ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΤΗΤΑΣ: Ο ρόλος των οπτικών αναπαραστάσεων (OA) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Θεωρώντας ότι η διδακτική σας εμπειρία είναι πολύτιμη στην έρευνά μας θα σας παρακαλούσαμε να αφιερώσετε λίγο χρόνο για να συμπληρώσετε το παρακάτω ερωτηματολόγιο. Η έρευνά μας γίνεται στο πλαίσιο της Δράσης "Ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Ερευνητριών" του ΕΠΕΔΒΜ με Δικαιούχο την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ). Φορέας υλοποίησης είναι η Ανωτάτη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ). Συγκεκριμένα, η έρευνα αφορά τη διδασκαλία και την κατανόηση στοιχείων της έννοιας της περιοδικότητας. Το ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς που διδάσκουν σε Γυμνάσια, Γενικά και Επαγγελματικά Λύκεια μαθηματικά, φυσική και τεχνολογικής φύσης μαθήματα στην περίπτωση που σε αυτά τα μαθήματα στοιχεία/πτυχές της έννοιας (π.χ. περιοδικές συναρτήσεις, περιοδικές κινήσεις, εναλλασσόμενα ρεύματα) αποτελούν αντικείμενα της διδασκαλίας τους. Αναζητούμε ομοιότητες και διαφορές στις εννοιολογικές απαιτήσεις των διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων διερευνώντας το ρόλο των οπτικών αναπαραστάσεων της έννοιας (π.χ. φωτογραφίες, σχήματα, γραφικές παραστάσεις) στη διδασκαλία. Επισημαίνουμε ότι η συμμετοχή σας είναι εθελοντική, ενώ οι προσωπικές σας απαντήσεις θα τύχουν πλήρους εμπιστευτικότητας. Η επιστημονική υπεύθυνη Η ερευνήτρια Β. Σπηλιωτοπούλου Χ. Τριανταφύλλου Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος, ΑΣΠΑΙΤΕ Διδακτική Φυσικών Επιστημών Διδακτική Μαθηματικών email: chrtriantafillou@gmail.com... Στο παρόν ερωτηματολόγιο χρησιμοποιήθηκαν οπτικές αναπαραστάσεις των παρακάτω σχολικών εγχειριδίων: Ανδρεαδάκης, Σ., Κατσαργύρης, B., Παπασταυρίδης, Σ., Πολύζος, Γ., & Σβέρκος, A. (2012). Άλγεβρα, Β' Γενικού Λυκείου, Αθήνα: ΟΕΔB. Ανδρινός, Ν. Παναγιωτίδης, Π. & Παπαδόπουλος, Ν. (2009). Συστήματα Αυτοκινήτου Ι, 1ος Κύκλος, Β' Τάξη, ΕΠΑΛ, ΑΘΗΝΑ: ΟΕΔΒ. Αντωνίου, Ν., Δημητριάδης, Π., Καμπούρης, K., Παπαμιχάλης, K. & Παπατσίμπα, L. (2008). Φυσική, Γ Γυμνασίου, Αθήνα: ΟΑΕΔ. Βουρνάς, Κ., Δαφέρμος Ο., & Πάγκαλος, Σ. (2009). Ηλεκτροτεχνία, Α' Τάξη, 1ου Κύκλου, Αθήνα: ΟΕΔB. Ιωάννου, A., Ντάνος, Γ., Πήττας, A., & Ράπτης, Σ. (2013). Φυσική Γ' Γενικού Λυκείου, Θετικής & Τεχνολογικής Κατεύθυνσης, Αθήνα: ΙΤΥΕ.
(Α) Προσωπικά στοιχεία Ειδικότητα: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Διδακτική εμπειρία (χρόνια): Σημειώστε ( ) σε ποιο/α από τα παρακάτω επίπεδα εκπαίδευσης έχετε διδάξει. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ (Β) Η έννοια της περιοδικότητας - οπτικές αναπαραστάσεις (π.χ. φωτογραφίες, σχήματα, γραφικές παραστάσεις) της έννοιας στα σχολικά βιβλία 1) Μπορείτε να αναφέρετε τις βασικές διδακτικές ενότητες στις οποίες συναντάτε την έννοια της περιοδικότητας; 2) Αφού επιλέξετε μια συγκεκριμένη διδακτική ενότητα από αυτές που προαναφέρατε, μπορείτε να απαριθμήσετε τις βασικές οπτικές αναπαραστάσεις της έννοιας που περιέχει το σχολικό βιβλίο σε αυτή τη διδακτική ενότητα; Διδακτική ενότητα Βασικές οπτικές αναπαραστάσεις της έννοιας στα σχολικά βιβλία στη συγκεκριμένη διδακτική ενότητα 3) Επιλέγοντας (ξανά) μια μόνο από τις αναπαραστάσεις που προαναφέρατε στην ερώτηση 2, μπορείτε να περιγράψετε με ποιο τρόπο χρησιμοποιείται στο σχολικό κείμενο στη συγκεκριμένη διδακτική ενότητα; Οπτική αναπαράσταση (επιλέξτε μια από τη 2η στήλη της ερώτησης 2) Ο τρόπος με τον οποίον χρησιμοποιείται στο σχολικό κείμενο
4) Σας παραθέτουμε πέντε οπτικές αναπαραστάσεις της έννοιας, όπως τις συναντήσαμε σε διαφορετικά σχολικά βιβλία. α) Ποια/ποιες αξιοποιείτε συνήθως στη διδασκαλία σας; Οπτικές αναπαραστάσεις Περιγράψτε σύντομα το διδακτικό σας στόχο ή πού (συνήθως) δίνετε ιδιαίτερη έμφαση. Φυσική Γ Γυμνασίου Ηλεκτροτεχνία, Α' Τάξη, 1ου Κύκλου, ΕΠΑΛ Άλγεβρα Β Γενικού Λυκείου, Γενικής Παιδείας Φυσική Γ Λυκείου, Θετικής & Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Σχ. 4.29 Ταλάντωση ελατηρίου και αμαξώματος χωρίς χρήση αποσβεστήρα. Συστήματα αυτοκινήτου Ι, Β' Τάξη 1ου Κύκλου ΕΠΑΛ
β) Αν είχατε τη δυνατότητα, ποια/ποιες κρίνετε ότι θα μπορούσατε να αξιοποιήσετε διδακτικά, ανεξάρτητα από το σχολικό βιβλίο από το οποίο προέρχονται; Οπτικές αναπαραστάσεις Περιγράψτε σύντομα ποιος θα ήταν ο διδακτικός σας στόχος σε αυτήν την περίπτωση. Φυσική Γ Γυμνασίου Ηλεκτροτεχνία, Α' Τάξη, 1ου Κύκλου, ΕΠΑΛ Άλγεβρα Β Γενικού Λυκείου, Γενικής Παιδείας Φυσική Γ Λυκείου, Θετικής & Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Σχ. 4.29 Ταλάντωση ελατηρίου και αμαξώματος χωρίς χρήση αποσβεστήρα. Συστήματα αυτοκινήτου Ι, Β' Τάξη 1ου Κύκλου ΕΠΑΛ
5) Η παρακάτω δραστηριότητα δόθηκε σε προπτυχιακούς φοιτητές Πανεπιστημιακών και Τεχνολογικών ιδρυμάτων. Η δραστηριότητα βασίζεται στην ερμηνεία οπτικών αναπαραστάσεων σχολικών κειμένων και συνεπώς θα μπορούσε να είχε δοθεί και σε μαθητές Β/θμιας Εκπαίδευσης. Δραστηριότητα Γράφημα 1 Γράφημα 2 Ερωτήσεις Τα γραφήματα απεικονίζουν τη χρονική απομάκρυνση ενός σώματος από ένα σημείο εκκίνησης. Ποιο/α από τα γραφήματα απεικονίζει περιοδική κίνηση; Δικαιολογείστε την άποψή σας. Παρατίθενται τρεις χαρακτηριστικές απαντήσεις των συμμετεχόντων στην έρευνα. Γράφημα 1: Απαντήσεις «Δεν είναι περιοδική κίνηση διότι η συνάρτηση δεν είναι ημιτονοειδής» Μπορείτε να περιγράψετε σύντομα πώς θα διαχειριζόσασταν τις απαντήσεις αυτές αν προέκυπταν στην τάξη σας; Γράφημα 2: «Είναι περιοδική διότι αναπαριστά την κίνηση της κούνιας» Γράφημα 2: «Είναι περιοδική κίνηση διότι κάθε ημιτονοειδής συνάρτηση είναι περιοδική» 6) Ποιους τρόπους θα προτείνατε ώστε οι μαθητές να δημιουργήσουν μια ολοκληρωμένη αντίληψη σχετικά με την έννοια της περιοδικότητας στην οποία να εμπλέκονται αρμονικά στοιχεία της έννοιας από τα διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα; ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΑΣ!