Ενηµερωτικό δελτίο Nο. 2/Φεβρουάριος 2005 Για την πορεία της βουλγαρικής οικονοµίας και τις ελληνο-βουλγαρικές οικονοµικές & εµπορικές σχέσεις

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Evlogi Georgiev 103, Sofia 1504, Bulgaria, tel.: (003592) 9447959, 9447790, fax: (003592) 9442868 e-mail: economy@grembassysofia.org Ενηµερωτικό δελτίο Nο. 2/Φεβρουάριος 2005 Για την πορεία της βουλγαρικής οικονοµίας και τις ελληνο-βουλγαρικές οικονοµικές & εµπορικές σχέσεις ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Η ΕΣΥΕ ανακοίνωσε τα προσωρινά στοιχεία του εµπορίου Ελλάδος- Βουλγαρίας για το διάστηµα Ιανουαρίου-Σεπτεµβρίου 2004. Τα στοιχεία τόσο για το 2004 όσο και για το αντίστοιχο διάστηµα του 2003 παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα: ιµερές Εµπόριο Ελλάδος Βουλγαρίας Σε εκατ. ευρώ ιάστηµα Ιανουάριος Σεπτέµβριος 9µηνο 2003 Θέση στην συνολική κατάταξη % κάλυψης 9µηνο 2004 Θέση στην συνολική κατάταξη % κάλυψης 537,5 5 η 6,1% 579,9 4 η 6,6% +7,9% Ποσοστιαία µεταβολή 2004/2003 Ελληνικές Εξαγωγές Ελληνικές 249,0 27 η 0,8% 341,7 23 η 1,1% +37,2% Εισαγωγές Όγκος 786,5 921,6 +16,9% Εµπορίου Ισοζύγιο 288,5 238,2-17,4% Πηγή: Προσωρινά στοιχεία ΕΣΥΕ Επεξεργασία Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, οι ελληνικές εξαγωγές εξακολουθούν να αυξάνονται προς την Βουλγαρία, µάλιστα στο εννεάµηνο 2004 αυξήθηκαν κατά 7,9% σε σχέση µε το αντίστοιχο του 2003. η αύξηση αυτή οδήγησε την Βουλγαρία στην τέταρτη θέση του Πίνακα των πελατών των ελληνικών προϊόντων έναντι της πέµπτης θέσης το 2003. Τα ελληνικά προϊόντα στο υπό µελέτη διάστηµα απορροφήθηκαν σε ποσοστό 6,6% από την Βουλγαρία έναντι ποσοστού 6,1% το 2003. Σύνταξη Ενηµερωτικού ελτίου: ρ. ηµ. Ζώµας Σύµβουλος Α Οικ. & Εµπ. Υποθέσεων Τηλ: 003592-9444543 e-mail: dzomas@grembassysofia.org 1

Ωστόσο και οι βουλγαρικές εξαγωγές (ελληνικές εισαγωγές) αυξήθηκαν στο ίδιο διάστηµα και µάλιστα κατά 37,2%, οδηγώντας την Βουλγαρία στην 23 η από την 27 η θέση του καταλόγου των προµηθευτών της Ελλάδος. Τα βουλγαρικά προϊόντα αποτελούν το 1,1% των συνολικών ελληνικών εισαγωγών έναντι του 0,8% το 2003. Τόσο οι εξαγωγές όσο και οι εισαγωγές κινούνται προς την ίδια αυξητική πορεία, αλλά οι ρυθµοί είναι διαφορετικοί, µε πολύ µεγαλύτερους εκείνους που ακολουθούν οι βουλγαρικές εξαγωγές στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια αν και ο συνολικός όγκος αυξήθηκε κατά 16,9% φθάνοντας τα 921, 6 εκατ., εν τούτοις το θετικό ισοζύγιο για την Ελλάδα µειώθηκε κατά 17,4%, αφού περιορίσθηκε στα 238,2 εκατ. έναντι 288,5 το 2003. Σε κάθε περίπτωση πάντως οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 580 εκατ. περίπου τα οποία ενδέχεται να οδηγήσουν τις συνολικές ετήσιες γύρω στα 780 µε 800 εκατ., που θα αποτελούν και το µεγαλύτερο µέγεθος εξαγωγών προς την Βουλγαρία. Από την άλλη πλευρά η αύξηση των βουλγαρικών εξαγωγών εµπεριέχει σε µεγάλο βαθµό και εξαγωγές από επιχειρήσεις ελληνικών συµφερόντων, είτε πρόκειται για επανεξαγωγές (σύστηµα παθητικής τελειοποίησης κλωστοϋφαντουργικών) είτε για πρωτογενή προϊόντα που παράγονται µε χαµηλότερο κόστος στην Βουλγαρία ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΞΕΝΙΤΕΜΕΝΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝΩΘΕΙ Η ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Το ποσοστό των ανέργων το 2004 ανήλθε στο 12,67% του εργατικού δυναµικού της χώρας, όπως ανακοίνωσε η Υπουργός Εργασίας κ. Hristova. Κάνοντας έναν απολογισµό των τριών ετών της κυβέρνησης ανέφερε ότι το 2001 η ανεργία ήταν στο 18% και ότι έκτοτε έχουν δαπανηθεί 800 εκατ. λέβα (περίπου 410 εκατ. ) για προγράµµατα απασχόλησης. Το εργατικό δυναµικό το 2004 ανήλθε στο 54,3% του πληθυσµού της χώρας σηµειώνοντας αύξηση κατά 1,8% έναντι του 2003, βελτιώνοντας έτσι το ποσοστό των συνταξιούχων έναντι των εργαζοµένων από 102,6% το 2001 στο 97,4% το 2004. Η πρόβλεψη για το 2005 είναι 96%. Ωστόσο η πρόβλεψη αυτή έρχεται σε αντίφαση µε τις προβλέψεις για την δηµογραφική εξέλιξη της Βουλγαρίας. Όπως περιγράφεται στην πρόσφατα δηµοσιευθείσα Έκθεση που συνετάγη κατόπιν πρωτοβουλίας του Προέδρου της χώρας κ. Parvanov «Βουλγαρία 2010» σε λίγα χρόνια 1 εκατοµµύριο Βουλγάρων που ανήκουν στο εργατικό δυναµικό θα είναι άνω των 50 ετών. Το γεγονός αυτό σε συνδυασµό µε την όπως εξελίσσεται ακριβή για τα προσεχή χρόνια ανώτατη εκπαίδευση, θα οδηγήσει στην συνεχή µείωση του νεανικού εργατικού δυναµικού. Κατά συνέπεια η Βουλγαρία δεν θα µπορεί θα στηρίξει την οικονοµική της ανάπτυξη σε ένα σύγχρονα εκπαιδευµένο προσωπικό, το οποίο είναι απαραίτητο για να άρει την βουλγαρική οικονοµία από το επίπεδο της παραγωγής χαµηλής 2

προστιθέµενης αξίας (επί παραδείγµατι το 26% των βουλγαρικών εξαγωγών αποτελείται από προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης). Σύµφωνα λοιπόν µε τον Πρόεδρο Βιοµηχάνων της Βουλγαρίας κ. Danev είναι απαραίτητο να επιστρέψουν στην χώρα εκείνοι οι ξενιτεµένοι Βούλγαροι µε υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, ώστε να αυξηθεί η παραγωγικότητα της εργασίας (ορισµένοι εκτιµούν ότι η βουλγαρική οικονοµία έχει ανάγκη από αύξηση ύψους 15-20% στα επόµενα δυο-τρία χρόνια). Ένα ακόµη στοιχεία που οδηγεί βούλγαρους οικονοµικούς παράγοντες σε αυτές τις απόψεις είναι το αναµενόµενο σοκ από την είσοδο της χώρας στην ΕΕ και αργότερα στην ζώνη των χωρών ευρώ, όπου όπως είναι φυσικό δεν θα είναι δυνατόν να διατηρηθούν οι µέσες τιµές στο 33% περίπου των κοινοτικών, µε δυσµενή αποτελέσµατα στην ανταγωνιστικότητα των βουλγαρικών προϊόντων τα οποία στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στο χαµηλό εργατικό κόστος. Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΚΤΗΜΑΤΑΓΟΡΑΣ Οι κτηµατικές συναλλαγές αυξήθηκαν το 2004 κατά 31% έναντι του 2003 φθάνοντας στις 194.000 πράξεις. Η αξία αυτών των συναλλαγών αν και είναι δύσκολο να προσδιορισθεί, εκτιµάται από το Κτηµατοµεσιτικό Γραφείο Yavleva στα 6,6 δισεκ. λέβα (3,38 δισεκ. ). Επίσης υπολογίζεται ότι οι υποθηκεύσεις ακινήτων λόγω στεγαστικών δανείων αυξήθηκαν κατά 10% σε ετήσια βάση (φθάνοντας στις 32.000). Κύριοι παράγοντες ανόδου της κτηµαταγοράς στην Βουλγαρία θεωρούνται η αύξηση παροχής στεγαστικών δανείων από τις τράπεζες, η τοποθέτηση κεφαλαίων (σε µετρητά) από το εξωτερικό αλλά και από το εσωτερικό, η σταθεροί µακροοικονοµικοί δείκτες και οι επενδύσεις στην κτηµαταγορά οι οποίες ανήλθαν σε 18%. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκ των 1,386 δισεκ. άµεσες ξένες επενδύσεις του 2004 τα 216,2 εκατ. επενδύθηκαν σε ακίνητα. Εξάλλου ανεπίσηµες στατιστικές κάνουν λόγο για επενδύσεις αξίας 800 εκατ. λέβα (410 εκατ. ) από Βούλγαρους µετανάστες στην αγορά ακινήτων της χώρας. Η αύξηση των τιµών κυµάνθηκε σε επίπεδα από +20% έως +70%. Παρά την άνοδο αυτή οι παράγοντες της αγοράς εκτιµούν ότι η άνοδος των τιµών θα συνεχισθεί. Αναφέρουν ενδεικτικά ότι η µέση τιµή των κατοικιών στην Σόφια έφθασε στα 600 /τ.µ (µε εύρος διακύµανσης από 396 έως 657 ), έναντι 750 στην Μπρατισλάβα, 850 στο Βουκουρέστι και 1500 στην Πράγα. Εξάλλου η αναµενόµενη είσοδος της Βουλγαρίας στην ΕΕ θα διευκολύνει ακόµα περισσότερο τους κοινοτικούς πολίτες, οι οποίοι πλέον δεν θα έχουν οποιοδήποτε εµπόδιο για την αγορά γης στην χώρα (σήµερα αγορά γης πραγµατοποιείται µόνο από νοµικά πρόσωπα). Ειδικότερα η αγορά κατοικιών στην Βουλγαρία εµφάνισε µέση αύξηση τιµών 47,5% σε σχέση µε το 2003 σύµφωνα µε το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικών. Η µέση τιµή στις περιφερειακές οικιστικές περιοχές ανήλθε 3

στα 280 /τ.µ. έναντι 190 /τ.µ. το 2003. Σε ορισµένες πόλεις όπως το Πλέβεν οι τιµές αυξήθηκαν κατά 100%, στο Πέρνικ 82% και στο Μπουργκάς 74%. Στην Σόφια οι νεότευκτες κατοικίες πωλούνται ακόµη και 1200 /τ.µ. σε ορισµένες αποκλειστικά οικιστικές περιοχές, ενώ και στην Βάρνα και στο Μπουργκάς ανέβηκαν περίπου 28-30%. Σηµαντική επίσης είναι και η αγορά των επαγγελµατικών χώρων. Αν και υπάρχει σηµαντική προσφορά σε ορισµένες περιοχές (µε ελεύθερα ακίνητα που πλησιάζουν και στο 30% των υπαρχόντων) καταγράφεται µία έλλειψη επαγγελµατικών χώρων σε ορισµένες περιοχές. Αναφέρεται σχετικά ότι στην ΕΕ αναλογούν 200 τ.µ. επαγγελµατικοί χώροι ανά 1000 κατοίκους, ενώ σε πολλές περιοχές της Σόφιας (πολύ δε περισσότερο σε άλλες πόλεις) η αναλογία αυτή δεν ξεπερνά τα 10 τ.µ. ανά 1000 κατοίκους. Ανάλογα µε την τοποθεσία αναφέρονται τιµές ενοικίασης επαγγελµατικών χώρων από 7 έως 24 /τ.µ. ενώ οι τιµές πώλησης ήταν 850 /τ.µ. Τέλος αναφέρουµε ότι στο εννεάµηνο Ιανουαρίου-Σεπτεµβρίου 2004 όγκος των νέων οικοδοµών αυξήθηκε κατά 24% και ο αριθµός των νέων αδειών ανήλθε σε 4000 (που αντιστοιχούν σε 14.000 νέα διαµερίσµατα). Ελκυστική η βουλγαρική οικονοµία για επιχειρηµατική δραστηριότητα σύµφωνα µε το EIU Αισιόδοξοι και οι Βούλγαροι επιχειρηµατίες Σύµφωνα µε έρευνα του Economist Intelligence Unit η Βουλγαρία καταλαµβάνει την 13 η θέση µεταξύ 60 χωρών αναφορικά µε την ελκυστικότητά τους για µεταφορά επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων. Η έρευνα διεξήχθη µεταξύ 500 υψηλόβαθµων επιχειρηµατικών στελεχών και κατατάσσει την Ινδία και την Κίνα στις πρώτες θέσεις. Η ελκυστικότητα της βουλγαρικής οικονοµίας αποδίδεται στο µορφωτικό επίπεδο του λαού, στο χαµηλό εργατικό κόστος, στην ικανοποιητική νοµοθεσία και στον καλό ρυθµό ανάπτυξης των υποδοµών της χώρας. Από την άλλη πλευρά οι Βούλγαροι επιχειρηµατίες είναι για τρίτη συνεχή χρονιά µεταξύ των πλέον αισιόδοξων Ευρωπαίων συναδέλφων τους αναφορικά µε τις προβλέψεις για τις πωλήσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό, τις σχεδιαζόµενες επενδύσεις και την δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας για το 2005. Πρόκειται για τα αποτελέσµατα ετήσιας έρευνας που πραγµατοποιούν τα Eurochambers µεταξύ 100.000 επιχειρηµατιών της Ευρώπης. Οι Βούλγαροι επιχειρηµατίες σε ποσοστό 60% αναµένουν βελτίωση του επιχειρηµατικού τους περιβάλλοντος ενώ το 35% δεν περιµένει αλλαγές. Οι λόγοι για την αισιόδοξη αυτή εκτίµηση οφείλονται στην µείωση της φορολογίας των νοµικών προσώπων, στην αναµενόµενη συντόµευση του χρόνου επιστροφής του ΦΠΑ και στην χαλάρωση των υποχρεώσεων αδειοδοτήσεων. Πάντως οι Βούλγαροι επιχειρηµατίες δήλωσαν ότι το 2004 δεν δηµιουργήθηκαν καλύτερες συνθήκες σε σχέση µε το 2003. 4

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Σύµφωνα µε τα προσωρινά στοιχεία για το εξωτερικό εµπόριο της Βουλγαρίας το 2004 που ανακοίνωσε το Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (ΕΣΙ) ο όγκος των συνολικών συναλλαγών µε το εξωτερικό ανήλθε στα 38,4 δισεκατ. λέβα (20 εκατ. ) σηµειώνοντας άνοδο κατά 20,5% σε σχέση µε το 2003. Οι συνολικές εξαγωγές ανήλθαν στα 15,6 δισεκατ, λέβα (8 δισεκατ ) ενώ οι εισαγωγές στα 22,7 δισεκατ. λέβα (11,64 δισεκατ. ), καταλείποντας έλλειµµα ύψους 7, 1 δισεκατ. λέβα (3,6 δισεκατ. ). Το 46% των εξαγωγών της Βουλγαρίας (οι οποίες αυξήθηκαν κατά 20% σε σχέση µε το 2003) κατευθύνθηκαν στην Ιταλία, Γερµανία, Ελλάδα, Βέλγιο και Γαλλία. Το 60% των εξαγωγών τιµολογήθηκε σε ευρώ ενώ το 34% σε δολάρια. Οι εισαγωγές της Βουλγαρίας αυξήθηκαν κατά 21% έναντι του 2003 και κατά 64% τιµολογήθηκαν σε ευρώ ενώ εκείνες που τιµολογήθηκαν σε δολάριο ήσαν λιγότερες από το 30%. Το 22% των εισαγωγών αποτελείτο από καύσιµα, µεταλλεύµατα, υφάσµατα και νήµατα προερχόµενα από την Ιταλία, Ελλάδα, Γερµανία, Τουρκία, Γαλλία, Ρωσία και Ουκρανία. Η ανακοίνωση του ΕΣΙ υπογραµµίζει ότι τα τελευταία χρόνια τα βουλγαρικά προϊόντα πωλούνται κυρίως στην Ιταλία, Γερµανία, Ελλάδα και Τουρκία. Από την άλλη πλευρά οι κυριότεροι τροφοδότες της βουλγαρικής αγοράς είναι η Γερµανία, Ρωσία, Ιταλία και Ελλάδα. Για πρώτη φορά οι ΗΠΑ δεν βρίσκονται στις πρώτες 10 χώρεςτροφοδότες της Βουλγαρίας, ενώ αντιθέτως στην κατηγορία αυτή εισήλθε για πρώτη φορά η Ρουµανία. Οι χώρες της ΕΕ συνιστούν το 56% του εξωτερικού εµπορίου της Βουλγαρίας, ενώ και οι χώρες της ΚΑΚ αύξησαν την ποσοστιαία συµµετοχής τους και το 2003 και το 2004. Τέλος αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι οι εισαγωγές από την Κίνα ανήλθαν το 2004 στα 738,8 εκατ. λέβα (378,9 εκατ. ) σηµειώνοντας αύξηση κατά 51% σε σχέση µε το 2003.(ποσοστό 3,25 % του συνόλου των εισαγωγών). ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ Σύµφωνα µε στοιχεία που εµφανίσθηκαν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του βουλγαρικού Υπουργείου Οικονοµικών, το δηµόσιο χρέος της χώρας αλλά και το χρέος µε κρατική εγγύηση ανήλθε στο τέλος του 2004 στο ποσόν των 7.950 εκατ., το οποίο κατανέµεται σε 1.370 εκατ. (17,2%) εσωτερικό και σε 6.580 εκατ. (82,8%) εξωτερικό χρέος. Σε σχέση µε το 2003 το χρέος µειώθηκε κατά 555,5 εκατ.. Το χρέος του 2004 ανήλθε στο 40,9 % του ΑΕΠ (33,8% εσωτερικό και 7,0% εξωτερικό χρέος), ενώ τα αντίστοιχα µεγέθη για το 2003 ήσαν 48,4% (41,8 και 6,6%) 5

ΜΙΑ ΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟ 2004 Η θετική ανάπτυξη της βουλγαρικής οικονοµίας συνεχίστηκε το 2004, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι επιταχυνόµενη µέχρι τώρα µεγέθυνση αρχίζει να επιβραδύνεται. Σε ορισµένους κλάδους καταγράφεται θετική δυναµική, όπως στον τουρισµό, την υψηλή τεχνολογία και τις τηλεπικοινωνίες, τον τραπεζικό τοµέα και την κεφαλαιαγορά. Επίσης θετικά αποτιµάται από τους ειδικούς αναλυτές και η εφαρµοσθείσα πολιτική σε ορισµένους τοµείς όπως η απασχόληση και η ανεργία, η περιβαλλοντική πολιτική. Τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα ξένων άµεσων επενδύσεων (τα οποία φαίνεται ότι φθάνουν σε µεγέθη ρεκόρ) και οι επιχειρηµατικές προσδοκίες οι οποίες επιβεβαιώνονται εκτός από τις ειδικές έρευνες αγοράς και από την δυναµική του δείκτη επιχειρηµατικού κλίµατος Estat, επιβεβαιώνουν την υψηλή προσελκυστικότητα και δυναµική της βουλγαρικής οικονοµίας. Η θετική αυτή αποτίµηση εξισορροπείται ωστόσο από την πορεία ορισµένων µακροοικονοµικών δεικτών και την εφαρµοσθείσα πολιτική σε ορισµένους τοµείς, όπως η πολιτική για τις επιχειρήσεις, τα δηµόσια οικονοµικά, τα εισοδήµατα των ιδιωτών, η συρρίκνωση του συστήµατος υγείας. Ειδικότερα σύµφωνα µε εκτιµήσεις του Center for Economic Development η οικονοµική ανάπτυξη των πρώτων 9 µηνών του 2004 (5,7%) επιτρέπει την πρόβλεψη ότι η συνολική ανάπτυξη για το έτος θα ανέλθει στο 5,5%. Ωστόσο η δυναµική που καταγράφεται για την βραχυχρόνια εξέλιξη ορισµένων κλαδικών δεικτών επιβάλλει πρόβλεψη για ασθενέστερη ανάπτυξη το 2005. Η γενική οικονοµική µεγέθυνση του τρίτου τριµήνου του 2004 σε όρους προσφοράς είναι αποτέλεσµα της καθυστερηµένης µεγέθυνσης στην βιοµηχανία. Αντίθετα µε την βιοµηχανία η οποία δεν αντέδρασε γρήγορα, οι υπηρεσίες αναπτύχθηκαν άµεσα και συνέτειναν στην θετική εξέλιξη (αύξηση) του ΑΕΠ. Από την πλευρά της ζήτησης παρατηρείται συγκρατηµένη ανταπόκριση των νοικοκυριών για κατανάλωση ενώ ο αυξηµένος δανεισµός τους δικαιολογείται µόνο από την ανακατανοµή της δαπάνης των υπέρ των επενδύσεων (κυρίως στα ακίνητα) και όχι υπέρ της κατανάλωσης. Η δυναµική ανάπτυξη του 9µήνου του 2004 οδήγησε σε µείωση του ελλείµµατος τρεχουσών συναλλαγών εν αντιθέσει µε την αύξηση του εµπορικού ελλείµµατος. Οι επιπτώσεις από την διεθνή οικονοµική συγκυρία φαίνεται να αποβαίνουν υπέρ της βουλγαρικής οικονοµίας. Οι αρνητικές επιπτώσεις από την τιµή του πετρελαίου αντισταθµίζονται από το εξασθενηµένο δολάριο ενώ η ευνοϊκή πορεία των διεθνών αγορών πρώτων υλών (και ειδικότερα των µετάλλων) επιτρέπει στην βουλγαρική βιοµηχανία να αναπτυχθεί. Η διεύρυνση του ελλείµµατος του εµπορικού ισοζυγίου µπορεί να αποδοθεί µάλλον στις αυξηµένες επενδύσεις και στην αυξηµένη εσωτερική ζήτηση, η οποία οφείλεται στο υψηλότερο διαθέσιµο εισόδηµα, την µικρότερη ανεργία και τον ευκολότερο τραπεζικό δανεισµό. 6

Οι άµεσες ξένες επενδύσεις παραµένουν µία σηµαντική πηγή χρηµατοδότησης του ελλείµµατος τρεχουσών συναλλαγών και της µεγέθυνσης των δυνατοτήτων της οικονοµίας για περαιτέρω παραγωγή, υψηλότερο εισόδηµα και εξαγωγές. Η εξειδίκευση και οι βελτιωµένες συνθήκες ανταγωνισµού των επιχειρήσεων ελαφράς βιοµηχανίας καθώς και οι σηµαντικές επενδύσεις στην βιοµηχανία και την γεωργία παρέχουν σταθερή βάση ανάπτυξης του όγκου των εξαγώγιµων προϊόντων. Από την άλλη πλευρά οι εισαγωγές θα αυξάνονται εφόσον θα αυξάνονται οι εξαγωγές οι οποίες εξαρτώνται από τις εισαγόµενες πρώτες και ενδιάµεσες ύλες, αλλά και εφόσον είναι απαραίτητος ο εκσυγχρονισµός των βιοµηχανικών επενδύσεων. Εξάλλου και οι αυξηµένες άµεσες ξένες επενδύσεις ενθαρρύνουν την ζήτηση εισαγόµενων προϊόντων. Τα ανωτέρω επιτρέπουν την εκτίµηση ότι η πρόσφατη ανάπτυξη του εµπορίου θα συνεχισθεί και το 2005. Η µέση αξία του δείκτη επιχειρηµατικού κλίµατος Estat το 2004 ήταν υψηλότερη των δύο προηγουµένων ετών. Στα δηµόσια οικονοµικά καταγράφεται µία τάση ορθής εφαρµογής του ενοποιηµένου δηµοσιονοµικού προγράµµατος, µε πλεόνασµα που φθάνει τα 1.370 εκατ λέβα στο τέλος του έτους, δηλ. ποσοστό 3,3% του ΑΕΠ. Σχεδόν το σύνολο του πλεονάσµατος θα δαπανηθεί, εκ των οποίων τα 263 εκατ. θα αποδοθούν σε νοσοκοµεία, οδοποιία και σχολεία, 315 εκατ. σε µικρά έργα υποδοµής ενώ 340 εκατ. θα αποτελέσουν την «προίκα» µιας εταιρείας του Υπουργείου Οικονοµικών η οποία θα εκτελέσει άλλα έργα υποδοµής. Για την ίδρυση και «προικοδότηση» της τελευταίας υπήρξε µεγάλη αντίδραση εκ µέρους του ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου εφόσον συνδέεται άµεσα και µε την χρησιµοποίησή της για λόγους που συνδέονται µε την προσεχή εκλογική διαδικασία, αλλά τελικώς το Υπουργείο Οικονοµικών δεν υπαναχώρησε. Το υπόλοιπο του πλεονάσµατος θα προστεθεί στο δηµοσιονοµικό απόθεµα. Το µεγάλο πλεόνασµα οφείλεται κυρίως στην βελτιωµένη φοροεισπρακτική πολιτική και ειδικότερα στην είσπραξη του ΦΠΑ, των ειδικών φόρων και των δασµών. Επίσης η οικονοµική ανάπτυξη που καταγράφηκε οδήγησε σε αύξηση των εσόδων. Αναβάθµιση της Βουλγαρίας από διεθνή Οίκο Αξιολόγησης Η Standard & Poors ανακοίνωσε στις 9/2/2005 ότι οι προβλέψεις της για την Βουλγαρία γίνονται θετικότερες, δεδοµένων των καλών µακροοικονοµικών εξελίξεων και κυρίως λόγω της ταχύτερης µείωσης του χρέους. Έτσι οι νέες αξιολογήσεις του ιεθνούς Οίκου Αξιολόγησης προβλέπουν για την Βουλγαρία βαθµολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας ΒΒΒ για µακροχρόνιο δανεισµό είτε σε ξένο είτε σε εγχώριο νόµισµα και Α-3 για βραχυχρόνιο. Η αλλαγή αυτή βασίστηκε στην εξέλιξη του πλεονάσµατος του γενικού προϋπολογισµού ενώ το χρέος της γενικής κυβέρνησης µειώθηκε γρήγορα βοηθούµενο από το εξασθενηµένο δολάριο και την εξαγορά των οµολόγων Brady. Η αναµενόµενη συνέπεια των ανωτέρω είναι η µείωση του ποσοστού του χρέους ως προς το ΑΕΠ από 80% το 2000 στο 30% περίπου το 2005. 7

. 250 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΕΤΗΣΙΩΣ ΣΕ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΙΚΤΥΑ Υ ΡΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Πραγµατοποιήθηκε στην Σόφια διεθνής ιάσκεψη και Σεµινάριο για την συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα στα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης στην Βουλγαρία, οργανωµένα από τον Εθνικό Βουλγαρικό Σύνδεσµο για την Ποιότητα των Υδάτων. Από τις ανακοινώσεις προέκυψε ότι η χώρα έχει ανάγκη από επενδύσεις αξίας 250 εκατ. ετησίως προκειµένου να εκσυγχρονίσει και συντηρήσει τα δίκτυα. Η χρηµατοδότηση των επενδύσεων εξασφαλίζεται από την τιµή κατανάλωσης και κυρίως από αλλοδαπές πηγές και δωρητές. Σηµαντικότερες πηγές ξένης χρηµατοδότησης είναι το Κοινοτικό πρόγραµµα ISPA, τα προγράµµατα της Παγκόσµιας Τράπεζας και διµερείς συµφωνίες. Τα δίκτυα ύδρευσης της Βουλγαρίας περιλαµβάνουν 70.000 χλµ σωληνώσεων χωρίς να περιλαµβάνονται εδώ τα αποχετευτικά δίκτυα. Μόνο η Σόφια (πόλη 1,1 εκατ. κατοίκων) έχει δίκτυο 3.000 χλµ. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν η ενηµέρωση των ιδιωτών επενδυτών προκειµένου να συµµετάσχουν σε σχήµατα PPP (Private Public Partnership). Ωστόσο αναγνωρίζεται ότι η σχετική επιφυλακτικότητα των ιδιωτών επενδυτών οφείλεται στο γεγονός ότι οι επενδύσεις στον κλάδο αυτό έχουν απόδοση µετά από αρκετά χρόνια σε σχέση µε επενδύσεις σε άλλους τοµείς υποδοµών. Αναφέρθηκε ότι η απόδοση για µια επένδυση στα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης αρχίζει να γίνεται θετική στα 12 χρόνια, ενώ στον τοµέα των τηλεπικοικωνιών στα τρία και στις µεταφορές στα πέντε χρόνια. Ένα ακόµη στοιχείο το οποίο οφείλουν να έχουν υπόψη τους οι επίδοξοι επενδυτές στον κλάδο είναι το γεγονός ότι η βουλγαρική νοµοθεσία επιτρέπει να συµπεριλαµβάνεται στην τιµή του καταναλωτή µόνο το 25% των απωλειών από τα δίκτυα ύδρευσης. Σε καµία χώρα δεν µετακυλίεται η απώλεια του δικτύου σε ποσοστό 100% στον καταναλωτή, αλλά υπάρχουν χώρες όπως η Μεγ. Βρετανία µε 80% ενώ το σύνηθες είναι να περιλαµβάνεται στην τιµή το 50-60% των απωλειών των δικτύων. Από πλευράς νοµοθεσίας αναφέρθηκε ότι καθυστερεί η έκδοση σχετικού ιατάγµατος, ενώ υπεύθυνη και για τα δίκτυα ύδρευσης θα είναι στην Βουλγαρία η Κρατική Ρυθµιστική Επιτροπή Ενέργειας, η οποία θα στελεχωθεί µε έναν ακόµη Αντιπρόεδρο ειδικό στον τοµέα των υδάτων. Στην Βουλγαρία υπάρχουν 50 εταιρείες Ύδρευσης και Αποχέτευσης οι οποίες είναι κυρίως ηµοτικές. Ο µόνος ιδιώτης επενδυτής είναι η Sofiiska Voda η οποία διαχειρίζεται το δίκτυο της Σόφιας. Σύµφωνα µε την βουλγαρική νοµοθεσία οι εταιρίες Ύδρευσης και Αποχέτευσης δεν ιδιωτικοποιούνται. Η διαχείρισή τους από ιδιώτες επενδυτές γίνεται µόνο µε παραχώρηση, συνήθως 35 ετών. 8

ΝΟΜΟΣΧΕ ΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Το Βουλγαρικό Κοινοβούλιο συζήτησε σε πρώτη ακρόαση (στις 24/2/2005) Νοµοσχέδιο για την Προστασία του Καταναλωτή. Σύµφωνα µε αυτό όλα τα προϊόντα πρέπει να φέρουν ετικέτες στα βουλγαρικά και η τιµή να περιλαµβάνει τον ΦΠΑ (20%) και οποιονδήποτε άλλο φόρο ή τέλος, καθώς και την τιµή κάθε άλλου προϊόντος ή υπηρεσίας που ενδεχοµένως θα πρέπει να πληρώσει µαζί ο καταναλωτής. Το Νοµοσχέδιο προβλέπει ότι ο καταναλωτής έχει δικαίωµα επιστροφής προϊόντων ανεξάρτητα εάν υπάρχει εγγύηση ή όχι. Ειδικές επιτροπές διαιτησίας θα επιλύουν τις διαφορές. Στις επιτροπές θα συµµετέχουν εκπρόσωποι τόσο των εµπόρων όσο και των καταναλωτών. Στο Νοµοσχέδιο παρέχονται ορισµοί για την διαφήµιση καθώς και για την παραπλανητική, άδικη και συγκριτική διαφήµιση. ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΓΙΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Το Γραφείο Οικ. & Εµπ. Σχέσεων της Ελληνικής Πρεσβείας στη Σόφια και το Εµπορικό & Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Αθηνών οργάνωσαν στις 11/2/2005 στην Αθήνα Ηµερίδα µε θέµα «Μεγάλα Τεχνικά Έργα στη Βουλγαρία». Σκοπός της ηµερίδας ήταν η ενηµέρωση των ελληνικών τεχνικών εταιρειών για τα προγράµµατα που υλοποιούνται ή των οποίων αναµένεται η έναρξη εργασιών στην Βουλγαρία και εντάσσονται στα έργα υποδοµής για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας. Στην εκδήλωση που συντόνισε ο κ. Π. Σταυρίδης Μέλος του Σ του ΕΒΕΑ και Υπεύθυνος Τµήµατος για την Βουλγαρία, συµµετείχαν οι εξής (σε παρένθεση το θέµα της οµιλίας εκάστου): ο Γενικός Γραµµατέας του ΕΒΕΑ κ. Π. Κουτσίκος, («Ελληνοβουλγαρικές επιχειρηµατικές σχέσεις και προοπτικές»), ο Προϊστάµενος του Γραφείου ΟΕΥ της Πρεσβείας στη Σόφια ρ. ηµήτρης Ζώµας («Έργα Υποδοµής στη Βουλγαρία»), ο κ. Σπυρίδων Αργυρόπουλος Γεν. /ντής της ΒΒ&Τ («Κοινοτικά Προγράµµατα Χρηµατοδότησης Έργων Υποδοµής στη Βουλγαρία»), ο κ. Στέφανος Γεωργαντάς, /ντής του Γραφείου Ρόκας & Συνεργάτες στη Σόφια («Νοµικό Πλαίσιο Λειτουργίας τεχνικών εταιρειών στην Βουλγαρία, φορολογική & εργατική Νοµοθεσία»), ο κ. Χρήστος Μουρούτης /νων Σύµβουλος Eurocapital Companies («Ανάπτυξη των ευκαιριών ΒΟΤ µε δηµόσια και ιδιωτική συµµετοχή και πλαίσιο ανάπτυξης τέτοιων ευκαιριών»). Επίσης συµµετείχαν οι εκπρόσωποι των ελληνικών τραπεζών στην Βουλγαρία κκ. Χρήστος Κατσάνης, Πρόεδρος της United Bulgarian Bank (Εθνική Τράπεζα Ελλάδος) και µέλος του Σ της Ένωσης Βουλγαρικών Τραπεζών, ο κ. Ν. Μπέης, Γεν. /ντής της Εµπορικής Τράπεζας Ελλάδος, και ο κ. Αθ. Πετρόπουλος, Εκτελεστικός /ντής της Postbank (Eurobank), οι οποίοι παρουσίασαν τις δραστηριότητές τους στην Βουλγαρία και τα προϊόντα που οι τράπεζές τους µπορούν να προσφέρουν στις τεχνικές εταιρείες. Την ηµερίδα παρακολούθησαν 200 περίπου εκπρόσωποι τεχνικών εταιρειών. 9

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ο συντάκτης του Ενηµερωτικού ελτίου, Προϊστάµενος του Γραφείου ΟΕΥ Σόφιας το οποίο είχε την ιδέα και την οργανωτική ευθύνη για την Ηµερίδα σε ότι αφορά την Βουλγαρία, επιθυµεί από την θέση αυτή να ευχαριστήσει τόσο το Σ του ΕΒΕΑ για την άµεση ανταπόκρισή του στην πρότασή για την εκδήλωσή αυτή όσο και τα στελέχη του για την ιδιαίτερα αποτελεσµατική και άψογη πραγµατοποίησή της. Επίσης επιθυµεί να ευχαριστήσει ιδιαιτέρως όλους του οµιλητές που πρόθυµα συµφώνησαν και συµµετείχαν στην Ηµερίδα. εν είναι σχήµα λόγου η υπογράµµιση του γεγονότος ότι χάριν στην δική τους συµµετοχή η οποία κάλυψε όλες τις παραµέτρους του θέµατος, η εκδήλωση χαρακτηρίστηκε ως µία από τις πιο επιτυχηµένες Ηµερίδες που διοργανώθηκαν από το ΕΒΕ Αθηνών µε αυτό το αντικείµενο. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας συµµετέσχε σε δύο Ηµερίδες που διοργάνωσε ο Ελληνικός Οργανισµός Εξωτερικού Εµπορίου (ΟΠΕ) στην Πάτρα (14-2-2005) και στην Λαµία (16-2-2005), µε σκοπό να παρουσιασθούν οι εµπορικές δυνατότητες των Βαλκανικών χωρών (Βουλγαρία, Ρουµανία, Σερβία- Μαυροβούνιο, ΠΓ Μ) στους κατά τόπους επιχειρηµατίες µέλη των ΕΒΕ Πάτρας και Λαµίας αντίστοιχα. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ Το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας οργάνωσε την αποστολή 8 Βούλγαρων επιχειρηµατιών οι οποίοι επεσκέφθησαν την ιεθνή Έκθεση INFACOMA η οποία πραγµατοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη από 17 έως 20 Φεβρουαρίου 2005. ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΟΕΥ ΣΟΦΙΑΣ Το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας θα συµµετάσχει στις 7 Μαρτίου 2005 σε Ηµερίδα µε θέµα «Επιχειρηµατικές Συνεργασίες µεταξύ Ελλάδος Βουλγαρίας Ρουµανίας και Επενδυτικές Ευκαιρίες στη Βουλγαρία Ρουµανία στα πλαίσια της ένταξής τους στην ΕΕ το 2007» που οργανώνει στην Καβάλα ο Σύνδεσµος Βιοµηχανιών Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ Το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας οργανώνει τρεις αποστολές Βούλγαρων επιχειρηµατιών οι οποίοι θα επισκεφθούν τις ιεθνείς Εκθέσεις DETROP (3-6/3/2005), FURNIDEC (16-20/3/2005) και FURNIMA (31/3-3/4/2005). Επίσης σε συνεργασία µε το ΕΒΕΑ οργανώνεται εµπορική αποστολή περίπου 25 Ελλήνων επιχειρηµατιών οι οποίοι θα επισκεφθούν την Σόφια στις 31 Μαρτίου 2005 και θα έχουν συναντήσεις µε Βούλγαρους επιχειρηµατίες. 10