ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ. Ομάδα διαβούλευσης: Δημιουργική Βιομηχανία - Creative industries Η ομάδα διαβούλευσης πραγματοποιήθηκε στις 21 Μαΐου 2015 (στις 16:00 το απόγευμα) στα γραφεία της ΕΑΤΑ ΑΕ, Φιλελλήνων 7 στο Σύνταγμα. Στην συζήτηση συμμετείχαν συνολικά 16 εκπρόσωποι από τον κλάδο της δημιουργικής βιομηχανίας (creative industries), αντιπροσωπεύοντας κυρίως επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που δραστηριοποιούνται στον εν λόγω κλάδο. Πίνακας 1. Συμμετέχοντες στην ομάδα διαβούλευσης για τον κλάδο της δημιουργικής βιομηχανίας Ονοματεπώνυμο Επιχείρηση Δραστηριότητα Σφυράκη Μαρία Καραμπίνης Μελέτης Maria Sfyraki &Associates ΕΛΣΕΒΒΥΕ (Ελληνικός Σύνδεσμος Βιοτεχνών Βιομηχάνων Υποδημάτων και Εξαγωγέων) Architect, Urban Planner, Environmental Designer Ένδυση Υπόδηση (Γενικός Διευθυντής) Παππάς Ιωάννης Green Evolution AE Σύμβουλοι Αειφόρου Τουρισμού Διδασκάλου Αλέξανδρος DesignLab Creative Design / Strategy Services Οικονόμου Αντώνης INNOVATHENS Διευθυντής Έργου Καφετζόπουλος Αντώνης Σαραντοπούλου Έλενα Ρούντου - Βερέμη Έλλη Τοσίδου Εριέττα Δημοτικός Σύμβουλος / Τεχνόπολις Zeus + Δione Sun of a beach Sun of a beach Πρόεδρος Εξαγωγή υποδημάτων και ειδών ένδυσης (MarketingCoordinator) Εμπόριο πετσετών και αξεσουάρ παραλίας Εμπόριο πετσετών και αξεσουάρ παραλίας Λαοπόδη Μαρία - Λουίζα Culent.com Πολιτιστική Επιχειρηματικότητα Μαρκοπούλου Αθηνά Peacefulfish / Media Deals Consulting of CCIs Investment
Πίνακας 1. Συμμετέχοντες στην ομάδα διαβούλευσης για τον κλάδο της δημιουργικής βιομηχανίας Ονοματεπώνυμο Επιχείρηση Δραστηριότητα Τριανταφύλλη Γαβριέλα Χαραλαμπίδης Βασίλης Poka Yio (Καρυοφύλλης Πολύδωρος) Χατζηδάκη Όλγα Καρρά Μαρία - Θάλεια Bios / Ρομάντσο Bios / Ρομάντσο Athens Biennale Locus athens Locus athens Παραστατικές τέχνες / Creative Industries Παραστατικές τέχνες / Creative Industries Διοργανώσεις σύγχρονης τέχνης (Συνδιευθυντής) Ανεξάρτητος οργανισμός σύγχρονης τέχνης Ανεξάρτητος οργανισμός σύγχρονης τέχνη Κατόπιν των συστάσεων, ακολούθησε μία συνοπτική παρουσίαση των κύριων σημείων της υφιστάμενης στρατηγικής του Δήμου των Αθηναίων. Απώτερος στόχος ήταν η εξέταση των επιπέδων ενημέρωσης και γνώσης γύρω από τις τρέχουσες δράσεις της Στρατηγικής του Δήμου. Ωστόσο, η εν λόγω αναφορά και η σχετική ερώτηση που την ακολούθησε αποτέλεσε ουσιαστικά και έναυσμα της γενικότερης συζήτησης, η οποία στη συνέχεια επεκτάθηκε γύρω από μία σειρά θεμάτων, με τα κυριότερα να είναι:(α) εντοπισμός υφιστάμενων προβλημάτων και κρίσιμων ζητημάτων (με έμφαση στον συγκεκριμένο υπο - κλάδο ή / και στην επιχείρηση του κλάδου της δημιουργικής βιομηχανίας που δραστηριοποιείται ο κάθε φορέας) και (β) προτάσεις για την βελτίωση της σχέσης της εν λόγω βιομηχανίας και του Δήμου μέσω δράσεων. Στη συνέχεια αναφέρονται τα κυριότερα ευρήματα της εν λόγω συζήτησης, διακρινόμενα σε κρίσιμα ζητήματα / αναδυόμενα προβλήματα και προτάσεις βελτίωσης. Κρίσιμα ζητήματα / προβλήματα Εντοπίζεται έλλειψη διασύνδεσης των δράσεων του Δήμου με την λειτουργία των επιχειρήσεων, κυρίως σε πρακτικό επίπεδο. Αυτό σύμφωνα με συμμετέχοντες έχει οδηγήσει στη χαμηλή χρήση των εν λόγω υποδομών. Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε ότι, η μόνη πρακτική συνδιαλλαγή εντοπίζεται στις επιμορφωτικές υπηρεσίες και το mentoring που προσφέρει ο Δήμος προς τις επιχειρήσεις μέσω των δομών του, οι οποίες όμως και πάλι μόνο σε προπαρασκευαστικό επίπεδο επιχειρηματικότητας θα μπορούσαν να ωφελήσουν.
Από εκπροσώπους της σύγχρονης τέχνης και των παραστατικών τεχνών αναφέρθηκε ότι, η κύρια υποστήριξη που προσφέρει ο Δήμος περιορίζεται μόνο σε επίπεδο «αιγίδας» (δηλ. η προσφορά του τίτλου ότι λειτουργούν «υπό την αιγίδα» του) και όχι σε κάτι ουσιαστικότερο. Από τους ίδιους εκπροσώπους, εντοπίζονται προβλήματα σε επίπεδο επικοινωνιακής υποστήριξης του έργου τους από τον Δήμο. Εντοπίζονται προβλήματα γενικότερης σύνδεσης των νεοφυών επιχειρήσεων με την βιομηχανία και ένταξή τους στην αγορά, μετά από το στάδιο της ζωής τους στις θερμοκοιτίδες. Το εν λόγω πρόβλημα αποδίδεται κυρίως στην έλλειψη ρευστότητας και χρηματοδότησης που υπάρχει στην αγορά. Σε συνδυασμό με το παραπάνω, αναφέρθηκε έντονα η ανάγκη γενικά για υποστήριξη των επιχειρήσεων πέραν των αρχικών βημάτων τους, με δράσεις που θα αποσκοπούν στην βιωσιμότητά τους. Παρατηρείται έλλειψη υποδομών σύνδεσης της δημιουργικότητας στην βιομηχανία με τον πολιτισμό. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρθηκε η έλλειψη βιομηχανικών μουσείων(π.χ. fashion museums) πίσω από τα οποία θα υπάρχει μια ολόκληρη δημιουργική δραστηριότητα. Σε σύνδεση με το παραπάνω πρόβλημα, αναφέρθηκαν οι σημαντικές ελλείψεις που εντοπίζονται σε τεχνίτες και τεχνικές δεξιότητες, ιδίως στους κλάδους της ένδυσης και υπόδησης. Παρατηρείται έλλειψη υπηρεσιών (π.χ. logistics)που θα συνοδεύουν την πώληση των προϊόντων του κλάδου της δημιουργικής βιομηχανίας. Η εν λόγω έλλειψη εκτιμάται ότι αποδυναμώνει την αθηναϊκή ανταγωνιστική ταυτότητα (branding). Παρατηρούνται έντονα προβλήματα ενημέρωσης και επικοινωνίας των στρατηγικών δράσεων του Δήμου στον επιχειρηματικό κόσμο. Το επίπεδο γνώσης και ενημέρωσης των συμμετεχόντων για τις τρέχουσες δράσεις του Δήμου (της υφιστάμενης στρατηγικής) αποτιμάται χαμηλό. Ειδικότερα, σε σχετική διαγνωστική ερώτηση που πραγματοποιήθηκε: μόνο ένας συμμετέχων γνώριζε για τις δράσεις διασύνδεσης των ερευνητών με την βιομηχανία, 4 6 συμμετέχοντες γνώριζαν για τις θερμοκοιτίδες του Δήμου, περίπου 3 για τις δράσεις υποστήριξης των υφιστάμενων επιχειρήσεων (μέσω του ΚΣΕ, ΓΣΕΒΕΕ ΕΣΕΕ, ΕΒΕΑ) και κανείς για την πρόσφατη δράση του Δήμου μέσω του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών (COINS). Εξαίρεση αποτελεί το INNOVATHENS, το οποίο ήταν αναγνωρίσιμο από την πλειοψηφία των συμμετεχόντων. Τα προβλήματα ενημέρωσης και επικοινωνίας από την πλευρά του Δήμου εντοπίζονται στα εξής: - Η πληροφορία δεν παρέχεται με καθαρό τρόπο. Μέσω των διαθέσιμων καναλιών επικοινωνίας (κυρίως sites) δεν είναι σαφές τι προσφέρει η κάθε δομή ενώ συχνά η χρήση της ορολογίας π.χ. για μία προσφερόμενη υπηρεσία ή δράση, δεν παραπέμπει στην επιθυμητή έννοια. - Παρατηρείται έντονη χρήση της γλώσσας και ορολογίας των επιχειρησιακών προγραμμάτων και όχι της γλώσσας του επιχειρηματικού κόσμου.
- Η δημιουργία και χρήση πολλών και ξεχωριστών sites του Δήμου στα οποία η πληροφορία σπάει και μοιράζεται δημιουργεί σύγχυση στον ενδιαφερόμενο. Αναφέρεται έλλειψη ενός μοναδικού site στο οποίο η επιθυμητή πληροφορία για τις δράσεις του Δήμου θα συγκεντρώνεται. Αναφέρθηκε ότι ο Δήμος δεν έκανε χρήση των υφιστάμενων υποδομών (όπως π.χ. Bios / Ρομάντσο, Corallia κλπ.), αλλά δημιούργησε νέες, με αποτέλεσμα αυτό να έχει οδηγήσει στην ύπαρξη πολλών χώρων, όχι απαραιτήτως το ίδιο αποτελεσματικών. Επίσης, εντοπίστηκε έλλειψη εστίασης των δράσεων σε συγκεκριμένους (υπό) κλάδους της δημιουργικής βιομηχανίας. Λόγω της φύσης του κλάδου, παρατηρούνται κενά στη δημιουργία ενός κοινού αισθήματος «ανήκειν». Η έλλειψη εστίασης των δράσεων του Δήμου σε συγκεκριμένους (υπό) κλάδους της δημιουργικής βιομηχανίας (όπως αναφέρθηκε) λειτουργεί αρνητικά στην δημιουργία αυτού του κοινού αισθήματος. Εντοπίζονται προβλήματα εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και συγκεκριμένα φόβος για επέκταση των οικονομικών δραστηριοτήτων και πωλήσεων στο εξωτερικό. Εντοπίζονται μεγάλα προβλήματα εκπαίδευσης των στελεχών των επιχειρήσεων που απευθύνονται στους κόμβους επιχειρηματικότητας του Δήμου. Παρατηρείται μεγάλη ανάγκη για τεχνικές και μη δεξιότητες (επιχειρηματικές, νομικές κλπ.). Προτάσεις Δημιουργία δράσεων (ειδικών δομών και χρηματοδοτικών εργαλείων) που θα στοχεύουν στην υποστήριξη των επιχειρήσεων πέραν των αρχικών σταδίων τους και στην αποτελεσματική ένταξή τους στην αγορά. Δημιουργία ενός ειδικού χρηματοδοτικού εργαλείου (fund) για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) των θερμοκοιτίδων, το οποίο να στοχεύει τόσο στην ενίσχυση της έναρξής τους, όσο και στην μετέπειτα πορεία τους και σύνδεσή τους με την αγορά. Ειδικότερα, προτάθηκε δημιουργία χρηματοδοτικού σχήματος και εργαλείου που να εξασφαλίζει: (α) επιδότηση ύψους περίπου 30.000 για το αρχικό κόστος έναρξης της επιχείρησης, και (β) δανειοδότηση ύψους περίπου 100.000 (με επιτόκιο euribor + 1% για 10 χρόνια) χωρίς ενυπόθηκες εγγυήσεις (δηλ. με εγγύηση του ίδιου του ΕΤΕΑΝ). Το σχήμα προτείνεται να συνοδεύεται από ταυτόχρονη παροχή υπηρεσιών mentoring (π.χ. για 18 μήνες), τακτικό reporting και άλλων μηχανισμών ασφαλείας, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται και μεγιστοποιείται η απόδοση της εν λόγω επένδυσης. Ενίσχυση των υπηρεσιών που θα συνοδεύουν την πώληση των προϊόντων του κλάδου της δημιουργικής βιομηχανίας, όπως π.χ. ενίσχυση υπηρεσιών logistics, έτσι ώστε να διευκολύνεται η μεταφορά των προϊόντων που αγοράζονται μέσω της απευθείας αποστολής τους από το κατάστημα στον επιθυμητό προορισμό. Η εν λόγω πρόταση
εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην ενδυνάμωση της αθηναϊκής ανταγωνιστικής ταυτότητας (branding). Συγκέντρωση της πληροφορίας σε ένα σημείο (π.χ. στο site του Δήμου), το οποίο θα αποτελεί και το κύριο μέσο ενημέρωσης και επικοινωνίας των δράσεων του Δήμου στους ενδιαφερόμενους. Απλοποίηση και προσαρμογή της ορολογίας που χρησιμοποιείται στην διατύπωση των δράσεων του Δήμου, έτσι ώστε να είναι πιο κατανοητές και πιο κοντά στην γλώσσα της επιχειρηματικής κοινότητας. Ενίσχυση επιχειρήσεων (κυρίως του πολιτιστικού κομματιού) του κλάδου μέσω προσφοράς περισσότερων υπηρεσιών (πέραν χρηματικών κονδυλίων) και υποστήριξης σε είδος (in kind support), όπως π.χ. στέγαση και φιλοξενία, παροχή εξοπλισμού, φύλαξη χώρων και εκθέσεων, καθαριότητα, προώθηση και προβολή στο εσωτερικό και εξωτερικό κλπ. Ενίσχυση του κοινού αισθήματος του «ανήκειν» για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της δημιουργικής βιομηχανίας. Η δημιουργία ενός ειδικού χρηματοδοτικού εργαλείου (με τη μορφή είτε άμεσης επιδότησης είτε σε είδος) εστιασμένου και ειδικά προσαρμοσμένου στις ανάγκες του κλάδου, θα συνέβαλε προς αυτήν την κατεύθυνση. Συνέπεια και συνέχεια του οράματος του Δήμου και των στρατηγικών δράσεών του, ανεξαρτήτως των αλλαγών που πραγματοποιούνται σε διοικητικό επίπεδο και στο ανθρώπινο δυναμικό του. Δημιουργία πλατφόρμας ως συνέχεια των θερμοκοιτίδων, η οποία να μπορεί να παρέχει εκπαιδευτικές και πρακτικές υπηρεσίες για τη δημιουργία πρωτοτύπων (αναφέρεται στο κομμάτι του κλάδου που δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη τεχνολογικών προϊόντων). Δημιουργία νέων εξειδικευμένων κόμβων επιχειρηματικότητας, που θα διαθέτουν συγκεκριμένη ατζέντα. Δημιουργία one stop office για την επιχειρηματικότητα, δηλ. υπηρεσιών που θα διευκολύνουν και θα αναλαμβάνουν όλες τις διεργασίες (νομικές, γραφειοκρατικές κλπ.) για την έναρξη των επιχειρήσεων. Δημιουργία γραφείων που να καλλιεργούν τις συνέργιες (synergies) μεταξύ των κοινοτήτων του καλλιτεχνικού κόσμου. Γειτονιές αφιερωμένες σε έργα του Δήμου π.χ. στην καινοτομία ή δημιουργία ενός πεδίου αφιερωμένου σε πρωτοβουλίες σε υποδομές από τον Δήμο όπως π.χ. στο φωτισμό, στην κίνηση και κυκλοφορία, στην βιωσιμότητα του περιβάλλοντος κλπ. Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων γειτονιών και δημοτικών κτιρίων ως ενίσχυση του πολιτιστικούbranding. Δημιουργία μίας δομής που θα μπορούσε να αναδείξει μία σειρά από καλές πρακτικές (best practices) για επιχειρήσεις που έχουν κάνει εξαγωγές με επιτυχία. Ενίσχυση της εξωστρέφειας.