ΚΩΔΙΚΟΣ: Ο ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ ΜΑΪΟΣ 2007 ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ. 5 ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΙΑ ΤΩΝ ΦΛΕΣΣΑΙΩΝ «Ο ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ» Αγίου Σίλα 29, Νέα Πεντέλη, 15236, Τηλ. 210 6138059 ΦΑΞ 210 8037827 www.flessas.eu e-mail tflessas@flessas.eu Απάντηση της Ιστορικής Οικογένειας των Φλεσσαίων για την αναστήλωση της φερομένης ως δήθεν οικίας του Παπα- Φλέσσα στην Πολιανή. Αυτό ήταν το παλαιό Φλεσσαίϊκο στην Πολιανή Κύριε διευθυντά, Με αφορμή δημοσιευθείσα "διαμαρτυρία" σε στήλη της εγκρίτου εφημερίδας σας την 6-11-2002 του συνελθόντος στην Μεσσηνία σεμιναρίου "Νερό και Γεωπεριβάλλον" που διοργάνωσε το κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας, με την "απρόσμενη και παράξενη" συγκέντρωση χρημάτων για αναστήλωση της φερομένης ως δήθεν οικίας του Παπα-Φλέσσα στην Πολιανή, καθώς και ανακοινωθείσα αναφορά του διακεκριμένου Μεσσήνιου καθηγητή της Αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνου Γ Νιάρχου στο ίδιο φύλλο της 17-11-2002, ως ιστορική οικογένεια των Φλεσσαίων με το αναφαίρετο δικαίωμα του απόγονου του αρχιμανδρίτη Γρηγορίου Φλέσσα - Δικαίου -Αρμοδίου ή Παπα-Φλέσσα και των Φλεσσαίων οπλαρχηγών αδελφών - ανιψιών του. Θα μας επιτρέψετε για αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας και πραγματικότητας να γνωρίσουμε στους έχοντας αυτή την πρωτοβουλία και να υπενθυμίσουμε στους αρμοδίους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στους φιλίστορες τα κατωτέρω αληθή και τεκμηριωμένα στοιχεία: 1. Ο οποιοσδήποτε τρόπος με τον οποίο θα θελήσει κανείς να αποδώσει φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στη φιλελεύθερη, ανυπότακτη, εκρηκτική, ασυμβίβαστη, ηρωική και μαρτυρική προσωπικότητα του πρωτομάστορα της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας αρχιμανδρίτη Γρηγορίου Φλέσσα Δικαίου, του λιονταριού της Πολιανής με τα φλογερά και ματωμένα ράσα, που καταξίωσε τον ιερό μας κλήρο, ως προμαχώνα της πνευματικής και εθνικής ελευθερίας του γένους μας και με την υπέρβαση της ανδρείας του, ανέστη-σε την πληγωμένη Ελλάδα στο Μανιάκι, στον παππού του Γεώργιο Φλέσσα οπλαρχηγό, που θυσιάστηκε κατά την επανάσταση του Ορλώφ το 1770 στο Νησί (Μεσσήνη), του πατρός του Δημητρίου Φλέσσα - οπλαρχηγού, που από δύο γάμους απέκτησε 27 άρρενα και ένα θήλυ τέκνα και θυσιάσθηκε και αυτός το 1817 σε συμπλοκή με Τούρκους και των 30 και πλέον άλλων Φλεσσαίων οπλαρχηγών αδελφών - ανιψιών του, που έχυσαν το αίμα τους σε διάφορα πεδία μαχών για το πολυτιμότερο αγαθό της ελευθερίας της πατρίδας μας, πιστεύουμε ότι είναι πολύ μικρός μπρος στο έργο τους και στην τεράστια προσφορά τους στο έθνος και στους Έλληνες. 2. Το αίτημα για αναστήλωση της φερομένης ως δήθεν οικίας Παπα-Φλέσσα στην Πολιανή. είναι ένα πείσμα και μία απελπιστική κίνηση ορισμένων ανιστόρητων αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τινών άλλων, που προσπαθούν μάταια από χρόνια με διάφορα μέσα και μεθόδους για διάφορους δικούς τους λόγους, παραπλανώντας τις αρμόδιες υπηρεσίες και τους φίλους της ιστορίας, μη λογιζόμενοι την ιστορική, ηθική και διοικητική ευθύνη των πράξεων τους, με το να "βαπτίζουν" επιπόλαια μία ερειπωμένη οικία της αρεσκείας τους, ως δήθεν οικία Παπα-Φλέσσα. 3. Το υπουργείο Πολιτισμού, ύστερα από αίτημα της ιστορικής οικογενείας των Φλεσσαίων με τίτλο: "Αποχαρακτηρισμός φερόμενου κτίσματος ως δήθεν οικίας Παπα-Φλέσσα στην, Πολιανή και η ορθή αναγραφή του ονόματος του ήρωα στις τιμητικές προτομές του", αφού ερεύνησε επιστημονικά το θέμα, με το υπ' αριθμ. πρωτ. ΥΠ.ΠΟ./ΑΡΧ/Β2/Φ.30/34092/131 0/7-7-1998 έγγραφο του και τα αριθ. πρ. 2834/17-12-1998 και 5244Π.Ε./16-1-2002 έγγραφα της 5ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Σπάρτης, γνωστοποίησε στο κλιμάκιο της 5ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καλαμάτας, στο νομάρχη Μεσσηνίας και στους δημάρχους Καλαμάτας, Θουρίας. Παπαφλέσσα και Νέστορος τα ακόλουθα: (Συνέχεια στη σελίδα 2)
- Η φερόμενη "οικία Παπαφλέσσα" στην Κοινότητα Πολιανής. της επαρχίας Καλαμάτας, του Νομού Μεσσηνίας είναι ένα διώροφο, λιθόκτιστο κτήριο, μεγάλο τμήμα του οποίου έχει καταρρεύσει και το οποίο φέρει περιορισμένης έκτασης νεωτεριστικές επεμβάσεις Η Εφορεία μας δεν συγκέντρωσε ικανά στοιχεία που να Τεκμηριώνουν την χρονολόγηση του στους προεπαναστατικούς χρόνους, ώστε να δύναται να γίνει πρόταση κήρυξης του ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου. Για το λόγο αυτό η υπηρεσία μας συμφωνεί και με την αφαίρεση της επίμαχης σελίδας από τον πολιτιστικό οδηγό της Μεσσηνίας, που εκδόθηκε από την Αναπτυξιακή Εταιρεία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μεσσηνίας και εìφάνιζε το φερόμενο κτίσμα, ως δήθεν οικία Παπα-Φλέσσα. - Όσον αφορά στην ορθή αναγραφή του ονόματος του Παπαφλέσσα στις τιμητικές προτομές του, δεν υπάρχει α- ντίρρηση από μέρους μας να γίνεται σύμφωνα με την πρόταση σας. Δηλαδή: αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Φλέσσας - Δίκαιος - Αρμόδιος ή Παπα-Φλέσσας, Πατριαρχικός Έξαρχος Κωνσταντινουπόλεως, Απόστολος της Φιλικής Εταιρείας, υπουργός Εσωτερικών - Αστυνομίας, ο ήρωας του Μανιακίου. Πολιανή 1788- Μανιάκι 1825. 4. Είναι γνωστό, ότι η οικία του πατέρα του Παπα-Φλέσσα (δεδομένου ότι ο ίδιος ως ιερομόναχος εστερείτο οικίας) καταστράφηκε δια πυρός και σιδήρου εκ θεμελίων το 1825 από τα οργισμένα από τις πολλές απώλειες στρατεύματα του Ιμπραήμ Πασά, μετά την μάχη του Μανιακίου και θούριας (20-28 Μαΐου 1825 αντίστοιχα) και την εισβολή του Τουρκοαιγύπτιου στρατηλάτη στην Πολιανή και στη συνέχεια μάχη της Τραμπάλας Δυρραχίου, την 5-6 Ιουνίου 1825 και δεν υφίσταται πλέον σήμερα ως κτήριο, όπως δεν υφίσταται ως κτήριο και η οικία του Αναγνωσταρά και άλλων αγωνιστών της Πολιανής. Ευρίσκετο σε μικρή απόσταση (60 μέτρων) από την σημερινή πλατεία της Πολιανής και σε οικόπεδο σημερινής ι- διοκτησίας κληρονόμων Παναγιώτη Νικ. Μαλαπάνη, συνορευόμενο με οικόπεδο οικίας κληρονόμων Γρηγορίου Κορομηλά, γεγονός που εσκεμμένα δεν θέλουν να γνωρίζουν, ευτυχώς, ελάχιστοι ανιστόρητοι. Η φερόμενη σήμερα ως οικία δήθεν Παπα-Φλέσσα, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την ιστορική αλήθεια και πραγματικότητα. διότι ποτέ δεν υπήρξε ιδιοκτησία του πατέρα του Δημητρίου Φλέσσα, του ιδίου του αρχιμανδρίτη και φυσικά των Φλεσσαίων οπλαρχηγών. αδελφών - ανιψιών του, κτισθείσα μάλιστα πολλά χρόνια από την απελευθέρωση της πατρίδας μας, όπως αποδεικνύεται και από το μέγεθος, την αρχιτεκτονική της μορφή και την σύνθεση των υλικών της. Επίσης και ο καταγόμενος από την περιοχή αυτή. Μεσσηνίας ιστοριοδίφης και εξέχων δημοσιογράφος Μίμης Φερέτος, γνωστοποίησε με έντονο ύφος την ριζική διαφωνία για την φερόμενη ως δήθεν οικία Παπαφλέσσα στην Πολιανή, επιμένοντας πως δεν είναι η πραγματική οικία του Παπα-Φλέσσα, η σήμερον νομιζομένη, στον προαναφερόμενο καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών, εξ Αρφαρών καταγόμενο, ο οποίος από επιστημονικό χρέος και όχι μόνο την κατέθεσε δημόσια. 5. Οι υπεύθυνοι του Δήμου Θουρίας, παρά την κοινοποίηση των σχετικών εγγράφων του υπουργείου Πολιτισμού και των συχνών αναφορών της ιστορικής μας οικογενείας, αμελούν -αδρανούν αδικαιολόγητα και δεν προβαίνουν, ως οφείλουν, στις απαραίτητες ενέργειες, ώστε να αφαιρεθεί η μαρμάρινη ψευδεπίγραφη που έχει αναρτηθεί αυθαίρετα και έχει χαρακτηρίσει παράνομα το φερόμενο κτίσμα, ως δήθεν οικία Παπα-Φλέσσα. 6. Οι δήμαρχοι Καλαμάτας. Παπαφλέσσα, Νέστορος και θούριος παρακαλούνται για την αναγραφή της ιστορικά ορθής ονομασίας στις τιμητικές προτομές του εθνεγέρτη Παπα-Φλέσσα, που θα περιλαμβάνει και το επώνυμο Φλέσσας, που όπως προαναφέραμε εγκρίθηκε και από το υπ. Πολιτισμού. Η «Λεωνίδειος μάχη» 20 Μαϊου 1825 στο Μανιάκι Τη στιγμή που ο Παπαφλέσσας ετοιμαζόταν να φύγει από τη Δραϊνα φτάνουν σε βοήθειά του ο Ηλίας Κέρμας με 120 Κοντοβουνίσιους, ο Θανασούλας Καπετανάκης με 80, ο Π. Κεφάλας με 20, ο Πιέρος Βοϊδής κι ο Τσαλαφατίνος με 120 Μανιάτες, ο Στ. Καπετανάκης ì ε 20, ο Λίβας, ο Μπιτσιάνης κι ο ανεψιός του Δημήτρης (Ηλία) Φλέσσας με 80. Έτσι όταν έφτασε στο Μανιάκι ο Παπαφλέσσας είχε μαζί του ίσαμε δύο χιλιάδες ά- ντρες. Την άλλη μέρα το πρωί έταξε καραούλια στο βουνό Μαμλαβά, πάνω από το χωριό Βλαχόπουλο, απ όπου βλέπανε όλο τον κάμπο και προς το Ναβαρίνο. Έπειτα κοίταξε με τους άλλους καπεταναίους τις θέσεις, λίγο πιο ψηλά από το χωριό Μανιάκι, όπου λογάριαζε νά ταμπουρωθούν για ν' α- ντικρούσουν τον εχθρό. Κατά το δειλινό τα καραούλια κάνανε σημεία πώς ο στρατός του Ιμπραήμ φάνηκε και τράβαγε για τα Χίλια Χωριά. (Συνέχεια στη σελ. 3) ΤΕΥΧΟΣ 50Ν ΜΑΡΤΙΟΣ 2007 Σελίς 2 από 2
Ό Παπαφλέσσας τότε πρόσταξε ν' ανάψουν όσες μπορούσαν πιότερες φωτιές για να νομίσει ο εχθρός πώς δυνατό και πολυάριθμο ήταν το στρατόπεδό μας. Πραγματικά ο Ιμπραήμ σταμάτησε και πέρασε τη νύχτα στα Χίλια Χωριά. Την άλλη μέρα το πρωί, 20 του Μάη, οι δικοί μας άρχισαν νά φτιάνουν τρία ταμπούρια. το πρώτο, το πιο βορινό, θα το έπιανε ο Παπαφλέσσας, το δεύτερο ο ανεψιός του Δημήτρης (Ηλία) Φλέσσας και το τρίτο, το πιο νότιο, ο Πιέρος Βοϊδής με τους Μανιάτες. «Ο τόπος όπου έγιναν τα οχυρώματα ταύτα ήσαν πλάγια, και όχι ράχες, ούτε κορυφή, δια να εμποδίσουν τον εχθρόν νά μη συγκεντρούται εκ των όπισθεν», Και ήταν ακόμα πιο δύσκολο-υπεράσπιστα όπως ή απόσταση ανάμεσα στα ταμπούρια και στα μέρη που μπορούσε να προστατευτεί ο εχθρός στεκόταν μικρή κι έτσι οι δικοί μας «δεν είχον ουδέ τον άπαιτούμενον χρόνον νά γεμίζουν δις και τρις τα όπλα των». Έπειτα από δυο ώρες που βγήκε ο ήλιος τ' ασκέρι του Ιμπραήμ έφτασε στο βουνό πάνω από το χωριό Σκάρμιγκα, μισή ώρα δρόμο από τα ταμπούρια μας. «Αφού οι Έλληνες είδαν το πολυπληθές στράτευμα των Τούρκων, το οποίον έσκέπασεν όλον τον τόπον, όσον βλέπει το μάτι του άνθρώπου, ενταύθα άρχισαν νά μουρμουρίζουν και κάποιος είπεν ότι:»-έχετε άλογο καβαλάτε ύστερον και φεύγετε!...» Τ' ακούει ο Παπαφλέσσας κι αμέσως φωνάζει τον γραμματικό του Τισαμενό και τον προστάζει νά πάρει τ' άλογά του κι όλους τους ψυχογιούς του εξόν από τον Μιχάλη Σταϊκόπουλο και νά πάει στην αντικρινή ράχη. Μα νά, κάμποσοι στρατιώτες, λογαριάζοντας πώς ήταν χαμένοι αν έμεναν στα πόστα που κράταγαν, πέφτουν στο Κρυόρεμα κι αρχίζουν να λακάνε. Το σκάζει τότε, μ' όλους τους δικούς του, κι ο Σταυριανός Καπετανάκης. «Τούτον δε βλέποντες και άλλοι φεύγοντα παρεκινήθησαν και αυτοί και εδόθησαν εις φυγήν δια του αυτού ρεύματος. Έφυγαν δε υπέρ τους χιλίους». Μόλις πρόλαβαν να ξεφύγουν και κινήθηκε ή καβαλαρία του Ιμπραήμ. Μπήκε, από τα δεξιά, στο ρέμα και προχώρησε πέρα από το ταμπούρι πού κράταγε ο Παπαφλέσσας. Από τ' αριστερά χωρίστηκε σε δύο κολόνες. Εκείνη πού τράβηξε πιο δυτικά είχε σκοπό να εμποδίσει τυχόν επικουρίες πού θάφταναν. Οι δικοί μας βρίσκονταν πια κυκλωμένοι. Ό Παπαφλέσσας όμως «νόμισε τούτο μεγάλον ευτύχημα, δια να συνέλθουν όλοι ομού οι Έλληνες και να πολεμούν καλλίτερα και αποφασιστικότερα, και να μη λιποτακτούv». Διατάζει να μετρήσουν πόσοι είχαν απομείνει και βρίσκονται λιγότεροι από χίλιοι. Καθώς ήταν συναγμένοι τούς βγάζει φλογερό λόγο θυμίζοντάς τους τις νίκες στο Βαλτέτσι, στο Λεβίδι, στη Γράνα, στα Βέρβενα και την καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη. - Oπoυ νάναι φτάνουν, τούς λέει, δεκαπέντε χιλιάδες πατριώτες σε βοήθειά μας ο Πλαπούτας κι όλοι οι Αρκαδινοί, ο αδερφός μου Νικήτας, ο Κατσάκος κι άλλοι Μανιάτες. Σε μια ώρα θάναι εδώ. Θα τριγυρίσουν τ' ασκέρι του Ιμπραήμ και θα το χτυπάνε από τις πλάτες. Αδέρφια! ή πατρίδα καρτεράει από μας να δοξαστεί ξανά από τη νίκη μας! Μα πριν καλά-καλά τελειώσει την ομιλία του, μερικοί από τούς καπεταναίους «ίδόντες τον προφανή κίνδυνον» παρακινούσαν τον ανεψιό του Δημήτρη να του πει να κάνουνε γιουρούσι και διασπώντας τις γραμμές της εχθρικής καβαλαρίας να γλιτώσουν όσοι τούς ευνοήσει ή τύχη. «Κανείς», όμως, «δεν έτόλμα να του εκστόμιση τοιούτον τι κατά πρόσωπον». τον σιμώνουν τέλος ο Κεφάλας κι ο Παπα Γιώργης, γνωστοί και οι δύο για την παλικαριά τους, και του λένε, από μέρος όλων των καπεταναίων, πως αυτή στεκόταν ή τελευταία τους ευκαιρία να σωθούν. Τότε ο Παπαφλέσσας αποκρίνεται στον Κεφάλα: - Έχασα τις ελπίδες που στήριζα πάνω σου. Και μαζί μ' αυτές και την υπόληψη που είχα για σένα. Έπειτα γυρνά, πιάνει τον Παπαγιώργη από τα γένια και τραβώντας τα του λέει: - Μου τα ντρόπιασες, Παπαγιώργη! Σταματά μια στιγμή και ύστερα του ξαναλέγει: - Που να πάμε να φύγουμε; Έχουμε τακτικό στράτευμα όπου, όταν θα βγει από τα ταμπούρια, θ' αποτραβηχτεί με τάξη πολεμώντας; Δεν ξέρεις τάχα πως οι άτακτοι άμα βγουν από τα ταμπούρια σκορπίζουν κι ο καθένας παίρνει δικό του δρόμο; Τότε πέντε καβαλαραίοι του Ιμπραήμ θα μάς σφάξουν όλους. Και θ' ακολουθήσει μεγάλο κακό για το έθνος όπως θα ψυχωθούν οι εχθροί και θα δειλιάσουν οι δικοί μας. Τι φοβάσαι, Παπαγιώργη; Εσύ ξέρεις τα γράμματα που έγραψα και πήρα. Σε ρωτώ, έχεις αμφιβολίες πως μέσα σε δύο ώρες πέντε χιλιάδες δικοί μας δε θα χτυπάνε απέξω τον Ιμπραήμ; Ακόμα κι άλλοι να μην έρθουν ο Πλαπούτας δε θα λείψει. Είμαι βέβαιος πως θα νικήσουμε. Aν όμως, ο μη γένοιτο, νικηθούμε, θ' αδυνατίσούμε τη δύναμη του εχθρού και ή ιστορία θα ονομάσει τούτον τον πόλεμο Λεωνίδειον μάχην, Παπαγιώργη! Ίσως ή τελευταία αυτή φράση να κρύβει όλο το μυστικό της υποσυνείδητης παρόρμησής του ν' αντιμετωπίσει, κάτω από τόσο απελπιστικές συνθήκες, τον εχθρό. Έταξε στον εαυτό του να νικήσει ή να πεθάνει. Ή Ρούμελη είχε το «νέο Λεωνίδα της», τον Αθανάσιο Διάκο, που κάτω από παρόμοιες συνθήκες δεν πισωδρόμησε στην Αλαμάνα. Τώρα, στο πρόσωπο τούτον Παπαφλέσσα, θ' αποχτούσε στο Μανιάκι κι ο Μοριάς τον Λεωνίδα του. Όταν έπαψε να μιλάει ο Παπαφλέσσας, ο Μανιάτης Βοϊδής είπε τα αξιομνημόνευτα τούτα λόγια: (Συνέχεια στη σελίδα 4) ΤΕΥΧΟΣ 50Ν ΜΑΡΤΙΟΣ 2007 Σελίς 3 από 3
«- Πάμε στα ταμπούρια μας κι όποιος θα μείνει γιαμά, ας ακούει των γυναικών τα μοιρολόγια!...» Και τράβηξαν στα ταμπούρια τους ξέροντας πως το μόνο που τους απόμενε ήταν να θυσιαστούν. Μόλις πρόλαβαν να φτάσουν σ' αυτά κι ο Ιμπραήμ ξαπολά την επίθεσή του. Τα τάγματα τούτον τακτικού στρατού του προχωρούσαν χωρίς να λογαριάζουν το θάνατο που σκόρπιζαν τα καριοφίλια των Ελλήνων. (Συνέχεια στη σελίδα 4) 0 Παπαφλέσσας, καθώς είπαμε, κράταγε το βορινό ταμπούρι «το μάλλον αδύνατον και επικίνδυνον». Φορώντας την περικεφαλαία του στεκόταν όρθιος πάνω σε μια πέτρα πιο ψηλή από τις άλλες, που «είχε προσέτι και μίαν μικράν αχράδα (γκορτζούλα), από εκεί διεύθυνε τον αγώνα, δίνοντας με το παράδειγμά του θάρρος στους δικούς μας. Δίπλα του στεκόταν ο νεαρός Γάλλος εθελοντής πού, είχε κατέβει πριν από λίγο καιρό στην Ελλάδα μαζί με τον στρατηγό Ρός. Καμία βέβαια ευγνωμοσύνη δεν τρέφει ή πατρίδα μας για το στρατηγό Ρός. Αντίθετα όμως με σεβασμό μνημονεύει τον ανώνυμο νεαρό Γάλλο, που πολεμώντας παλικαρίσια βρήκε το θάνατο κείνη τη μέρα δίπλα στον Παπαφλέσσα. Το μεσημέρι κάλεσαν οι σάλπιγγες του εχθρού τον αιγυπτιακό στρατό να πάψει την επίθεσή του και ν' αποσυρθεί για να κολατσίσει. Όσο που «οι νεροκουβαλητάδες επήγαινον και ήρχοντο δίδοντες νερόν εις τους διψώντας στρατιώτας», οι καπεταναίοι μας τρέξάνε να βρούνε τον Παπαφλέσσα. - Καλό είναι, του λένε, να φύγουμε τώρα που οι τούρκοι ξαποσταίνουν και τρώνε ψωμί. Να τραβήξουμε κατά την Αγιά, γιατί, καθώς θάχουμε βοηθό το βουνό, οι καβαλαραίoι τους λίγους θα σκοτώσουνε. το πολύ θα φάνε πενήντα ως εκατό από μας; μα οι άλλοι θα σωθούνε και θα σώσουμε κι εσένα για να φανείς, σ' άλλη περίστάση, χρήσιμος στην πατρίδα. Ό Παπαφλέσσας τους αποκρίθηκε: -Εγώ σας είπα και πρώτα και τώρα σας το λέγω τη φευγάλα να μην τη βάζετε διόλου στο νου σας, γιατί εμείς χανόμαστε άδικα αν πέσουμε πάνω στη φωτιά του εχθρού. Όχι, δε θα παραδώσω τους Έλληνες μόνος μου στ' αδιάκοπο ντουφέκι του τακτικού! Έπειτα εμείς καρτεράμε τη βοήθεια πού, καθώς γνωρίζετε, θα φτάσει ώρα την ώρα. Παγαίνετε τώρα στα πόστα σας!.. Γύρισαν στα ταμπούρια τους και σε λίγο εξαπολύθηκε το γενικό γιουρούσι του εχθρού. Δυο φορές έφτασαν ίσαμε τις θέσεις που κράταγαν οι Έλληνες, μ' αναγκάστηκαν να πισωδρομήσουν. Κι ενώ ετοιμάζονταν να ξεχυθούν σε τρίτο γιουρούσι, ακούστηκε βορινά μια μπαταρία. Ήταν ο Πλαπούτας που έφτανε με χίλια πεντακόσια παλικάρια. Ό Ιμπραήμ τότε, γυρεύοντας να προλάβει τη βοήθεια που ερχόταν, ρίχνει όλες του τις δυνάμεις πάνω στους δικούς μας. Οι εχθροί πάτησαν πρώτο το ταμπούρι του Παπαφλέσσα. Ό ανεψιός του Δημήτρης παρατάει το πόστο του και τρέχει να βοηθήσει το θείο του. τον βλέπει ο Παπαφλέσσας και τον προστάζει να γυρίσει πίσω και να υπερασπιστεί τη δική του θέση. Μα όταν έφτασε σ' αυτή βρήκε να την έχουν πατήσει οι εχθροί. «Εκεί κτυπών και κτυπούμενος υπό πολλών Τούρκων εχάθη και αυτός και οι στρατιώται του». Στο ταμπούρι του Παπαφλέσσα ανακατώθηκαν τούρκοι κι Έλληνες και γίνηκαν όλοι ένα. Όπως οι εχθροί φόραγαν κόκκινες στολές, «ο τόπος όλος έκοκκίνισεν από αυτές κι από τα αίματα». Ό σημαιοφόρος του Παπαφλέσσα, ο Δημήτρης από τη Χίο, για να μην πέσει ή σημαία στα χέρια του εχθρού την σκίζει, τη χώνει στο στήθος του, σπάζει και το σταυρό του κονταριού και τον βάζει στο σελάχι του, και με το σπαθί στο χέρι σαν αστραπή χιμά πάνω στο τούρκικο ασκέρι και φεύγει. «Ή παλικαριά του είναι αμίμητος», γράφει ο Φωτάκος. Τελευταίο έπεσε το ταμπούρι του Πιέρου Βοϊδη, που κράταγαν οι Μανιάτες, καθώς ήταν το πιο δυνατό απ' όλα. Oσoι από τους δικούς μας απόμεναν ακόμα ζωντανοί ρίχνονται μέσα στο ρέμα και κάνουνε να φύγουν κατά την Ανδρούσα. Τίποτ' άλλο δεν ακουγόταν πια «από τα λιανίσματα των σπαθιών και των γιαταγανιών». Στην έξοδο της ρεματιάς ένα τάγμα του εχθρού καρτέραγε τους εκατόν πενήντα δικούς μας που ήταν ακόμα ζωντανοί. Δεν τους απόμενε παρά ν' ανοίξουν δρόμο με το σπαθί στο χέρι. το κατόρθωσαν μα οι πιότεροι απόμειναν για πάντα εκεί. Σιγά σιγά σκόρπαγε ο καπνός της μάχης. Οι νικητές τότε βάλθηκαν να σκυλεύουν τους σκοτωμένους. Ύστερα άρχισαν να κόβουν τ' αυτιά τους, να τα πάνε στον Ιμπραήμ να πάρουνε μπαξίσι. Τότε τσακώθηκαν «μεταξύ των ποίος από αυτούς να έχει περισσότερα». Κατέβηκε τέλος κι ο Ιμπραήμ στο ταμπούρι τούτον Παπαφλέσσα. Αφού έκανε ντουάδες στον Αλλάχ για τη νίκη, πρόσταξε το στρατό του να ρίξει τρεις νικητήριες μπαταριές. Μετά παράγγειλε να τούτον φέρουν το κουφάρι τούτον Παπαφλέσσα. Βρήκαν το ακέφαλο κορμί του. Δίπλα του κείτονταν νεκρός ο νεαρός Γάλλος κι ολόγυρα πλήθος τα κουφάρια των έχθρων. Λίγο πιο πέρα πέτυχαν και το κεφάλι τούτον ήρωα. Το έφεραν στον Ιμπραήμ τους είπε να χώσουν στη γη ένα ψηλό παλούκι και να στήσουν όρθιο τον σκοτωμένο δένοντάς τον πάνω σ' αυτό. Ύστερα στερέωσαν στο κορμί και το κεφάλι, αφού πριν πλύνανε τα αίματα από τα γένια του. Τότε «ο νεκρός έφαίνετο ως να ήτο ζωντανός» Ό Ιμπραήμ, αφού «ακίνητος κι άφωνος τον παρετήρησεν ολίγον», γυρνά και λέει στους αξιωματικούς του: - Πραγματικά, στάθηκε ένας Ικανός και γενναίος άνθρωπος. Και καλύτερο θα ήταν, κι ας παθαίναμε άλλη τόση ζημιά, να τον πιάναμε ζωντανό, γιατί πολύ θα μας χρησίμευε. «Ή Λεωνίδειος μάχη» είχε τελειώσει. Το Μανιάκι πήρε τη θέση του, στις σελίδες της Ιστορίας μας, δίπλα στις Θερμοπύλες και στην Αλαμάνα. Τώρα, ανατολικά από το χωριό Μανιάκι, στο ξωκλήσι «Aγια Ανάσταση», βρίσκονται τα κόκαλα εκείνων που πέσανε σε τούτη τη μάχη, θυμίζοντας, σ' εμάς τους μεταγεγέστερους, πως ή λευτεριά μας, καθώς λέει στον εθνικό μας ύμνο ο Σολωμός, είναι άπ' τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα Ιερά. ΠΗΓΗ: ΦΩΤΑΚΟΥ-ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΕΥΧΟΣ 50Ν ΜΑΡΤΙΟΣ 2007 Σελίς 4 από 4
ΔΙΑ ΤΟΝ ΝΙΚΗΤΑΝ ΦΛΕΣΣΑΝ "Οπου ο Νικήτας πολεμά 'Αστροπελέκι γίνεται νίκη τον στεφανώνει χτυπώντος τούς έχθρούς του Δέν λογαριάζει τα σπαθιά κι' αφίνει τούς δικούς του 'Σαν τον Βορριά οταν φυσά Σταμάτα λίγο Στρατηγέ καί δέντρα ξεριζώνει νά ρθούμε πιο κοντά σου έτσι κι' ο γυιός τής Φλέσσαινας βοήθεια να σού δώσουμε τού Τούρκου το κανόνι έμείς καί τα παιδια σου. μέ τό να χέρι τό κρατεί "Εχω τήν Παναγιά βοηθό μέ τ' 'αλλο ξεσπαθώνει. και τήν Πατρiδα σκέπη Κόβει κεφάλια Τούρκικα και μάθετο ο Στρατηγός τό Δαμασκί σπαθί του, πίσω ποτέ δέν στέκει τον βλέπουν,φεύγουν οί εχθρoi Πρώτος αρχίζει τή φωτιά θαυμάζουν oi δικοί του. καί πρώτος μέσα μπαίνει. Γιατ' έχει λιονταριού καρδιά Ντροπή σ' αϋτό το Στρατηγό καί φόβο δέν γνωρίζει. πού πάντα πίσω μένει. κι' όταν θα πή έμπρός παιδια πίσω του δέν γυρίζει. (Χρ. Παρασκευόπουλος, σελ. 67) ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ Εορτάζουν την επέτειο των γάμων των οι: Ελένη Γ. Κρανίτη και ο Γεώργιος Κ. Φλέσσας από την Γλάτσα Ολυμπίας εορτάζουν τα 63 χρόνια γάμου τους, στις 23 Μαίου. Τους ευχόμαστε να ζήσουν και να γιορτάσουν πολλά χρόνια ακόμη μαζί. Η Βυκτωρία Δ. Μποφίλη και ο Vasillios M. Flessas από το Μοντρεάλ του Καναδά εορτάζουν τα 67 χρόνια γάμου τους, στις 25 Μαίου. Τους ευχόμαστε να ζήσουν και να γιορτάσουν πολλά χρόνια ακόμη μαζί. Η Johanna Von Suden και ο Norman C. Flessas από το Arlington, Virginia, USA εορτάζουν τα 23 χρόνια γάμου τους, στις 12 Μαίου. Τους ευχόμαστε να ζήσουν και να γιορτάσουν πολλά χρόνια ακόμη μαζί. Ιδιοκτήτης ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ ΦΛΕΣΣΑΙΩΝ Ο «ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ» Αγίου Σίλα 29, Νέα Πεντέλη, 15236. ΤΗΛ. 210-6138059 -ΦΑΞ 210-8037827 e-mail tflessas@flessas.eu, www.flessas.eu ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ Αριθ. Τεύχους 5 Εκδότης Διευθυντής Τίμος Φλέσσας Διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΓΙΝΟ- ΝΤΑΙ ΔΕΚΤΕΣ. ΕΠΙΤΑΓΕΣ ΚΑΙ ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΕΡΩ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : Εγώ πλήρωσα την συνδρομή μου. ΕΣΕΙΣ; Τιμή Συνδρομής 25 ΤΕΥΧΟΣ 50Ν ΜΑΡΤΙΟΣ 2007 Σελίς 5 από 5
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΜΑΝΙΑΚΙΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΦΛΕΣΣΑΣ (ΔΙΚΑΙΟΣ - ΑΡΜΟΔΙΟΣ) Ή ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΣ ΕΞΑΡΧΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ & ΗΡΩΑΣ ΤΟΥ ΜΑΝΙΑΚΙΟΥ ΠΟΛΙΑΝΗ 1788 - ΜΑΝΙΑΚΙ 1825 ΚΑΛΑΜΑΤΑ 2007 2ΗΜΕΡΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΓΙΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑΚΙ 19 ΚΑΙ 20 ΜΑΊΟΥ 2007 ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΚΑΛΙΜΑΡΜΑΡΟ ΤΗΝ 19 ΗΝ ΜΑΊΟΥ 2007 ΚΑΙ ΏΡΑ 08:00 ΑΦΙΞΗ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΚΑΙ ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟ ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΑΝΗ ΚΑΤΆΘΕΣΗ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΠΑΛΕΙΟ ΦΛΕΣΣΑΪΚΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΕΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΝ ΕΠΩΜΕΝΗ στις 08:00 ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΊΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΜΑΝΙΑΚΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΟΛΞΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΑ ΤΑΜΠΟΥΡΙΑ ΜΕΣΣΗΜΕΡΙΑΝΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΘΗΝΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΑΡΓΩΤΕΡΑ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ 210 6138059 ΜΕΧΡΙ 10/5/2007 ΚΟΣΤΟΣ ΔΙΚΛΙΝΟ 140:00 ( 120:00 ΜΟΝΟΚΛΙΝΟ) ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΜΕ ΔΙΑΤΡΟΦΗ 19/5/2007 ΚΑΙ ΠΡΩΙΝΟ 20/5/2007 ΤΕΥΧΟΣ 50Ν ΜΑΡΤΙΟΣ 2007 Σελίς 6 από 6