνακες και τους χάρτες των αντίστοιχων ενοτήτων προκειμένου να δημιουργηθεί το κατάλληλο παιδαγωγικό κλίμα και να αρχίσουν να ευαισθητοποιούνται αισθητικά εντοπίζοντας παράλληλα τα σημεία που τους προκαλούν απορίες. Μάλιστα χωρίστηκαν από τη διδάσκουσα σε τρεις ανομοιογενείς ομάδες των οκτώ ατόμων με τις ονομασίες «ιστορικοί», «χαρτογράφοι» και «μουσικοί» για να είναι περισσότερο προετοιμασμένοι για το ρόλο που θα καλούνταν να παίξουν κατά τη δημιουργία της γραμμής του χρόνου στο τέλος της διδασκαλίας. Γι αυτή την προετοιμασία αφιερώθηκαν μόλις 5 λεπτά πριν το τέλος της ώρας. Στην αρχή του πρώτου δίωρου μοιράστηκε στους μαθητές ένα φύλλο εργασίας με απλά ερωτήματα σχετικά με την ιστορία της μουσικής με στόχο να τα απαντήσουν κατά τη διάρκεια της παρουσίασης προκειμένου να εξασφαλιστεί αφενός το συνεχές ενδιαφέρον τους και αφετέρου η ανάδειξη πιθανών αποριών. Αφού ολοκληρώθηκε η παρουσίαση, ένα τέταρτο πριν ολοκληρωθεί και το δεύτερο δίωρο οι μαθητές κλήθηκαν να συμπληρώσουν τη γραμμή του χρόνου που είχε δημιουργηθεί με χαρτόνια στους τοίχους της αίθουσας τοποθετώντας επάνω αφενός καίριες ιστορικές πληροφορίες (οι ιστορικοί) και αφετέρου φωτοτυπίες από ιστορικούς χάρτες (οι χαρτογράφοι) και πληροφορίες που τους έκαναν εντύπωση για τη μουσική της κάθε περιόδου (οι μουσικοί). Στο τέλος μοιράστηκαν στους μαθητές CD με όλα τα μουσικά κομμάτια που είχαν επιλεγεί ως πιο αντιπροσωπευτικά για την κάθε εποχή. Σε όλους τους μαθητές ανατέθηκε ως εργασία στο σπίτι να γράψουν σε ένα συνεχές κείμενο 500 περίπου λέξεων μια σύντομη περίληψη της ύλης που διδάχθηκαν στη Β Λυκείου. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Σκοπός της συγκεκριμένης διδακτικής πρότασης είναι η προσπάθεια να συσχετιστεί η τέχνη της μουσικής άμεσα με τα ιστορικά της συμφραζόμενα και να 2

3 αναδειχθεί σε παράγοντα εις βάθος κατανόησης και ερμηνείας των ιστορικών δεδομένων. Eιδικοί στόχοι Να γνωρίσει ο μαθητής την μουσική της βυζαντινής περιόδου, να διακρίνει τα στοιχεία της και να κατανοήσει τη σχέση της με τη Δύση. Να αντιληφθεί τις αδιάκοπες αναζητήσεις της τέχνης ως αδιάσπαστης συνέχειας που δε γνωρίζει σύνορα, αλλά απλώνεται ελεύθερα από λαό σε λαό. Να κατανοήσει ότι οι κοινωνικοοικονομικές και θρησκευτικές παράμετροι κάθε εποχής αλληλεπιδρούν με την τέχνη και επηρεάζουν τις τεχνοτροπίες της. Να συνειδητοποιήσει ότι όταν αλλάζουν οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, αλλάζει και ο τρόπος ζωής των ανθρώπων, αλλά και οι αισθητικές αξίες μαζί με τα καλλιτεχνικά δημιουργήματα. Να αποκτήσει αισθητική καλλιέργεια και να μάθει να διακρίνει το πραγματικό έργο τέχνης από το εφήμερα «ωραίο». Να καλλιεργήσει την κριτική και αναλυτική σκέψη που θα του επιτρέψει να επιχειρήσει παρόμοιες συγκρίσεις και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα. Να αντιληφθεί ότι το μάθημα της ιστορίας δεν είναι μια ανούσια και βαρετή απαρίθμηση γεγονότων, αλλά κομμάτι της πραγματικής ζωής αληθινών ανθρώπων. Να εξασκήσει το «μουσικό του αυτί» μέσα από την ακρόαση μουσικών συνθέσεων και να καλλιεργηθεί αισθητικά. Να εξοικειωθεί με τη χρήση ιστορικών χαρτών και να μάθει να τοποθετεί τις ιστορικές πληροφορίες στο χώρο. Να επιχειρήσει να αποκομίζει γνώσεις αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες, αλλά και να τις παρουσιάζει στην τάξη με το λογισμικό power point (στόχος τεχνοπρογραμματισμού). Να αποκτήσει τις δεξιότητες της συνεργασίας και της κοινωνικότητας, με την ένταξη σε ομάδες μαθητών που εμπλέκονται σε αναζήτηση πληροφοριών, συζήτηση σχετικών θεμάτων και ερμηνεία γεγονότων. Να απολαύσει το να μαθαίνει νέα πράγματα τέρποντας παράλληλα το αυτί του με μουσικά αριστουργήματα. 3

4 Ένταξη στον ετήσιο προγραμματισμό του μαθήματος της Β Λυκείου «Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου ( ) Προτείνεται η συγκεκριμένη διδακτική προσέγγιση να λάβει χώρα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης, ως βασικός άξονας για την επανάληψη που συνήθως γίνεται μετά τις διακοπές του Πάσχα. Ενημέρωση μαθητών και χωρισμός σε ομάδες Οι μαθητές ενημερώνονται ότι θα ακολουθήσει στο επόμενο μάθημα μια «διαφορετική» προσέγγιση της ύλης και προετοιμάζονται κατ οίκον μελετώντας κυρίως τους χρονολογικούς πίνακες και τους χάρτες των αντίστοιχων ενοτήτων προκειμένου να δημιουργηθεί το κατάλληλο παιδαγωγικό κλίμα και να αρχίσουν να ευαισθητοποιούνται αισθητικά εντοπίζοντας παράλληλα τα σημεία που τους προκαλούν απορίες. Μάλιστα χωρίζονται από τη διδάσκουσα σε τρεις ανομοιογενείς ομάδες των οκτώ ατόμων με τις ονομασίες «ιστορικοί», «χαρτογράφοι» και «μουσικοί» για να είναι περισσότερο προετοιμασμένοι για το ρόλο που θα κληθούν να παίξουν κατά τη δημιουργία της γραμμής του χρόνου στο τέλος της διδασκαλίας. Γι αυτή την προετοιμασία αφιερώνονται μόλις 10 πριν το τέλος της ώρας. Φάσεις υλοποίησης (2 φάσεις σε 4 διδακτικές ώρες συνολικά) Α φάση: 2 διδακτικές ώρες (στην αίθουσα προβολών) Επειδή οι διδακτικοί στόχοι εξυπηρετούνται αποτελεσματικότερα με δίωρη διδασκαλία προτείνεται να αξιοποιηθεί από τον διδάσκοντα το δίωρο της έκθεσης σε περίπτωση που τη διδάσκει ο ίδιος ή να επιχειρηθεί μια μικρή αναδιάρθρωση του προγράμματος για δύο συνεχείς εβδομάδες. Οι μαθητές πρόκειται να προσεγγίσουν «στο χώρο» (Βυζάντιο Δύση) και «στο χρόνο ( )» την Μουσική στην εκκλησιαστική και στην κοσμική της εκδοχή. Στην αρχή του πρώτου δίωρου μοιράζεται στους μαθητές ένα φύλλο εργασίας με απλά ερωτήματα σχετικά με την ιστορία της μουσικής στο Βυζάντιο με στόχο να τα απαντήσουν κατά τη διάρκεια της παρουσίασης προκειμένου να εξασφαλιστεί αφενός το 4

5 συνεχές ενδιαφέρον τους και αφετέρου η ανάδειξη πιθανών αποριών. Όλοι οι μαθητές κρατούν σημειώσεις από την παρουσίαση και ακολουθεί σύνθεση όλης της περιόδου που παρουσιάστηκε με συζήτηση και απορίες. Β φάση: 2 διδακτικές ώρες (στην αίθουσα προβολών) Κατά το δεύτερο δίωρο ολοκληρώνεται η παρουσίαση της εξελικτικής πορείας της μουσικής στη δυτική Ευρώπη με παράλληλη ακρόαση μουσικών κομματιών αντιπροσωπευτικών για κάθε περίοδο. Περίπου 15 πριν ολοκληρωθεί και το δεύτερο δίωρο οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν τη γραμμή του χρόνου που έχει δημιουργηθεί με χαρτόνια στους τοίχους της αίθουσας τοποθετώντας επάνω αφενός καίριες ιστορικές πληροφορίες («οι ιστορικοί») και αφετέρου φωτοτυπίες από ιστορικούς χάρτες («οι χαρτογράφοι») και πληροφορίες που τους έκαναν εντύπωση για τη μουσική της κάθε περιόδου («οι μουσικοί»). Σε αυτή τη φάση η διδάσκουσα έχει ρόλο καθοδηγητικό, εξομαλύνοντας τα δύσκολα σημεία και θέτοντας επιμέρους θέματα προβληματισμού. Μετά το τέλος της διαδικασίας ζητείται από τους μαθητές να αξιολογήσουν την συγκεκριμένη προσπάθεια για διαφορετική προσέγγιση της ύλης τόσο ως προς το επίπεδο της πρόκλησης ενδιαφέροντος όσο και αναφορικά με την αποτελεσματικότητα της διάχυσης νέων γνώσεων. Στο τέλος μοιράζονται στους μαθητές CD με όλα τα μουσικά κομμάτια που είχαν επιλεγεί ως πιο αντιπροσωπευτικά για την κάθε εποχή. Σε όλους τους μαθητές ανατίθεται ως εργασία στο σπίτι να γράψουν σε ένα συνεχές κείμενο 500 περίπου λέξεων μια σύντομη περίληψη της ύλης που διδάχθηκαν στη Β Λυκείου προσθέτοντας σε όσο το δυνατόν περισσότερα σημεία πληροφορίες για την εξέλιξη της μουσικής. 5

Σχετικά έγγραφα

«Διδακτική προσέγγιση με τη χρήση των ΤΠΕ στο μάθημα της Ιστορίας Β Λυκείου» Άρια Μαυρογιάννη -Φιλόλογος Μ.Α. 2ο ΓΕΛ Ηρακλείου

«Διδακτική προσέγγιση με τη χρήση των ΤΠΕ στο μάθημα της Ιστορίας Β Λυκείου» Άρια Μαυρογιάννη -Φιλόλογος Μ.Α. 2ο ΓΕΛ Ηρακλείου 1 η προσπάθεια να συσχετιστεί η τέχνη της μουσικής άμεσα με τα ιστορικά της